نشریه بصیرت و تربیت اسلامی
پیاپی 54 (پاییز 1399)

مقاله پژوهشی حاضر به دنبال شناسایی وضعیت فرهنگ دینی کارکنان وظیفه ناجا بوده است. تحقیق حاضر به دنبال پاسخگویی به این سوال بوده که وضعیت ابعاد و مولفه های فرهنگ دینی کارکنان وظیفه ناجا چیست؟ وضعیت فرهنگ دینی در چهار بعد فرهنگی ولایی، عبادی، معارف دینی و بعد فرهنگ دفاعی، جهادی و انقلابی به همراه شانزده مولفه با تاییدیه نظر خبرگان سازمانی به عنوان الگوی مفهومی تحقیق مورد مطالعه قرار گرفته است.روش تحقیق حاضر توصیفی از نوع پیمایشی بوده است. جامعه آماری شامل تمامی کارکنان وظیفه ناجا با میزان خطای 2 درصد، نمونه آماری به تعداد 6128 نفر تعیین گردیده است. پرسشنامه از یک سو با استفاده از روایی صوری و نظر خبرگان سازمانی و از سوی دیگر با استفاده از مقدار آلفای کرونباخ بالای 0.7 به لحاظ علمی استاندارد گردید. در روش تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز از آزمون های آماری توصیفی و استنباطی متناسب با سطح سنجش متغیرها استفاده گردیده است.نتایج یافته های تحقیق نشان می دهد که وضعیت فرهنگ دینی کارکنان وظیفه ناجا عدد 68 از 100 و در سطح بالاتر از متوسط قرار دارد. وضعیت بعد فرهنگ معارف دینی: 60٪؛ و بعد فرهنگ ولایی: 63٪ کمتر از میانگین کل و وضعیت بعد فرهنگ عبادی: 78٪ و بعد فرهنگ انقلابی، دفاعی و جهادی: 72٪ بالاتر از سطح میانگین کلی فرهنگ دینی قرار دارد. وضعیت فرهنگ دینی کارکنان وظیفه ناجا به صورت کلی در قالب دو الگوی مفهومی و نقشه جغرافیایی در سطح کشور به صورت تطبیقی مورد مقایسه قرار گرفته است.

توجه به تربیت اسلامی ، توجه به حیاتی ترین مقوله است. روی آوردن به تربیت صحیح ، پرداختن به ضروری ترین امور انسان است و رسالت همه پیام آوران  الهی نیز تربیت انسان بوده است.نظر به اینکه پیاده روی اربعین در عراق به عنوان سمیل یک آیین دینی تاثیرات تربیتی شگرفی دارد  و با توجه به عدم پژوهش در خصوص این تاثیرات محقق با توجه به حضور و مشاهدات میدانی در ابر رویداد اربعین و ایفای نقش زایر پژوهشگر در این مقاله درصدد است ابعاد تربیتی  این رویداد بی نظیر را بر فرد ، خانواده و جامعه مد نظر قرار دهد زیرا یافته های پژوهش علاوه بر این که گام مفید و موثری در شناخت تاثیرات تربیتی پیاده روی اربعین محسوب میگردد ، میتواند در سیاستگذاری ها و برنامه ریزیهای فرهنگی اجتماعی نیز مورد استفاده قرار بگیرد.

روش تحقیق:

 داده های این پژوهش کیفی از طریق مصاحبه نیمه ساخت یافته و مشاهده مشارکتی گردآوری  گردید. به کمک روش نمونه گیری نظری و هدفمند با 25 نفر از پدران و فرزندان آنها  در مسیر پیاده روی اربعین از شهر نجف تا شهر کربلا در مهرماه 1398 مصاحبه شد.

 پس از تحلیل داده های کیفی سه مضمون اصلی شناسایی شد که عبارتند از: 1. ابعاد تربیتی فردی (بصیرت افزایی، افزایش عزت نفس، الگوپذیری، تفکر و خودسازی معنوی) 2. ابعاد تربینی خانوادگی (همگرایی نسل ها، اصلاح الگوی مصرف)  3. ابعاد تربیتی اجتماعی (هویت دینی، بهداشت روانی، اعتماد اجتماعی) .

نتایج کلی پژوهش بیانگر آن است که پیاده روی اربعین نقش اساسی در تربیت اسلامی افراد ، خانواده و جامعه دارد.

پیامبران و اولیای الهی  تلاش می کنند انسان را از هر گونه تباهی،  فساد و گمراهی نجات دهند. آنها به انسانها می آموزند که راه رهایی از گمراهی،  کجروی،  جرم و گناه چیست و چگونه می توان با دوری از آنها به یک زندگی آرام و سعادتمندانه دست یافت. در تحقیق حاضر تلاش بر این است که نشان داده شود توکل به عنوان یکی از آموزه های عارفان،  از دیدگاه مولانا،  عارف بزرگ چه تاثیری در پیشگیری از جرم و کجروی دارد؟   

روش تحقیق،  توصیفی -تحلیلی است. با روش تحلیل محتوا به تفسیر یافته ها پرداخته شده است. اطلاعات مورد نیاز این مطالعه از طریق کتابخانه جمع آوری شد.   

به اعتقاد مولانا،  منشاء بسیاری از گرفتاریها و گناهان انسان،  حرص و طمع،  ایمان نداشتن به روزی دهی خداوند و نیز نداشتن قناعت است. توکل به خداوند متعال به عنوان کسی که آگاه به احوال بندگان است و روزی آنها را خود متقبل شده است،  باعث می شود انسان به آرامش دست یافته،  به آنچه با تلاش و کوشش از سوی خداوند دریافت می دارد،  راضی و خشنود باشد.

عدالت به عنوان ارزشی فراگیر و تاثیرگذار در مناسبات اجتماعی تلقی شده که مفهوم آن بسته به اینکه در کدام بستر و رویکرد مورد بررسی و تدقیق واقع شود همواره موضوعی چالش برانگیز بوده است. از آنجایی که این مفهوم دارای جایگاه ویژه ای در دو رویکرد غالب دینی از یک سو و رویکرد متعارف از سوی دیگر است لذا بررسی مفهومی و تعیین حدود و ثغور آن در این دو رویکرد دارای اهمیت بوده و ضروری است تا از اختلاط این مفهوم در دو رویکرد دینی و غیردینی یا متعارف اجتناب گردد.

روش تحقیق:

 پژوهش حاضر از نظر نوع و هدف کاربردی، از لحاظ روش اجرا، توصیفی - تحلیلی بوده و جمع آوری اطلاعات در آن از طریق بررسی اسنادی و فیش برداری و با بهره گیری از منابع کتابخانه ای و پژوهشی صورت گرفته است.

هر دو رویکرد در توجه به اهمیت و ضرورت این مفهوم در حیات مادی و  توافق بر اصول ذاتی حاکم بر آن از جمله مفهوم پیش دینی و حسن ذاتی عدل و قبح ذاتی ظلم مشترک اند ولیکن رویکرد متعارف اساسا مفهوم عدالت تک بعدی و بر پایه محسوسات مادی انگارانه و نفع گرایانه که ممکن است در حوزه های  فردی یا جمعی جریان داشته باشد و به معنای مساوات تعبیر می گردد  در حالی که در رویکرد دینی مفهوم عدالت،  مفهومی ذواضلاع و چندبعدی و علاوه بر محسوسات مادی، دارای ارزشی ذاتی و متافیزیکی و معنوی در حوزه های فردی و جمعی و در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و حقوقی جریان داشته و بیشتر در معنای تناسب مورد استفاده قرار می گیرد که بعد معنوی آن نیز بر بعد مادی آن تقدم دارد.

پژوهش و تحقیق پیرامون واژگان کلیدی و گزاره های بنیادین در کتب آسمانی و ادیان توحیدی از رویدادهای مهم در دین شناسی است که نقشی اساسی در حل مسایل نظری در حوزه الهیات و فلسفه دین دارد، واژگان"نور و ظلمت"از پرکاربرد ترین واژگان در قرآن کریم هستند، قرآن از تضاد "نور و ظلمت"در عالم طبیعت که از محسوس ترین پدیده ها برای ذهن بشر است، استفاده و تقابل معنایی دوگانه هایی همچون ولایت رحمانی با ولایت طاغوت، هدایت و ضلالت و. . را در قالب استعاره و تمثیل به افق دید مخاطبان نزدیک نموده است. در شبکه معنایی که قرآن تعریف می کند؛ واژه"نور" با ولایت الهی، کتب آسمانی، پیامبران، ایمان و هدایت  متجانس  و کلمه" ظلمات" با شیطان، ولایت طاغوت، کفر و گمراهی، همسو می باشد.    در مقاله حاضر؛ ماهیت تقابل"نور و ظلمت"و دوگانه های همسو در قرآن و حدیث به عنوان مساله تحقیق با روش توصیفی، تحلیلی و استدلال منطقی با تکیه بر پردازش اطلاعات کتابخانه ای و اسنادی تحقق یافته است.  تقابل"نور و ظلمت"در قرآن، نمادین، و این دو از دو اقلیم جدا از یکدیگر نیستند تا یکی مخلوق الله و دیگری مخلوق شیطان باشد بلکه علی رغم این تقابل نمادین، هرگونه ثنویت و دوگانه انگاری در منطق توحیدی قرآن مردود و حکمت تقابل نور  و ظلمت (خدا و شیطان)، لزوم تحقق سنت امتحان است که یکی از سنتهای تغییر ناپذیر خداوند می باشد.

موضوع تفریح و گردشگری در دنیای شهری امروز با توجه به مسئله آپارتمان نشینی و کمبود فضای زندگی یکی از ضرورت های جامعه صنعتی محسوب می شود. یکی از محل های مهم گردشگری در ایران سواحل زیبای خزر بوده که با استفاده از امکانات جنگل، سواحل دریا و آب و هوای معتدل این امکان را به وجود آورده است. از طرفی نظام جمهوری اسلامی ایران از دو بخش اسلام به عنوان محتوا و جمهوریت در عرصه روش قابل بررسی می باشد که در قسمت محتوا نگاه ارزشی به مسایل داشته، در مورد تفریح نیز معتقد به گردشگری پاک بوده و انسان ها را از هرگونه افسار گسیختگی در این باره باز می دارد. مسیولان و علمای دینی نیز نسبت به ناهنجاری های این عرصه هشدار می دهند. با این نگاه نیروی انتظامی به عنوان متولی برقراری امنیت داخلی و پیشگیری از جرایم خود را در این زمینه متعهد دانسته و می داند که افراط و تفریط می تواند باعث به وجود آمدن فعالیت های نامشروع و به دنبال آن ایجاد ناامنی شود. در این راستا طرح های مختلفی را به اجرا گذاشته که این طرح ها را می توان به طرح امنیت اخلاقی بر سالم سازی دریا اشاره کرد که انتقادها و حمایت هایی را به دنبال داشته است. مقاله پیش رو در پی آن است که بررسی نماید طرح اشاره شده تا چه میزان از نظر گردشگران موفق بوده و چقدر می تواند انتظارات را برآورده سازد.

روش تحقیق: 

در این مقاله از روش توصیفی اسنادی و پیمایشی استفاده شده است و با استفاده از پرسشنامه به جمع آوری اطلاعات و با نرم افزار spss برای تحلیل داده ها استفاده شده است.

با توجه به نتایج به دست آمده از آزمون فریدمن، از نظرگردشگران پرسش شونده (گردشگران) هر چه حضور کارکنان انتظامی در مراکز تفریحی و نظارت آنها و همچنین آگاهی مردم نسبت به طرح امنیت اخلاقی سواحل مازندران بیشتر باشد اثر بخشی آن بیشتر است . بع عبارتی این مولفه  و در اولویت اول و دوم  اثر بخشی طرح قرار دارند . احساس امنیت گردشگران با کنترل کارکنان انتظامی، کاهش جرایم اخلاقی در سالم سازی دریای خزر و همکاری افراد بومی در موفقیت اجرای طرح در اولویت های بعدی قرار دارند جالب است که برابر این تحقیق خود گردشگران و استفاده از امکانات نوین مراقبتی (دوربین و...) تاثیر کم رنگی در موفقیت طرح های امنیت اخلاقی دارند. پس آنچه از نظر پرسش شوندگان گردشگران در سالم سازی سواحل دریای خزر مهم و تاثیر گذار است، حضور کارکنان انتظامی در مراکز تفریحی و نظارت آنها بر این مراکز است.