خداوند متعال، همچنان که مدت عمر هر انسانی را معین نموده، میزان روزی آن ها را نیز مشخص و معین نموده است. اما خداوند، روزی را به دو صورت مقدر نموده است، علاوه بر صورت اول یعنی «رزق مقدر مقطوع» که بدون تلاش به انسان خواهدرسید صورت دیگری از روزی بوده که منوط به تلاش انسان بوده که از آن به «رزق مقدر مشروط» نام برده می شود و البته تنها راه رسیدن به این نوع از روزی، اجمال در طلب یا تلاش متعادل است و برخلاف آنچه که تصور می شود، تلاش بیش ازاندازه، مکر و حیله و نیز راه های حرام، تاثیری در افزایش رزق نداشته و آنچه که سبب افزایش روزی می شود، شیوه هایی است که در احادیث بیان شده که آن هم مربوط به فضل و بخشش خداوند و مازاد بر دو قسم مذکور است که «رزق مفضول» نامیده شده است.

رزق طیب، رزقی گوارا و سازگار با فطرت و طبیعت قوای انسانی بوده و موجب سلامت جسم و تعالی روح انسان است. آموزه های دینی و دعاهای پیشوایان دین راه گشای مومنان در مسیر کسب رزق طیب هستند. امام سجاد علیه السلام در فرازهایی از دعاها درخواست رزق طیب و راه کارهای حفظ و مداومت آن را از پروردگار متعال درخواست نموده است. پژوهش پیش رو با روش توصیفی تحلیلی، درنظر دارد تا علاوه بر 54 دعای صحیفه کامله که در دسترس همگان است از میان 270 دعای امام زین العابدین علیه السلام که تا حدودی ناشناخته و مهجور است، به جمع‏آوری محتوا در مورد حفظ و دوام رزق طیب بپردازد. نتیجه پژوهش نشان می دهد که از دیدگاه امام سجاد علیه السلام حمد و شکر خداوند، زهد، توکل بر خدا، قناعت، میانه روی در مخارج زندگی، رضایت به روزی مقدر و در نهایت، عمل به دستورات قرآن موجب می شود که رزق طیب در زندگی انسان پایدار و محفوظ باشد.

بر اساس آیاتی متعدد، تقدیر و قبض و بسط روزی به مشیت الهی است. این آیات ممکن است نوعی جبرگروی اقتصادی را به ذهن متبادر سازد و این پرسش را ایجاد کند که آیا مقدار رزق، از پیش تعیین شده است؟ و در این صورت، آیا عناصری مانند کار و تدبیر یا عوامل معنوی می تواند «سقف» رزق «مقدر» را افزایش دهد؟ تحلیل آیات و روایات مرتبط نشان می دهد که رزق به سان دیگر مقدرات، به دو نوع محتوم و غیر محتوم تقسیم می شود. رزق محتوم در بخش مقدرات حتمی انسان جای می گیرد، ولی رزق غیر محتوم ممکن است با ترک طلب و تدبیر یا ناشایست های رفتاری از دست برود. نقش انسان در افزایش یا کاهش رزق خود در محدوده رزق غیر محتوم، انگاره جبرگروی اقتصادی را منتفی می سازد، اگرچه بخش محتوم رزق، خود نافی تفویض و اختیار مطلق آدمی در این عرصه است؛ ضمن آنکه در این محدوده نیز صرفا قبض و بسط روزی تقدیر می شود و نه فقر و غنا. نسبت دادن رزق به خداوند نیز تایید جبرگروی اقتصادی نیست، بلکه بیانگر توحید ناب در منطق قرآنی است. قبض و بسط رزق در تقدیر الهی، بر اساس مصالح و حکمت هایی است که برای رشد و تکامل انسان ها ضرورت دارد؛ از جمله: پیشگیری از ستم و سرکشی، آزمایش، عقوبت، هشدار و مصالح ویژه مومنان.
این نوشتار به روش توصیفی تحلیلی سامان یافته و به پرسش های یادشده در عرصه تقدیر و قبض و بسط رزق و جبرگروی اقتصادی پاسخ می دهد.

یکی از دغدغه های زندگی انسانی تامین معاش و تحصیل رزق است. این مساله گاهی از حد طبیعی خود خارج شده و تشویش و نگرانی فزاینده فکر و روان انسان را در پی دارد و گاه موجب رفتارهای خارج از عرف و قانون چون سرقت، تزویر و تقلب در طلب روزی گردیده و گاه سلامت روان انسان را با مخاطره مواجه کرده و موجب افسردگی و پژمردگی آنان می شود. از آن جا که اسلام آیینی جامع بوده و برای تامین سعادت زندگی انسان برنامه های خرد و کلان بینشی و منشی دارد. برخورداری از جهان بینی توحیدی در روزی رسانی الهی، راه کاری بینشی برای دستیابی به سلامت روان در مساله رزق است. کتاب شریف نهج البلاغه از مهمترین منابع برای تبیین این دیدگاه است، از این روی پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی در پی پاسخ به این پرسش است که نقش جهان بینی توحیدی درباره رزق برای دستیابی به سلامت روان از منظر نهج البلاغه چگونه است؟ یافته های تحقیق نشان داده است که دست کم یازده باور توحیدی درباره رزق موجب دستیابی به سلامت روان خواهد بود، از جمله این باورها عبارت بودند از : 1- عهده داری روزی تمام موجودات به وسیله خدا، 2- عهده داری روزی انسان ها به وسیله خدا، 3- یکسان نبودن روزی، 4- دست نیافتن به روزی ای بیش از روزی مقدر، 5- محزون نبودن به خاطر روزی از دست رفته، 6- محزون نبودن به خاطر روزی نیامده، 7- اکتفا کردن بر روزی مقدر.