نشریه مطالعات مهدوی
پیاپی 40 (تابستان 1397)

فضای مجازی (اینترنت) یکی از رسانه های نوظهور است که به دلیل ضریب نفوذ بالا، جذابیت و سرعت انتقال اطلاعات مورد بهره برداری بسیاری قرار می گیرد. مفهوم منجی گرایی به سبب مورد سوال بودن و نیز جذابیت برای مخاطبان، از نگاه رسانه های مختلف به ویژه رسانه های غربی دور نمانده است. در همین راستا مهدویت (منجی گرایی اسلامی) در سالیان اخیر توجه بسیاری به خود جلب کرده و رسانه های مختلف غربی در قالبهای گوناگون خبری، تحلیلی، گزارشی و یا مستند به این موضوع پرداخته اند. این نوشتار با بررسی برخی از این نمونه ها در پایگاه های اطلاع رسانی و خبری-تحلیلی، به شیوه نگاه این رسانه ها به موضوع منجی گرایی به ویژه مهدویت شیعی- پرداخته و جنبه های مثبت و منفی این نگاه را بیان می نماید علاوه بر آنکه تاثیرات مواردی همچون وقایع سیاسی و عقاید مذهبی را در این جریان تبلیغات رسانه ای بررسی می کند. در انتها نیز پیشنهادهایی جهت مقابله و تصحیح نگاه رسانه ای غرب ارایه می گردد.

مژده ظهور انسان کامل از خاندان نبوت از لسان پیامبر، از ابتدای اسلام همواره مورد توجه قرار داشته است. از این رو از همان ابتدای رسالت این اندیشه مورد سوء استفاده قدرت طلبان و اطرافیان آنها قرار گرفته است. و در طول تاریخ با ادعاهای مختلف این آموزه را دچار چالش نموده اند. نوشتار پیش رو با روش توصیفی – تحلیلی درصدد بررسی تاریخی جریانات انحرافی در حوزه مهدویت است . نتایج به دست آمده حکایت از آن دارد که در دوره امویان و عباسیان بیشترین جریانات انحرافی مهدویت در خارج از ایران شکل گرفته است و سپس وارد ایران گردیده اند.

فرهنگ وتمدن دو مقوله جدای از هم هستند اما پیوستگی آنها به گونه ای است که فرهنگ نقش پایه های تمدن را ایفا می کند و از رهگذر فرهنگ صحیح و مبتنی بر آموزه های اسلامی است که می توان تمدن اسلامی را مشاهده نمود. به گمان می رسد آنچه نیز تاکنون و در طول تاریخ وجود داشته - اگر چه در مواردی مانند معماری قابل تقدیر می باشد-  نماد کاملی از فرهنگ اسلامی نبوده است و حقیقت تمدن اسلامی را باید در دوران ظهور حضرت مهدی (علیه السلام) مشاهده نماییم. این نوشتار تلاش نموده تا با روش توصیفی تحلیل و با بهره گیری از آموزه های اسلامی، روح حاکم بر تمدن اسلامی و مهدوی را در سه مولفه خدامحوری (بینش) ،شریعت محوری (کنش) و وظیفه محوری (منش) معرفی نماید و این نکته را تذکر دهد که ضرورت دارد تا جامعه منتظر مولفه ها و بایسته های فرهنگی حکومت مهدوی را بشناسد و در سبک زندگی خود را بدان نزدیک نماید تا پذیرش و نقش آفرینی در تمدن اسلامی برای او مقدور گردد و همچنین متولیان فرهنگی و نیرو های اجرایی جامعه اسلامی، فعالیت های مادی و معنوی خود را بر این مبانی استوار نمایند. البته باید تذکر داد که این مقاله گام نخست در حرکت به سوی تمدن مهدوی است و گام دوم در چگونگی تجلی این مبانی نظری می باشد که باید در نوشتاری دیگر بدان پرداخت .

در نزد همه منجی باوران، ظهور منجی امری مبارک و پدیده ای حتمی به شمار می رود، زیرا نجات از ظلم ها، تاریکی ها و پلیدی ها را در وجود او تعریف می کنند. اما آنچه منشا اختلاف است نوع نگاه به این پدیده است. گروهی آن را اتفاقی و تصادفی و بی ارتباط با بقیه رویدادهای جهان می دانند و گروهی نیز آنرا بی ارتباط ندانسته و بین ظهور و دیگر اتفاقات جهان ارتباط قایلند و آن را بی ربط با روند حرکت جهان نمی دانند، اما درصدد تبیین این روند بر نمی آیند و به صورتی طفره گونه به آن می نگرند. ما در این مقاله قصد داریم نشان دهیم دو دیدگاه فوق اشتباه بوده و با تاکید بر نگاه فرآیندی به ظهور، می توان روند حرکت جهان را به سمت ظهور تبیین کرد و تصویری از رویدادها و تحولات جهان به سمت ظهور ارایه داد.