فهرست مطالب
نشریه زبان و زبان شناسی
پیاپی 21 (بهار و تابستان 1394)
- تاریخ انتشار: 1394/05/20
- تعداد عناوین: 9
-
-
صفحات 1-23گواه نمایی که در مطالعات جدید دو کارکرد اصلی معرفی منبع خبر و تاثیر گوینده بر مخاطب را در تحلیل های زبانی دربرمی گیرد، در تعریف اولیه تنها مشتمل بر رمزگذاری ساختارهای زبانی برای معرفی منبع خبر است (آیخنوالد، 2004: 3). با این که زبان فارسی دارای گواه نمایی دستوری نیست اما همچون بسیاری از زبان های دنیا مفهوم گواه نمایی را به واسطه ساختارهای دیگر زبانی بروز می دهد. ازاین رو می توان آن را از عوامل متنی و گفتمانی مهم درنظر گرفت. هدف این پژوهش بررسی و تحلیل ساختارهای گواه نمای فیلم فارسی است. در این راستا الگوهای گواه نمایی 56 بخش گفتاری از فیلم نامه با الگوهای ساختاری گواه نما در زبان فارسی مقایسه گردیدو نتایج پژوهش حاکی از این است که در گفتمان فیلم، انواع گواه نمای مستقیم (دیداری) و غیرمستقیم (استنباطی، استدلالی، حدس و گمان و گزارش) در قالب ساختارهای متنوع زبانی مانند ویژگی های فعل، واژه ها، نشانگرها، عبارات اضافی و ساختارهای وجه نما بروز می یابد. بررسی کمی و کیفی گواه نماهای زبانی فیلم نامه، اطلاعات مهمی در مورد شخصیت بازیگران به مخاطبان منتقل می کند. در نتیجه بررسی گواه نماهای زبانی در نقد انواع فیلم نامه ها می تواند در بازیابی بهینه هدف فیلم و انگیزه فیلم نامه نویس در شخصیت پردازی بازیگران، سهم بسزایی داشته باشدکلیدواژگان: گواه نمایی، فیلم، شخصیت پردازی، جدایی نادر از سیمین
-
صفحات 25-52در جوامع امروزی تبلیغات همه جا را فراگرفته اند. تبلیغ کنندگان می کوشند برای ارتباط با مصرف کنندگان راهبردهایی را ایجاد کنند. در پژوهش پیش رو، بیلبوردهای تبلیغاتی تهران و لندن از منظر ارزش های فرهنگی براساس طبقه بندی چنگ (1994) بررسی شده اند. داده ها، صد بیلبورد فارسی و انگلیسی هستند که در زمستان 93-1392 به شیوه میدانی گردآوری و به روش تحلیلی بررسی شده اند. اینبیلبوردها صرفا از بعد زبانی مورد بررسی قرار گرفته اند.یافته ها نشان می دهند که ارزش های فرهنگی مدرنیته و اقتصاد در هردو زبان کاربرد چشمگیری داشته اند و از این نظر دارای تشابه اند. اما ارزش های ادب، پاکیزگی، احترام به سالمندان، تکنولوژی و کار صرفا در بیلبوردهای تهران و ارزش های فرهنگی فراغت، خرد و مهرورزی صرفا در بیلبوردهای لندن کاربرد داشته اند. افزون برآن ارزش های فرهنگی آسودگی و کیفیت بیشترین تفاوت را به لحاظ بسامد وقوع در بیلبوردهای این دو شهر نشان می دهند. وجود تفاوت در انواع ارزش های فرهنگی و میزان کاربرد آن ها بازتاب تفاوت های فرهنگی دو جامعه زبانی تهران و لندن است. آگهی های بازرگانی، به ویژه بیلبوردهای تبلیغاتی، نقش به سزایی در بازنمایی نکات فرهنگی موجود و ترویج و اشاعه نکات فرهنگی جدید دارند. یعنی هم ابزار خوانش فرهنگ و هم فرهنگ ساز هستند. لذا این مهم باید در تبلیغات مدنظر قرار گیرد و توجه بیشتری بدان معطوف شود.کلیدواژگان: زبان تبلیغات، بیلبوردهای تهران، بیلبوردهای لندن، ارزش های فرهنگی
-
صفحات 53-68عین القضات همدانی یکی از تاثیرگذارترین نویسندگان ادبیات فارسی در حوزه اندیشه و بیان بوده و از این رو، مانند هرنویسنده بزرگ دیگر، بعضی از آثار به وی منسوب شده است. این پژوهش، به روش تحلیلی- آماری، به بررسی سبک شناختی- مقایسه ای مهم ترین تالیف قاضی، یعنی تمهیدات، و یکی از آثار منتسب به وی، یعنی لوایح، اختصاص دارد و در پی یافتن صحت این انتساب است. مقاله حاضر، با رویکرد زبان شناسی نقش گرا در حوزه فرانقش متنی و با تکیه بر نشان داری آغازبخش، حدود 1500 بند از بیست صفحه ی آغازین، میانی و پایانی هر یک از این دو کتاب را بررسی کرده است. علاوه بر این، سایر ویژگی های این دو کتاب، که در ایجاد تشخص و برجستگی کلام نقش دارند نیز بررسی شده اند. طبق یافته های پژوهش و با تکیه بر نشان داربودن آغازبخش در ساخت جملات عین القضات و بی نشان بودن آن در جملات کتاب لوایح و دیگر شواهد سبکی، به نظر نمی رسد که این اثر از آثار عین القضات باشد.کلیدواژگان: سبک شناسی، زبان شناسی نقش گرا، نشان داری آغازبخش، تمهیدات، لوایح
-
صفحات 69-87هدف این پژوهش بررسی طرح واره های تصوری در کتاب های درسی فارسی دوره ابتدایی در چارچوب زبان شناسی شناختی است. طرح واره های تصوری یکی از مباحث اساسی رشته هایی چون فلسفه، روان شناسی و زبان شناسی است. به زعم زبان شناسان شناختی، اهمیت طرح واره های تصوری به عنوان بخشی از سازوکارهای زبان و تفکر این است که آنها به عنوان مفاهیم جسمیت یافته ابتدایی و اولیه می توانند، به شکلی نظام مند، ساختار مفاهیم پیچیده تر را فراهم آورند. این مهم باعث اجتناب ناپذیرشدن مطالعه و بررسی آنها در بسیاری از زمینه ها، از جمله آموزش به طور عام و مواد آموزشی به طور خاص، می شود که به گونه ای به زبان و اندیشه گره خورده اند. ضرورت این مساله موجب شد تا این پژوهش به بررسی طرح واره های تصوری حجمی، حرکتی و قدرتی جانسون، به عنوان طرح واره های پایه در کتاب های درسی فارسی پایه های تحصیلی اول تا ششم، به عنوان یکی از مواد آموزشی مهم، بپردازد. روش این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی و از نوع کیفی، توصیفی و نیز استنباطی است. نتایج بررسی ها نشان می دهد که هر سه طرح واره پایه در تمامی کتاب های شش پایه تحصیلی کاربرد دارند که بیشترین میزان، ابتدا به طرح واره حجمی (%5/58)، سپس به طرح واره حرکتی (%5/25) و در نهایت به طرح واره قدرتی (16%) اختصاص دارد و این که تفاوت بین فراوانی انواع طرح واره ها معنادار است. همچنین میزان جملات بدون طرح واره (با %6/81) بیشتر از جملات با طرح واره (با %4/18) است و این که تفاوت بین فراوانی این دو معنادار است. این تحقیق نشان می دهد که استفاده از طرح واره حجمی بیشتر در مراحل اولیه آموزش مورد استفاده قرار گیرد که کودک اطلاعات کمی در زمینه مفاهیم دارد و کم کم به تناسب سن، از آنها به میزان کمتری استفاده شود و میزان کاربرد دیگر طرح واره ها افزایش یابد.کلیدواژگان: زبان شناسی شناختی، معنا شناسی شناختی، طرح واره های تصوری، کتاب درسی، زبان فارسی
-
صفحات 89-115پژوهش حاضر برپایه شیوه پژوهش روش (1975) و میتینگ لیو و همکاران به بررسی پیش نمونه های مقوله عینی گل برای دانش آموزان دختر و پسر ابتدایی (13-10 سال)، راهنمایی (15-13 سال) و دبیرستان (18-16 سال) و دانشجویان دختر و پسر رشته های کشاورزی، روان شناسی و علوم پزشکی فارسی زبان پرداخته و تاثیر متغیرهای سن، جنسیت و پیشینه تحصیلی را بر شکل گیری این پیش نمونه ها مورد مطالعه قرار داده است. برای گردآوری داده های پژوهش، در دو مرحله، دو پرسش نامه مجزا در اختیار آزمودنی ها قرار گرفت. در پرسش نامه اول از آنان خواسته شد تا هر نمونه ای از اعضای مقوله های مورد نظر را که در ذهن دارند، بنویسند. در پرسش نامه دوم، که برپایه داده های پرسش نامه اول تهیه شد، نیز از آنان خواسته شد تا به اعضای مقوله های مختلف از 1 تا 5 امتیاز بدهند. نتایج این پژوهش نشان داد که گل های رز، محمدی و یاس به ترتیب پیش نمونه هایی قوی برای مقوله گل در زبان فارسی بودند و همه پیش نمونه های دوازده گروه آزمودنی پژوهش حاضر را تشکیل می دادند. برپایه یافته های این پژوهش، به نظر می رسد عوامل محیطی تاثیر زیادی بر شکل گیری پیش نمونه مقوله گل در زبان فارسی دارند.کلیدواژگان: مقوله بندی، پیش نمونه، گل، سن، میزان تحصیلات، جنسیت
-
صفحات 117-132در مقاله حاضر سعی بر آن است تا در چارچوب صرف شناختی، به ویژگی های معنایی تکواژ زایای «کار» به عنوان مقوله ای چندمعنا پرداخته شود و امکانات طرح واره های تصوری برای طبقه بندی صورت هایی که این تکواژ در آن به کار می رود، معرفی شود. این تحقیق نشان می دهد که فارسی زبان ها هنگام مواجهه با بسیاری از واژه های حاوی تکواژ «کار»، معنای استعاری آن را درک می کنند و طرح واره های تصوری آن را در ذهن خود می سازند. به این منظور، نخست رویکرد شناختی در مطالعه صرف آورده شده است و سپس مفهوم استعاره و طرح واره های تصوری از همین دیدگاه معرفی شده اند. لازم به ذکر است در این مطالعه پیکره زبانی از مجموعه دادگان زبان فارسی معیار، از جمله فرهنگ فارسی معین، فرهنگ فارسی عمید و فرهنگ فارسی عامیانه ابوالحسن نجفی و دادگان زبان فارسی به کوشش پژوهشگاه علوم انسانی و فرهنگ واژه یاب آنلاین فارسی و نیازمندی های شغلی روزنامه، انتخاب شده است. سعی این مقاله بر آن است تا با بررسی همزمانی کارکردهای مختلف این تکواژ از منظر دیدگاه شناختی، طرح واره های متداعی با آن معرفی شوند. در نهایت می توان گفت، برای تبیین تکواژ «کار» می توان آن را در حالت پسوند، تکواژ آزاد در واژه مرکب و به صورت استعاری در اصطلاح های مختلف در نظر گرفت و در اکثر موارد، چندمعنایی همزمانی دیده می شود.کلیدواژگان: صرف شناختی، استعاره، طرح واره های تصوری، تکواژ کار
-
صفحات 133-159درک واکه ها به واسطه انتقال اطلاعات طیفی و زمانی صورت می گیرد. وجود اطلاعات طیفی برای درک واکه ها حائز اهمیت است، اما با تضعیف آن در سیگنال های ساختگی (مانند گفتار وکودشده)، وجود اطلاعات زمانی در پوش، هنوز می تواند سیگنال را قابل فهم گرداند. هدف این مطالعه تعیین ویژگی های آکوستیکی واکه های واضح و وکود شده در گویشوران فارسی زبان و مقایسه مقدماتی آن با واکه های گویشور انگلیسی زبان، برای نخستین بار بود. ده گویشور فارسی زبان (5 زن و 5 مرد) و یک گویشور مرد انگلیسی زبان، واکه های ساده زبان خود را سه بار تولید کردند. سپس واکه ها با استفاده از نرم افزار متلب (MATLAB) وکود شدند. شکل موج، طیف نگاشت و نمودار LPC واکه های واضح و وکودشده، توسط نرم افزارPraat اندازه گیری و سپس مقایسه و تحلیل شد. براساس نتایج این تحقیق، در گویشوران فارسی زبان F0 و F1 فضای واکه ای و دیرش واکه های واضح در زنان بیشتر از مردان بود،F2 و F3 تفاوتی نداشت، ولی شدت کمتر بود. همین طور، فرکانس سازه های اول تا سوم فارسی با انگلیسی تفاوت داشت. فضای واکه ای فارسی از انگلیسی بزرگتر بود. دیرش واکه های انگلیسی از فارسی بیشتر، اما شدت آنها کمتر بود. در واکه های وکودشده هردو زبان، F0 و فرکانس سازه ها قابل شناسایی نبوده است و نمودار LPC آنها برخلاف واکه های واضح، قله های گردشده با دامنه های کمتر داشتند. دیرش واکه های وکودشده با واضح تفاوتی نداشت، اما شدت آنها در فارسی کاهش و در انگلیسی افزایش یافت.نتایج وکودکردن واکه های زبان های فارسی و انگلیسی نشانگر تفاوت های طیفی واکه های وکودشده نسبت به واکه های واضح بودکلیدواژگان: واکه، ویژگی های آکوستیکی، زبان فارسی، زبان انگلیسی، محرک های وکودشده
-
صفحات 163-169جلد نخست این مجموعه در سال 1383 زیر همین نام به نظارت روانشاد دکتر سرکاراتی و با مقدمه ای از ایشان از سوی فرهنگستان زبان و ادب فارسی انتشار یافته است؛ اما در مجموعه پنج جلدی کنونی ساختار جلد اول، شیوه کار و واژه ها، تغییر اساسی یافته و مقدمه ای در 165 صفحه، شامل تحولات تاریخی واج های فارسی (پیوست یکم در 61 صفحه)، و سپس پیوست دوم و فهرست سوم شامل جدول تطبیقی واج های زبان فرضی هندواروپایی و تحولات شایع آنها در زبان هندواروپایی مادر در قالب جدول هایی برای هریک از زبان ها آمده است. سرواژه ها و آگاهی ذیل آنها نیز به نسبت جلد پیشین تغییر یافته است، به گونه ای که باید جلد نخست کنونی را تالیفی مستقل از جلد پیشین به شمار آورد.
مولف مجموعه، دکتر محمدحسن دوست، عضو هیات علمی فرهنگستان زبان و ادب فارسی و دانش آموخته رشته فرهنگ و زبان های باستانی است و از تحولات تاریخی زبان فارسی و گویش های آن شناختی علمی دارد.کلیدواژگان: فرهنگ ریشه شناختی فارسی، محمدحسن دوست -
صفحات 173-178امروزه وزن شناسی (metrics) یکی از مباحث عمده واج شناسی محسوب می شود و تحقیقات بسیاری در این حوزه صورت می گیرد. زبان شناسان و نظریه پردازان بزرگی چون رومان یاکوبسون، تروبتسکوی، موریس هله، بروس هیز، کیپارسکی، نایجل فب و بسیاری دیگر مقاله ها و آثار پژوهشی مهمی در این حوزه به رشته تحریر درآورده اند، اما در گروه های زبان شناسی ایران معمولا توجه چندانی به این رشته نمی شود. بحث توصیف وزن شعر در دانشگاه های ایران عمدتا از موضوعات گروه های ادبیات فارسی است که در آنجا نیز استادان وزن شعر فراتر از مطالب شمس قیس و خواجه نصیر نمی روند و نهایتا چیزی جز مفهوم «هجا» به مباحث آنان نمی افزایند! در ایران نخستین جوانه های عروض علمی از بین زبان شناسان و از درون گروه های زبان شناسی سربرآورد که متاسفانه این جریان به رغم فواید و پیش رفت های بسیاری که داشت، به هردلیل، ادامه نیافت و پس از کمتر از یک دهه متوقف شد و در کمتر گروه زبان شناسی بدان پرداخته شد. نخستین بار در سال های آغازین دهه پنجاه بود که ابوالحسن نجفی (1394-1306)، به دعوت دکتر هرمز میلانیان، تدریس وزن شعر به شیوه جدید را به دانشجویان رشته زبان شناسی دانشگاه تهران آغاز کرد، و به دنبال همان کلاس ها بود که توانست مقاله بسیار مهم «اختیارات شاعری» (1352) را منتشر سازد (نجفی، 1390: 183-180)کلیدواژگان: ابوالحسن نجفی، وزن شعر فارسی، وزن شناسی
-
Pages 1-23In recent studies, evidentiality is a linguistic term which specifies the source of information and speaker`s attitude toward her/his statement and impact on audience. Aikhenvald (2004:3) defines evidentiality as a linguistic category whose primary meaning is source of information. Although there isn`t any grammatical evidential in Persian, this language has some linguistic items which fulfill the evidential function in addition to their first roles in language .Thus, evidentiality can be considered as an important discourse and textual elements. In this research, evidential structures were examined in the Persian discourse of the Oscar winning movie Separation. The results showed some direct evidential (visual) and indirect evidential (non-visual, inference, assumption, hearsay and quotation) in the form of impersonal passive forms, modal expressions, tense- aspect features, reports and quotations and sensory and perception verbs. The study of quality and quantity of movie`s evidentials, reveals important information about the movie characters. Therefore, the study of linguistic evidential plays an important role in understanding the purpose and motivation of the screenwriter for characterization in a movie.Keywords: Evidentiality, Movie Discourse, Characterization, Separation
-
Pages 25-52International advertisers try to employ a myriad of techniques and devices to persuade different consumers who have various values and attitudes to choose from among competing brands. Analyzing 100 randomly photographed billboards of London and Tehran collected in 2014-15, this study aimed to compare English and Persian advertisements from the perspective of cultural values suggested by Cheng (1994).In this article, the data are only analyzed in terms of linguistic aspect. Using the descriptive-analytic method, the results of the research revealed that there were similarities and differences in both languages. Although the most common cultural values in both languages were Modernity and Economy, they varied in relative proportion and the sort of techniques used. Furthermore, values such as Courtesy, Neatness, Respect for the elderly, Technology, and Work were only used in billboards of Tehran, whereas Leisure, Wisdom and Nurturance were not observed at all in Persian samples. In addition, the findings showed significant differences in utilization of convenience and Quality which were more prevalent in English billboards. These differences seems to reflect different cultural values in the two societies under investigation.Keywords: Language of advertising, London billboards, Tehran billboards, Cultural values
-
Pages 53-68Ain-Alghozat Hamedani is one of the most influential writers of Persian literature in the field of thought and expression. So, like many other famous authors, some works are assigned to him. This research used comparative stylistic analysis to examine his most important work Tamhidat together with Lavayeh, a work assigned to him. The purpose was to check the authenticity of these works. The study adopted a Systemic Functional perspective, and used the textual metafunction, focusing on theme. About 1500 clauses from each of these works were examined, in addition to other features of them. The results showed that the latter work does not seen to have been written by Ain-Alghozat Hamedani.Keywords: stylistic, Systemic Functional linguistics, Theme, Tamhidat, Lavayeh
-
Pages 69-87The present research aims to examine the image schemata in elementary school Persian textbooks within the framework of cognitive linguistics. Image schemata are of the basic arguments in fields such as philosophy, psychology and linguistics. From the perspective of cognitive linguistics, the importance of image schemata as a part of language and thought is that rudimentary embodied concepts of this kind provide the conceptual building blocks for more complex concepts. This makes their study inevitable in fields such as education in general and educational materials in particular which are incorporated in language and thought The analysis is geared towards determining the basic image schemata -containment, path and force- by Johnson (1987) in elementary school Persian textbooks as one of the important materials. The method of this study is qualitative, quantitative and descriptive. The results show that despite the significant difference (pKeywords: cognitive linguistics, cognitive semantics, image schema, textbook, Persian Language
-
Pages 89-115The current work investigated the prototypes of the concrete category of flower for Persian-speaking male and female students of primary school (10-13 years old), middle school (13-15 years old) and high school (16-18 years old) and also college students of agriculture, psychology and medical sciences. It also investigated the effect of age, gender and educational background on these prototypes based on Rosch (1975) and Liu et al.s (2009) methodologies. To collect data, different groups of participants were provided with two types of questionnaires in two steps. In the first questionnaire, participants were asked to write whatever examples they recalled from the category of flower. In the second questionnaire, which was based on the first one, participants were asked to score each member of the category from 1 to 5. Rose, Damascus rose and lilac were found to be strong prototypes for the category of flower in Persian language in all the twelve groups of Persian-speaking students. The results also showed that environmental factors have a great effect on prototype formation of the category flower in Persian language.Keywords: categorization, prototype, flower, age, educational background, gender
-
Pages 117-132The present study examines the notion of cognitive morphology, considering the productive Persian morpheme "kār" as a polysemic morpheme. Image schema was studied to categorize various forms of the function of this morpheme. The present research revealed that when Persian speakers encounter words which use this morpheme, they predict the metaphorical meaning and form an embodied schema of that related usage. In this paper the cognitive morphology approach is introduced, metaphor and image schemata are discussed, and previous researches on this morpheme are presented. In the final section this morpheme is analyzed and discussed synchronically based on the cognitive morphology approach, and the related embodied schemas are presented.Keywords: schema, kār morpheme, cognitive morphology
-
Pages 133-159Vowel perception occurs through the spectral and temporal information transference. Presence of temporal information in the envelope makes the speech signals perceivable, even when spectral information weakens in the synthesized signals. The present study deals, for the first time, with determining and comparing the acoustic characteristics of clear and vocoded vowels of the speakers of English and Persian languages. Ten native Persian (5 female and 5 male) and one male native English speakers produced their simple vowels of their mother tongue for three times. Tokens were of 180 Persian and 24 English phonetic samples. The vowels were then vocoded using MATLAB software and 270 Persian Vocoded samples and 54 English Vocoded samples were extracted. The waveforms, spectrograms and LPC diagrams of clear and vocoded vowels were analyzed using the Praat software. Results showed that in Persian speakers F0, F1, vowel space and duration of clear vowels were higher for females than males but the intensity was lower. Formant frequencies for F1-F3 were different across two languages. Vowel space was greater in Persian and English vowels duration and intensity were longer and lower respectively. In both languages, F0 and formants of vocoded vowels were not identifiable, and their LPC diagrams had rounded peaks with lower amplitudes. Duration of clear and vocoded vowels was similar, but intensity of the latter decreased in Persian and enhanced in English. Results showed spectral differences between vocoded and clear vowels in both languages.Keywords: Vowels, acoustic features, Persian Language, English Language, Vocoded samples