فهرست مطالب
فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی
پیاپی 59 (زمستان 1397)
- تاریخ انتشار: 1398/01/20
- تعداد عناوین: 7
-
-
صفحات 1-34
گاز طبیعی به عنوان یکی از حاملهای انرژی، از لحاظ ملی و بین المللی اهمیت زیادی دارد. از اینرو تخصیص بهینه آن به بخشهای مختلف یکی از مهم ترین مسائل اقتصادی به ویژه در رویکرد اقتصاد مقاومتی می باشد. هدف پژوهش حاضر نیز بررسی موضوع تخصیص بهینه گاز طبیعی به بخشهای مختلف با توجه به سیاستهای اقتصاد مقاومتی است. در این پژوهش ابتدا به کمک مطالعات کتابخانه ای و مصاحبه با خبرگان صنعت نفت و گاز، شاخص های مطرح برای اولویت بندی تخصیص به بخشهای مختلف شناسایی و سپس با استفاده از ابزار پرسشنامه و روش آنتروپی، اهمیت شاخص های مطرح و ارزش کمی شاخص های مهم برای اولویت بندی تخصیص گاز از منظر خبرگان تعیین شد. حجم نمونه براساس روش کوکران، 62 نفر مشخص گردید. روش تجزیه و تحلیل داده ها آمار توصیفی و استنباطی (آزمون t) با استفاده از نرم افزار Spss22 میباشد. در ادامه با استفاده از تکنیک تصمیم گیری چند شاخصه TOPSIS بخشهای مختلف اولویتبندی موزون و به کمک تکنیک تصمیمگیری چند هدفه و اطلاعات موجود سهم بهینه بخشهای مختلف از منابع محدود گاز مشخص گردیده است.
مطابق نتایج به دست آمده شاخص ارزش افزوده، مهمترین شاخص و تنوع سازی سبد انرژی، اشتغالزایی، الزامات استراتژیک، امنیت انرژی و شاخص عدالت اجتماعی به ترتیب دومین تا ششمین شاخص مهم برای اولویت بندی بخشهای مختلف می باشد. تخصیص بهینه گاز به صادرات دارای رتبه اول و بخش تزریق به میادین نفتی در رتبه دوم و دیگر بخش ها شامل پتروشیمی، صنعت، نیروگاه و بخش خانگی و تجاری به ترتیب دارای رتبه سوم تا ششم می باشند.
طبقه بندی JEL: O13, C61, C53, D61, D81, Z00 , Q41کلیدواژگان: تخصیص گاز، اقتصاد مقاومتی، شاخص، اولویت بندی، مدلهای تصمیم گیری چند شاخصه، GP -
صفحات 35-54
هدف از این مطالعه، بررسی تاثیر فساد اداری بر انتشار دی اکسید کربن در کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه طی سالهای 2012- 2003 با استفاده از داده های تابلویی و روش گشتاورهای تعمیم یافته می باشد. نتایج مطالعه نشان می دهد که فساد اداری در هر دو گروه کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه، بر میزان انتشار دی اکسیدکربن اثر معناداری دارد و این تاثیر در قالب اثرات مستقیم و غیرمستقیم بررسی می گردد. اثر مستقیم فساد اداری بر انتشار دی اکسیدکربن مثبت و ناشی از اختلالاتی است که فساد اداری در اتخاذ و اجرای قوانین زیست محیطی ایجاد می نماید و اثر غیرمستقیم آن که ناشی از تاثیر فساد اداری بر تولید ناخالص داخلی است منفی می باشد. نتایج نشان می دهد برآیند آثار مستقیم و غیرمستقیم بستگی به سطح درآمد کشورها دارد. همچنین بررسی رابطه سرانه تولید ناخالص داخلی و میزان انتشار دی اکسید کربن، وجود منحنی کوزنتس برای کشورهای توسعه یافته و وجود رابطه U شکل برای کشورهای درحال توسعه را تایید می نماید. در خصوص سایر متغیرها، تاثیر متغیرهای مربوط به وقفه متغیر وابسته، درجه باز بودن اقتصاد و میزان مصرف انرژی در هر دو گروه مثبت و متغیر سهم انرژی های تجدیدپذیر دارای اثر منفی است.
طبقه بندی JEL: D73، Q53، C33کلیدواژگان: انتشار دی اکسیدکربن، فساد اداری، کشورهای توسعه یافته، کشورهای درحال توسعه، GMM -
صفحات 55-83
در حال حاضر به منظور مدیریت بهینه درآمدهای نفتی این درآمدها براساس قاعده تقسیم درصدی به شرکت ملی نفت، صندوق توسعه ملی و بودجه دولت اختصاص می یابد. بر اساس این قاعده سهم شرکت نفت 5/14 درصد می باشد و سهم صندوق نرخ ثابتی است که دولت آن را تصویب می کند. هدف تحقیق حاضر ابتدا بررسی تاثیرگذاری این قاعده بر ایجاد ثبات در متغیرهای تورم و تولید اقتصاد و سپس تعیین مقدار بهینه سهم صندوق توسعه ملی از درآمدهای نفتی است. بر این اساس با استفاده از مدل خودبازگشت برداری بیزی اثر سناریوهای مختلف سهم ثابت پس انداز در صندوق (20، 30، 40 و 50 درصد) بر تورم و تولید بررسی و با وضعیت بدون وجود صندوق در اقتصاد مقایسه شده است. نتایج نشان می دهد که اولا قاعده فعلی سهم ثابت پس انداز، نوسانات تولید و تورم در اقتصاد را کاهش می دهد و عملکرد ناکارآمد این صندوق بهدلیل سهم ثابت آن نیست. ثانیا بهترین سناریو، پس انداز 30 درصد از درآمدهای نفتی در صندوق توسعه ملی می باشد که هم سهم 5/14 درصدی سرمایه گذاری شرکت ملی نفت محفوظ است و هم کمترین نوسانات را در تولید و تورم ایجاد می کند.
طبقه بندی JEL: Q33, Q38, C11کلیدواژگان: صندوق توسعه ملی، مدل BVAR، تکانه نفتی -
صفحات 85-119
در قرن گذشته کشورهای توسعه یافته عضو سازمان همکاری اقتصادی و توسعه و کشورهای نفت خیز، بیشترین مصرف نفتخام را داشته اند. با این حال در طول دو دهه اخیر تغییرات بسیاری در بازار نفت جهانی رخ داده که بخش مهمی از آن ناشی از جهش اقتصادی دنیا و ظهور اقتصادهایی مانند چین و هند بوده است. به نظر می رسد تغییرات تقاضا موجب تغییر ساختار بازار نفت شده و به تبع آن بر میزان عرضه و تقاضای استحصال نفتخام اثر گذاشته است. با توجه به اتکای اقتصاد ایران به درآمدهای نفتی و تاثیرپذیری آن از نوسانات بازار بین المللی نفت، بررسی روند قیمت نفت و شناسائی نیروهای موثر بر آن از حوزه های مهم مطالعاتی ادبیات اقتصاد است. لذا در این مقاله، به بررسی تاثیر اقتصاد کشورهای توسعه یافته و اقتصادهای نوظهور بر بازار نفتخام جهان، با استفاده از مدل خود رگرسیون برداری ساختاری برای بازه زمانی 1986 تا 2016 میلادی پرداخته شده است. نتایج بررسی نشان می دهد که، در این بازه زمانی تاثیر کشورهای توسعه یافته بر بازار نفتخام کاهش و تاثیر اقتصاد کشورهای نوظهور اقتصادی بر بازار نفت خام افزایش یافته و در نتیجه تولید نفتخام بیشتر به سمت بازار محور بودن حرکت کرده است. در مقابل در این سالها میزان اثرپذیری اقتصادهای توسعه یافته و نوظهور از نوسانات بازار نفتخام کاهش یافته و نحوه این تاثیرپذیری نیز تغییر کرده است.
طبقه بندی JEL: F02, C50, C32کلیدواژگان: قیمت نفت، شکست ساختاری، الگوی خود رگرسیون برداری ساختاری -
صفحات 121-144
امروزه برنامه ریزی توسعه همزمان شبکه های برق و گاز بهعنوان روشی برای حداقل سازی هزینه های سرمایه گذاری مورد توجه قرار گرفته است. در این تحقیق انواع روش های توسعه شبکه های برق و گاز در یک مطالعه واقعی در استان خراسان مورد بررسی قرار گرفته است. براساس یافته های تحقیق که در دو روش توسعه یکپارچه و نیز توسعه به روش ADMM که در آن یک نهاد واسط، وظیفه هماهنگی دو شبکه برق و گاز را برعهده دارد نتایج یکسانی را برای توسعه شبکه های برق و گاز بهدست می دهند، با این تفاوت که در حالت توسعه به روش ADMM هر شرکت مسئول توسعه و بهره برداری شبکه متبوع خود خواهد بود. همچنین در حالت توسعه مستقل، ناهماهنگی بین شبکه های برق و گاز به هزینه زیاد توسعه برای کل شبکه منجر می شود. نتایج تحقیق در حالت رهبر پیرو نیز نشان دهنده آن است که با پیرو بودن شبکه گاز، هزینه توسعه بیشتری نسبت به حالت توسعه یکپارچه به شبکه گاز تحمیل می شود. برنامه پاسخگویی بار نیز می تواند هزینه توسعه در هر دو شبکه گاز و برق را کاهش دهد. در نهایت با مشارکت و ضریب نفوذ مناسب برنامه پاسخگویی بار، پروفیل بار روزانه میتواند مسطح شود.
طبقه بندی JEL: C61, L94, L94کلیدواژگان: شبکه گاز، برنامه ریزی توسعه شبکه برق، استان خراسان -
صفحات 145-183
توسعه توان داخلی و ارتقای استفاده از ظرفیت های داخلی در صنعت نفت، بهعنوان یکی از پیشرانان اصلی در توسعه کشور نیازمند شناسایی و اتخاذ راهبردهای مناسب است. بدین منظور در پژوهش حاضر پس از بررسی خط مشی های برخی از کشورها و مطالعات تجربی و نظری دیگر، خط مشی های دقیقی شناسایی شده و از طریق ابزار پرسش نامه و نظرسنجی به تایید تعدادی از خبرگان رسیده است. از سوی دیگر به منظور رتبه بندی این خط مشی ها با توجه به وضعیت کشور، شاخص هایی از طریق گروه کانونی طراحی و برای اعتبارسنجی و وزن دهی در اختیار گروهی از خبرگان قرار گرفت. رتبه بندی نهایی خط مشی ها بر اساس وزن شاخص ها، نشان می دهد که تعیین درصد مشخص برای استفاده از نیروی انسانی و مواد اولیه، عقد قرارداد طولانی مدت با شرکتهای خارجی و الزام به جایگزینی نیروها و شرکتهای داخلی به صورت تدریجی و تعیین مشوق های مالی برای استفاده هرچه بیشتر از نیروی انسانی و مواد اولیه داخلی در اولویت های اصلی قرار دارند. در بخش پایانی مقاله نیز به بررسی وضعیت قوانین و آیین نامه ها و قراردادهای نفتی کشور در این زمینه پرداخته و تجزیه و تحلیل های سیاستی ارائه شده است.
طبقه بندی JEL: E61، J68، F42، L52کلیدواژگان: خط مشی، ارتقای توان داخل، صنعت نفت، قراردادهای نفتی، نفت ایران -
صفحات 185-211هدف این مطالعه ارائه یک مدل مبتنی بر پویایی شناسی سیستم برای پیش بینی کارایی مصرف انرژی و بررسی چگونگی اثرگذاری عوامل مختلف بر آن در شرکتهای پتروشیمی تحت مالکیت بنیاد مستضعفان است. بر این اساس بر مبنای مدلسازی پویایی شناسی سیستم، مدلی با سه زیر بخش 1) تولید و مصرف انرژی، 2) تقاضا و ظرفیت تولید و 3) مالی برای شرکتهای پتروشیمی مذکور طراحی و شبیه سازی شد. نتایج حاصل از شبیه سازی و سناریوسازی نشان داد افزایش قیمت محصول، با افزایش مصرف انرژی باعث کاهش کارایی انرژی شده و سرمایه گذاری از منابع خارجی موجب افزایش کارایی شده است. از طرف دیگر بررسی سناریوی سوم یعنی افزایش سهم بازار نشان داد که کارایی انرژی در شرکتهای مورد مطالعه با اعمال این سناریو تغییری نکرده و افزایش قیمت نهاده انرژی نسبت به حالت اولیه مدل باعث افزایش کارایی انرژی شده است.
طبقه بندی JEL: C63, C61, Q47, Q59کلیدواژگان: کارایی انرژی، پویایی شناسی سیستم، صنعت پتروشیمی، بنیاد مستضفان
-
Pages 1-34
The optimal allocation of natural gas, as an important source of energy, to different activities is critical for developing a resilient economy. This paper is thus investigating the optimal allocation of natural gas to various sectors based on the needs of a resilient economy.
We first undertake a literature review to develop criteria for prioritizing use of natural gas and then interview a certain number of oil and gas experts, using the Shannon method, to determine the relative importance and quantitative value of major indexes. We chose a sample of 62 experts, based on the Cochran method, and classified our findings through use of the SPSS22 software and applying the t test. We then used the TOPSIS and multi-attribute decision -making technique to prioritize different uses of natural gas and determine the optimal share of each in limited gas resources.
Our results identify the following order in terms of factors to bear in mind in determining the optimal allocation of natural gas to different uses. The most important consideration is the resultant value added, followed by diversification of the energy basket, job creation, strategic requirements, energy security and social justice, as second to sixth important indicators for prioritizing different sectors. The optimal allocation of gas would assign top priority to exports, followed by injection into oil fields, use as feed in petrochemicals, as input in industry and power generation, with the lowest priority assigned to use in the household and commercial sectors.
JEL Classification: O13, C61, C53, D61, D81, Z39, Q41Keywords: Gas allocation, Resistive economics, Index, Prioritization, Multi-criteria decision-making models, GP -
Pages 35-54
This paper uses dynamic panel data and generalized method of moments to investigate the direct and indirect effects of corruption on carbon dioxide emissions for the period 2003 to 2012 in developed and developing countries. The results of the estimation indicate that corruption has a negative direct effect on CO2 emission through undermining enforcement of environmental regulations and a positive indirect effect through its negative impact on per capita GDP in developed and developing countries.The total effect, depends on the income level of the countries. Our study confirms the existence of an inverted U-shaped Environmental Kuznets Curve between CO2 emissions and GDP for developed countries and a U-shaped relation for developing countries. In the case of other variables, the lag of the dependent variable, the degree of openness of the economy and the energy consumption in both groups have a positive effect on the relationship between CO2 emissions and GDP, while the share of renewable energy has a negative effect.
JEL Classification: D73، Q53، C33Keywords: Co2 emission, Corruption, developed countries, developing countries, GMM. -
Pages 55-83
In order to optimize oil revenues, these revenues are currently allocated to the National Iranian Oil Company, the National Development Fund and the State Budget, in terms of percentates of total revenues. The share of the National Iranian Oil Company is 14.5 percent and division of the rest of revenues is decided by the Government. The purpose of the present research is to study the effect of this rule on the stability of inflation and GDP, and to determine the optimal share of the National Development Fund. We use the Bayesian Autoregressive model to study the effect of different shares of the Fund (20, 30, 40 and 50 percent) on inflation and GDP. The results show that the current fixed share of the Fund contributes to stability of inflation and GDP and that weaknesses in the Fund’s performance are not related to its fixed share of revenues. We estimate that the optimal share of the Fund out of oil revenues is 30 percent, which is consistent with honoring the 14.5 percent share of the National Iranian Oil Company investment and minimizing fluctuations in GDP and inflation.
JEL Classification: Q33, Q38, C11Keywords: National Development Fund, Bayesian autoregressive model, Oil Shocks -
Pages 85-119
For many years, the highest consumption of crude oil had belonged to developed countries of the Organization for Economic Cooperation and Development and oil-rich countries. However, the global oil market has undergone major changes over the last two decades, one notable feature of which has been the surge in demand of emerging economies such as China and India and their increased share in the oil market. These changes have altered the structure of the oil market and factors that impact the supply and demand for crude oil. Given the reliance of the Iranian economy on oil revenues and the structure of the oil market, it is important for Iran to study the changing nature of the oil market.
In this paper we examine the interaction of the developed and emerging economies in the global crude oil market, using structural vector auto regression model for 1986 to 2016. Our results reveal that during this period, the impact of developed countries on the crude oil market has decreased while the impact of emerging economies has increased. Crude oil production is increasingly influenced by market-oriented forces. In addition, over the years, the impact of volatility of the crude oil market on the economics of developed and emerging economies has decreased.
JEL Classification: F02, C50, C32.Keywords: Oil Price, Structural Break, Structural Vector Auto Regressive Model. -
A Comparative study on optimization methods of expansion of electricity and gas networks in KhorasanPages 121-144
Simultaneously expansion planning of electricity and gas networks is a way to minimize investment costs of both networks. In this research, different methods of expansion planning are developed and studied in electricity and gas networks in a real-world case study in Khorasan province of Iran. The results of the proposed methods show that both integrated and alternative direction method of multipliers (ADMM) provide the same results. While in the proposed ADMM method each network operator is tackled independently. Also, in the case of independent expansion planning, the inconsistency between electricity and gas networks leads to high expansion costs for the entire network. The results of the research in the Leader-Follower method also indicate that by supposing the gas network as a follower, more expansion cost is imposed to the gas network in comparison to the integrated method. The load response program can also reduce the expansion cost in both gas and electricity networks.Keywords: Gas network, expansion planning of electricity network, Khorasan -
Pages 145-183
Developing local content and promoting the use of domestic capacities in the oil industry as one of the main drivers in the country's development requires identifying and adopting appropriate strategies. For this purpose, in the present study, after considering the policies of some countries and other empirical and theoretical studies, the policies were carefully identified and confirmed by the experts through questionnaires and surveys. On the other hand, in order to rank these policies according to the country's situation, indicators were designed through the focal group and provided to experts for validation and weighting. The final ranking of policies based on the weight of the indicators indicates that the determination of the specific percentage for the use of manpower and raw materials, long-term contracts with foreign companies, and the requirement for the replacement of forces and domestic companies gradually and determining financial incentives for the full use of manpower and domestic materials are in the top priority. The final part of the paper reviews the status of the laws, regulations, and contracts of the country in this regard and provides policy analysisKeywords: Policy, improving local content, Petroleum Industry, Petroleum contracts, Iranian Petroleum. -
Pages 185-211
The purpose of this study is to provide a dynamic system based prediction of energy efficiency and to examine how various factors affect it in petrochemical companies owned by Mostazafan Foundation. Accordingly, we design and simulate a system dynamic model with three sub-sectors of production and energy consumption, subsection of demand and production capacity and financial subsector for petrochemical companies owned by Mostazafan Foundation. The simulation results indicate that rising product prices lead to increased energy consumption and reduced energy efficiency, while foreign investment increased energy efficiency. We also note that an increase in market share did not affect energy efficiency, while an increase in energy input prices increases energy efficiency.
JEL Classification: C63, C61, Q47, Q59Keywords: Energy Efficiency, System Dynamics, Petrochemical Industry, Mostazafan Foundation