مجله جامعه شناسی سیاسی جهان اسلام
پیاپی 16 (بهار و تابستان 1399)

ساخت اجتماعی تکنولوژی به نقش تکنولوژی به عنوان بخشی از سیستم سیاست بین الملل توجه دارد و مهم ترین بحث آن معنایابی فناوری در درون روابط و ساخت اجتماعی و نقش انسان در این معنایابی است. بدین ترتیب تکنولوژی و ارتباط آن با سیاست و اجتماع از مسایل مهم در پژوهش های معاصر است. هدف از این پژوهش، روشن شدن رابطه ساخت اجتماعی تکنولوژی های اجتماعی جدید و منازعات بیناهویتی در خاورمیانه است. به دلیل آنکه ساخت اجتماعی جامع ترین و رایج ترین مفهوم نظریه ساخت اجتماعی تکنولوژی است، بنابراین نگارنده پژوهش درصدد کاربست نظریه ساخت اجتماعی تکنولوژی برای تحلیل تشدید منازعات بیناهویتی در خاورمیانه پس از جنگ سرد است. براساس نظریه ساخت اجتماعی تکنولوژی، در دوره جنگ سرد به دلیل عدم گسترش تکنولوژی های اجتماعی، منازعات هویتی غالبا به شکل سنتی و در سطح داخلی جریان داشت؛ اما با پایان جنگ سرد و گسترش روزافزون تکنولوژهای جدید اجتماعی، سیستم منطقه ای خاورمیانه وارد موجی از تشدید منازعات بیناهویتی در سه سطح درون دولتی، بین دولتی و فرادولتی شد. از این رو سوال اصلی این است که علت اصلی رشد منازعات بیناهویتی در خاورمیانه پس از جنگ سرد چیست؟ بر این اساس، این پژوهش با اتخاذ روشی توصیفی- تحلیلی درصدد تبیین این فرضیه نوآورانه است که به نظر می رسد، تکنولوژی های اجتماعی جدید رشدیافته در بستر وب باعث تشدید منازعات بیناهویتی در ساخت اجتماعی منازعه آمیز خاورمیانه پس از جنگ سرد شده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که گسترش شبکه های اجتماعی جدید در خاورمیانه باعث شده است که هویت های مختلف خاورمیانه از این فضا برای افزایش جایگاه، قدرت و منافع خود استفاده کنند که به تقابل و افزایش منازعات بیناهویتی این منطقه منجر شده است.

بقا و یا شکست انقلاب‎ها یکی از موضوعات مورد علاقه جامعه شناسی سیاسی است. این مقاله به دنبال بررسی نقش نهادسازی در استمرار انقلاب اسلامی و ایجاد ثبات در نظام جمهوری اسلامی ایران است. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، مسیولان انقلابی برای کنترل وضعیت نابسامان کشور به فکر تاسیس نهادهای انقلابی افتادند. این کار در کنار سازمان دهی امور، ضمن جلب مشارکت مردم در اداره کشور، پشتوانه مردمی نظام انقلابی را به نمایش می گذاشت. مهم ترین نهادسازی در جمهوری اسلامی ایران، تاسیس نهاد ولایت فقیه بوده است. این نهاد ابتکاری و بسیار مهم، علاوه بر این که به طور رسمی بر اساس قانون اساسی با سه قو مقننه، مجریه و قضاییه در تعامل است، از سوی دیگر خود این نهاد کلیدی، نهادساز است و بر اساس مصالح نظام اسلامی و نیازمندی های آن، به نهادسازی پرداخته و نهادهای سیاسی مثل شورای انقلاب اسلامی، دولت موقت، نهادهای نظامی- امنیتی مثل کمیته های انقلاب اسلامی، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، نهادهای اقتصادی مثل بنیاد مستضعفان، جهاد سازندگی و کمیته امداد امام خمینی، نهادهای قضایی مثل دادگاه انقلاب اسلامی و نهادهای علمی- فرهنگی مثل دانشگاه ها و پژوهشگاه های جدید را تاسیس کرده است. این مقاله به دنبال پاسخ به این سوال اصلی است که مبانی نهادسازی در جمهوری اسلامی و تاثیر آن در ایجاد ثبات سیاسی و مهار بحران ها چیست؟ در پاسخ به سوال فوق، فرضیه اصلی به این شرح مطرح شده است که مبتنی بر اندیشه ولایت فقیه و قانون اساسی، جمهوری اسلامی ایران اقدام به نهادسازی‎ در ابعاد مختلف سیاسی، نظامی، امنیتی، اقتصادی، قضایی و علمی کرده و این نهادها موجب مهار بحران های داخلی و خارجی نظام جمهوری اسلامی ایران شده است. روش نهادگرایی، روش منتخب برای تبیین موضوع این مقاله است. رهیافت نهادی به عنوان یکی از ستون های اصلی علوم سیاسی، بر قواعد، رویه ها و سازمان های رسمی حکومت تمرکز می یابد

عقاید و ارزش های دینی، نقش مهم در سمت گیری های سیاسی و اجتماعی دارند و سرچشمه ی دگرگونی های بنیادین می باشند. انقلاب ها و حرکت های اجتماعی و سیاسی نیز از این معیارها نشات گرفته و بسیاری از تحولات تاریخ با بهره گیری از اندیشه ی دینی رقم خورده است. اندیشه ی دینی تحول خواه بسیار متفاوت از تحول خواهی غیردینی، در مواجهه با گفتمان های جهان اسلام و از جمله انقلاب اسلامی ایران، است. این گفتمان ها در قالب گفتمان تجدید حیات طلبی در جهان اسلام، گفتمان تحول خواهی اجتماعی و سیاسی در تاریخ معاصر ایران و گفتمان انقلاب اسلامی با محوریت اندیشه های امام خمینی (ره) قابل تبیین است. پرسش این است که آیا اندیشه ی دینی تحول خواه در تکوین و توسعه گفتمان های اصلی در جهان اسلام تاثیرگذار بوده است؟ با توجه به این مفروض که اندیشه ی دینی برای رفع نابسامانی های اجتماعی، بازگشت به اصول راستین اسلامی و تلفیق نوگرایی با ارزش ها و احکام دینی می کوشد و با کنکاش در اندیشه های علماء دینی مبارز، چنین برمی آید که گفتمان های جهان اسلام در راستای آگاهی بخشی دینی و اعتراض نسبت به نابسامانی های اجتماعی و سیاسی فعال بوده است. پس می توان گفت اندیشه ی دینی تحول خواه در یک روند تکاملی، این گفتمان ها و ازجمله گفتمان انقلاب اسلامی ایران را مورد تاثیر خود و تحت الشعاع قرار داده است.

نظام تعلیم و تربیت در هر جامعه ای از ارکان مهم آن جامعه محسوب می شود. بعد از انقلاب اسلامی ایران در سال 1357، نظام تعلیم و تربیت ایران متناسب با اهداف و آرمان های انقلاب اسلامی دچار تغییر و تحول شده و به نوبه خود از اهمیت و جایگاه ویژه ای در جامعه برخوردار است. این مقاله به دنبال شناخت جایگاه حوزه مطالعات انقلاب اسلامی در نظام آموزش عالی ایران و در پی پاسخ به این سوال اصلی است که این حوزه مطالعاتی چه جایگاهی در نظام آموزش عالی ایران دارد؟ برای پاسخ به این سوال و سوال های فرعی مربوط تلاش شده است از روش کیفی تحلیل اسنادی استفاده شود. برای جمع آوری داده ها از منابع مختلف از ابزار فیش برداری بهره گرفته شده است. بر اساس یافته های تحقیق ابتدا به نهادها و ساختارهای کلان متصدی در حوزه مطالعات انقلاب اسلامی نظیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، نهاد مقام معظم رهبری در دانشگاه ها و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اشاره شده است. سپس قوانین و سیاست گذاری های کلان نظام آموزشی کشور مثل سند چشم انداز جمهوری اسلامی ایران، سیاست های ابلاغی مقام معظم رهبری، نقشه جامع علمی کشور، قانون برنامه پنجم توسعه و سند تحول بنیادین کشور دراین باره مورد بررسی قرار گرفته است. در ادامه در ارتباط با ساختارها و تشکیلات آموزشی و پژوهشی مرتبط با فعالیت های حوزه مطالعات انقلاب اسلامی، به مصادیقی از دانشگاه ها و موسسات آموزشی و پژوهشی اشاره شده است. در انتها برنامه ها و رشته های آموزشی مقاطع تحصیلی کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری و همچنین برخی فعالیت های پژوهشی حوزه مطالعات انقلاب اسلامی مورد مطالعه قرار گرفته است.

هدف این مقاله ترسیم چشم انداز آتی توسعه در منطقه خاورمیانه، بر اساس شناسایی روندهای جاری در منطقه است. بر اساس الگوی تحلیل روند در مطالعات آینده پژوهی، ترسیم چشم اندازی عالمانه درباره آینده یک کشور یا منطقه یا جهان، منوط به شناسایی و تحلیل کلان روندهای جاری در هریک از این سطوح است. کلان روندها آن دسته از تحولات بنیادین را شامل می شوند که دامنه و گستره تاثیر بالایی دارند و آینده در پرتو آن ها ساخته می شود. مطابق رویکرد فوق، مقاله با تمرکز بر مقطع زمانی پس از سال 2003، پنج کلان روند را در سطح منطقه خاورمیانه شناسایی کرده است: 1. تشدید آشوب منطقه ای؛ 2. بحران ساختار دولت- ملت و شکل گیری دولت های شکننده و شکست خورده؛ 3. بحران های زیست محیطی تشدید شونده؛ 4. تحول در الگوی تولید و مصرف انرژی و افول موقعیت خاورمیانه در تامین انرژی جهانی؛ 5. خروج سرمایه های انسانی و مادی و بحران انباشت. مقاله ضمن تشریح هرکدام از این روندها، در پی نشان دادن آن است که این روندهای بحرانی خصلتی درهم تنیده داشته و یکدیگر را تشدید می کنند و به احتمال زیاد در سال های آینده بر ابعاد آن ها افزوده خواهد شد. نتیجه گیری مقاله آن است که بر بستر چنین کلان روندهایی می توان انتظار داشت که چشم انداز توسعه برای بخش عمده ای از کشورهای منطقه در سال های آتی تیره وتار خواهد بود.

بسیج مردم در تحولات سیاسی اجتماعی و اقدامات دولت ها در امر سیاست گذاری و برنامه ریزی حداقل در ظاهر با هدف بیشینه کردن سعادتمندی جامعه و کمینه کردن تلخکامی ها رقم می خورد. الگوهای حکمرانی در تاریخ حیات سیاسی اجتماعی بر اساس فهمی که از سعادتمندی جامعه داشته اند؛ رفتارهای مشروع یا غیرمشروعی انجام داده اند. تحولات سیاسی و اجتماعی در ایران پیشا انقلاب که منتهی به انقلاب اسلامی شد و همچنین پسا انقلاب اسلامی تا حدودی متاثر از سیاستگذاری ها و برنامه ریزی دستگاه حکمرانی، توقع و انتظارات و حمایت ها و مخالفت های مردم است، امری که بصورت بنیادین ریشه در فهم و درک مسئله سعادتمندی جامعه در دیدگاه دولتمردان و مردم دارد. نظر به اهمیت این مسیله، این مقاله با روش کیفی از نوع معناشناسی درصدد پاسخگویی به این سوال اصلی است که در دیدگاه رهبر انقلاب اسلامی سعادت چگونه چیزی ست و الزامات و موانع فکری - سیاسی سعادتمندی در جامعه کدام اند؟یافته ها بر این نکته تاکید دارد که سعادتمندی جامعه در دیدگاه رهبری به معنای «فراهم آوردن زیست مومنانه برای نیل به لقاء الهی» است و ناظر بر حیات دنیوی و اخروی جامعه و ابعاد مادی (امنیت، رفاه، بهداشت، عدالت و پیشرفت) و معنوی زندگی (التزام به فضایل اخلاقی و اجتناب از رذایل اخلاقی) می باشد. سعادتمندی جامعه منوط به لوازم فکری (حاکمیت اسلام)، لوازم نهادی (سبک زندگی اسلامی، خانواده، مسجد و...)، لوازم ساختاری (نظام سیاسی اسلامی و حکمرانی اسلامی) و لوازم قانونی (التزام به اسناد بالادستی) است. و موانع سعادتمندی جامعه نیز موانع فکری (حاکمیت غیر اسلامی)، موانع فردی (باور و اخلاق غیر اسلامی)، موانع اجتماعی (سلطه، وابستگی، تفرقه) و موانع ساختاری (نظام سیاسی غیر اسلامی) است. در دیدگاه آیت الله خامنه ای الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت به مثابه «برنامه راهبردی جامعه سعادتمند»، تمدن نوین اسلامی به مثابه «بستر شکل گیری جامعه سعادتمند» و حیات طیبه اسلامی به مثابه «مدل آرمانی جامعه سعادتمند» ایفای نقش می کنند.

پژوهش حاضر به تبیین الگوی تاثیر گفتمان سیاسی بر تعاملات بازرگانی خارجی ایران و اتحادیه اروپا در دولت احمدی نژاد (1384 تا 1392) می پردازد. روش تحقیق مورد استفاده، روش آمیخته (کیفی و کمی) است. به طوری که در این مقاله برای ارایه مدل از روش نظریه پردازی داده بنیاد استفاده گردید و با روش نمونه گیری هدفمند با 10 نفر از خبرگان حوزه گفتمان سیاسی و روابط بین الملل و سیاست خارجی ج. ا. ایران مصاحبه شده و نتایج با استفاده از سه مرحله کدگذاری (باز، انتخابی و محوری) تحلیل و مورد تفسیر قرار گرفت. سپس مدل ارایه شده در مرحله کیفی به صورت کمی آزمون گردید. نتایج این پژوهش تاثیر مقوله های «سیاست خارجه هنجارشکنانه نظام موجود بین الملل»، «سیاست خارجه شرق گرا»، «دیپلماسی مردم محور» و «تاکید بر حقوق هسته ای» بر بعد سیاست خارجه تهاجمی و دیپلماسی مردم محور و همچنین تاثیر مقوله های «ایستادگی انقلابی (انقلابی گری)» و «معنویت گرایی» و «عدالت محوری» بر بعد آرمان گرایی را در دولت احمدی نژاد مورد تایید قرار می دهد.

تحقیق حاضر می کوشد با به کارگیری مفاهیم «نسبت دهی فرصت/تهدید» و «ساختار فرصت گفتمانی» در نظریه های جنبش اجتماعی و استراتژی روشی مقایسه تفریدی به این پرسش پاسخ دهد که چرا درحالی که گروه های سیاسی غیراسلام گرا و در سطحی وسیع تر عموم مردم در ایران، مشتاقانه به استقبال اعتراضات روحانیون اسلام گرا در د ی 1356 رفتند، بسیاری در مصر، از همان ماه های نخستین، با احتیاط و حتی نگرانی نظاره گر حضور سازمان اسلام گرای اخوان المسلمین در صحنه انقلاب 2011 بوده اند؟ مطابق نتایج این تحقیق، در ایران دهه 1350، اهمیت یافتن مبارزه با «استعمار فرهنگی» در چهارچوب گفتمان های «غرب زدگی» و «بازگشت به خویشتن»، زمینه فکری اتحاد میان روحانیون مبارز و شمار قابل توجهی از روشنفکران و گروه های سیاسی را فراهم کرده بود و علاوه بر این، ازآنجاکه رسیدن روحانیون به قدرت دولتی در تاریخ معاصر ایران مسبوق به هیچ سابقه ای نبوده و امری دور از ذهن بود، سایر گروه های سیاسی مخالف، حضور روحانیون مبارز را در سیاست همچون فرصتی سیاسی برای خود در نظر می گرفتند.
با گذر از ایران 1356 به مصر 2011 و به دنبال پایان یافتن جنگ سرد و تاثیرات «موج سوم گذار به دمکراسی»، ایدیولوژی لیبرالیسم در سطح جهانی هژمونیک شده و زمینه ساز تنش های فکری و ارزشی متعددی بین اسلام گرایان و شماری از گروه های سیاسی شده بود. افزون بر این تغییر گفتمانی، آمیزه ای از دلایل گوناگون باعث شد تا سایر گروه های سیاسی به حضور اسلام گرایان اخوانی در بحران انقلابی اگرنه همچون تهدیدی سیاسی، دست کم با احتیاط بسیار بنگرند، از جمله: الف- بروز اسلام گرایی تروریستی در مصر و خاورمیانه؛ ب- تصویر منفی رسانه های غربی و عربی از نتایج انقلاب اسلامی در ایران؛ پ- عقب نشینی دولت مبارک از برخی سیاست های سکولار خود و در نتیجه تقویت اسلام محافظه کار؛ ت- ظهور و محبوبیت «واعظان نو» که مبلغ اسلامی شخصی و «غیرسیاسی» بودند؛ و ث- سابقه حضور بلند مدت اخوان المسلمین در سیاست رسمی مصر و توان سازمانی بسیار بالای آن ها.

گروه تروریستی - تکفیری داعش به عنوان یکی از مدرن ترین و به روزترین گروه های تروریستی جهان دارای بدنه اجتماعی از همه نوع افراد اعم از هر دو جنس زن و مرد بوده است. لذا نقش جنسیت و کارکردهای آن در چنین دولتی خود خوانده برای دستیابی به هدف اصلی آن یعنی تحقق دولت اسلامی (خلافت اسلامی) همواره مورد توجه سرکردگان گروه داعشی بوده است. بر همین اساس چیزی که دراین بین مفروض واقع می شود باور به این امر است که داعش در استراتژی های مبارزاتی خود از هر دو جنس زن و مرد بهره گرفته؛ اما اینکه جنسیت زن و مرد از چه جایگاهی در استراتژی های مبارزاتی برخوردار هستند؟ و چه کارکردی برای تحقق دولت اسلامی داشته اند؟ پرسشی است که تلاش می شود در این پژوهش با رویکردی تحلیلی- تبیینی و با بهره گیری از منابع کتابخانه ای و اینترنتی به آن پاسخ داده شود. در این پژوهش با بهره گیری از نظریه کارکردگرایی تالکوت پارسونز در پاسخ به پرسش طرح شده تلاش شده به این فرضیه جامه عمل پوشانده شود که؛ در گروه تروریستی- تکفیری داعش، جنسیت بر مبنای کارکرد آن تفکیک شده است و هر دو جنس زن و مرد بر مبنای کارکردی که از منظر جنسیتی، تبلیغی، دولت سازی، ملت سازی، نظامی و... برایشان تعریف شده به فعالیت در راستای تحقق دولت اسلامی پرداخته اند و تنها در مواقع اضطرار همچون فرار و نبود مبارزان مرد و... شاهد تداخل فعالیت های جنسیتی داعش آن هم در برخی فعالیت ها بوده ایم.

پدیداری هویت های شیعه- ایران ستیز، تاکنون، از پدیده های آشکار و هویدا در خاورمیانه بوده است. فرضیه نوشته حاضر آن است که این پدیده به درازا می کشد و در آینده نیز نمایان می شود؛ لذا این نوشتار، با در نگریستن به واقعیات سامان خاورمیانه و کشوری چون عراق، بر اساس رویکردی آینده پژوهانه و کاربست روش باریک نگر «تحلیل لایه ای علت ها»، به دنبال پاسخ دادن به این پرسش است که چرا هویت های شیعه- ایران ستیز در آینده نیز نمودار خواهند شد؟ برای یافتن پاسخ، این انگاره تقریر می شود که بنا به وجود سه لایه از علت های «ساخت اجتماعی و سیاسی»، «بافت گفتمانی» و «پرداخت افسانه ای» این هویت ها در آینده نیز سر بر خواهند کشید. این سه لایه کارکردی به هم پیوسته و درهم تنیده دارند؛ لایه نخست آدم های (سوژه ی) سرخورده و به ستوه آمده می آفریند، لایه دوم سرخوردگان را بسیج می کند و سرانجام، افسانه برمی انگیزاند و به کنش رهنمون می شود. یافته ها نشان می دهد که این لایه ها تنومند و نهادینه اند و به سادگی، موجبات پدیداری چنین هویت هایی را فراهم می آورند؛ ازاین رو، ایجاد تغییر در ساختارها و رفتارهای برسازنده ی هویت های شیعه - ایران ستیز امری ضروری و گریزناپذیر است؛ گرچه دگردیسی در لایه ی ساختاری نیز، به میزان فراوان، می تواند به تنهایی مانع از چنین فرجام تنگ و ناگواری شود

هدف اصلی تحقیق، تحلیل گفتمان حاکم بر جامعه علمای دینی و چگونگی تاثیر گفتمان حاکم بر جامعه علمای دینی بر ترویج مناسک گرایی در تعزیه بوده است. تلاش تحقیق بر آن است تا ریشه های شکل گیری مناسک گرایی را در فضای گفتمانی علمای دینی تشیع و متعلقات عزاداری مذهبی بررسی کند. روش تحقیق از نوع تحقیق کیفی و تکنیک بکار گرفته شده تکنیک تحلیل گفتمان هست. در بررسی مفاهیم از تحلیل گفتمان «لاکلا و موفه» و در بررسی علی این رویکرد از تحلیل گفتمان «نورمن فرکلاف» استفاده گردیده است.بر اساس مصاحبه ها و تحلیل آن ها دال های حاکم بر فضای گفتمانی جامعه علمای دینی تشیع در بعد از انقلاب اسلامی ایران را می توان در قالب حضور ضعیف در مراسم تعزیه، نقص محتوای سخنرانی، کاهش مقبولیت، وابستگی مالی و ضعف مهارت های کلامی؛ در مقابل حضور مستمر علمای دینی قبل از انقلاب اسلامی ایران در مراسم تعزیه حسینی، غنای محتوای سخنرانی، عدم وابستگی مالی و داشتن مهارت های کلامی خلاصه کرد.طبق یافته های تحقیق، گفتمان حاکم بر جامعه علمای دینی تشیع در ایران در قیاس با گذشته (قبل از انقلاب اسلامی) سمت و سویی مناسک گرایانه و منفعت طلبانه به خود گرفته است و چهره ای که از دین ارایه شده «غیر عرفی» است. یکی از نشانه های «دین غیر عرفی» و دینی که مناسباتی تمامیت خواه و غیر مردمی به خود گرفته، در امتزاج نامتوازن دو نهاد دین و سیاست نهفته است. در یک استنتاج کلی می توان گفت، غلبه «دین غیر عرفی» و منفعت طلبانه با «حذف روح پرسشگری در جامعه» و «تغییر در مناسک بومی جوامع» منجر به ترویج مناسک گرایی در تعزیه شده است

پیاده روی اربعین به عنوان یکی از مهم ترین حرکت های سیاسی-مذهبی جهان، می تواند از منظرهای گوناگون مورد بررسی قرار گیرد. نوشتار حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به دنبال بررسی نشانه شناسی پیاده روی اربعین و رابطه آن با حکومت مهدوی است. از منظر این مقاله پیاده روی اربعین هم حامل نشانه ها و نمادهای ظاهری و هم نشانه ها و نمادهای مفهومی و معناگرایانه حکومت مهدوی است. درواقع پیاده روی اربعین می تواند نماد کوچک شده ای از جامعه مهدوی باشد که در آن مردم در تمام ابعاد، سعادت و کمال را در سایه رهبری معصوم (عج) حس می کنند و بخشی از اتوپیای وعده داده شده به صالحین در این اجتماع عظیم و تاریخی به منصه ظهور و عمل می رسد. با توجه به مدلول های مشترک دال های گفتمان مهدوی و گفتمان اربعین و نشانه شناسی این دو رویداد تاریخی، از نظریه نشانه شناسی «چارلز سندرس پیرس» به عنوان حامی نظری پژوهش استفاده می شود. با واکاوی نمادهای ظاهری و مفهومی اجتماع اربعین می توان گفت این اجتماع محکم و قابل تاملی با مولفه ها و نمادهای جامعه تحت حکومت حضرت مهدی (عج) دارد. یافته های مقاله نشان می دهد که موکب های پذیرایی، جمعیت زایران و شمایل، رنگ ها و نمادهای مذهبی، نشانه ها و نمادهای ظاهری پیاده روی اربعین و حکومت مهدوی هستند و عبودیت محض، عدالت، استحکام ارزش های انسانی و پیوندهای اجتماعی، صلح و امنیت، سامان دهی اقتصادی و امت گرایی و وحدت نشانه های مفهومی و معناگرایانه این دو اجتماع بزرگ هستند.

اهمیت نهضت امام حسین (ع) و لزوم شناخت صحیح آن، موجب شده است که تتبع و تحقیق در این حوزه همواره مورد اهتمام اندیشمندان مسلمان و غیرمسلمان باشد. با وجود تاملات فراوان در این خصوص؛ همچنان خلا تحصیل یک مدل اندیشگانی منسجم در این حوزه که مبتنی بر بیانات رهبری این نهضت عظیم که در عرصه‏ی نظر و عمل فعالانه وارد شده است، احساس می شد. با امعان نظر به اهمیت موضوع و در امتداد تلاش‏های صورت گرفته در این عرصه، درصدد برآمدیم تا با تاملی مجدد، پژوهشی روشمند در این حوزه با استفاده از روش «نظریه پردازی داده بنیاد» به دست دهیم.برآیند تحلیل بیانات شریف امام از آغاز تا انجام نهضت حاکی از آن است که قیام امام در زمانی رخ‏ داد که فضای کلی حاکم بر جامعه‏ی اسلامی، به گونه ای محسوس با تعالیم اسلامی ناهم سو بوده است. در این میان به خلافت رسیدن یزید که آن نیز معلول یک سلسله از کنش‏های اجتماعی منافی با حق‏مداری بود، اسلام را در معرض خطر و تحریف قرار داد. درواقع با تشخیص عدم صلاحیت حاکمیت وقت به عنوان چالش اصلی جامعه و در نظر داشتن زمینه ها و علل آن، راه حلی بنیانی مدنظر بوده؛ ضمن آنکه راهکارهای فرعی و راهبردهایی نیز به مقتضای شرایط متفاوت نهضت اتخاذشده است. درنهایت قیام، در دو حالت متفاوت ترسیم شده که هرکدام بنا بر شرایط و مقتضیات مطلوب قلمداد می‏شود.

امنیت یکی از ابتدایی ترین نیازهای بشر از زمان آغاز زندگی بوده است، پس تاکید و تمرکز بر این مسئله از اهمیت بالایی برخوردار است. امروزه با توجه به جایگاه جهانی و منطقه ای جمهوری اسلامی ایران لزوم توجه به این مهم بسیار مشهود و واضح است؛ اما بیشتر پژوهش های صورت گرفته در حوزه مطالعات امنیت به نوعی در چارچوب مطالعات غربی صورت گرفته اند و کمبود مطالعات بومی به طور محسوس دیده می شود. یکی از راه های پوشش کمبود موجود، بررسی سیره مدیریت امنیتی افراد موثر در تاریخ انقلاب اسلامی است. آیت الله مهدوی کنی (ره) به عنوان یکی از شخصیت های برجسته و موثر در انقلاب اسلامی، مسئولیت های مهمی در وزارت کشور و کمیته انقلاب اسلامی داشتند. در پژوهش حاضر به این سوال پاسخ داده می شود که نحوه مدیریت امنیت اجتماعی آیت الله مهدوی کنی (ره) در انقلاب اسلامی چگونه بوده است و چه مولفه هایی مدنظر ایشان قرار داشته است؟ محققان با بررسی منابع حوزه امنیت و اتخاذ روش تحلیل محتوا در سیره ایشان، به این نتیجه رسیده اند که ایشان ذیل امنیت اجتماعی مولفه هایی از قبیل رسانه، هویت، عدالت، شکاف و نظم اجتماعی را مهم انگاشته اند و معتقد بودند برای ایجاد آن، ابتدا باید سراغ مولفه های مذکور رفت و تا هنگامی که در این حوزه ها آسیب وجود داشته باشد، نمی توان گفت امنیت اجتماعی در وضعیت مطلوبی قرار دارد.

مسئله ای که این تحقیق به دنبال بررسی آن است، واکاوی گفتمان علوی در ترکیه معاصر است. گفتمان علوی، پدیده ای چندبعدی و پیچیده است، علوی ها در دوره عثمانی به ویژه در شرایط رقابت سیاسی و ایدیولوژیک حکومت عثمانی و دولت صفویه، به عنوان جاسوس های ایران و یا شیعه های متمایل به ایران شناخته و از هرگونه فعالیتی منع شده بودند. بعد از پایه گذاری دولت ترکیه در سال 1923، جامعه علویان ترکیه اجازه فعالیت یافته و توانستند گفتمان نوینی را بنیان گذاری کنند. گفتمان مزبور تحت تاثیر هویت تاریخی و تبار ایدیولوژیکی علویان و از سوی دیگر متاثر از وضعیت سیاسی و موقعیت جغرافیایی این گروه تکوین پیدا کرد. پرسش اصلی این پژوهش، آن است که گفتمان علوی از چه دال های معنایی تشکیل یافته است؟ این تحقیق از نوع تحقیقات کیفی است که از تحلیل گفتمان لاکلا و موفه برای تحلیل داده ها استفاده شده است. یافته های پژوهش، بیانگر آن است که گفتمان علوی با محوریت، دال مرکزی ناسیونالیسم ترک، بر اصول و مولفه های معنایی دیگری همچون سکولاریسم، محافظه کاری، تساهل و تسامح، بازیابی هویت علوی، دموکراسی و امنیت تاکید می نماید.