فهرست مطالب
مجله جغرافیا و توسعه
پیاپی 62 (بهار 1400)
- تاریخ انتشار: 1400/01/01
- تعداد عناوین: 12
-
-
صفحات 1-29
این تحقیق با هدف کاربست توابع تیوری کاتاستروف در مکان یابی توسعه فضایی-کالبدی شهرها در بستر سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) انجام گرفت. تقریبا همه مدل های تصمیم گیری چندمعیاره بر وزن دهی کارشناسی استوار بوده و تحت الشعاع سلیقه و قضاوت تصمیم گیران قرار می گیرند. در روش ارزیابی مبتنی بر تیوری کاتاستروف، اهمیت هر یک از معیارها با استفاده از مکانیسم درونی سیستم محاسبه شده و در نتیجه ذهن گرایی ناشی از قضاوت تصمیم گیران تا حد زیادی کاهش می یابد. این روش شناسی در مکان یابی توسعه فضایی کلان شهر تبریز مورد استفاده قرار گرفت. در طی دهه های اخیر، توسعه فضایی گسترده ای در سطح شهر تبریز صورت گرفته است. توسعه شهر در اغلب موارد به دلیل فقدان فضاهای مطلوب شهرسازی در پهنه های نامناسب و حتی مخاطره آمیز، ازجمله حریم گسل تبریز، اتفاق افتاده است. نتایج مدل مذکور انطباق بالایی با واقعیت های میدانی نشان داد. مطابق با نتایج، هیچ منطقه ای از پیرامون شهر تبریز مناسب توسعه و عمران شهری نیست و محیط طبیعی، تنگناها و تهدیدات زیادی را به توسعه فضایی-کالبدی شهر تحمیل می کند. این محدودیت ها و مخاطرات ناشی از توپوگرافی نامساعد و خشن در شمال و جنوب شهر، عبور گسل فعال و بزرگ تبریز از نیمه شمالی شهر، لیتولوژی سست و ناپایداری های دامنه ای در شمال منطقه مطالعاتی، وجود اراضی کشاورزی مرغوب و حاصلخیز در جنوب غربی شهر و درنهایت، پراکندگی شوره زارها و بالابودن سطح آب های زیرزمینی در غرب منطقه مطالعاتی است. لاجرم توسعه فضایی-کالبدی شهر می تواند به شکل تخریب و نوسازی بافت های فرسوده شهری (توسعه درون زا) و ایجاد شهرک هایی در جنوب شهر مادر صورت گیرد.
کلیدواژگان: مکان یابی، توسعه فضایی-کالبدی شهر، جغرافیای طبیعی، تئوری کاتاستروف، تبریز -
صفحات 31-52
برخی از پژوهشگران این گمان را مطرح کرده اند که گرمایش شتاب ناک شمالگان (گرمایش سریع تر مناطق قطبی نسبت به سایر مناطق) موجب تغییرات آب وهوایی در عرض های میانه شده است. این تغییرات شامل کاهش شیو دما میان شمالگان و عرض های میانه و تضعیف و تموج بادهای غربی می شود. برای بررسی این گمانه و تاثیر آن بر روی تغییرات دمایی در ایران، در این پژوهش از روش تموج تجمیعی استفاده شده است. بدین منظور از داده های دمای کمینه و بیشینه 36 ایستگاه همدید سازمان هواشناسی کشور، داده های روزانه نوسان شمالگان از مرکز پیش بینی آب وهوایی نوا و داده های ارتفاع ژیوپتانسیل تراز 700 هکتوپاسکال از پایگاه داده های مرکز ملی پیش بینی محیطی وزارت انرژی (NCEP/DOE) در بازه زمانی 1394-1358 استفاده شد. بررسی ها افزایش مقدار تموج را در چند سال اخیر، هم در میانگین روزانه و هم در میانگین فصلی و سالانه نشان می دهد. افزایش مقدار تموج نشان دهنده افزایش دامنه موج و افزایش تعداد فرین های آب وهوایی است؛ ازاین رو در صورت افزایش فراوانی این الگوها باید انتظار افزایش رویدادهای فرین آب وهوایی را داشته باشیم. همبستگی ها میان تموج تجمیعی و دمای کمینه و بیشینه و نوسان شمالگان نشان می دهد که مقادیر مثبت (منفی) نوسان شمالگان موجب افزایش (کاهش) تموج تجمیعی و درنتیجه کاهش (افزایش) دمای کشور در فصل سرد سال می شود.
کلیدواژگان: گرمایش شتاب ناک شمالگان، بادهای غربی، تموج تجمیعی، دمای ایران -
صفحات 53-77
امروزه گردشگری و اقسام آن به عنوان یکی از پویاترین و روبه رشدترین صنایع دنیا محسوب شده و کشورهای جهان از آن به عنوان یکی از مهم ترین ابزارهای توسعه جامعه بشری در همه جنبه ها یاد کرده و به منظور بهره گیری از مزایای آن، اقدام به تهیه و تدوین برنامه های جامع می کنند. درراستای تهیه و تدوین برنامه مذکور، به ویژه در محیط پرتلاطم و متغیر امروز که سرشار از عدم قطعیت ها و ابهام است، باید قابل اتکاءترین رویکردها و روش ها را برگزید؛ به گونه ای که همه جنبه های تاثیر گذار این صنعت را فراگرفته تا بتوان با اشراف بر آن ها اقدام کرد. برنامه ریزی بر پایه سناریو، به عنوان رویکردی مناسب در محیط کنونی، از طریق شناسایی عوامل موثر، روندها، پیشران ها و سناریوهای آینده می تواند حوزه تحت نظر خود را در برابر حوادث محتمل آینده آماده و از منفعل بودن جلوگیری کند. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت و روش، توصیفی-تحلیلی است. بر اساس یافته های پژوهش، دو پیشران اصلی توسعه صنعت گردشگری سلامت ایران در افق 1414، متغیرهای سیاسی و متغیرهای زیرساختی بوده که بر این اساس، چهار سناریو در افق 1414 پیش روی صنعت گردشگری سلامت کشور قرار دارند. یافته های حاصل از این پژوهش می تواند راهنمای مناسبی را برای سیاست گذاران و متولیان حوزه گردشگری سلامت در راستای اتخاذ سیاست ها و راهبردهای مناسب برای مواجهه با سناریوهای مختلف آینده و همچنین تهدیدها و چالش های این صنعت در افق 1414، فراهم آورد.
کلیدواژگان: صنعت گردشگری سلامت، پیشران، سناریو، افق 1414 -
صفحات 79-102
تاثیرات هیدرولوژیک کاربری اراضی و نوع مدیریت زمین، در قالب تغییر در عمق رواناب، دبی حداقل، دبی حداکثر، رطوبت خاک و تبخیر و تعرق آشکار می شود. افزایش تولید رواناب در یک منطقه خاص، علاوه بر افزایش پتانسیل سیل خیزی، تاثیرات دیگری را نیز به دنبال دارد. در محدوده اوجان چای (از زیرحوضه های مهم واقع در دامنه های شرقی کوهستان سهند) به واسطه نوع خاک و ویژگی های توپوگرافی و اقلیم حاکم، تغییرات ناشی از دست اندازی انسان به شیب ها و تغییرات زیاد در کاربری، به تغییرات در حجم و عمق رواناب منجر شده است. در محدوده مورد مطالعه که از محدوده های مرتعی کشور محسوب می شود و اغلب به دلیل اینکه در محدوده های مرتعی کشت و آن هم کشت افراطی صورت می گیرد، خاک دامنه ها توسط رواناب ها تحت فرسایش شدید قرار گرفته اند. در این تحقیق با هدف بررسی نقش تغییرات هیدروژیومورفولوژیک ناشی از تغییرات کاربری، از مدل L-THIA، برای تخمین رواناب ناشی از تغییر کاربری در حوضه اوجان چای استفاده شده است. مدل L-THIA یک ابزار مناسب برای کمک به سنجش اثرات بالقوه تغییر کاربری بر رواناب سطحی و آلودگی آب است. برای به کارگیری این مدل، بارش ایستگاه ها تهیه و از تصاویر ماهواره ای لندست (سنجنده TM و ETM) و نرم افزار تخصصی L-THIA و Arc Map استفاده شد و نوع کاربری اراضی در محدوده مورد مطالعه با استفاده از تصاویر ماهواره ای مربوط به دو سال متفاوت (2018 و 1988)تعیین شد. پس از تهیه نقشه های کاربری اراضی، اقدام به آشکارسازی تغییرات و بررسی تغییرات اتفاق افتاده شد. نتایج بررسی ها نشان می دهد که نوع کاربری در زمین های محدوده حوضه اوجان چای عمدتا کشاورزی و مرتع است که محدوده این دو نوع کاربری از سال 1988 تا 2018 تغییراتی داشته است؛ به عبارت دیگر، در طی 30 سال از محدوده مراتع کاسته شده و بر محدوده زمین های کشاورزی افزوده شده است. بررسی تغییرات نشان می دهد که در طی سه دهه، یک پنجم از زمین های مرتع در اختیار زمین های کشاورزی قرار گرفته اند. بررسی برآوردهای صورت گرفته با استفاده از مدل نشان می دهد که بالاترین میزان حجم رواناب که در سال 1988 در قسمت های مرکزی و در اطراف شیب های منتهی به دشت های سیلابی قرار گرفته بودند، تغییر مکان داده و تمرکز رواناب ها در قسمت های دیگر حوضه قرار گرفته است؛ یعنی در قسمت هایی که بیشتر به فرسایش مستعد هستند.
کلیدواژگان: تغییرات کاربری، رواناب، فرسایش، حوضه اوجان چای، مدل L-THIA، سیلاب -
صفحات 103-132
افزایش سریع جمعیت، کمبود منابع و مدیریت نادرست آن سبب شده است که مخاطرات طبیعی و انسانی بیش از بیش به عنوان یک عامل مهم تهدید کننده جوامع انسانی به شمار آید. این به این معنا است که محلات و نواحی شهری به مکان اصلی بسیاری از مخاطرات احتمالی بدل خواهد شد. هدف اصلی این پژوهش، تحلیل و الویت بندی محلات منطقه 9 شهر تهران از لحاظ شاخص های آسیب پذیری مسکونی با استفاده از تکنیک های تصمیم گیری چند معیاره است. این پژوهش از نظر روش توصیفی- تحلیلی و ماهیت آن نظری- کاربردی است. لذا در این پژوهش با استفاده از تکنیک آنتروپی شانون به شاخص های(قدمت بنا، مصالح به کار رفته، کیفیت ساخت ابنیه، طبقات، وضعیت قرار گیری در بلوک،) مورد پژوهش وزن دهی شده و با استفاده از مدل های WASPAS,COPRAS,WSA جهت اولویت بندی از لحاظ شاخص های آسیب پذیری محلات مورد استفاده و در خاتمه برای رسیدن به یک نتیجه واحد در ارزیابی آسیب پذیری محلات از مدل تلفیقی کاندرست استفاده گردید. نتایج حاصل از مدل تلفیقی کاندرست نشان می دهد که محلات صنعتی فتح با امتیاز 7 و شهید دستغیب با امتیاز (5) از لحاظ آسیب پذیری از لحاظ شاخص های مسکن شهری در سطح آسیب پذیری کم قرار دارند و محلات امام زاده عبدالله با امتیاز(3) و شمشیری با امتیاز (1) از لحاظ شاخص های آسیب پذیری مسکن در سطح متوسط قرار دارند، همچنین محلات مهرآباد جنوبی، سرآسیاب مهر و استاد معین با امتیاز(-3) و محله دکتر هوشیار با امتیاز(7-) از لحاظ شاخص های آسیب پذیری مسکن در سطح آسیب پذیری زیاد قرار دارند.
کلیدواژگان: آسیب پذیری، تکنیک های تصمیم گیری، مسکن شهری، محلات، تهران -
صفحات 133-156
ریخت زمین ساخت اشکال ایجاد شده بر روی زمین که بر اثر مکانیسم های زمین ساختی ایجاد شده اند را مورد مطالعه قرار می دهد. به منظور بررسی زمین ساخت فعال از شاخص های ریخت زمین ساختی حوضه آبریز استفاده می شود. منطقه مورد مطالعه بخشی از حوضه آبریز سفیدرود می باشد. با توجه به این که تاکنون در گستره مورد بررسی ارتباط بین زمین ساخت فعال و ژیومورفولوژی مورد مطالعه قرار نگرفته است، بنابراین بررسی مورفومتری به منظور شناسایی تاثیر زمین ساخت فعال بر منطقه ضروری به نظر می رسد. با تعیین فرآیندهای فعال در حوضه قروه- دهگلان، میتوان تا حدودی از خسارت های ناشی از بلایای طبیعی مانند سیل و زلزله جلوگیری کرد. در این تحقیق حوزه آبریز قروه- دهگلان با استفاده از پنج شاخص ژیومورفیک برجستگی نسبی (Bh)، شاخص تراکم زهکشی (Dd)، شاخص ضریب شکل (Ff)، انتگرال و منحنی هیپسومتری (Hi) و شاخص گرادیان طولی رود (SL) مورد بررسی قرار گرفته است. در ابتدا با استفاده از نرم افزار Arc GIS و افزونه Archydro زیر حوضه ها و آبراهه های گستره مورد مطالعه استخراج گردید. برای محاسبه شاخص ها در هر زیر حوضه از نقشه های توپوگرافی با مقیاس 1:25000، نقشه های زمین شناسی 1:100000 و مدل رقومی ارتفاعی (DEM) 30 متر استفاده شد و برای هر شاخص نقشه پهنه بندی در گستره مورد بررسی در پنج رده تهیه گردید. در نهایت با توجه به مقادیر محاسبه شده برای هر شاخص، شاخص زمین ساخت فعال نسبی (Iat) برای هر زیرحوضه محاسبه گردید. با توجه به شاخص (Iat) نقشه پهنه بندی سطح فعالیت زمین ساختی کل رسم شد و گستره مورد بررسی به چهار رده فعالیت زمین ساختی بسیار بالا، بالا، متوسط و کم تقسیم گردید. نتایج حاصل از این پژوهش فعالیت زمین ساختی بالا را در منطقه مورد مطالعه نشان می دهد که به دلیل فعالیت گسل های موجود در منطقه می باشد. از مهم ترین گسل های واقع در منطقه می توان گسل های بنه-آباد، سورمه علی، پریشان، گسل محمودآباد، گسل سیاه و گسل خلخال را نام برد.
کلیدواژگان: فعالیت زمین ساختی، شاخص ژئومورفیک، حوضه زهکشی، تکتونیک ژئومورفولوژی، گسلش -
صفحات 157-181
در عصر حاضر فناوری اطلاعات و ارتباطات تاثیرات فراوانی بر تمام ابعاد زندگی روستایی دارد. یکی از مهمترین کاربردهای فناوری اطلاعات و ارتباطات نحوه اثر گذاری فناوری اطلاعات و ارتباطات در حوزه اشتغال و کارآفرینی است. با توجه به اهمیت موضوع، پژوهش حاضر با هدف بررسی و تحلیل تاثیرپذیری اشتغال و کارآفرینی از فناوری اطلاعات و ارتباطات انجام شده است. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و بر اساس ماهیت توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش 12 روستای دهستان کلخوران با 10048 نفر جمعیت است. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران340 نفر برآورد گردید، پراکندگی تعداد نمونه ها در روستاها متناسب با جمعیت آنها و شیوه توزیع پرسشنامه ها نیز به صورت تصادفی بوده است. جهت تحلیل موضوع از پنج شاخص فناوری اطلاعات و ارتباطات در قالب 42 نماگر و چهار شاخص فناوری اشتغال زایی و کارآفرینی در قالب 36 نماگر بهره گرفته شد. روایی پرسشنامه بر اساس نظر کارشناسان مورد تایید قرار گرفت و میزان پایایی آن نیز بر اساس آلفای کرونباخ 806/0 برآورد گردید. نتایج حاصل از یافته های پژوهش بیانگر این است که بین شاخص های فناوری اطلاعات و ارتباطات و اشتغال زایی رابطه مثبت و معنی دار وجود دارد. همچنین اثر بر آگاهی روستاییان با ضریب بتای 479/0 بیشترین نقش را در تبیین اشتغال زایی و کارآفرینی داشته است و 227/0 از کل واریانس اشتغال زایی را تبیین می کند و شاخص اثرات آموزشی با ضریب بتای 039/0 کمترین اثر را در تبیین اشتغال زایی داشته و تنها 001/0 از کل واریانس را تبیین می کند. نتایج حاصل از تکنیک کوداس جهت سطح بندی روستاها بر اساس شاخص های اشتغال زایی و کارآفرینی بیانگر این است که از بین 12 روستای مورد مطالعه، روستاهای قره لر، تازه کندرضاآباد و گیلان ده در بالاترین سطح و سایر روستاها در وضعیت متوسط تا ضعیفی قرار دارند.
کلیدواژگان: فناوری اطلاعات و ارتباطات، اشتغال زایی و کارآفرینی، توسعه روستایی، توسعه پایدار، دهستان کلخوران -
صفحات 183-208
انتقال بین حوضه ای آب، انتقال آب از حوضه ای به حوضه ای دیگر است. حوضه ای که به آن آب منتقل می شود حوضه مقصد و حوضه ای که آب از آن منتقل می شود، حوضه مبدا نامیده می شود. انتقال بین حوضه ای آب با وجود تامین آب در حوضه مقصد، احتمالا می تواند عامل تغییراتی در حوضه های مبدا و مقصد باشد که باید مورد ارزیابی قرار گیرد. هدف از انجام این تحقیق پیش بینی اثرات احتمالی انتقال آب رودخانه بهشت آباد به فلات مرکزی ایران بر سطح و حجم یکی از آبخوان های منطقه مبدا انتقال به نام شلمزار و نیز ارایه راهبردهای مختلف در طول مدت 30 سال پس از اجرای طرح می باشد. برای این منظور از نرم افزار WEAP استفاده شد. براساس نتایج حاصل از این تحقیق انتقال آب بین حوضه ای می تواند بر سطح و حجم آبخوان در منطقه مبدا انتقال تاثیر منفی داشته و موجب افت سطح آب زیر زمینی گردد. در اثر انتقال آب و با در نظر گرفتن طرح های توسعه منابع آب در حوضه مبدا، پس از گذشت 30 سال حجم آبخوان از 7/160 میلیون مترمکعب به حدود 30 میلیون مترمکعب کاهش می یابد. جهت جلوگیری از کاهش حجم آبخوان، حداکثر آب قابل انتقال از رودخانه به حوضه مقصد در شرایط آبی نرمال و خشکسالی به ترتیب 450 و 160 میلیون مترمکعب در سال برآورد شد. همچنین میزان حداکثر آب قابل انتقال با توجه به نیاز زیست محیطی رودخانه و در شرایط آبی نرمال، حدود 350 میلیون مترمکعب در سال برآورد گردید. نتایج مدل حاکی از آن است که میزان کاهش حجم آبخوان مطالعاتی در شرایط انتقال آب از حوضه و درصورت اجرای طرح های توسعه منابع آب در طول مدت 30 سال حدود 5 برابر خواهد بود.
کلیدواژگان: انتقال بین حوضه ای آب، آب زیرزمینی، حوضه بهشت آباد، آبخوان شلمزار، WEAP -
صفحات 209-228با توجه به محدودیت زمین های حاصلخیز در کشور، رشد روز افزون جمعیت و افزایش تقاضا برای مواد غذایی، تجمیع قطعات و یکپارچگی کشت برای استفاده ی مطلوب تر از زمین های حاصلخیز ضروری است. از این رو، هدف پژوهش حاضر بررسی عوامل موثر بر پذیرش طرح تسطیح و یکپارچه سازی اراضی در شهرستان زرقان واقع در استان فارس بود. جامعه آماری این پژوهش پیمایشی 602 نفر از کشاورزان شهرستان زرقان بودند که از این میان تعداد 190 نفر (72 پذیرنده و 118 نپذیرنده طرح تسطیح و یکپارچه سازی اراضی) با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی با انتساب متناسب انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه بود که روایی صوری آن بر اساس نظر متخصصان تایید شد و پایای آن نیز با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ برای بخش های مختلف پرسشنامه (بین 82/0 تا 86/0) به دست آمد. داده ها با استفاده از نرم افزار 〖 spss〗_(v_23)مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد مهم ترین تفاوت بین پذیرندگان و نپذیرندگان طرح تسطیح و یکپارچه-سازی اراضی سن، تحصیلات، سابقه کشاورزی، تعداد قطعات مزرعه، فاصله تا مرکز خدمات، استفاده از عوامل ارتباطی اطلاعاتی، برخورداری از خدمات فنی ترویجی، مشارکت در نهادهای روستایی، دسترسی به اعتبارات، پوشش بیمه اراضی، اندازه زمین تحت مالکیت، درآمد کشاورزی، عملکرد تولید می باشد. همچنین دیگر یافته های پژوهش حاکی از آن بود که تابع تحلیل تشخیصی می تواند با دقت و مطلوبیتی بالا، کشاورزان پذیرنده تسطیح و یکپارچه سازی اراضی را از نپذیرندگان طبقه بندی کند. از مجموع متغیرهای که وارد مدل تشخیصی شدند مشارکت در نهادها، استفاده از عوامل ارتباطی اطلاعاتی، درآمد کشاورزی، سطح زیر کشت، میزان زمین تحت مالکیت، فاصله تا مرکز خدمات، پوشش بیمه اراضی از مهم ترین متغیرهای متمایز کننده دو گروه پذیرنده و نپذیرنده طرح تسطیح و پکپارچه سازی اراضی بودند.کلیدواژگان: پذیرش، تسطیح و یکپارچه سازی اراضی، تحلیل تشخیصی، منطقه زرقان
-
صفحات 229-249
تخمین خسارت بر اساس مدلهای از پیش تعیین شده و بازدید میدانی از ان جهت که نیازمند صرف زمان و هزینه زیادی است، با کاستی های زیادی روبه رو است. ازاین رو در این تحقیق سعی بر توسعه یک سیستم مبتنی بر وب جهت جمع آوری اطلاعات جغرافیایی داوطلبانه در هنگام وقوع زلزله شده است که کاربران در زمان زلزله با به اشتراک گذاری سریع اطلاعات مربوط به خسارت مالی و جانی واردشده به خود یا سایر افراد، حجم گسترده ای از اطلاعات را برای تحلیل در اختیار تیم مدیریت بحران قرار می دهند. در این تحقیق برای ساخت نقشه طبقه بندی شده خسارت، بر اساس میزان خسارت گزارش شده توسط مردم مورد استفاده قرارگرفته است. برای ارزیابی نتایج، این سیستم در شهر مسجد سلیمان که اخیرا زمین لرزه در آن اتفاق افتاده است، پیاده سازی شد و 132 نفر در جمع آوری اطلاعات شرکت کردند. صحت سنجی اطلاعات با استفاده از نقشه خسارت انجام گرفت و سرعت و دقت صحت سنجی به میزان چشم گیری افزایش پیداکرد و براساس این روش 65/76% اطلاعات صحیح در نظر گرفته شدند. نتایج این تحقیق نشان می دهد که استفاده از اطلاعات جغرافیایی داوطلبانه باعث بهبود 83% سرعت تخمین خسارت و کاهش 75% هزینه ها در مقایسه با روش های موجود می شود. علاوه براین نتایج نشان میدهد که پیاده سازی این سیستم ها در هر سازمانی علاوه بر افزایش چشمگیر سرعت جمع آوری اطلاعات، کاهش زمان تحلیل اطلاعات بر اساس تولید آنالیزهای مکانی را به همراه خواهد داشت.
کلیدواژگان: اطلاعات جغرافیایی داوطلبانه، زمین لرزه، نقشه خسارت، نقشه های تحت وب، جمع آوری آنلاین اطلاعات -
صفحات 251-270
تغییرات کاربری نقش مهمی در درک ارتباط متقابل بین فعالیت های بشر و محیط زیست دارد، بررسی این تغییرات به صورت توالی زمانی از گذشته و پیش بینی آن در آینده ضروری است. تهیه نقشه کاربری اراضی با بهره گیری از تکنیکهای سنجش از دوری، یکی از پرکاربردترین روش های تهیه نقشه کاربری اراضی و مقایسه کاربری های موجود است. هدف از این پژوهش، ارزیابی روند تغییرات اراضی حوزه شیرکوه در استان یزد و پیش بینی پوشش اراضی آن در سال 2024 است. بدین منظور نقشه های کاربری اراضی با استفاده از تصاویر سنجنده های TM و OLI لندست در سال های 2000 ،2008 و 2016 به روش طبقه بندی نظارت شده حداکثر احتمال تهیه گردید. سپس با استفاده از نقشه کاربری اراضی سال های 2000 و 2008، پوشش اراضی در سال 2016 پیش بینی شد و با نقشه کاربری اراضی سال 2016 که از طبقه بندی نظارت شده با استفاده از تصویر ماهواره ای به دست آمده بود، صحت سنجی شد. با استفاده از نقشه کاربری اراضی سال 2008 و 2016، پوشش اراضی مربوط به سال 2024 پیش بینی شد. نتایج روند تغییرات کاربری اراضی در 16 سال مورد بررسی (2000-2016) نشان داد که بطور متوسط سالانه 85/161 هکتار از مراتع غنی، 14/131 هکتار از مراتع فقیر و 72/7 هکتار از مساحت اراضی کشاورزی کاسته و 16/45 هکتار در هرسال به کاربری شهری و 72/265 هکتار به مناطق کوهستانی اضافه شده است. باتوجه به اینکه پوشش مرتع بیشتر در مناطق کوهستانی دیده می شود دلیل افزایش مساحت کوهستان به دلیل کاهش مساحت مراتع بوده است. نتایج پیش بینی پوشش اراضی در سال 2024 نشان داد که 55/0 درصد از کاربری کشاورزی، 82/0 درصد از مرتع غنی، 80/0 درصد مرتع فقیر، 51/0درصد اراضی شهری و 97/0درصد کوهستان بدون تغییر باقی می مانند. امکان تبدیل زمین های کشاورزی به مسکونی و مرتع فقیر 40/0 درصد می باشد.
کلیدواژگان: آشکارسازی تغییرات، حداکثر احتمال، مدل سلول خودکار مارکوف، تغییر کاربری اراضی، شیرکوه -
صفحات 271-293
پژوهش حاضر مطالعه ای پیرامون مناطق روستایی بخش بم پشت از توابع شهرستان سراوان در استان سیستان و بلوچستان، در مجاورت مرز پاکستان و ارزیابی تاثیر موقعیت مرزی سکونتگاه های روستایی این منطقه بر وضعیت توسعه ای آنها بویژه در ابعاد اقتصادی است. جامعه آماری تحقیق خانوارهای روستاهای منطقه بوده اند. تعداد 342 سرپرست خانوار از 25 روستای بالای 20 خانوار منطقه به عنوان نمونه آماری تعیین و با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی انتخاب شدند و با انجام عملیات میدانی، داده های مورد نیاز گردآوری گردید. متغیر وابسته تحقیق، سطح توسعه یافتگی روستاهای مورد مطالعه بوده که بطور نسبی و با استفاده از روش های ارزیابی چندمعیاره سنجیده شده است. متغیرهای مستقل، علاوه بر جمعیت و فاصله روستاها تا مرز و تا مرکز بخش، وضعیت اقتصادی، اقتصاد مرزی، مبادلات مرزی، امنیت مبادله و دسترس پذیری بوده اند. داده های مربوط به این متغیرها در سطح سرپرستان خانوارها گردآوری شده و برای تغییر سطح سنجش، با میانگین گیری از زیرنمونه های مربوطه در سطح روستا خلاصه سازی شده اند. بر اساس نتایج، سطح توسعه یافتگی 84 درصد از روستاهای مورد مطالعه متوسط و کمتر بوده و اقتصاد مرزی با وجود نقش پررنگی که در معیشت خانوارهای جامعه مورد مطالعه داشته، تاثیری در توسعه روستاها نداشته است. به علاوه، انجام فعالیت های اقتصادی مرزی رابطه معنی دار معکوسی با امنیت مبادله و دسترس پذیری داشته است. دلیل این امر آن است که این فعالیت ها، بدون پشتوانه های ساختاری و عمدتا از مجاری غیررسمی و بصورت قاچاق انجام می شود و چنانچه منفعتی داشته باشد کاملا شخصی بوده و بهره ای برای توسعه منطقه یا بهبود اوضاع جامعه نخواهد داشت.
کلیدواژگان: مرزهای شرقی، توسعه پایدار، مناطق روستایی، مبادلات مرزی، شهرستان سراوان
-
Pages 1-29
In order to avoid subjectivism, catastrophe theory functions were used to the integration of different variables in the context of geographic information system. Decrease in decision making uncertainty during weighting process and to some extent in classification uncertainty, high flexibility in type and number of variables, and consideration of spatial differentiation of variables are the most important advantages of this model. The comparison between the results of this model and field and geographic facts indicates high efficiency and validity of used model. Feasibility of spatial-physical development of Tabriz using catastrophe theory showed that because of special geomorphologic, geologic, soil and hydrologic conditions, there are not suitable zones for the spatial- physical development in the surrounding of the city. The best zones for outer development of the city is located in the southwest of the peri-urban areas between Tabriz and Sahand new town. Although, the physical development of the city in these zones- in the form of towns- will require high cost for the preparation of lands. Therefore considering environmental unsuitable conditions of city’s surrounding, it would be better to plan the physical-spatial development with regard to the city’s inner potentials (such as renovation of old texture).
Keywords: Site selection, city's spatial- physical development, physical geography, catastrophe theory, Tabriz -
Pages 31-52
One of the clearest manifestations of climate change is greater near-surface warming of the high latitudes than the low or middle latitudes of the Northern Hemisphere. This so-called Arctic amplification (AA) is evident in observations over recent decades. This disproportionate temperature rise is expected to influence the large-scale circulation, perhaps with far-reaching effects. The North/South temperature gradient is an important driver of the polar jet stream, thus as rapid Arctic warming continues, one anticipated effect is a slowing of upper-level zonal winds. It has been hypothesized that these weakened winds would cause the path of the jet stream to become more meandering, leading to slower Eastward progression of ridges and troughs, which increases the likelihood of persistent weather patterns and consequently extreme events.In the present research, we have attempted to detect the impacts of change atmospheric circulations under this hypothesis on variations of temperature in Iran and develops a method to assess the estimation of these changes in the studied area.
Keywords: Arctic Amplification, Westerlies, Aggregate Sinuosity, Temperature, Iran -
Pages 53-77
Today, tourism and its types are considered as one of the most dynamic and growing industries in the world And countries around the world have recognized it as one of the most important tools for the development of human society in all aspects, and are working to develop comprehensive programs to achieve its benefits. In order to prepare and formulate this plan, especially in today's turbulent and changing environment, which is full of uncertainties and ambiguities, it is necessary to adopt the most attentive approaches and methods so that all the influential aspects of this industry can be learned so as to act with aristocracy. Scenario planning as an appropriate approach in the current environment can be identified by identifying the factors, trends, Driving Force and future scenarios of the industry in order to be prepared and prevent passive events in the field under consideration. The present study is applied in terms of purpose, and is descriptive-analytic in terms of method. According to the research findings, the two main drivers of the development of the Iranian health tourism industry in the 1414 horizon are the political variables and the infrastructural variables and accordingly, four scenarios are in the 1414 horizon ahead of the country's health tourism industry. The findings of this study can provide a good guide for health tourism policy makers and policy makers in adopting appropriate policies and strategies for facing different future scenarios as well as threats and challenges of this industry in Horizon 1414.
Keywords: Health tourismindustry, DrivingForce, Scenario, Horizon 1414 -
Pages 79-102
Type of land use and changes in the type of land use are related to the amount of runoff and changes in it. The type of land use with direct effects on runoff velocity, permeability and flood concentration control is controlled; in this case, a change in type of farming or pasture Urban use has a large impact on reducing water quality and increasing runoff from rainfall. Increased runoff due to user change can be a good indicator of the probability of increasing the flood in a basin. Land use change and land cover, in turn, have hydrological results at local, regional and global scales. The hydrological effects of land use and vegetation management are evident in the form of changes in runoff depth, minimum discharge, maximum discharge, soil moisture and evapotranspiration.Due to the type of soil and topographical and climatic characteristics of the Ojan Tea (from the sub-basins located on the eastern slopes of the Sahand Mountains), changes due to man's loss to slopes and land use changes have been high. Considering the inducements caused by Erosion erosion and general ablation in the range of Ojan tea, it seems that variations in runoff rates are very significant due to changes in the range of the desired range.
Keywords: land use change, Runoff, erosion, Flood, L-THIA model -
Pages 103-132
Rapid population growth, lack of resources, and mismanagement have made natural and human hazards more and more a major threat to human societies. This means that neighborhoods and urban areas will become the main source of many potential hazards. The main purpose of this study is to analyze and prioritize the neighborhoods of District 9 of Tehran in terms of residential vulnerability indicators using multi-criteria decision-making techniques. This research is theoretical-applied in terms of descriptive-analytical method and its nature. Therefore, in this study, using Shannon's entropy technique to the indicators (building age, materials used, quality of construction of buildings, floors, block placement status), the study was weighted and using WASPAS models, COPRAS, WSA was used to prioritize the vulnerability indicators of the neighborhoods and finally to achieve a single result in the assessment of the vulnerability of the neighborhoods, the integrated model was used. The results of the consolidated model model show that Fatah Industrial Neighborhoods with a score of 7 and Shahid Dastgheib with a score of (5) in terms of vulnerability in terms of urban housing indicators are at a low level of vulnerability and Imamzadeh Abdullah neighborhoods with Score (3) and Sword with Score (1) are in the average level in terms of housing vulnerability indicators, as well as South Mehrabad, Sar-e-Asiab-e-Mehr and Ostad Moin neighborhoods with a score of (-3) and Dr. Hoshyar neighborhood with a score of (7). -) In terms of housing vulnerability indicators, they are at a high level of vulnerability.
Keywords: Vulnerability, Decision Making Techniques, Urban Housing, Neighborhoods, Tehran -
Pages 133-156
The morpho-tectonic indices of the basin are used to investigate the active tectonics. The study area is part of the Sefidrud basin. In this study, to assess tectonic activities in the Ghorveh- Dehgolan basin, five morphometric indices of the Relative relief (Bh), Drainage density (Dd), Form factor (Ff), Hypsometric integral and curve (Hi), and Stream gradient index (SL) have been assessed. First, sub basins and streams were extracted by using geographic information systems (GIS) and using hydrological functions of GIS (Arc Hydro). To calculate indices in each sub-basin, Topographic maps with scale 1:25000, geology maps 1: 100000 and digital elevation map (DEM) with a horizontal resolution of 30 m were used and for each index, the zoning map of the current tectonic activity level in the study area in five categories was plotted. Finally, according to the calculated values for each index, the relative active tectonic index (Iat) for each sub-basin was calculated. According to (Iat) index, the zoning map of total tectonic activity level was plotted and the study area was divided into four classes of tectonic activity. Class 1 (very high tectonic activity), class 2 (high tectonic activity), class 3 (intermediate), class 4 (low), class 5 (very low tectonic activity). The results of this study indicate high tectonic activity in the study area that is due to faults activity in the area. Bane abad, Sormeh ali, Parishan, Mahmud abad, Siah and Khalkhal faults are some of the most important faults in this area.
Keywords: Tectonic activity, Geomorphic index, Drainage basin, Geomorphology tectonics, Faulting -
Pages 157-181
One of the most important applications of information and communication technology is the impact of information and communication technology in the field of employment and entrepreneurship. The aim of this study was to investigate and analyze the impact of employment and entrepreneurship on information and communication technology. This research is applied in terms of practical purpose and based on descriptive-analytical nature. The statistical population of the study is 12 villages of Kalkhoran village with a population of 10048 people. Based on the Cochran's formula, the sample size was estimated at 340 people. To analyze the subject, five indicators of information and communication technology in the form of 42 indicators and four indicators of employment and entrepreneurship technology in the form of 36 indicators were used. The results of the research findings indicate that there is a positive and significant relationship between the indicators of information and communication technology and job creation. Also, the awareness effect of villagers with beta coefficient of 0.479 has the most role in explaining job creation and entrepreneurship and 0.227 of the total employment variance is explained and the index educational effects with beta coefficient of 0.039 has the least effect in explaining job creation. And it explains only 0.001 of the total variance. The results of Kodas technique for leveling villages based on employment and entrepreneurship indicators indicate that among the 12 villages studied, Qarahler, Tazeh Kondar Rezaabad and Gilan villages are in the highest level and other villages are in moderate to poor condition.
Keywords: information, communication technology, Employment, Entrepreneurship, rural development, sustainable development, Kalkhoran Village -
Pages 183-208
inter-basin water transfer is the transfer of water from one basin to another. The basin which water is transferred to that is called the destination basin and the basin which water is transferred from that is called the origin basin. Inter-basin water transfer despite the supply of water in the destination basin, could possibly be the cause of changes in the origin and destination basins that need to be evaluated. The purpose of this study is to predict the possible effects of Beheshtabad River water transfer to the central plateau of Iran on the surface and volume of one of the aquifers in the origin basin called Shalamzar and also to provide different strategies during 30 years. For this purpose, WEAP software was used. According to the results, inter-basin water transfer can have a negative impact on the surface and volume of aquifers in the origin basin and cause a decrease in groundwater level. in order to prevent the reduction of the volume of aquifer, the maximum water transfer in normal water conditions and drought was estimated at 450 and 160 MCM per year, respectively. Also, the maximum amount of transferable water according to the environmental needs in normal water conditions, was estimated about 350 MCM per year. The results of the model indicate that the rate of decrease in the volume of study aquifer in the conditions of water transfer and in case of implementation of water resources development projects during 30 years will be about 5 times.
Keywords: Inter-basin water transfer, Groundwater, Behesht Abad Basin, Shalamzar Aquifer, WEAP -
Pages 209-228Due to the limited fertile land in the country, increasing population growth and increasing demand for food, land consolidation and crop integration are essential for more efficient use of fertile land. Therefore, the purpose of this study was to investigate factors affecting the adoption of land leveling and land consolidation plans in Zarghan district of Fars province. The study was conducted through survey and proportional stratified random sampling. Required information was collected from 72 adopters and 118 non-adopters land leveling and consolidation plans. Data were collected using a questionnaire whose face validity was confirmed by experts and its reliability was estimated using Cronbach's alpha coefficient for different parts of the questionnaire (from 0.82 to 0.86). Data were analyzed using SPSSv23 software. The results showed that the most important differences between adopters and non-adopters of land leveling and consolidation plan were age, literacy level, agricultural precedent, number of farm plots, distance to service center, use of communication-information factors, technical-extension services, participation in rural institutions, access to credit, land insurance coverage, size of land owned, agricultural income, production performance. Other findings of the study also indicated that the discriminant analysis function could accurately classify adopters leveling and land consolidation farmers as non-adopters. From the total variables entered the model, variables named participation in institutions, use of communication-information factors, agricultural income, area under cultivation, amount of land owned, distance to service center, land insurance coverage are the most important distinguishing variables of two adopter and non-adopter groups of land leveling and consolidation plans.Keywords: Adoption, Land Leveling, Land Consolidation, Discriminant analysis, Zarghan District
-
Pages 229-249
Damage estimates based on predetermined models and field visits have many shortcomings because they require a lot of time and money. Therefore, in this research, an attempt has been made to develop a web-based system for collecting voluntary geographical information during an earthquake, which allows users to quickly share information about financial and human losses caused to themselves or other people during an earthquake. They provide information to the crisis management team for analysis. In this research, to classify the classified map of damage, based on the amount of damage reported by the people, it has been used. To evaluate the results, the system was implemented in the city of Masjed Soleyman, where the recent earthquake occurred, and 132 people participated in data collection. Data validation was performed using the damage map and the accuracy and accuracy of the verification was significantly increased and according to this method, 76.76% of the correct information was considered. The results of this study show that the use of voluntary geographic information improves 83% of the estimated damage rate and reduces costs by 75% compared to existing methods. In addition, the results show that the implementation of these systems in any organization, in addition to significantly increasing the speed of data collection, will reduce the time of data analysis based on the production of spatial analysis.
Keywords: Voluntary Geography Information, Earthquake, Web maps, Collect information online -
Pages 251-270
Specifics regarding land cover and land use is an essential element of the planning process, as it can undoubtedly lead towards the debate around the present plans and patterns and the necessity to modify land use included in a regional plan. In this research, land use maps were prepared using Landsat TM (2000), (2008) and OLI (2016) satellite imaged. Land cover mapping was conducted after pre-processing and processing satellite images, creation of training samples and assessing maps accurate was done by coefficient kappa and overall accuracy. Supervised classification technique with maximum likelihood method were used to show the land use map. In this research, we use the 2000 and 2008 land cover maps to predict the 2016 land cover map and then use the 2008 and 2016 land cover maps to predict the 2024 land cover map.According to the results, with passing time the area of built-up area and mountainous increased with the passage of time while the dense poor rangeland, rich rangeland and agriculture area decreased during the period 2000-2016. The results of predicting changes in the time interval 2016-2024, showed that 55/0 of agriculture, 82% of rich rangeland, 80% of poor rangeland, 51% of built-up, and 0.97 of mountainous will remain unchanged
Keywords: Change Detection, maximum likelihood method, CA-Markov model, land use change, Shirkuh -
Pages 271-293
The research is a study on rural areas of Bamposht district from Saravan County in Sistan and Baluchestan province and assesses the impact of the borderline situation of rural settlements upon their developmental status. The statistical population consisted of the villages’ households. Totally 342 householders from 25 villages of more than 20 households were selected as a statistical sample by stratified random sampling. Data gathered via field operations. The dependent variable of the research is the level of development of studied villages, which has been measured comparatively by using the multi-criteria evaluation methods. Moreover, independent variables were contained population and the distance between village’s border and district center, economic status, border economies, border exchanges, exchange security and accessibility. Data has been collected at the level of the household heads and has been summarized in order to change the measurement level by averaging the relevant sub-samples at the village level. According to the results, the developmental level of 84% of the studied villages was moderate and lower, and the border economy has not have any effect on rural development, despite the high role played by the livelihoods of the studied communities. In addition, border economic activities has have a significant negative relationship with security of exchange and accessibility. Because of it, these activities are performed without structural backbones, mainly from unofficial channels and smuggling; and if they are beneficial activities, they are completely personal and will have no interest for developing the region or improving the situation of the community.
Keywords: Eastern borders, sustainable development. rural areas, border exchanges, Saravan County
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.