پیدایش چارچوب مفهومی «حکمرانی نانوتکنولوژی»، حکایت از رویکردی چندجانبه به توسعه این فناوری نوظهور دارد. حکمرانی نانوتکنولوژی در کنار کارکرد توسعه اقتصادی و تکنولوژیک، بر توسعه همه جانبه و مسئولانه این فناوری به نحوی تاکید می کند که دو کارکرد دیگر را نیز شامل شود. یکی از این کارکردها، توجه به رگولاتوری و استانداردهای به کارگیری نانو مواد و تکنولوژی های نانومحور است. کارکرد سوم، ضرورت آگاهی دهی به مردم و فراهم کردن بسترهای مشارکت های اجتماعی در صورت بندی سیاست ها و سیاست گذاری های این حوزه می باشد. این پژوهش قصد دارد با استفاده از ابزار پرسشنامه و با سنجش نظرات نهادهای فعال در حوزه نانوتکنولوژی ایران، ادراک آنها را از میزان مسئولیت خود در ایفای کارکردهای سه گانه حکمرانی نانوتکنولوژی مورد بررسی قرار دهد. یافته های پژوهش نشان می دهد اجماع نسبی در میان نهاد ها در خصوص ایفای مسئولیت های مربوط به حکمرانی نانوتکنولوژی وجود دارد. همچنین به ترتیب نهادهای سیاست گذار، شرکت های تولید محصولات نانو و نهادهای رگولاتوری بیشترین مسئولیت را در ایفای کارکردهای حکمرانی نانوتکنولوژی در ایران دارا می باشند. نتایج بیانگر آن است که ادراک «مسئولیت زیاد حکومت» در میان نهادهای فعال حوزه نانوتکنولوژی ایران وجود دارد و این نهاد ها انتظارات زیادی از حکومت در ایفای کارکردهای حکمرانی نانوتکنولوژی دارند.

نانو تکنولوژی در لغت به معنای علم مطالعه ذرات بسیار کوچک است. گاهی از آن به عنوان علم ذرات بسیار کوچک نام برده و به عنوان تکنولوژی ساخت وسایل در مقیاس اتمی یا مولکولی تعریف می شود. پیشوند نانو از کلمه یویانی nanos به معنای یک بیلیونیم است. دانشمندانی که در زمینه نانوتکنولوژی کار می کنند، در مقیاس نانو وارد شده و ذراتی را مطالعه می کنند که صد هزار بار کوچکتر از قطر مو می باشند. ساخت وسایلی با اندازه کمتر از 100 نانومتر محصول نانوتکنولوژی است. اندازه یک مولکول یک نانومتر می باشد، از این رو نانوتکنولوژی علم مطالعه در حد مولکول است. مقایس نانو، مرز نامشخصی بین دنیای کلاسیک و مکانیک کوانتوم بوده از اینرو درک نانوتکنولوژی حاکی از ورود تحولی نو در توانائی ها و قابلیت ها می باشد. ساخت ماشین های نانو، نانو الکترونیکها و سایر وسایل نانو، بدون شک مشکلات بسیاری را که بشر امروزه با آن مواجه است، حل خواهد کرد زیرا اندازه کوچک این وسایل، این امکان را فراهم می سازد که فرآیندها، پدیده ها و خصوصیات زیستی، شیمیایی و فیزیکی پیشرفته و نوظهور را نمایان سازند. هنگامی که ترکیبات ساختاری ویژه در محدوده یک تا صد نانومتر قرار دارند از خود صفات فیزیکی متفاوتی نشان می دهند. در حال حاضر نانوتکنولوژی در مرحله شکوفا شدن است و هم اکنون توانایی ساخت ماده در مقیاس اتمی وجود دارد و محصولات فراوانی یافت می شوند که نتیجه مستقیم افزایش توانایی برای ساخت ترکیبات با اندازه های کمتر از صد نانومتر است. ساخت آیینه هایی که بخار نمی گیرند، تلویزیون هایی با صفحه نمایش مسطح، نقاشی های تقلید زیستی با زاویه تماس180 درجه و تهیه ویتامین های حلال چربی در نوشیدنی های آبکی، برخی از اظهارات اولیه نانوتکنولوژی است. این تکنولوژی برای اهداف بسیار پیچیده نیز می تواند استفاده شود. به عنوان مثال ممکن است روزی علم نانو به تولید ماشین های میکروسکوپی منجر شود که آسیب های بدن را در سطح سلول برطرف نماید. پیشرفتهای فراوان در علم کامپیوتر، داروسازی و پزشکی زمانی صورت می گیرد که پتانسیل واقعی نانوتکنولوژی حاصل شود. علم نانوتکنولوژی زمینه میان رشته ای است که ارتباط نزدیک رشته هایی از قبیل فیزیک، زیست شناسی، شیمی، مهندسی، کامپیوتر و... را نیاز دارد. مراکز نانوتکنولوژی در سراسر دنیا سرمایه گذاری بسیار کرده تا بتوانند از این بازار گرم علمی سهم بیشتری ببرند. این پیشرفت سریع با پیدایش رو به افزایش واژه نانو در مجلات و اخبار مشهود است. ایران نیز باید با بهره گیری از توان بالای علمی دانشمندانی که در افزایش سطح تولید علم کشور مؤثرند و با بهره گیری از اندیشه آنها در این وادی قدم گذارد تا در آینده ای نه چندان دور، بتواند تولید کننده محصولات نانوتکنولوژی در کشور باشد.

رابطه نانوتکنولوژی و ایمونولوژی را از جوانب مختلف می توان بررسی کرد. کاربردهای نانوتکنولوژی در علم ایمونولوژی گسترده بوده و از ویژگی های مهمی در زیست فناوری پزشکی برخوردار است. رهایش اجزاء فعال ایمونولوژیک به جایگاه های هدف با استفاده از حامل های نانو یکی از این موارد است. به علاوه کاربرد موفق نانوتکنولوژی در حوزه ایمونولوژی، نسل های جدیدی از واکسن ها، ادجوانت ها و داروهای تنظیم کننده سیستم ایمنی را تولید کرده که هدف نهایی آن بهبود پاسخ به بیماری های عفونی و غیرعفونی است. نانوتکنولوژی در شکل گیری واکسن ها و عوامل جدید سرکوب کننده سیستم ایمنی نقش دارد. از سوی دیگر دستکاری و کنترل اشیاء در مقیاس نانو می تواند سبب درک بهتر ما از پاسخ های ایمنی شود.

این مقاله که در جست وجوی یک فلسفه نانوتکنولوژی است، به تعاریف، زمینه های تاریخی، کاربردها و پیامدهای نانوتکنولوژی، و نیز به بررسی ارتباط آن با فلسفه، پرداخته است. هدف از این نوشتار برشمردن مسائل، موضوعات، و جایگاه فلسفی نانوتکنولوژی به مثابه شاخه ای از تکنولوژی است، که از سه منظر متافیزیکی (هستی شناختی)، معرفت شناختی (و روش شناختی)، و ارزش شناختی به آن نگریسته شده است. فلسفه نانوتکنولوژی حاوی برخی ورودی ها (مبانی) و برخی خروجی ها (پیامدهای) فلسفی است که هم فلسفه تکنولوژی به معنای عام را دربر دارد و هم به سبب ارتباط تنگاتنگ با علم نوین، برخی از آموزه های فلسفه علم و فلسفه علوم خاص، به ویژه فلسفه فیزیک، را هم در بر گرفته است.

در مقاله حاضر سعی شده تا با توجه به اهمیت سنجش تغییرات تکنولوژیک، چارچوبی برای سنجش نوآوری در نانوتکنولوژی ایران ارائه گردد. برای ارائه چارچوب مناسب سنجش نوآوری در نانوتکنولوژی، ضمن شناسایی مراکز فعال در حوزه نانوتکنولوژی ایران، جهت استخراج شاخص ها از تلفیق سه رویکرد سازمان همکاری و توسعه اقتصادی، سنجش نوآوری اروپا و سنجش نوآوری سازمان ملل با توجه به برنامه های سند تکمیلی دوم «سند راهبرد آینده نانوی ایران» استفاده شده است. در نهایت برای هر یک از پنج حوزه سند راهبرد آینده نانوی ایران شامل ترویج، زیرساخت، پیشران علم و فناوری، انتقال و انتشار فناوری و تولید و بازار شاخص تعریف شد و شاخص های هر حوزه با استفاده از ماتریس مطلوبیت-امکان پذیری از نظر اهمیت و امکان پذیری رتبه بندی شده و در 4 طبقه معرفی شدند. در پایان نیز متناسب با سیر بلوغ نانوتکنولوژی در ایران راهکارهای مناسب جهت استفاده از شاخص های مذکور نظیر در نظر گرفتن شاخص های طبقه A به عنوان شاخص های اصلی و ارجح و شاخص های طبقه C به عنوان مکمل، پیشنهاد شد.

امروزه یکی از مباحث در حال توسعه، طرح های ساختمانی و مکانیکی نانومقیاس با استفاده از خصوصیات شناخته شده ماکرومولکول زیستی می باشد. تشکیل مجموعه ای از واحدهای ساختمانی در مقیاس مولکولی و ایجاد ساختمان هایی با خواص معین علم جدیدی به نام نانوتکنولوژی را ایجاد کرده است. از بین ماکرومولکول ها ویژگی های ساختمانی و شیمیایی منحصر به فرد مولکول DNA آن را برای تشکیل سازه های نانومقیاس بسیار مناسب می سازد. در حال حاضر، دستاوردهای در چند زمینه از نانوتکنولوژی DNA حاصل شده که می توان به استفاده از DNA تک رشته ای برای تولید ارایه های تکرار شونده، طراحی موتورهای DNA و سازه های نانو با استفاده از DNA اشاره کرد. تولید مثلث هایی از DNA و اتصال آنها به یکدیگر و ایجاد ساختمان های دو بعدی قدم های اولیه ای در زمینه تشکیل آرایه های تکرار شونده بوده است. نانوموتورهایی DNA که توانایی کار مداوم با استفاده از تغییرات شیمیایی محیط را دارند و نیز تولید نانو الگوهای دقیق با ساختمان های طراحی شده DNA به عنوان قالب هایی جهت تولید سازه های فلزی نانو از دیگر زمینه های نانوتکنولوژی DNA محسوب می شود که آینده روشنی را برای این فناوری ترسیم می کند.

در این مقاله کاربردهای نانوتکنولوژی به عنوان یکی از پیشروترین تکنولوژی های جهان امروز در صنعت خودرو با هدف اثربخشی آن در افزایش ایمنی بررسی می گردد. اهمیت این بحث به نقش ایمنی خودرو در تلفات تصادفات جاده ای باز می گردد. بنابراین کاربردهای نانوتکنولوژی در حوزه های فوق، مطالعات آماری، سرمایه گذاری ها و تحولات روز دنیا به منظور تعیین اثر بخشی آن در ترافیک مورد بررسی قرار می گیرد.

در حال حاضر تولید آبزی پروری تجاری و تزیینی رو به افزایش است و این امر مستلزم مصرف میزان بالایی آب در سیستم ها تکثیر و پرورش این گروه از آبزیان است. با توجه به محدودیت های موجود در منابع آبی، توسعه پایدار آبزی پروری آبزیان زینتی مستلزم صرفه جویی و به حداقل رساندن مصرف آب است. یکی از راهبردهای موثر در کاهش مصرف آب و به کارگیری مجدد، تصفیه آب می باشد. نانوتکنولوژی در طی سالیان اخیر رشد و گسترده ای در همه جنبه های علوم و صنایع داشته است. با توجه به کارایی نانوتکنولوژی و تنوع موجود در روش های استفاده از آن، می تواند بطور گسترده ای در تصفیه آب سیستم ها تکثیر و پرورش آبزیان زینتی مورد استفاده قرار گیرد. در این مقاله روش های مختلف به کارگیری نانوتکنولوژی در تصفیه پسآب، با تاکید بر نانولوله های کربنی مورد بررسی قرار گرفته است.

در حال حاظر کاربردهای نانوتکنولوژی در حیطه علوم پزشکی طیف بسیار وسیعی را شامل می شود و تحقیقات جدید این مطلب را به ما یادآور می شوند که که فناوری نانو منجر به تغییر چهره کلاسیک دندانپزشکی خواهد شد. آموزش فناوری نانو در عصر حاضر، یک ضرورت اجتناب ناپذیر است و باتوجه به سرعت بالا تغییرات و شرایطی که در آینده با آن رو به رو خواهیم شد و ما نیاز به آموزش علم نانوتکنولوژی به دندانپزشکان خود داریم، تا از عرصه علم روز دنیا عقب نمانیم و بتوانیم کیفیت ارایه خدمات به مردم کشورمان را همچنان بالا نگه داریم. این مقاله که از نوع نامه به سردبیر می باشد، به منظور تاکید بر ضرورت آموزش مفاهیم نانوتکنولوژی در دندانپزشکی موضوع نگارش شده است.

رفتار و تصمیم گیری تحت شرایط و موقعیتی خاص، همراه با الزامات خود از قبیل شناسایی مشکلات و روش های حل و رودرروئی با آنان می باشد، که نتایج می توانند در حالت های استاتیک و دینامیک پایدار و ناپایدار باشند. واضح است سادهترین حالت، استاتیک پایدار، یعنی حل معضلات با کمترین احتمال ناملایمات با حفظ شرایط اولیه است و از طرفی مشکلترین و در عین حال مطلوب ترین حالت موفقیت، دینامیک پایدار است که البته بدون گذر از فاز ناپایداری شرایط قابل حصول نیست. شاید بتوان برای روشن تر شدن موضوع به روش های مبارزه با بیماری ها و حفظ حیات انسانها قبل و بعد از کشف و بکارگیری آنتی بیوتیک ها اشاره نمود. دوران گذر از تنگه کشف و استفاده از پنی سیلین بسیار مشکل و طاقت فرسا (ناپایدار) بود، ولی پس از عبور، زندگی مردم با بهبود و اطمینان بیشتری همراه شد (دینامیک پایدار)، به بیان دیگر، در شرایط خاص و بحرانی، نیاز مردم و تلاش دانشمندان جامعه را متحمل یکسری تغییر و تحول (فاز گذر) نمود که سرانجام راحتی آنان را به ارمغان آورد. امروز جامعه بین المللی گام های مهم و مؤثری در راستای چنین تغییر و تحول بر م یدارد و تلاش می کند تا شاید مشکلات را در عرصه های مختلف به بهترین نحو حل نمایند: ادامه حرکت صعودی. در این میان، مایل بودم توجه شما خوانندگان علاقه مند را به جایگاه علوم پزشکی (در حالت پایدار سنتی) در عرصه نانوتکنولوژی به عنوان الزام ی غیر قابل انکار که بایست ی به هر حال از تنگه ناپایداری بگذرد تا کشتی روش های حل مشکلات به آرامی به ساحل برسد جلب کنم که پس از مدتی نه چندان طولانی مجددا این کشتی به راه خواهد افتاد تا دوره سفر پیشرفت خود را ادامه دهد. نانو از یک واژه یونانی (نانوس) به معنای کوتوله گرفته شده است و در اصل علمی است که درباره اجسام بسیار کوچک مطالعه میکند. یک نانومتر یک میلیونیم میلیمتر و ده مرتبه 10-9)، در واقع اندازهای است m) کوچکتر از اتم هیدروژن است که ناخن ما در یک ثانیه رشد می کند. نگرش به سلامتی انسان - از جنبه های مختلف قابل بررسی است: 1- پیشگیری، 2 تشخیص و 3- درمان بیماری ها. مطلوب ترین حالت، عدم ابتلای شخص به بیماری است و به همین منظور می توان با اتخاذ تدابیر مناسب تا حد زیادی از ابتلا به انواع بیماری ها جلوگیری کرد. از سوی دیگر، تشخیص بیماری نیز بسیار حائز اهمیت است؛ چرا که در صورت عدم تشخی ص صحیح بیماری و یا تاخیر بیش از حد، عواقب جدی، بیمار را تهدید خواهد کرد. بر اساس متداول ترین تعریف، نانوتکنولوژی یعنی تحقق و توسعه فناوری در سطح اتم و مولکول ها در مقیاس هایی در حد 1-100 نانومتر، جهت دستیابی به درک اساسی از پدیده ها و مواد و ساخت و استفاده از ساختارها و وسایل و سیستم هایی که دارای ویژگی ها و عملکرد جدید، به دلیل داشتن اندازه های بسیار کوچک، می باشند. نانو، فناوری ریز سازی به دنبال 10-6) است و این دقیقا همان حرکت صعودی m) فناوری میکرو است که باید پس از عبور از گذرگاه میکرو وارد دنیای نانو - شویم. بدیهی است پس از رسیدن به حالت پایدار در این مرحله، باید مجددا آهنگ حرکت 10) و فمتو -12 m) را به سوی عرصه های ناشناخته پیکو 10) و... نواخت و همچنان راه را به امید رسیدن به -15 m) قله های موفقیت بیشتر و انجام کارهای بزرگتر در مقیاس کوچکتر پیمود. به ه ر حال، در مقیاس نانو، مواد دارای خواص بسیار متفاوت از خواص همان مواد بصورت توده است. بر این اساس، نانوتکنولوژی روش ها و مواد جدیدی را در اختیار دانشمندان قرار داده است که بوسیله آنها این افراد قادر هستند به پیشرفتهای قابل توجهی در علوم مختلف دست یابند. در این رابطه، علوم پزشکی از این تحولات بی بهره نمانده است. از جمله این تحولات و شاید مهمترین آنها، گام های مثبتی بوده که در زمینه تشخیص و درمان برداشته شده است. برخی از فعالیت های نانوتکنولوژی در عرصه علوم پزشکی به صورت اجمالی عبارتند از: نانوتکنولوژی و تشخیص بیماری ها: و لیزر در (nanoshells) 1. کاربرد نانوپوسته ها تشخیص زودرس سرطان سینه، آلزایمر و... DNA 2. تفکیک کننده تک مولکولی ترتیب بازهای 3. استفاده از نانوذرات برای شناسایی ویروسها در بدن 4. شناسایی ویروسها و باکتری های هوازی با سخن سردبیر 6 کاتالیست های هوشمند 5. نانوتراشه های سیلیکونی برای بررسی سلولی - مولکولی 6. بررسی ژنها بوسیله آرایه های نانولوله های کربنی نانوتکنولوژی و درمان بیماری ها: 1. کاربرد نانوپوسته ها و لیزر در درمان سرطان های سینه، پروستات، مغز 2. جراحی درون سلولها با لیزر 3. درمان علامتی آسم 4. درمان کلسترول بالای خون 5. درمان زخمها و بیماری های پوستی 6. نانوتکنولوژی در بهبود فعالیتهای مغزی 7. کاربرد نانو ذرات سوپر پارامغنا ط یس در لیزر هایپر ترمیا نانوتکنولوژی و بهبود فعالیتهای مغزی: 1. نانومواد و افزایش عمر سلولهای مغزی 2. استفاده از نانوذرات مغناطیسی برای رفع فلج عصبی نانوتکنولوژی و دارورسانی: 1. ساخت آنتیبیوتیکهای جدید و دارورسانی با نانوتکنولوژی 2. انتقال لیزری نانوکپسولهای حاوی دارو 3. سیستمهای نانوذرهای برای انتقال آنتیسنسها 4. ذرات کلوئیدی پلیساکاریدی جهت انتقال مولکول های درشت از غشاهای زیستی 5. نانوذرات و دارورسانی به چشم 6. نانوذرات طلا و درمان سرطان و ژندرمانی 7. نانوذرات مخاط چسب، جهت دارورسانی پپتیدها به روش خوراکی در نهایت امیدوارم با اطلاع رسانی های پیوسته و به روز شدن تلاش های مضاعف محققین کشور بتوانیم رویکردی جدید و مؤثر در علوم پزشکی اعم از مهندسی، تشخیص و درمان با کمک نانوتکنولوژی بدست آوریم. بدیهی است آنچه به این فصلنامه علمی- پژوهشی غنا و توان مضاعف می بخشد همکاری مجدانه محققین در عرصه کاربردهای متنوع لیزر و اپتیک در پزشکی (علوم پایه و بالینی) می باشد نه فقط در ارسال مقالات تحقیقی بلکه حتی در جایگاه داوری و نقد. فصلنامه لیزر پزشکی پیشاپیش از هر گونه مساعدت در این زم ینه ها استقبال می نماید. امید است کلیه علاقه مندان با همکاری خود به صورت حرفه ای و تخصصی ما را در پیشبرد اهداف والایی که در پیش داریم یاری نمایند.