نشریه مطالعات حفاظت و امنیت انتظامی
سال دوازدهم شماره 4 (پیاپی 45، زمستان 1396)

در سال های اخیر شاهد تغییر مداوم فناوری از رایانه های رومیزی به دستگاه های تلفن همراه بوده ایم. محبوبیت گوشی های هوشمند به عنوان ابزاری پرکاربرد و چند منظوره که در سطوح مختلف جامعه نفوذ پیدا کرده، در حال افزایش است. گوشی های هوشمند به دلیل چند منظوره بودن برای انجام اموری همچون پرداخت قبوض، خرید برخط، مدیریت حساب مالی، جستجو در شبکه های اجتماعی و رایانامه به کار می روند ازاین رو به اطلاعات مهم و حساسی دسترسی دارند که می تواند فرصت مناسبی برای مجرمان سایبری فراهم کند. شبیه تمام فناوری های دیگر، نقص های امنیتی تلفن های همراه هوشمند، افراد و سازمان ها را در معرض خطرهای جدی قرار می دهد. دستگاه های غیر امن، برنامه های کاربردی دارای نشتی و آسیب پذیری، ایجاد آسیب پذیری به صورت سلاحی علیه امنیت و افزایش نرخ توسعه بدافزار های پیشرفته تلفن همراه، همگی تهدیدهایی جدی برای زیست بوم سامانه هوشمند تلفن همراه محسوب می شوند. مجموعه این زیست بوم ناامن چگونگی تفکر در مورد پاسخ به جرائم گوشی های هوشمند را شکل می دهد و ارگان ها، سازمان های خصوصی و دولتی را ملزم به پشتیبانی از راهبرد پاسخ به جرائم گوشی های هوشمند می کند. هدف از این تحقیق ارائه یک الگوی مفهومی کاربردی برای ارائه پاسخی متفاوت از پاسخ به جرائم رایانه شخصی و رایانه همراه است.  در این نوشتار از روش توصیفی با بهره گیری از منابع اسنادی، کتابخانه ای و رایانه ای استفاده شده است. از آن جایی که پاسخ به این گونه جرائم به دلایلی که بیان خواهد شد، متفاوت از پاسخ به جرائم رایانه شخصی و رایانه همراه است، در این تحقیق فرایند رسیدگی به جرائم گوشی های هوشمند و کارکرد های سایبری وابسته، انواع جرائم تلفن همراه، ابزار های مورد نیاز برای رسیدگی به این جرائم بررسی، تبیین و یک الگوی مفهومی کاربردی ارائه شده است.

در عصری که تغییر مداوم و بی اطمینانی از مهم ترین ویژگی های آن است و سازمان ها، به خصوص سازمان های اطلاعاتی هر روز با مسائل جدید و ناشناخته ای از جنس آینده روبه رو هستند، در این شرایط چگونه می توان برای آینده برنامه ریزی کرد؟ ازاین رو، برای شناختن آنچه آینده نامیده می شود، روش های مختلفی ابداع و به کارگیری شده است. بشر برای اطلاع از وضعیت آینده اقدام هایی را در قالب آینده پژوهی، آینده نگری، آینده نگاری، آینده سازی و... انجام داده است. هدف در این پژوهش در ابتدا تعیین جایگاه سازمان مدنظر در الگوست که پس از بهره گیری از نظر کیفی خبرگان سازمان با مقادیر کمی، جایگاه سازمان در الگو تعیین و راه کارهایی برای اقدام های پیمایش محیطی مذکور پیشنهاد می شود. این مقاله حاصل پژوهشی کاربردی است و به صورت کاربردی در یکی از سازمان های اطلاعاتی پیاده سازی و نتایج نیز مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. در این مقاله کوشش شده تا بر اساس الگوی پیمایشی دفت ویک و مطالعه موردی صورت گرفته در کشور، با جزئیات بیشتر در زمینه پیمایش محیطی در یکی از سازمان های اطلاعاتی ارائه شود. حاصل کار پژوهش یک الگوی چهار بعدی است که چهار رکن اساسی در رفتار پیمایش محیطی سازمان های اطلاعاتی را شناسایی کرده و بر اساس آن راجع به هشت حالت به وجود آمده در الگو بحث کرده است و برای هر حالت نیازمندی های اطلاعاتی، کاربرد اطلاعات، منابع مورد نیاز، حجم فعالیت های مورد نیاز، فنون به کار گرفته شده و ویژگی های مدیریتی را تبیین می کند.

امروزه با توجه به تغییر ها و دگرگونی های پیوست های که سازمان ها با آن مواجه هستند اندیشمندان دانش مدیریت به این نتیجه دست یافته اند که مهم ترین عامل کسب مزیت رقابتی در سازمان ها منابع انسانی آنهاست و به همین دلیل توجه به ارتباط آنها با سازمان و دیدگاه آنها نسبت به سازمان روز به روز افزایش می یابد. یکی از مفاهیم مطرح در این زمینه تعلق سازمانی کارکنان است که در تعریف آن بیان می شود که تعلق سازمانی یک نگرش درباره وفاداری کارمندان به سازمان و یک فرایند مستمری است که از طریق آن اعضای سازمان علاقه خود را به سازمان و موفقیت و کارایی پیوسته آن نشان می دهند. هدف از انجام این تحقیق بررسی نقش تعلق سازمانی بر عملکرد سازمان ها به ویژه یک سازمان اطلاعاتی است تا با ذکر دیدگاه های اندیشمندان مختلف راه های افزایش تعلق سازمانی شناسایی شود. این مقاله از نوع تحقیقات کاربردی و روش انجام آن توصیفی و مطالعات کتابخانه ای و همچنین ابزار گردآوری اطلاعات فیش برداری است. این مقاله با بررسی مبانی نظری به بررسی تاثیر تعلق سازمانی کارکنان سازمان اطلاعاتی بر عملکرد سازمان پرداخته و به این نتیجه دست یافته است که تعلق سازمانی کارکنان، احساس رضایت، تعهد، وا بستگی و دل بستگی آنها به سازمان منجر به عملکرد شغلی مطلوب تر، کاهش خروج کارکنان از سازمان، رفتار اجتماعی فعال، غیبت نکردن از کار، نوع دوستی و کمک به همکاران و کاهش استرس شغلی و همچنین موفقیت های مالی و افزایش اثربخشی و بهره وری سازمان می شود.

هدف از این تحقیق شناسایی عوامل سازمانی موثر بر پیشگیری حفاظتی از جرائم مالی کارکنان فااستان همدان است، چرا که با توجه به گستردگی ماموریت های محوله ناجا، تمامی کارکنان از جمله کارکنان پلیس های تخصصی در معرض آسیب ها و تهدیدهای فراوان از جمله جرائم مالی قرار دارند؛ بنابراین، در راستای پیشگیری از جرائم مالی کارکنان اقدام های متعددی توسط ساحفاناجا انجام می شود. با عنایت به موارد ذکرشده این سوال مطرح است که: عوامل سازمانی موثر بر پیشگیری حفاظتی از جرائم مالی کارکنان کدام اند؟ به همین خاطر این تحقیق با نگاهی نو و بهرهگیری از نظریه ها، اقدام به شناسایی علمی عوامل تاثیرگذار، بر پیشگیری حفاظتی از جرائم مالی کارکنان فا. استان کرده است که از جمله آن عوامل عبارت اند از: آموزش های حفاظتی، نظارت فرماندهان و مدیران، نظارت حفاظت اطلاعات، از بین بردن زمینه های ارتکاب جرم (آسیب پذیری ها و...). نوع و روش تحقیق در این پژوهش، از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی هم بستگی و از نظر شیوه جمع آوری اطلاعات به صورت پیمایشی است. نتیجه به دست آمده حاکی از این است که عوامل سازمانی، شامل آموزش-های حفاظتی، نظارت فرماندهان و مدیران، از بین بردن زمینه های ارتکاب جرم و نظارت حفاظت اطلاعات بر عملکرد مالی کارکنان بر پیشگیری حفاظتی و ارتکاب جرم مالی توسط کارکنان ف.ا.ا.همدان موثر است. ولی تاثیرگذاری آنها یکسان نبوده و دارای اولویت هستند به گونه ای که از بین بردن زمینه های آسیب پذیری کارکنان بیشترین تاثیرگذاری و آموزش های حفاظتی تاثیرگذاری کمتری در این خصوص دارد که در نهایت بر اساس یافته ها و نتایج به دست آمده در این پژوهش، پیشنهاد های کاربردی و پژوهشی ارائه شده است.

تمام تلاش های ساحفاناجا برای نیل به هدف های سازمانی و نیز ارتقای دانش و بینش حفاظتی کارکنان ناجا، مستلزم حرکت به سوی همکاری های گسترده و تعاملی، به کارگیری راهبرد های معقولانه و نگاه مدبرانه به بستر آسیب پذیری ها و تهدیدهای کارکنان ناجاست. توفیق در دست یابی به این هدف، نیازمند نیازسنجی و آشنایی کارکنان با خطرها و تهدیدهاست. یکی از راه های مهم در معرفی و شناسایی تهدیدها و آسیب پذیری های کارکنان و خانواده بزرگ ناجا، نمایشگاه هاست. نمایشگاه های حفاظتی، مرکزی برای کسب اطلاعات و دست یافتن به پدیده های نوین فناوری، جاسوسی، براندازی، خرابکاری، تکفیری ها، رخداد های انتظامی و... و آگاه شدن از خطرهای بالقوه و بالفعل ناجا به شمار می رود؛ که به نوعی دارای رویکرد پیشگیرانه است. هدف از انجام این پژوهش، تبیین ابعاد و مولفه های برگزاری نمایشگاه های حفاظتی برای کارکنان ناجاست. جامعه آماری این تحقیق شامل کارکنان ناجاست که همواره از نمایشگاه های حفاظتی بازدید می کنند. با توجه به اینکه آمار دقیقی از تعداد بازدیدکنندگان وجود ندارد، جامعه آماری شامل افراد در دسترس به هنگام بازدید از نمایشگاه ها هستند. حجم نمونه به دست آمده بر اساس فرمول کوکران، شامل 384 نفر شد. این پژوهش از لحاظ هدف «کاربردی» و از نظر روش توصیفی پیمایشی بوده و داده ها از طریق پرسش نامه محقق ساخته و مطالعه پیشینه گردآوری شده است. نتایج این پژوهش حاکی است که متولیان امور حفاظتی در بین ابعاد و مولفه های برگزاری نمایشگاه های حفاظتی برای کارکنان ناجا، بایستی محور های اصلی اقدام های شان به ترتیب در قالب ابعاد زیر صورت پذیرد: بعد اول: نحوه ارائه مطالب و نیز رفتار مجریان نمایشگاه؛ بعد دوم: محتوای مطالب ارائه شده در نمایشگاه؛ بعد سوم: نحوه اجرای نمایشگاه های حفاظتی از حیث زمان و مکان؛ بعد چهارم: تبلیغات و اطلاع رسانی نمایشگاه. در صورت رعایت این اولویت ها، به طور قطع برگزاری نمایشگاه های حفاظتی دارای تاثیرگذاری بهتری بوده و می تواند در ارتقای دانش و بینش حفاظتی کارکنان ناجا مثمر ثمر واقع شود.

دانش، موتور محرکه توسعه دانایی محور بوده، توجه به آن نقش فزاینده ای در رشد و ارتقای بهره وری سازمان ها و جوامع خواهد داشت. جنکس (2007) مفهوم فناوری اطلاعات را برای نظام مدیریت دانش با نام نظام فناوری اطلاعات و ارتباطات تعریف می کند. این نظام شامل فعالیت هایی نظیرخلق، ساخت، تشخیص، تسخیر، کشف، انتخاب، ارزش گذاری، سازماندهی، اتصال دهی، فرمول بندی، تصویرسازی، اشاعه، نگهداری، مراقبت، پالایش، دسترسی و جستجوست. امروزه مسائل فراروی سازمان های اطلاعاتی نه تنها به لحاظ ماهیتی تغییر کرده است بلکه پیچیده تر شده است. بزرگ ترین چالش برای جامعه اطلاعاتی و نیروهای مسلح، جهانی شدن و پیشرفت فناوری اطلاعات و ارتباطات به شمار می آید. ازاین رو به نظر می رسد بهره گیری از ابزارهای فناوری اطلاعات و سامانه اطلاعات مکانی که مبنایی برای کارایی بلندمدت سازمان های اطلاعاتی هستند؛ هنوز به صورت جامع و یک پارچه در مدیریت دانش این سازمان ها مورد استفاده قرار نمی گیرد. در آینده سازمان هایی می توانند توسعه و پیشرفت داشته باشند که به فناوری، خلاقیت، ایده پردازی و مدیریت دانش توجه دارند. سازمان های دانش محور، فناوری اطلاعات را به عنوان نیروی محرکه و عامل موثر در غلبه بر چالش ها و ارتقای مدیریت دانش به کار می گیرند ازاین رو در صدد ترکیب و یک پارچه سازی اطلاعات با فناوری اطلاعات و توانایی های خلاقانه هستند. سامانه اطلاعات جغرافیایی یکی از فناوری های نوین است که امکان تجمیع و توزیع اطلاعات و دانش را فراهم می آورد. هدف از این تحقیق شناسایی و تبیین نقش فناوری اطلاعات در ارتقای نظام مدیریت دانش به منظور، هم افزایی و یک پارچه سازی در جامعه اطلاعاتی است. این تحقیق از روش توصیفی تحلیلی، با رجوع به اسناد و مدارک صورت گرفته است. این تحقیق ضمن تبیین گستره مفهومی مدیریت دانش؛ نقش فناوری اطلاعات و سامانه اطلاعات جغرافیایی را در ارتقای مدیریت دانش جامعه اطلاعاتی تشریح می کند.