فهرست مطالب
نشریه دانش های بومی ایران
پیاپی 3 (بهار و تابستان 1394)
- تاریخ انتشار: 1394/05/05
- تعداد عناوین: 6
-
-
صفحات 7-42دفاع شامل دو وجه عامل و غیرعامل بوده که نوع اول مرتبط با سلاح های جنگی و نوع دوم، مجموعه تمهیداتی است که آسیب پذیری مجتمع های زیستی را در مقابل تهاجم به حداقل می رساند. محدوده این پژوهش بررسی پدافندغیرعامل در گذشته تاریخی ایران را در برگرفته و هدف از این نوشتار، نشان دادن چگونگی اجرای این تمهیدات در گذشته تاریخی ایران و در برخی موارد، چگونگی بهره گیری روش های نوین جنگی از این ایده هاست. دانش بومی در هر حیطه، به راه حل های تجربی انسان برای حل مسائل بر پایه آموزه هایی از گذشتگان گفته می شود که در هر محیطی با توجه به شرایط ویژه آن، می تواند متفاوت باشد. در حوزه دفاع نیز با وجود بهره گیری جنگ های امروزی از سلاح های مدرن، بسیاری از ایده های گذشتگان قابل ارتقا و استفاده است.
برای نیل به هدف مذکور الزامات معماری پدافندغیرعامل تبیین شده و ریشه های آن در گذشته ایران بررسی می گردد و در مواردی نوع الگو برداری کشورهای دیگر از روش ها و ریشه های گذشته بررسی شده است که این مورد در واقع کاربرد عملی این پژوهش است. ماحصل این ریشه یابی کمک به بومی نمودن مبحث دفاع غیرعامل و استفاده از تجربیات پیشین در طرح-های آمایش دفاعی کلان است.کلیدواژگان: پدافند غیرعامل، دفاع بومی، دفاع شهری، آمایش دفاعی -
صفحات 43-70دانش بومی به مجموعه ای از داشته ها، مهارت ها، ارزش ها، باورها، ابزارها و روش های یک گروه اجتماعی یا ملتی گفته می شود که درزمینه های گوناگون زندگی از طریق تجارب و تایید نسل های متمادی به ارث رسیده است، و کاربرد صحیح آن می تواند منجر به توسعه درون زا - که در واقع توسعه منطبق با فرهنگ مردم و محیط آن جامعه می باشد - شود. از این رو مقاله حاضر به شناسایی یکی از مهم ترین رویکردهای روشی نوین در عرصه تحقیقات اجتماعی و جایگاه آن در شناخت دانش و ارزش های بومی می پردازد. نظریه بنیانی این قابلیت را دارد که بجای آنکه به اثبات نظریه های موجود بپردازد، با شناخت واقعیت موجود در هر جامعه نظریه های جدیدی منطبق با آن جامعه خلق کند.
اهتمام روش شناسی نظریه بنیانی بر تولید و ساخت نظریه از دل داده های موجود در جامعه مورد مطالعه است. در این روش از رویکرد استقرایی استفاده می شود و محقق کار خود را با مشاهده و مصاحبه ها شروع می کند و سپس الگوها، مضامین، یا مقوله های عام را پیش می نهد. پس از این مرحله، به مدد روش های تفسیری، نظریه ها (بدون پیش انگاشته های قبلی و تایید و رد آن ها) تولید و ارائه می شود. ازاین رو با توجه به ماهیت این نظریه می توان آن را به مثابه یک روش یا ابزار جهت شناخت ارزش ها، مهارت ها و به طور کلی دانش بومی جامعه مورد استفاده قرار داد.کلیدواژگان: دانش بومی، تحقیق کیفی، نظریه بنیانی، روش مقایسه ای، توسعه درون زا -
صفحات 73-103دانش بومی حاصل قرن ها تجربه زندگی بشر در این کره خاکی است که از اجداد خود به ارث برده است و یا در دوره زندگی خود به صورت تجربی به دست آورده یا بر آن افزوده و مخصوص هر زیست بوم است. قارچ های دنبلان صحرایی گروهی از قارچ های خوراکی می باشند که به شکل غده ای در زیر سطح خاک در نواحی گوناگون ایران و دنیا رویش دارند. این قارچ ها از گذشته های خیلی دور به عنوان یکی از مطبوع ترین قارچ های خوراکی توجه انسان ها را به خود جلب کرده اند. در سال های اخیر در کشورهای گوناگون قارچ های دنبلان علاقه مندان زیادی در زمینه گوناگون دانش نوین و پرورش آن ها کسب کرده است. در ایران نیز چند سال اخیر مطالعاتی در زمینه شناسایی گونه های گوناگون به عمل آمده است، اما فعالیت خاصی در حوزه پرورش این دسته از قارچ ها وجود ندارد. دانش بومی بستری برای دانش نوین است، در واقع دانش بومی سرشار از ایده ها و مسائل ریز برای جستجو و کنکاش است، اما به دلیل نبود ابزار کافی، فقط در سطح مشاهده با چشم غیر مسلح پیشرفت می کند. در صورتی که در زمینه قارچ خوراکی دنبلان صحرایی دانش بومی به آن حد پیشرفت کرده است که گونه های گوناگون قارچ دنبلان و اختصاصیت میزبانی را دقیقا تفکیک می کند. بر اساس دانش بومی، مردم توانایی تعیین دقیق موقعیت و زمان رویش قارچ دنبلان را کسب کرده اند. در صورتی که مطالعات نوین با طی وقت و هزینه های زیاد به موارد جزیی آن پی برده است. دانش بومی به خوبی ارتباط تکاملی میان قارچ دنبلان صحرایی و میزبان گیاهی را پی برده اند، که اکنون پس از یک قرن تحقیق روی گونه های گوناگون از قارچ ها و همزیستی های موجود با استفاده از روش های مولکولی به مسائل خاص میزبانی و تکاملی پی برده اندکلیدواژگان: : قارچ دنبلان صحرایی، دانش بومی، ترکمن صحرا، Helianthemum spp
-
صفحات 108-146گیاهان را می توان به عنوان یکی از عناصر اصلی در دایره اکوسیستم دانست. دایره ای که تنها با هدف مهیا ساختن شرایط زیست محیطی، بقاء را ممکن می سازد. گیاهان از آغازین دوران زندگی بشر نقشی با اهمیت در تامین زندگی او داشته اند. برای او هم خوراک بودند، هم پوشاک، هم سوخت او بودند و هم مسکن و مامن او، هم زینت و زیور او بودند و هم شفا دهنده دردهای او. گیاهان نه تنها در ایجاد آرامش و آسایش انسان نقشی به سزا دارند بلکه به عنوان منبع مهم تغذیه جانداران دیگر نیز به حساب می آیند. در این پژوهش سعی شده به شناسایی گیاهان (خودرو، درختی، درختچه ای و علفی) در شهرستان ایذه و نقش آن ها در زندگی افراد بومی پرداخته شود. درواقع نگارنده با اقامت در مناطق موردنظر در فواصل زمانی گوناگون، توانست با بررسی تعدادی از گیاهان بومی، به کارکردهای آن ها در میان مردم بپردازد. روش تحقیق در این پژوهش، بر اساس روش های مورد استفاده در مطالعات مردم شناسی است. استفاده از منابع مکتوب کتابخانه ای در جمع آوری کلیات، مصاحبه با افراد محلی، مشاهده و مشارکت در اعمال آن ها. نتایج حاصل از این مطالعه می تواند علاوه بر معرفی گونه های گوناگون ناشناخته گیاهان در استفاده مفید آن ها در صنایع موجود نیز موثر باشد. همچنین می تواند توجه محققان و پژوهشگران متخصص در این زمینه را به اتخاذ تدابیری جهت حفظ، استفاده و تکثیر این گونه ها جلب کند.کلیدواژگان: گیاهان، گیاه مردم شناسی، مردم نگاری دانش های سنتی، ایذه
-
صفحات 141-184استفاده از روش های رایج در طب مکمل در کنار طب مدرن مسئله ای است که توجه محافل علمی بسیاری در حوزه سلامت را به خود جلب کرده است. رشد طب سنتی و استفاده از عقاید و روش های رایج در طب بومی در عصر مدرن زمینه ای را فراهم می کند تا به چیستی ریشه های فرهنگی این نوع روش های درمانی و چگونگی استفاده از آن ها بپردازیم. با توجه به این امر، پژوهش حاضر سعی در فهم چگونگی بازتعریف و استفاده از طب بومی در دوره مدرن دارد، جهت برآورده شدن این منظور و انجام مطالعه دقیق و علمی تر این موضوع را در محدوده عقاید و باورهای رایج در زمینه باروری و ناباروری در طب بومی در شهرستان اردستان دنبال می کنیم. از این رو تعداد 30 نفر از زنان شهرستان اردستان و توابع آن را با استفاده از روش نمونه گیری نظری انتخاب کرده و با روش کیفی از نوع تاریخ شفاهی و تکنیک مصاحبه نیمه ساخت یافته، عقاید، باورها و روش های رایج در طب بومی در زمینه باروری و ناباروری را جمع آوری کرده و در نهایت تحلیل می نماییمکلیدواژگان: طب بومی، بازتعریف، دوره مدرن، باروری، ناباروری
-
صفحات 179-228گونه برودار[1] (بلوط ایرانی) گونه درختی غالب جنگل های استان لرستان است، مردم این منطقه از دیرباز از این گونه در موارد گوناگون استفاده نموده اند. این استفاده ها درگذر زمان منجر به ایجاد وابستگی و ارتباطی عمیق بین مردمان این منطقه و این گونه جنگلی شده است. ارتباطی که غالبا بر پایه تجربه بوده و تا اندازه زیادی کاربردی است و از گذشته تا به امروز پاسخگوی نیازهای این جوامع در اغلب جنبه های زندگی بوده است. این پژوهش استفاده های ملموس امروزی مردم محلی از گونه برودار را در روستای چشمه علی از توابع دهستان کاکاشرف شهرستان خرم آباد در استان لرستان نشان داده است. روش پژوهش مردم نگاری بوده و از ابزارهای مصاحبه ساختار نیافته، نیمه ساختاریافته و مشاهده مشارکتی استفاده شده است. همچنین برای اندازه گیری مقادیر کمی در ارتباط با ابعاد برخی دست ساخته های چوبی از متر و نوار قطرسنج بهره گرفته شده است. جامعه تحقیق نیز عشایر و روستاییان ایل پاپی، طایفه مدهنی و تیره عین شاه بوده که معیشت آن ها از طریق دامداری و کشاورزی می گذرد. نتایج به دست آمده از استفاده ها در 7 طبقه: غذایی، ساختمانی، دارویی، صنایع دستی، دامداری، سوخت و کشاورزی دسته بندی شده است. در هر طبقه استفاده های گوناگونی وجود دارد که از بذر، برگ و چوب درختان بلوط به دست می آیند. تنوع و اهمیت محصولات تولیدی از میوه بیشتر از چوب است. در برخی طبقات استفاده های امروزی نسبت به گذشته کاهش یافته است و در برخی طبقات چون دامداری و سوخت وابستگی و ارتباط با این گونه بیشتر است.کلیدواژگان: ایل پاپی، گیاه مردم نگاری، برودار، مردم محلی، جنگل های زاگرس، لرستان
-
Pages 43-70As a combination of belongings, skills, values, beliefs, tools and methods of a social or national group, Indigenous knowledge has inherited through the experiences and confirmation of constituent generations in different fields of life. Its accurate application can lead to endogenous development that in fact is in correspondence with peoples culture and environment of that society. Present article identifies one of the most important new methodological approaches in social investigations arena and its status in recognition of indigenous knowledge and values. Grounded theory has the ability to create new theories in correspondence with that society by recognition of present reality instead of proving existed theories.
Methodologically the basis of grounded theory is production and construction of theory from present data in society. In this method inductive approach is used and researcher starts his work with observation and interviews and then brings up structures and contents or general topics. After this step, by the help of interpretive methods, theories are created and presented without previous presumptions. Hence, referring the essence of this theory, it can be used as a method with devices for recognition of values and skills and generally our societys indigenous knowledgeKeywords: Indigenous knowledge, Qualitative Research, Grounded Theory, comparable method, endogenous development -
Pages 73-103The indigenous knowledge arises from reality of human life and experiences on the earth, which indeed stems from ancestors. They may have got this knowledge from their living directly and gather it experimentally. So they are specific for one ecosystem. The desert truffles are from a group of edible mushrooms grow under the soil like tuber. Local people may find them in natural habitats in Iran and other different regions of Mediterranean climate. From old days these fungi are interesting and edible mushrooms for humankind. In recent years the tendency to these truffles has increased especially by many amateur groups and led them to grow those in orchards as a new activity.
While there is an indigenous knowledge about them among local people, a little study is present about identification of different species of desert truffle in Iran. That is to say there are not significant scientific activities about these
groups of fungi. Indigenous knowledge can be considered as a base of science. Actually the indigenous knowledge is full of many ideas and interesting case study and research should be done in this area. But the indigenous knowledge with its intrinsic talents progress through observing with the naked eye, without any instruments. The indigenous knowledge of desert truffles exactly separates the species of truffles and their special host plants. According to indigenous knowledge people could determine the location and time of growth of desert truffles. The indigenous knowledge understands the relation of evolution between desert truffle and their plant hosts. Today with research about the different aspects of fungi and symbiosis; especially with molecular methods, the scientists can understand the host specificity and evolution of truffles.Keywords: Desert truffle fungus, Indigenous knowledge, Turkmen Sahara, Helianthemum spp -
Pages 108-146We can take into account the plants as a one of the most crucial Elements in ecosystem cycle; the cycle that its goal is to provide an environmental situation for existence. Plants during the primitive life of the people had an important role in livelihood. They have been food, dress, Fuel, accommodation, healer of disease and ornamentation of the People. Plants have not only an important role in ease of people, but also take into account as an important nutrition source of other animates.
This study tries to identify wild plants (Self-propelled plant, small tree, grassy) in Izeh Province and investigate their role in the local peoples life. In fact the researcher living in specific places in different periods explores the function of these plants among people. Methodologically, this research is based on the prevalent ways of Anthropology Studies. The use of written sources for collection of Catechism. Also interview and observatory participation were done. The result of the study can be effective in beneficial usage of mentioned plants in present industries. Besides, it can introduce different unknown plants species and gain the attention of expert researcher in this field which may lead to make decisions on maintaining, using and Proliferation of these species.Keywords: Plants, Ethnobotany traditional knowledge ethnography, Izeh -
Pages 179-228The dominant tree species in forests of Lorestan province are Manna oak (Quercus brantii Lindl.), and local community has used this species in different cases. During the time, these uses have led to significant relation among local people and the forest. The relation is often based on experiences and largely practical. The relation enables the communities to meet their needs in various aspects of life during the time. This study has demonstrated the tangible uses of Manna oak in local community in the Ceshmehali village of the Kakasharaf region of Khorramabad county, Lorestan province. The research method was ethnography and applying semi structured, non-structured interviews and participatory observation. Also Meter and Diameter tape were used for quantitative measurements. Actual uses were classified in 7 categories, Including: food, construction, medicine, handicraft, livestock, fuel, and agricultural uses. In some of the categories the amount of uses declined; and in others, such as livestock and fuel uses remained considerable.Keywords: Redefinition of Native Medicine in The Modern Era