-
ارزیابی عملکرد آبیاری با سیلاب بر میزان تولید علوفه و پوشش سطح خاک / مطالعه موردی - فتح آباد داراب
پخش سیلاب یکی از روش های مدیریت چند منظوره ی آب است. آبیاری با سیلاب در زمین های کم شیب، دارای خاک ژرف و بافت متوسط، افزون بر کاهش زیان ها و تلفات ناشی از سیل، باعث نفوذ آب در خاک و افزایش رشد گیاهان می گردد. بررسی اثرات آبیاری با سیلاب از جنبه های مختلفی میسر است که یکی از آنها تاثیر سیلاب بر پو شش گیاهی منطقه می باشد. در این تحقیق، عملکرد آبیاری با سیلاب بر میزان تولید علوفه ی اشکال مختلف رویشی گیاهان و پوشش سطح خاک بعد از 3 سال از اجرای طرح، مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور منطقه ای در مجاورت محل پخش سیلاب با خصوصیات مشابه انتخاب گردید و میزان تولید اشکال رویشی گیاهان و پوشش سطح خاک در دو قسمت منطقه ی پخش و شاهد مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج اختلاف معنی داری را بین پوشش سطح خاک دو قسمت نشان می دهند، که این تغییرات مربوط به پوشش علف گندمی ها، پوشش گیاهان علفی و پوشش نهانزادان می باشد. در پوشش گیاهان بوته ای، پوشش سنگ و سنگریزه و پوشش لاشبرگ اختلاف معنی داری حاصل نشده است. همچنین، مقایسه میزان تولید علوفه در دو قسمت حاکی از وجود افزایش معنی داری در میزان تولید علف گندمی ها و گیاهان علفی می باشد که این مقدار برای علف گندمی ها 2.4 برابر شاهد و برای گیاهان علفی 3 برابر شاهد بوده است. نبودن اختلاف معنی دار در میزان تولید و پوشش گیاهان بوته ای به دلیل عدم تولید قابل ملاحظه نونهال های گیاهان بوته ای در سال های اولیه اجرای طرح می باشد.
کلید واژگان: پخش سیلاب, اشکال رویشی, تولید علوفه, پوشش سطح خاک, داراب -
مقدمه و هدف تنش آبی یکی از محدودیت های گسترده در تولید محصولات و پایداری عملکرد می باشد. در چغندر قند، تنش آبی باعث کاهش عملکرد به میزان 10 تا 30 درصد شده که میزان آن در مناطق خشک و نیمه خشک افزایش می یابد. برای غلبه بر این محدودیت باید به اصلاح واریته های مقاوم چغندر قند و شناسایی ژرم پلاسم های چغندر قند با مقاومت به خشکی و عملکرد بالا پرداخت تا بتوان از آنها در برنامه های اصلاحی آینده استفاده کرد.
مواد و روش ها به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی بر صفات کیفی چغندر قند شامل عیار قند ناخالص و خالص، سدیم، پتاسیم، نیتروژن، ضریب قلیائیت، قند ملاس و ماده خشک ریشه، پوشش سطح خاک و پژمردگی پایه های اوتایپ چغندرقند، آزمایشی در بهار 1391 در ایستگاه تحقیقات کمال آباد کرج وابسته به موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندر قند اجرا شد. در این آزمایش، 29 اوتایپ چغندر قند حاصل از سه توده بذری 7221، 110 و 111 (BC1F2) به دست آمده از تلاقی اولیه چغندرقند و چغندر علوفه ای به همراه شاهدهای مقاوم و حساس در شرایط تنش رطوبتی در مزرعه به صورت کرت های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. کرت اصلی شامل دو سطح آبیاری نرمال و اعمال تنش و کرتهای فرعی شامل 36 لاین و رقم موردمطالعه بود. برای تعیین زمان آبیاری، از تشتک تبخیر کلاس A استفاده گردید. در شرایط بدون تنش، آبیاری ها بعد از 90-80 میلی متر و در شرایط تنش، بعد از 270 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر صورت گرفت. اندازه هر واحد آزمایشی یک خط کاشت به طول هشت متر و فاصله خطوط 50 سانتیمتر در نظر گرفته شد. در هنگام برداشت پس از حذف حاشیه، ریشه ها برداشت و جهت تعیین صفات کیفی آن ها خمیر مخلوط تهیه شد. صفات پوشش سطح خاک، پژمردگی و پیری در سه مرحله اندازه گیری شد. درصد پوشش سطح خاک توسط سایه انداز به وسیله کوادرات 0.25 مترمربعی و نمره پژمردگی و پیری هم در ساعت 13-11 اندازه گیری شد.
یافته ها تنش خشکی و ژنوتیپ در سطح احتمال یک درصد بر پوشش سطح خاک توسط سایه انداز تاثیر معنی داری گذاشتند. با افزایش دور آبیاری از 90 به 270 میلی متر تبخیر، میانگین پوشش سطح خاک از حدود 57 به 38 درصد کاهش نشان داد و همچنین، تسریع در کاهش سطح سبز در مزرعه از 81 به 67 روز پس از کاشت مشاهده شد. تنش خشکی، زمان نمره دهی و اثرمتقابل آن ها در سطح احتمال یک درصد تاثیر معنی داری بر نمره پژمردگی بوته های چغندرقند داشته اما اختلاف معنی داری از این لحاظ بین مواد ژنتیکی موردمطالعه دیده نشد. نمره پژمردگی بوته ها در شرایط نرمال با گذشت 116 روز از کاشت (2.035) نسبت به نمره دهی طی 87 روز پس از کاشت (1.035) حدود 97 درصد افزایش یافت اما در شرایط تنش، نمره پژمردگی بوته ها در 87 روز پس از کاشت (2.528) تنها با 51 درصد افزایش در 116 روز پس از کاشت به 3.813 افزایش یافت. تنش خشکی موجب افزایش نمره پیری بوته ها (1.90) نسبت به شرایط نرمال (به ترتیب معادل 1.54 و 1.50) شد. همچنین میانگین عیار قند ناخالص و خالص در واکنش نسبت به تنش، به ترتیب معادل 33 و 43 درصد کاهش و میزان سدیم محتوی ریشه و قند ملاس به ترتیب معادل 23 و 13 درصد افزایش معنی داری یافت.
نتیجه گیری با درنظر گرفتن کلیه شاخص های کیفی محصول (شامل عیار قند ناخالص و خالص، میزان ناخالصی های ریشه، ضریب قلیائیت و قند ملاس)، ژنوتیپ های 1 و 30 در هر شش صفت، ژنوتیپ های 10، 28، 31 و 33 در پنج صفت و ژنوتیپ های 8، 12، 27، 34 و 35 در چهار صفت از شرایط مناسب تر نسبت به سایر مواد ژنتیکی موردمطالعه برخوردار بودند.کلید واژگان: تحمل به خشکی, خصوصیات کیفی, چغندرقندIntroductionWater stress is considered as one of the most widespread limitations to crop productivity and yield stability. In sugar beet, drought causes yield reductions between 10 and 30 %, which is increased in arid and semiarid regions. A solution is to improve the drought tolerance of sugar beet varieties and to identify sugar beet germplasm that is drought-tolerant and high yielding so that it can be included in future breeding programmes.
Materials and methodsTo evaluate the effects of drought stress on qualitative characteristics of sugar beet including sugar content, Na, K, N, alkalinity coefficient, molasses sugar, root dry matter, canopy ground cover and wilting score of 36 sugar beet genotypes, a study was conducted in split plot based on randomized complete block design with three replications in Kamal-Abad station in Sugar Beet Seed Institute, Karaj in 2012. Main plots were allocated to two irrigation systems including normal and water stress and sub-plots were assigned to sugar beet genotypes including 29 o-type lines, developed from 7221, 110 and 111 seed bulks (BC1F2), as well as susceptible and resistant controls. Class A evaporation pan was used to measure evaporation. Irrigation was conducted after 80-90 and 270 mm evaporation from evaporation pan under normal and stress conditions. Each plot consisted of one planting raw with 8 m length and an interrow spacing of 0.5 m. During the growing season, number of plants after establishment, growth score, and growth uniformity were recorded. Canopy ground cover, wilting score and plant death were measured in three stages. Canopy ground cover was measured using a 0.25 m2 quadrat and wilting and senescence scores were measured at 11-13 am. Qualitative characteristics such as sugar content, white sugar content, sodium, potassium, nitrogen, alkalinity coefficient, molasses sugar and root dry matter were measured at harvest.
ResultsDrought stress and genotype had significant effect (PConclusionWith consideration of all qualitative indices including sugar content and white sugar content, root impurities, alkalinity coefficient and molasses sugar, genotypes 1 and 30 for all six traits, and genotypes 10, 28, 31 and 33 for five traits, and genotypes 8, 12, 27, 34, and 35 for four traits had more optimum level than the other genotypes.Keywords: Drought tolerance, Qualitative characteristics, Sugar beet -
پژوهش حاضر با هدف بررسی قابلیت های نرم افزار Sample point در برآورد پوشش سطح خاک در مقایسه با روش رایج و سنتی تخمین چشمی در مراتع نیمه استپی حوزه دشت ارژن واقع در غرب استان فارس انجام شد. بدین منظور تخمین ویژگی های سطحی خاک شامل درصد پوشش تاجی، لاشبرگ، سنگ و سنگریزه و خاک بدون پوشش به روش برآورد چشمی (O.E.) انجام شد. به طور همزمان نیز با استفاده از پلات نمونه گیر پایه دار با قابلیت نصب دوربین در ارتفاع دو متری، تصاویر با کیفیت 8 مگاپیکسل تهیه شد. در مرحله ستادی نیز با استفاده از نرم افزار ver. 1.65 Sample Point (S.P.) طبقه بندی تصاویر انجام گردید. زمان صرف شده در هر روش به تفکیک مراحل صحرایی و ستادی نیز ثبت شد. نتایج نشانگر آن است که بین تمامی ویژگی های سطح خاک برآورد شده در دو روش O.E و S.P. همبستگی معنی داری وجود دارد (P≤ 0.05). بین درصد تاج پوشش، لاشبرگ، سنگ و سنگریزه و خاک بدون پوشش در روش O.E. با روش S.P. تفاوت معنی داری در سطح 5 درصد مشاهده نمی گردد. نتایج بدست آمده بیانگر آن است که مدت زمان صرف شده در مرحله صحرایی و همچنین زمان کل در روش O.E. بیشتر از روش S.P. و معنی دار است (P≤0.01). در حالی که روش S.P. زمان ستادی بیشتری را به خود اختصاص می دهد. به طور کلی نتایج این پژوهش بیانگر قابلیت مناسب روش عکسبرداری دیجیتال با استفاده از نرم افزار Sample Point برای برآورد پوشش سطح خاک است و می تواند به عنوان روشی آسان، ارزان، سریع و تکرار پذیر در مراتع نیمه استپی مورد استفاده قرار گیرد.
کلید واژگان: عکسبرداری دیجیتال زمینی, برآورد چشمی, پوشش سطح خاک, مراتع نیمه استپی, استان فارسThis study was conducted to evaluate the ability of Sample Point software compared with Ocular estimation (O.E.) as a traditional method for estimating soil cover in Semi-steppe rangelands of Arjan area in the west part of Fars province. Estimation of soil cover attributes including canopy cover, litter, stone and bare soils were performed using ocular estimation (O.E.). Simultaneously, the digital images of each plot were obtained using a Canon camera with 8-megapixel quality installed 2 meters height above the sampling plots. Image processing was carried out in Sample Point software version 1.65. The times consumed in different parts of sampling process were also recorded. The results demonstrated that all the soil cover attributes in the two different methods (O.E. and S.P.) were significantly correlated (P≤0.01). The percentage of measured canopy cover, litter, stone cover and bare soil were not significantly different between the two sampling methods (P≤0.05). The time of field work and the overall time which spent in O.E. method was more than S.P. sampling approach. Nevertheless, the lab analysis time in S.P. method was greater than the O.E. method (p≤0.01). Generally; the result of this research indicated that digital imaging techniques can be used by Sample Point software to estimate soil cover appropriately. We therefore introduce and recommend this technique as a practical, easy, inexpensive and repeating method to evaluate the soil cover of Semi-steppe rangelands.Keywords: Ground digital photography, Ocular estimation, Soil cover, Semi, steppe rangelands, Fars province -
وضعیت یکی از شاخصهایی است که در مدیریت مراتع مورد ارزیابی قرار گرفته و در برنامه ریزی از آن استفاده می شود. روش های متعددی برای ارزیابی این شاخص در اختیار می باشد. روش بکار گرفته شده در تحقیق حاضر روش چهار عاملی بوده است، برای انجام این بررسی رویشگاه هایی در مناطق استپی استان یزد انتخاب شدند. در هریک از رویشگاه های انتخابی یک منطقه معرف انتخاب شد و در مجموع 15 سایت در مناطق معرف تاسیس گردید، برای هر یک از این سایتها در هر سال عوامل پوشش سطح خاک، درصد تاج پوشش، ترکیب گیاهی و بنیه و شادابی گیاهان به مدت 5 سال اندازه گیری و ارزیابی شدند. نتایج آزمون آماری تغییرات امتیاز فاکتورها در سالهای مختلف حاکی از عدم وجود تفاوت معنی دار میان امتیاز عوامل پوشش سطح خاک، درصد تاج پوشش، ترکیب گیاهی و بنیه و شادابی گیاهان مربوط به سالهای متفاوت است ولی آزمون آماری تغییرات امتیاز عوامل مطالعاتی در میان سایتهای مختلف نشانگر وجود تفاوت معنی دار بین امتیاز فاکتورها در میان سایتها بود. به غیر از عامل بنیه و شادابی که در سایتهای مختلف هم همانند سالهای متفاوت از لحاظ آماری امتیازش معنی دار نشد اما تغییرات میزان بارندگی در سالها و سایتهای مختلف از لحاظ آماری معنی دار بود. بر این اساس به منظور بررسی تاثیر هرکدام از عوامل در تعیین وضعیت مرتع در بروز تغییر در وضعیت ارزیابی شده طی سالهای مورد مطالعه به مقایسه امتیازات کسب شده هریک از چهار عامل در سایتهای مختلف اقدام گردید. این مقایسه ها با استفاده از روش تحلیل مولفه اصلی (رسته بندی) و خوشه بندی بین امتیاز عوامل در سایتهای مختلف صورت پذیرفت و سایتهای مناسب از لحاظ وضعیت مرتع، پوشش گیاهی و خاک تفکیک و مشخص گردید، همچنین همبستگی میان عوامل مورد مطالعه با امتیاز وضعیت مرتع مشخص نمود که از لحاظ آماری عامل بنیه و شادابی با امتیاز وضعیت مرتع ارتباط معنی داری ندارد و این عامل در مناطق خشک نقش بسزایی در تعیین وضعیت مرتع ایفا نمی کند. به طور کلی مراتع استان یزد به طور عمده در طبقه ضعیف تا متوسط قرار داشتند و گرایش وضعیت مراتع این استان در طی دوره پنج ساله مورد مطالعه ثابت بود.
کلید واژگان: وضعیت مرتع, خاک, پوشش گیاهی, ترکیب گیاهی, بنیه و شادابی, گرایش مرتع -
جهت اعمال مدیریت علمی و صحیح بر اکوسیستم های مرتعی داشتن اطلاعاتی از اکوسیستم به عنوان شاخص های سلامت و کارکرد اکوسیستم مورد نیاز است. هدف از این تحقیق، تاثیر چرا بر شاخص های سطحی خاک و ویژگی های عملکردی مرتع با استفاده از روش تحلیل عملکرد چشم انداز (LFA) است. بدین منظور، تحقیق حاضر در دو منطقه قرق و خارج از قرق مراتع دونا حوزه آبخیز سیاه بیشه انجام شد. نمونه برداری به صورت سیستماتیک با استقرار 3 ترانسکت 100 متری به فاصله 100 متر از هم مستقر گردید و روی هر ترانسکت تعداد 10 پلات یک مترمربعی به فواصل 10 متر از یکدیگر قرار داه شد. جهت مقایسه شاخص های سه گانه پایداری، نفوذپذیری و چرخه عناصر غذایی در دو منطقه قرق و خارج از قرق از آزمون t مستقل استفاده شد. نتایج نشان داد که بین تمامی شاخص های سطح خاک به جز پوشش سطح خاک، طوقه گیاهان چندساله، پوشش تاجی درختان و درختچه ها، ناهمواری سطحی و نوع و شدت فرسایش اختلاف معنی داری در سطح پنج درصد وجود دارد (05/0P<). بدین ترتیب بین سه شاخص عملکردی مرتع در دو منطقه مذکور اختلاف معنی داری وجود دارد.کلید واژگان: LFA, پایداری, نفوذپذیری, چرای دام, حوزه آبخیز سیاه بیشهFor the scientific and accurate management of rangeland ecosystems, having information about ecosystem as indicators of ecosystem health and function is needed. The aim of this research is to study the effects of grazing on soil surface indicators and rangeland functional properties by using Landscape Functional Analysis (LFA) method. For this purpose, the present study was conducted in two regions, including the enclosure and outside the enclosure, Donna rangelands of Siah Bisheh watershed. Systematic sampling was carried out by three 100 m transects with 100 m interval. Along each transect, ten 1m2 plots with 10 m interval were placed. In order to compare triple indices including infiltration, stability and nutrient cycling in two regions of the enclosure and outside the enclosure, the independent T test was employed in this study. The results showed that there are significant differences among soil surface indicators except soil surface cover, perennial plants, trees and shrubs canopy, surface roughness and erosion type and severity (PKeywords: LFA, Stability, infiltration, grazing, Siah Bisheh Watershed
-
برای اندازه گیری پوشش و تراکم که در بسیاری از برنامه های مدیریتی مراتع کاربرد دارند، روش های مختلفی مورد استفاده قرار می گیرند. معرفی روشی مناسب که بتواند حجم عملیات صحرایی و هزینه ها و قضاوت های کارشناسی را کاهش داده و در عین حال دارای دقت کافی باشد، در مطالعات مرتعداری دارای اهمیت ویژه ای می باشد. با توجه به گسترش استفاده از تکنولوژی نرم افزارهای مختلف آنالیز تصاویر، در این مطالعه امکان استفاده از روش عکسبرداری به منظور برآورد پوشش سطح خاک و تراکم گیاهان مرتعی مورد بررسی قرار گرفت. برای انجام این مطالعه 4 تیپ گیاهی (دو تیپ علفزار و دو تیپ بوته – علفزار) در منطقه طالقان انتخاب شد. اندازه گیری پوشش با دو روش نظری و عکسبرداری و اندازه گیری تراکم با دو روش مستقیم و عکسبرداری انجام گرفت. این اندازه گیر ی ها در کوادرات های 1 متر مربعی به تعداد 60 عدد در طول 6 ترانسکت 200 متری انجام گرفت. تفسیر عکس های تهیه شده از پلات ها توسط نرم افزار Arc View انجام گرفت. تجزیه و تحلیل داده ها بوسیله نرم افزار SPSS و آزمون t جفتی انجام شد. بطور کلی با توجه به نتایج این مطالعه می توان بیان کرد که در جوامع گیاهی بوته - علفزار می توان از روش عکسبرداری برای اندازه گیری پوشش سطح خاک مراتع استفاده کرد. ولی در استفاده از این روش برای برآورد پوشش تاجی در جوامع علفزار، براساس مقدار تفاوتی که بین دو روش وجود دارد و مقدار دقت و هدف از اندازه گیری این فاکتور، می توان در مورد استفاده از این روش تصمیم گیری کرد. همچنین نتایج این مطالعه نشان می دهد که بین دو روش مستقیم و روش عکسبرداری برای تعیین تراکم بیشتر گونه ها با اطمینان 95 درصد اختلافی معنی داری وجود ندارد. بنابراین می توان برای تعیین تراکم در رویشگاه های شبیه به منطقه مورد مطالعه این تحقیق، از روش عکسبرداری استفاده کرد.
کلید واژگان: روش عکسبرداری, روش نظری, روش مستقیم, پوشش, تراکم, علفزار, بوته, علفزارGround cover and plant density data are required for many management plans in rangeland utilization. Introducing a proper method with low field work and costs and expert biases in addition an adequate accuracy، is important. In this study according to development of usage of new softwares for digital image analysis، possible use of photographic method for measurement of ground cover and plant density was investigated. To conduct this study four vegetation types (two grasslands and two grass- shrub lands) in Taleghan region were selected. In other to measure ground cover، ocular and photographic methods and for plant density measurement direct (counting) and photographic methods were used. Data were collected within 60 plots of 1 m2 along 6 transects 200 m in each sites. Interpretation of pictures of plots was done using Arc View software. Data analysis was done by SPSS software using paired t test. Generally، the results of this study showed that photographic method for measurement of ground cover in grass- shrub communities is applicable. But in grassland communities for measurement of canopy cover، based on variance between two methods and precision and aim of research، application of photographic method should be with care. In addition the results showed that، there were not significant different between density estimated by two methods (P<0. 05). Then photographic method could be used for density measurements in similar vegetation communities.Keywords: Photographic method, Ocular method, Direct method, Ground cover, Plant density, Grassland, Grass, shrubland -
از آنجا که تخریب لکه های گیاهی می تواند شاخصی برای تشخیص نزول وضعیت مرتع باشد و تعیین پتانسیل و عملکرد مرتع از طریق بررسی لکه های اکولوژیک امکان پذیر است، مطالعه و بررسی لکه ها ضروری به نظر می رسد. در این تحقیق ویژگی های ساختاری لکه های اکولوژیک و 11 شاخص سطح خاک در دو منطقه قرق و خارج قرق مراتع دونا در حوزه آبخیز سیاه بیشه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. برای تحقق این هدف، خصوصیات ساختاری شامل طول و عرض لکه ها، تعداد آنها و درصد طول قطعه و 11 شاخص سطح خاک بر روی 3 ترانسکت 100 متری در هر یک از مناطق قرق و خارج از قرق تعیین شد. نتایج نشان داد که ویژگی ساختاری لکه های اکولوژیک در دو منطقه قرق و خارج قرق دارای تفاوت معنی داری است (05/0P<). نتایج حاصل از مقایسه شاخص های سطح خاک نشان داد که در بین شاخص ها، شاخص پایداری به رطوبت با 6/7 درصد بیشترین مقدار را در منطقه قرق دارد. همچنین نتایج مقایسه شاخص های سطح خاک بیانگر این مطلب بود که بین نوع و شدت فرسایش، پوشش سطح خاک، طوقه گیاهان چند ساله و ناهمواری سطحی اختلاف معنی داری وجود ندارد.
کلید واژگان: لکه های اکولوژیک, قرق, چرای دام, شاخص های سطح خاک, مراتع دوناSince the destruction of the plant patches is an indicator of rangeland degradation, the functionality of rangeland ecosystems can be assessed by evaluating the ecological condition of patches. This study aimed to evaluate the structural and functional characteristics of rangeland in grazed and un-grazed sites in Donna rangelands, located in Siah Bisheh watershed. Three transects with 100 meters length were established in each area randomly and the number of patches, total patches area, patch area index, landscape organization index and inter patch length mean and 11 soil surface indicators were then measured. According to the results, the structural characteristics of patches in grazed an un-grazed sites varied significantly (P<0.05). The slake test indicated that the ungrazed sites had highest soil resistance to water (6/7%). The results indicated that the types and severity of erosion levels, soil cover, perennial plant species basal cover and soil roughness did not vary significantly in grazed and ungrazed sites.Keywords: Vegetation dynamics, exclosure, overgrazing, soil surface indicators, rangelands of Dona -
وضعیت، یکی از شاخصهایی است که در ارزیابی مدیریت مراتع مورد استفاده قرار می گیرد. روش های متعددی برای ارزیابی این شاخص در اختیار می باشد. روش به کار گرفته شده در تحقیق حاضر روش چهار عاملی بوده که برای انجام این بررسی رویشگاه هایی در مناطق استپی استان اصفهان انتخاب شد. در هر یک از رویشگاه های انتخابی یک منطقه معرف انتخاب شد و در مجموع 8 سایت در مناطق معرف تاسیس گردید، برای هر یک از این سایتها در هر سال عاملهای پوشش سطح خاک، درصد تاج پوشش، ترکیب گیاهی، بنیه و شادابی گیاهان به مدت 8 سال اندازه گیری و برآورد شدند. نتایج نشان داد که تفاوت بین سایتهای مورد مطالعه از لحاظ عاملهای مورد بررسی یعنی خاک، تاج پوشش گیاهی، ترکیب، بنیه و شادابی و بارندگی در سطح احتمال یک درصد معنی دار بوده است. همچنین همبستگی بین بارش سالانه و امتیاز وضعیت معنی دار بوده است، به طوری که این همبستگی در مورد تفاوت وضعیت سالهای مختلف در یک سایت متفاوت بوده، به نحوی که در دو عامل بنیه و شادابی و درصد پوشش معنی دار و در دو عامل خاک و ترکیب گیاهی معنی دار نبوده است. همچنین بین امتیاز تمامی عوامل تشکیل دهنده وضعیت و امتیاز وضعیت همبستگی مثبت وجود داشته است. نتایج تجزیه و تحلیل خوشه اینشان داد که سایت های علویجه، شمال شهرضا و چرمشهر در یک گروه، سایت های موته، شورآباد، گلپایگان در یک گروه و دو سایت کمشچه و جنوب شهرضا در یک گروه قرار گرفته اند. دو سایت کمشچه و جنوب شهرضا هم از نظر پوشش، تولید، خاک و هم از نظر وضعیت بدترین شرایط را در میان سایت های مورد مطالعه داشتند که در یک گروه قرار گرفته اند. سه سایت علویجه، شمال شهرضا و چرمشهر شرایط ضعیفی دارند، ولی شرایط آنها بهتر از دو سایت قبلی است و نهایتا بقیه سایت ها هستند که با توجه به بارش، تولید و پوشش و خاک بهتر، وضعیتی بهتر از سایر سایت ها دارند. بطور کلی مراتع استپی استان اصفهان در طبقه ضعیف تا خیلی ضعیف قرار داشتند و گرایش وضعیت این مراتع در طی دوره هشت ساله ثابت بود.
کلید واژگان: وضعیت مرتع, بارش, خاک, پوشش گیاهی, ترکیب گیاهی, بنیه و شادابی, گرایش مرتعRange condition is known as an important indicator for assessment in range management. Many techniques have been exploited for determining this indicator, from which four-factor method has been used in this study. Some communities at stepic regions of Isfahan province were selected. In each selected community, an area was chosen as key area, and a total of eight sites were selected in the key areas. Soil erosion, canopy cover, plant composition, and plant vigor were monitored for each site. The results revealed a significant difference between the sites in terms of the above mentioned parameters, as well as their rainfall (p<0.01). Moreover, there was a significant correlation between annual precipitation and range condition score. The correlation showed different patterns within years in each site, where the difference between years was significant in terms of plant vigor and canopy cover, but non-significant in terms of soil erosion and plant composition. There was also a positive correlation between the trend of individual parameters and the overall condition score. Cluster analysis grouped Aluyjeh, Northern Shahreza, and Charmshahr sites in one branch, Mooteh, Shoorabad, and Golpayegan in another, and finally Komeshcheh and Southern Shahreza in a third branch. The lowest rank for canopy cover, canopy production and soil erosion belonged to Komeshcheh and Southern Shahreza sites. Aluyjeh, Northern Shahreza, and Charmshahr sites were in better condition than the previous group, yet in poor conditions, and the rest of the sites showed the best conditions among study sites. Generally speaking, Isfahan's stepic rangelands are ranked as poor to very poor, while their condition showed a constant trend.Keywords: range condition, rainfall, soil, vegetation cover, vegetation composition, vigority, range condition trend -
سنگ و سنگ ریزه سطحی خاک بهعنوان عاملی مهم در رواناب و فرسایش قلمداد میشود. با وجود این، پژوهش های محدودی در خصوص بررسی کمی اثر سنگ و سنگ ریزه سطحی خاک بر مولفه های رواناب به عنوان یکی از اجزای جدایی ناپذیر فرآیند فرسایش و بهویژه در شرایط طبیعی خاک انجام شده است. لذا پژوهش حاضر درصدد بررسی اثر درصد پوشش سنگ و سنگ ریزه سطحی بر مولفه های رواناب در کرت طبیعی و تحت شبیه سازی باران در خاک با بافت رسی-لومی و عمق عموما کم تر از یک متر و با شیب طبیعی 20 درصد بوده است. مقادیر مولفه های رواناب شامل زمان شروع، حجم، ضریب و زمان خاتمه رواناب در کرت های صحرایی 1×1 متر مربع با 6 سطح پوشش سنگ و سنگ ریزه سطحی (2±2، 2±10، 2±18، 2±26، 2±34 و 2±42 درصد پوشش سطح خاک) و هر کدام با 3 تکرار تحت بارندگی با شدت ثابت 40 میلی متر بر ساعت اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که افزایش پوشش قطعات سنگی سطحی تا حد مشخصی (حدود 34 درصد) باعث افزایش نفوذ، تاخیر در تشکیل رواناب سطحی، کاهش حجم و ضریب رواناب و تسریع در زمان خاتمه رواناب شده است. روند تغییرات مولفه های رواناب در دامنه پوشش قطعات سنگی سطحی خاک از حدود 34 تا 42 درصد معکوس شده است.
کلید واژگان: پوشش سطح خاک, حوزه آبخیز کجور, شبیه ساز باران, ضریب روانابSoil surface rock fragment is considered as an important factor on runoff and soil erosion. However, few studies have been focused on quantitative evaluation of the effect of soil surface rock fragments on runoff components as an integral part of soil erosion process especially in natural conditions. The present study has been conducted to evaluate the effect of soil surface rock fragments on runoff components in field plots under rainfall simulation on a clay-loam soil generally less than 1 meter depth and the slope of 20%. Runoff components including runoff commencement time, volume, coefficient and end time were measured in 1×1 m field plots with 6 wide range of surface rock fragments (2±2, 10±2, 18±2, 26±2, 34±2 and 42±2 % of soil surface cover) with 3 replications under simulated rainfall with constant intensity of 40 mm h-1. The results showed that increasing surface rock fragments up to a specific soil surface cover (about 34%) led to increase infiltration and runoff commencement time, decrease runoff volume and coefficient and runoff end time. The trend of runoff components has been reversed in the range of 34 to 42% of soil surface rock fragments.
Keywords: Kojour Watershed, Rainfall Simulator, Runoff Coefficient, Soil Surface Cover -
ضعف پوشش گیاهی روی سطح و محتوای اندک ماده آلی خاک از عواملی هستند که حساسیت خاک های مناطق نیمه خشک به فرسایش خاک در نوارهای کشت را افزایش می دهند. این پژوهش با هدف بررسی اثر ضربه قطرات باران بر رواناب و هدررفت خاک از شیارها در خاک های با بافت مختلف در منطقه نیمه خشک اجرا شد. نمونه های خاک از بافت های غالب خاک در دامنه های تحت فرسایش شیاری در استان زنجان تهیه شدند. برای این منظور، سه خاک با بافت مختلف (لوم رسی، لوم سیلتی و لوم شنی) در فلومی به طول 1 متر و عرض 6/0 متر با سه تکرار در شیب یکنواخت 10 درصد تحت باران شبیه سازی شده بررسی شدند. هر یک از خاک ها در دو حالت بارندگی: زیر ضربه مستقیم قطرات و بدون ضربه قطرات باران تحت بارانی با شدت 50 میلی متر در ساعت به مدت 30 دقیقه قرار گرفتند. تولید رواناب و هدررفت خاک از شیارها در زمان های مختلف اندازه گیری شد. نتایج نشان داد تولید رواناب و هدررفت خاک تحت تاثیر ضربه قطرات باران قرار گرفت (01/0p <). بیش ترین و کم ترین تاثیر ضربه قطرات باران بر تولید رواناب به ترتیب در خاک لوم رسی (95/2 برابر) و لوم شنی (02/2 برابر) بود. از نظر هدررفت، خاک لوم شنی حساس ترین خاک به اثر ضربه قطرات باران (66/3 برابر) و خاک لوم رسی مقاوم ترین (47/2 برابر) بود. تولید رواناب طی زمان در شیارها تحت ضربه قطرات باران از روند افزایشی پیروی کرد در حالی که تغییرات زمانی هدررفت خاک الگوی نامنظمی داشت. این مطالعه نشان داد که تولید رواناب در شیارها تحت بارندگی به شدت تحت تاثیر توزیع اندازه ذرات خاک است در حالی که هدررفت خاک از شیارها به پایداری ساختمان خاک وابسته است. بنابراین نگهداری پوشش سطح خاک نقشی موثر در جلوگیری از هدررفت خاک از شیارها تحت بارندگی دارد.
کلید واژگان: جداشدن شیاری, رواناب, شدت باران, ویژگی های فیزیکی خاک, هدررفت خاکPoor vegetation cover on the surface and lower content of soil organic matter are main factors influencing the sensitivity of soils to erosion from cultivation strips in semi-arid regions. The aim of this study was to investigate the effect of raindrops impact on runoff and soil loss from rills in different soil textures in the semi-arid region. Soil samples were taken from dominant soil textures in hillslopes affected by rill erosion in Zanjan province. For this purpose, three soils with different textures (clay loam, silty loam and sandy loam) were examined with three replications in a flume with 1 m in length and 0.6 m in width and 10% slope under simulated rainfall. Each soil sample was subjected under direct and non-direct raindrop impact with an intensity of 50 mm/h for 30 minutes. Runoff production and soil loss from the rills were measured at a time-scale of 5-min to reach a steady state runoff flow. The results showed that runoff production and soil loss were affected by raindrop impact (p < 0.01). The highest and the lowest impact of raindrops on runoff production were found in clay loam (2.95 times) and sandy loam (2.02 times), respectively. In terms of soil loss, sandy loam was the most sensitive to raindrop impact (3.66 times), whereas clay loam was the most resistant soil (2.47 times) to raindrop impact. An increasing trend was observed in runoff production during rainfall time, while soil loss varied irregularly in the rills. This study revealed that runoff production is significantly affected by the distribution of particle size, while soil loss is remarkably dependent on the aggregate stability. Therefore, maintaining soil surface cover plays an effective role in preventing soil loss by raindrop impact in the rainfed furrows.
Keywords: Rill detachment, . Runoff, rainfall intensity, soil physical properties, Soil loss
-
از آنجا که گزینه «جستجوی دقیق» غیرفعال است همه کلمات به تنهایی جستجو و سپس با الگوهای استاندارد، رتبه‌ای بر حسب کلمات مورد نظر شما به هر نتیجه اختصاص داده شده‌است.
- نتایج بر اساس میزان ارتباط مرتب شده‌اند و انتظار می‌رود نتایج اولیه به موضوع مورد نظر شما بیشتر نزدیک باشند. تغییر ترتیب نمایش به تاریخ در جستجوی چندکلمه چندان کاربردی نیست!
- جستجوی عادی ابزار ساده‌ای است تا با درج هر کلمه یا عبارت، مرتبط ترین مطلب به شما نمایش داده‌شود. اگر هر شرطی برای جستجوی خود در نظر دارید لازم است از جستجوی پیشرفته استفاده کنید. برای نمونه اگر به دنبال نوشته‌های نویسنده خاصی هستید، یا می‌خواهید کلمات فقط در عنوان مطلب جستجو شود یا دوره زمانی خاصی مدنظر شماست حتما از جستجوی پیشرفته استفاده کنید تا نتایج مطلوب را ببینید.
* ممکن است برخی از فیلترهای زیر دربردارنده هیچ نتیجه‌ای نباشند.
-
معتبرحذف فیلتر
©2000-2025 magiran.com All Rights Reserved.