فهرست مطالب

علوم جغرافیایی - پیاپی 39 (تابستان 1401)

نشریه علوم جغرافیایی
پیاپی 39 (تابستان 1401)

  • تاریخ انتشار: 1401/05/31
  • تعداد عناوین: 12
|
  • احمد منگلی میدوک، محمدابراهیم عفیفی*، علی وخشوری صفحات 1-21

    استخراج و بهره برداری از معادن ، یکی از فعالیت های مهم اقتصادی است که می تواند در رشد و توسعه اقتصادی نقش داشته باشد؛ با این وجود ، تاثیرات زیست محیطی و اجتماعی معدن بر مناطق مجاور به افزایش نگرانی دولت ها، سازمان ها، افراد ذینفع و به ویژه عموم مردم منجر شده است. امروزه پیشرفت در پروژه های صنعتی علاوه بر تامین بخشی از نیازهای انسانی، خواسته و ناخواسته به بروز ناپایداری ها منجر می شود و مشکلات زیست محیطی فراوانی برای محیط زیست ساکنان مجاور این صنایع ایجاد می کند که این امر، ضرورت ارزیابی اثرات زیست محیطی این فعالیت ها را در آن مناطق نمایان تر ساخته است. در حالی که سهم فعالیت های معدن کاری در توسعه اقتصادی مطرح است، در نقطه ای دیگر، دستاوردهای بخش معدن به اقتصاد، برابر با هزینه های قابل توجه زیست محیطی و اجتماعی تعریف می شود ؛ به گونه ای که گفته می شود این فعالیت ها برای توسعه اقتصادی خطرناک تر از یک موهبت است. پژوهش حاضر درصدد آن است که تبیینی درست، علمی و واقعی از این دو دسته نظر ارایه دهد و بر این اساس به ارزیابی اثرات مختلف (مثبت و منفی) شهر بابک پردازد و پایداری یا ناپایداری این فعالیت را مشخص کند. این مهم با مطالعات میدانی بر مبنای پرسشنامه، مصاحبه و استفاده از این داده ها در دو روش به ترتیب موسوم به RIAM و Phillips صورت گرفت. نتایج نشان داد که پروژه ی معدن کاری در این منطقه به دلیل داشتن اثرات منفی محیطی، ناپایدار محسوب می شود. کاهش اثرات منفی محیطی، تعامل و جلب رضایت نظر و رفع دغدغه ی ساکنان مناطق مجاور معدن از طریق رعایت اصول و استانداردهایی مانند فیلتر تصفیه هوا و فعالیت کارخانه در زمان های فاقد وزش باد بسیار ضروری و موثر خواهد بود.

    کلیدواژگان: اثرات مثبت، اثرات منفی، پایداری، پروژه، فیلیپس
  • تکتم حنایی*، زهرا سادات حسینی صفحات 22-35

    یکی از موضوعات مهم محلات می باشند که به عنوان کوچکترین واحد برنامه ریزی درنظر گرفته شده است. برای رسیدن به اهداف توسعه مطلوب، مشارکت شهروندان یکی از ملزومات شهری می باشد. همچنین مشارکت در فرآیندهای تصمیم گیری و تصمیم سازی به عوامل مختلفی با درجات مختلفی از اثرگذاری بستگی دارد. این پژوهش با هدف اولویت بندی متغیرهای موثر بر مشارکت شهروندان در برنامه ریزی توسعه محله ای نه دره واقع در شهر مشهد انجام شده است.روش انجام پژوهش از نظر هدف کاربردی، از نظر ماهیت پیمایشی و از نظر ماهیت داده ها از نوع کمی است. جامعه آماری شامل ساکنان محله نه دره شهر مشهد و با استفاده از فرمول کوکران براساس جمعیت 27000 نفری، حجم نمونه 378 نفر محاسبه و با روش نمونه گیری تصادفی تکمیل شده است. پایایی و روایی پرسشنامه نیز با استفاده از روش اعتبار صوری و آلفای کرونباخ برای متغیرهای تحقیق مورد بررسی قرارگرفته است. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS و تحلیل آماری استنباطی آزمون فریدمن برای اولویت بندی متغیرهای موثر بر مشارکت شهروندان تجزیه وتحلیل شده است. نتایج آزمون بیانگر معنی دار بودن میانگین رتبه های متغیرهای سنجیده با اطمینان 99/0 درصد و در سطح خطای کمتر از 01/0 درصد است. هم چنین نتایج بدست آمده با استفاده از آزمون F نشان از اولویت بندی متغیرهای مشارکت شهروندان به شکل زیر است: مولفه تمایل به انجام فعالیت های مختلف رتبه اول، هزینه های اقتصادی رتبه دوم، آگاهی و نظارت رتبه سوم، مشارکت رتبه چهارم، نگرش به مشارکت رتبه پنجم قرار دارد.

    کلیدواژگان: برنامه ریزی، توسعه محله ای، مشارکت شهروندان، نه دره مشهد
  • محسن شایان*، محمود میری صفحات 36-52

    پیدایش فرصتهای جدید به منظور توسعه محلی و منطقه ای در گرو استفاده از ابزار مهم توسعه صنعتی است.صنایع تبدیلی و تکمیلی از عوامل موثر در توسعه کشاورزی و روستایی و همچنین ایجاد اشتغال پایدار،کاهش ضایعات محصولات کشاورزی و نهایتا امنیت غذایی است.توسعه این صنایع در روستاها با توجه به امکانات موجود می تواند نقش موثری در توسعه روستایی داشته باشد. هدف این پژوهش انتخاب بهترین مکان بهینه برای ایجاد صنایع تبدیلی و تکمیلی در بین دهستانهای شهرستان آبادان می باشد. پژوهش حاضر ازنوع  توصیفی - تحلیلی می باشد. برای انتخاب نمونه در جامعه آماری از خانوارهای دهستانهای آبادان از روش نمونه ای تصادفی  بااستفاده از فرمول کوکران تعداد 206نفربه عنوان حجم نمونه انتخاب شده است. در جامعه آماری کارشناسان کشاورزی نیز از روش نمونه برداری تصادفی حجم نمونه ای به تعداد 30نفرانتخاب شده  است. در تجزیه و تحلیل اطلاعات از مدل AHP. و آزمون تی تست استفاده شده است.نتایج پژوهش برطبق  مدل AHP  نشان می دهد که دهستان بهمنشیر شمالی با نسبت 199/0 از اهمیت بیشتری نسبت به سایر عوامل برخوردار بوده و در مقابل دهستان شلاهی با نسبت 139/0 از کمترین اولویت برخوردار می باشد. همچنین برطبق آزمون تی تست تاثیر ایجاد صنایع تبدیلی خرما بر توسعه روستایی در منطقه مورد مطالعه از نظر کشاورزان مورد مطالعه در حد بالاتر از متوسط ارزیابی شد .

    کلیدواژگان: اولویت بندی، صنایع تبدیلی وتکمیلی، خرما، مدل AHP، شهرستان آبادان
  • فرید بشیان، تکتم حنائی* صفحات 53-68
    بیان مساله

    مفهوم فرم شهری بعنوان یکی از مهمترین موضوعات شهرسازی، همواره محل اختلاف صاحبنظران بوده است. بسیاری از آن ها با رویکردی کالبدی-عملکردی به فرم شهری نگریسته اند. در حالیکه برای شناخت آن باید مجموعه ای از نیروهای اثر گذار بر توسعه شهر را مورد بررسی قرار داد.

    هدف

    هدف این پژوهش بررسی ابعاد، معیارها و شاخص های فرم شهری و نحوه ارتباط آن ها با نظریات پشتیبان در جهت دستیابی به درک جامع از مفهوم فرم شهری می باشد.

    روش

    برای دستیابی به هدف مذکور، از روش فراترکیب استفاده شده است. در مرحله اول از میان 69 منبع مرتبط یافته شده، تعداد31 منبع با استفاده روش ارزیابی کسپ، غربال و انتخاب گردید. در مرحله بعد، منابع مذکور با محوریت سوال پژوهش در نرم افزار Maxqda2020 کدگذاری شده و مورد تحلیل قرار گرفت.یافته ها: در نوشتار حاضر طی فرآیند استخراج اطلاعات، مجموعا72 کد شناسایی گردید. این تعداد در قالب 4 مقوله "انواع فرم شهری معاصر"، "ابعاد فرم"، "وضوح" و "نظریات پشتیبان" طبقه بندی و مورد بررسی قرار گرفت.

    نتیجه گیری

    در این پژوهش تلاش شده است که با بررسی منابع 40 سال اخیر، دیدگاه نسبتا کاملی در مورد فرم شهری ارایه شود. بنابر تحلیل های صورت گرفته، مفهوم فرم شهری مشتمل بر دو بعد نهان و آشکار می باشد. بعد آشکار ناظر بر ویژگی های بیرونی و قابل رویت بوده و بعد نهان بر ویژگی های درونی و غیر ملموس تکیه دارد. در طی سالیان اخیر، نظریه پردازان تلاش کرده اند ویژگی های بیشتری از بعد نهان فرم شهری را مورد توجه قرار دهند. برای دستیابی به فرم شهری مطلوب، باید توجه بیشتری به این بعد داشت، چراکه ابعاد و شاخص های نهان، پیشران های توسعه شهر بوده و اثرگذاری بلند مدت بر سیستم های شهری می گذارند.

    کلیدواژگان: بعد نهان، شهر، فراترکیب، فرم شهری، تحلیل لایه ای علت ها
  • عباس دهقانی تفتی*، ریحانه برومند صفحات 69-86

    امروزه با بافت هایی مواجه هستیم که به علت فقدان تسهیلات زندگی، عدم تامین نیازها و خواسته های مردم، اکثر ساکنین بومی آنها مهاجرت کرده و عموما اقشار فرودست و افراد بیگانه با محل، تنها به علت عدم توانایی مالی در آن ساکن شده اند که عاری از حس تعلق به مکان و هویت آن و بی توجه به ارزش های نهفته درآن هستند که موجب تنزل بافت از تمامی ارزش های اجتماعی، کالبدی و اقتصادی شده اند. رویکرد بازآفرینی پایدارشهری به عنوان رهیافتی بهینه دارای بینش و عملی جامع و یکپارچه که تمایل به بهبود ابعادگوناگون پایداری از جمله پایداری اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و زیست محیطی دارد. هدف پژوهش حاضر شناخت وتبیین مهمترین عوامل واستراتژی های موثر بر بازآفرینی پایدار بافت فرسوده و ناکارآمد محلات انصار و اروند است. روش پژوهش توصیفی - تحلیلی با هدف کاربردی می باشد. در بخش کیفی، اطلاعات گردآوری شده از طریق مصاحبه با کارشناسان را با تطابق با اطلاعات به دست آمده از مطالعات کتابخانه ای و ادبیات نظری تحقیق به روش آنالیز موضوعی تحلیل و در بخش کمی، به منظور تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده از پرسشنامه و مصاحبه نیمه ساختاریافته و همچنین جهت ارزیابی تاثیر و اهمیت شاخص های مستخرج از مبانی نظری در تحقق رویکرد بازآفرینی از مدل ساختاری - تفسیری و جهت اولویت بندی شاخص ها از تکنیک تاپسیس بهره گرفته شده است. طبق نتایج حاصله استراتژی های ساده و شفاف سازی مقررات و مراحل صدور مجوز ساخت و ساز، پیش بینی تدابیر لازم در برنامه ها و طرح های احیاء، بهسازی و نوسازی برای جلب رضایت و اسکان موقت ساکنین محدوده ها و محله هایی که تخریب و تجدید بنای ساختمان های همجوار در آنها ضروری بوده و امکان سکونت را از ساکنین آنها سلب نمایدوایجاد بسترهای نهادی و قانونی مناسب به منظور مدیریت محدوده های محله های هدف" در پایین ترین سطح قرار گرفته و به عنوان مهمترین استراتژی ها در تحقق پذیری بازآفرینی در محلات انصار و اروند می باشد.

    کلیدواژگان: بازآفرینی پایدارشهری، بهسازی و نوسازی، بافت فرسوده، ساختاری-تفسیری، محلات اروند وانصار
  • داود حبیبی* صفحات 93-113

    طرح مسکن مهر، بیش از هر چیز، در جهت تامین مسکن ارزان قیمت برای گروه های کم درآمد، بویژه شهری که قادر به تهیه مسکن در شهرها نبوده اند، موجودیت یافته است. سیاست مسکن مهر از جمله مهم ترین سیاست های مسکن در دولت نهم و دهم بوده است. چنین به نظر می رسد که سیاست نامبرده تاکید ویژه ای بر جنبه کمی مسکن داشته و بیش از توجه به جنبه های اجتماعی، بعد اقتصادی و آماری مسکن را نشانه گرفته و به جنبه های کیفی و عوامل تاثیر گذار در ایجاد حس رضایت ساکنین کم توجه بوده است. ارزیابی رضایتمندی ساکنین می تواند در جهت سنجش میزان دست یابی به اهداف و پروژه های شهری موثر واقع شده و همینطور نتایج حاصل از این گونه پژوهش ها را می توان در ارتقاء کیفیت محیط زندگی بویژه در مجتمع های مسکن مهر به کار بست. در این پژوهش سعی برآن بوده که با استفاده از مطالعه اسنادی و کتابخانه ای، معیارها و متغییرهای وابسته به رضایتمندی سکونتی جمع آوری گردیده، سپس با استفاده از توزیع پرسشنامه بین ساکنین مجتمع مسکن مهر شهر دوگنبدان و همچنین تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزارspss22  و Expert Choice میزان رضایت ساکنین مجتمع مسکن مهر شهر دوگنبدان مورد ارزیابی قرار گرفت. پس از بررسی های بعمل آمده این نتیجه حاصل شد که بی توجهی به مقوله کیفیت مسکن و مجتمع مسکن مهر (معیارهای نظیر مدیریت و نگهداری، تسهیلات مجتمع، دسترسی و حمل و نقل، عوامل اقتصادی، روشنایی و تهویه، دید و منظر و حریم و عوامل کالبدی و محیطی) و نیاز ساکنین، از مقبولیت مسکن مهر شهر دوگنبدان کاسته و نتایج نامطلوبی در برداشته و موجب نارضایتی ساکنین آن شده است.

    کلیدواژگان: رضایتمندی، ساکنین، مجتمع مسکن مهر، شهر دوگنبدان
  • شهلا اقتدار بختیاری، زهرا سادات سعیده زرآبادی*، حمید ماجدی صفحات 97-112

    امنیت یکی از مهم ترین عوامل سازنده کیفیت مطلوب عرصه های همگانی است که در حضور شهروندان موثراست. هدف از این مقاله تحلیلی بر رویکرد امنیت از طریق طراحی  به منظور ارتقا تعاملات اجتماعی در عرصه های همگانی می باشد. رویکرد این پژوهش توصیفی-تحلیلی وابزارگردآوری داده ها، پرسشنامه"محقق ساخته"است. جامعه آماری پژوهش ساکنان محله دوهزارشهر بندرعباس می باشدکه طبق فرمول کوکران و به روش نمونه گیری تصادفی ساده 376 پرسشنامه در این محدوده توزیع گردید. وسپس با استفاده از نرم افزارspss و Smart PLS اطلاعات جمع آوری شده، تحت مدل مفهومی مورد آزمون قرار گرفته شد. نتایج حاصل ازمعادلات ساختاری و آزمون اسمارت پی ال اس نشان داد که شاخص های مدیریت و نگهداری، امنیت فیزیکی، نظارت ومتغیر ورودی / خروجی به ترتیب میانگین بیشترین وکمترین تاثیر را در افزایش ایمنی وارتقاء تعاملات اجتماعی را دارند. وهمچنین برای تمامی روابط مورد نظر این مطالعه معناداری بزرگتر از 96/1بوده و این امر نشان دهنده معنی داری روابط در سطح اطمینان 95 درصد است. از نظر کاربران قلمروپایی هیچ رابطه معنی داری با متغیر وابسته نداردو اثرگذاری عامل قلمروپایی مورد قبول واقع نشد.

    کلیدواژگان: تعاملات اجتماعی، امنیت، عرصه های همگانی، معادلات ساختاری، شهربندرعباس
  • ماجده عبادی، عباس معروف نژاد* صفحات 114-136

    با شکل گیری ویروس مخرب کرونا  که برای اولین بار در شهر ووهان چین در سال 2019 شناسایی شد به عنوان یک بحران فراگیر، کلیه ی اصناف شهرها را در رای رشد و درآمد متوقف کرد. از این رو نهاد بازار و اصناف با رعایت پروتکل های بهداشتی سعی در پیشگیری و کاهش اپیدمی فراگیر این ویروس داشته اند. نظر به اهمیت موضوع، این پژوهش به ارزیابی و رتبه بندی میزان رعایت پروتکل های بهداشتی دربیماری کووید-19با استفاده از 25شاخص در18 صنف شهر بندر ماه شهر پرداخته است. نوع تحقیق کاربردی و روش تحقیق، پیمایشی-ارزیابی با تاکید بر پرسشنامه می باشد. جامعه آماری شامل صاحبان صنوف و حجم نمونه برحسب فرمول کوکران 159نفر می باشد. به منظور بررسی نرمال بودن توزیع داده ها از آزمون کلموگروف- اسمینروف و جهت بررسی وضعیت متغیرهای پژوهش از آزمون های: تی تک نمونه ای و تحلیل واریانس یک طرفه استفاده شده است. همچنین وزن دهی متغیرها توسط مدل آنتروپی شانون و رتبه بندی صنوف با استفاده از مدل ماباک صورت گرفته است. یافته های پژوهش حاصل از نتایج آزمون واریانس یک طرفه نشان می دهد: بین اصناف تجاری مختلف به لحاظ رعایت پروتکل های بهداشتی تفاوت معنی داری وجود دارد.  همچنین نتایج حاصل از رتبه بندی مولفه های انتخابی پژوهش در بین اصناف با استفاده از مدل ماباک، نشان می دهد؛ صنف اغذیه فروشی ها با امتیاز201/0، رتبه اول و صنوف: قنادان و شیرینی فروشی ها، طلا وجواهرات به ترتیب با امتیاز192/0و 188/0در رتبه های دوم و سوم و صنف درب و پنجره سازان در رده ی آخر با امتیاز 114/0 قرار گرفته است.

    کلیدواژگان: پروتکل های بهداشتی، ویروس کرونا، مدل ماباک، اصناف تجاری، شهر بندرماه شهر
  • زهرا حاجی زاده، سیروس احمدی نوحدایی، عبدالرضا فرجی راد*، حجت مهکویی صفحات 137-164

    پس از پایان جنگ سرد و تغییر نظام دو قطبی جهان و تاثیرات شگرف آن بر ژیوپلیتیک و ژیواستراتژی اوراسیا، فضای جدیدی برای رقابت بین کشورها جهت بهره برداری از فرصت های موجود شکل گرفت. چین با ارایه طرح ابتکار کمربند- جاده، رقابت منطقه ای گسترده ای را آغاز کرد. این پژوهش برآن است تا نقش طرح ابتکار کمربند- جاده چین را در رقابت های منطقه ای آسیا مورد بررسی قرار داده و به این سوال پاسخ دهد که نقش این طرح در رقابت های منطقه ای آسیا چگونه است و آیا موجب تعمیق روابط کشورهای منطقه خواهد شد؟ از این رو تحقیق حاضر با روش توصیفی-تحلیلی به نقش طرح ابتکار کمربند- جاده چین در رقابت های منطقه ای آسیا می پردازد. منابع و اطلاعات از منابع کتابخانه ای، اسناد، کتاب، اینترنت و مصاحبه با صاحبنظران بدست آمده است و مفرض است که طرح ابتکار کمربند- جاده در تسهیل همکاری ها و بهبود روابط کشورهای آسیایی با یکدیگر نقش مهمی ایفا می کند که در عین حال ممکن است با مشارکت فعال تر برخی کشورهای آسیای مرکزی، غرب و جنوب آسیا، فضای جدیدی برای گسترش همکاری ها میان ایران و کشورهای دیگر منطقه نیز فراهم گردد، در حال حاضر چین و هند و روسیه به عنوان قدرت های نوظهور منطقه ای به دنبال ایفای نقش فعال در آسیا هستند و با توجه به تحلیل و تبیین این طرح، رقابت های منطقه ای در آن بسیار مشهود می باشد رقابت هایی که گاه به همکاری و گاه به منازعه ختم می گردد.

    کلیدواژگان: طرح ابتکار کمربند، جاده، همگرایی منطقه ای، رویکرد نو منطقه گرایی، آسیا
  • علیرضا تکلو، علی شمس الدینی*، بیژن رحمانی، مجید ولی شریعت پناهی صفحات 165-186

    پژوهش حاضر با هدف بررسی و تحلیل فضایی- مکانی چگونگی تاثیر روابط شهر ملایر و روستاها بر منابع انسانی نواحی روستایی بخش مرکزی با رویکرد آینده پژوهی صورت گرفته است. این تحقیق با روش توصیفی - تحلیلی و کاربردی در چند مرحله به شیوه های کتابخانه ای و میدانی به صورت تهیه پرسشنامه انجام گردیده است. از دو جامعه آماری استفاده شده است الف. جامعه آماری در رابطه با تاثیر روابط شهر بر منابع انسانی پژوهش که 73 روستای بخش مرکزی شهرستان ملایرمی باشد و با توجه به حجم بالای جامعه آماری اقدام به نمونه برداری از روستاها شده است که100 خانوار از 5روستای مرکز دهستان به عنوان نمونه مورد مطالعه تحقیق انتخاب گردید. همچنین جامعه آماری آینده پژوهی که 20 نفر از متخصصین رشته های مرتبط با امر روستا و کشاورزی بوده است. در نهایت از تکنیک های دلفی، تحلیل ساختاری و نرم افزارهای میک مک استفاده شده است. نتایج حاکی از آن است که: شهر ملایر به عنوان شهر دوم استان با تجمیع امکانات زمینه قطبی شدن جمعیت و امکانات را فراهم نموده و به لحاظ اقتصادی و اجتماعی شهر ملایر با خرید محصولات (زراعی - باغی-دامی) روستاییان و ارایه مایحتاج رفاهی- معیشتی به روستاها ارایه خدمات نموده است. ولیکن رابطه بیشتر یک سویه بوده به گونه ای که در مدت زمان 60 سال از سال 1335 بیش از 100 روستا کاملا تخلیه شده اند و نسبت شهرنشینی از 9/15 درصد به 20/65 درصد در سال 1395 افزایش یافته است. همچنین با توجه به نتیجه گیری از سیستم میک مک و آینده نگری صورت گرفته 24 عامل اصلی در توسعه منابع انسانی نواحی روستایی موثر می باشند که رفع تبعیض بین نواحی شهری وروستایی و همچنین بهبود و متعادل کردن رابطه بین شهر ملایر و روستاها، ارتقای منزلت روستاییان، بهبود راه ها وامکانات ارتباطی، خرید تضمینی و تامین منابع مالی مورد نیاز روستاییان، توسعه اشتغال پایدار در روستاها، ساماندهی مراکز خدمات رسانی، کاهش تصدی گری، آمایش سرزمین وتوجه به روستاهای خاص، گسترش تعاونی های تولید وتوسعه فناوری، بهبود مدیریت منابع آب به همراه مدیریت یکپارچه توسعه وعمران روستاها به عنوان پیشرانهای مهم شناسایی گردیدند.

    کلیدواژگان: روابط شهر و روستا، منابع انسانی، رویکرد آینده پژوهی، ملایر
  • مهناز پروازی* صفحات 187-208

    اهمیت صادرات غیر نفتی برای کشور ما، برای هیچ کس پوشیده نیست. صادرات محصولات کشاورزی نقش عمده ای را در صادرات غیر نفتی داشته است. در این محصولات کشاورزی خرما از اهمیت ویژه ای برخوردار است. عواملی که در توسعه این محصول می تواند نقش داشته باشد عبارتند از: آب و هوا، خاک، رطوبت و وضعیت زمین شناسی و غیره. نخل خرما از گیاهان ارزشمندی است که قرن هاست به عنوان یک گیاه زراعی در بخش های جنوب غربی، جنوب تا جنوب شرقی کشور ما ایران کشت می گردد. این نواحی از کشور مناطق خشک و نیمه خشک می باشند. در چنین نواحی پوشش گیاهی بویژه درختان میوه نه تنها از نظر تولید محصول بلکه از نظر حفظ آب و خاک و بهداشت محیط از ارزش بالایی برخوردار است.تحقیق حاضر به هدف شناخت عوامل و عناصر اقلیمی موثر در کشت نخل خرما در شهرستان شاهرود و پهنه بندی نواحی مستعد کشت این محصول از نظر اقلیمی و محیطی با استفاده از توانایی سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)در تلفیق لایه های مختلف اطلاعاتی و در قالب مدلهای مختلف میباشد.در این تحقیق تلاش شد با شناسایی عوامل اقلیمی موثر و بدست آوردن داده های بلند مدت اقلیمی از ایستگاه های هواشناسی موجود در سطح شهرستان شاهرود نسبت به بررسی پتانسیل کشت نخل در محیط نرم افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی اقدام گردد اما شرط اصلی مدل موجود درخصوص شناسایی عرصه های مناسب کاشت نخل‚ داشتن شرایط مورد نظر برای هر فاکتور است از میان پنج پارامتر موثر در این مدل کل محدوده شهرستان شاهرود به لحاظ فاکتورهای متوسط سالانه دما متوسط حداقل دما‚تعداد روزهای یخبندان و نیز متوسط بارش هر سه ماه اوت‚سپتامبر و اکتبر‚دارای شرایط مناسب هستند اما در خصوص عامل تعداد روزهای بدون ابر‚هیچ نقطه از محدوده مورد مطالعه از شایستگی لازم برخوردار نبوده و لذا زمانی که یک مدل چند شرطی بوده‚عدم وجود حتی یک شرط به معنای آن است که هیچ بخشی از عرصه مورد مطالعه از شایستگی لازم برخوردار نیست بنابر این میتوان نتیجه گرفت که اراضی این شهرستان باتوجه به پارامتر های اقلیمی برای کشت نخل مناسب نمی باشد چون برای تامین نیازهای اکولوژیک گیاه نخل‚مجموع عوامل اقلیمی حایز اهمیت هستند و مسلما وجود تعداد روزهای بدون ابر به منظور دریافت امواج نور خورشید مورد نیاز ضروری میباشد که این نیاز برآورده نمی شود.

    کلیدواژگان: پارامترهای اقلیمی، اراضی مستعد، نخل خرما، شهرستان شاهرود، GIS
  • اشرف تشکری، حمیدرضا آدابی، پروانه زیویار صفحات 199-218

    در این پژوهش به تحلیلی بر بازآفرینی بافت های تاریخی، با تاکید بر احیا و رونق بخشی فضاهای عمومی منطقه 12 تهران پرداخته شده است. روش تحقیق توصیفی و تحلیل محتوا و با بررسی اسناد و بیانیه های مربوط به بازآفرینی و پژوهش های انجام گرفته شده است. بافت های کهن و تاریخی شهر ها به واسطه قدمت و وجود عناصر با ارزش تاریخی موقعیت مناسب ارتباطی قرارگیری بازار اصلی و قلب تپنده اقتصادی در آن دارای جایگاه منحصر به فردی در ساختار فضایی و کارکرد شهر می باشد. میراث تاریخی هر جامعه نشان از هویت افراد آن جامعه دارد. بافت های کهن شهری به مثابه گنجینه هایی از میراث فرهنگی کشورمان محسوب می شوند و دارای ارزش های بیشماری می باشند.شهر به عنوان واقعیتی جغرافیایی، اقتصادی، سیاسی و جامعه شناختی در هر دوره از رشد و تحول خود از هر کدام از این عوامل تاثیرپذیرفته و بر هر کدام از آنها تاثیر گذاشته است.پیچیدگی هر یک از این عوامل خود موجد پیچیدگی شهر به عنوان تبلور آنها بوده است. مطمینا سازمان دادن و نظم بخشیدن به شهر و چگونگی رشد و تحول آن نیازمند موضوع شناسی شهر و مسایل شهری و سپس برنامه ریزی برای آن می باشد.

    کلیدواژگان: بافت های تاریخی، منطقه 12 تهران، بازآفرینی، برنامه ریزی
|
  • Pages 22-35

    One of the most important issues is the neighborhoods, which is considered as the smallest planning unit. To achieve the desired development goals, citizen participation is one of the urban requirements. Participation in decision-making and decision-making processes also depends on different factors with different degrees of effectiveness. This research has been conducted with the aim of prioritizing the variables affecting citizens' participation in planning the development of Neh Darreh neighborhood located in Mashhad. The research method is applied in terms of purpose, survey in terms of nature and quantitative in terms of data nature. The statistical population includes the residents of Nah Darreh neighborhood of Mashhad and using Cochran's formula based on a population of 27٬000 people, the sample size of 378 people has been calculated and completed by random sampling method. The reliability and validity of the questionnaire were examined using face validity and Cronbach's alpha for research variables. Data were analyzed using SPSS software and inferential statistical analysis of Friedman test to prioritize variables affecting citizen participation. The test results show that the mean rankings of the measured variables are significant with 0٫99٪ confidence and less than 0٫01٪ at the error level. Also, the results obtained using the F test show the prioritization of citizen participation variables as follows: the component of willingness to perform various activities in the first place, economic costs in the second place, awareness and supervision in the third place, participation in the fourth place, attitude to participation in the fifth place contract.

    Keywords: planning, neighborhood development, citizen participation, not MashhadValley
  • Pages 36-52

    The emergence of new opportunities for local and regional development depends on the use of an important instrument of industrial development. The transformation and complementary process of effective factors in the development of agriculture and rural areas, as well as the creation of sustainable employment, reduction of agricultural products and, ultimately, food security. Development of this Industry in rural areas can play an important role in rural development, given the available facilities. The purpose of this research is to select the best optimum location for creating conversion and complementary industries among the districts of Abadan. This research is descriptive-analytic. To select the sample in the population of the households of Abadan rural districts, a random sample of 216 people was selected as the sample size using the Cochran formula. In the statistical population of agricultural experts, a sample size of 31 people has been sampled randomly. In analyzing information from the AHP model. T test was used. The results of the research according to the AHP model indicate that the North Bahamashir district with a ratio of 19122 is more important than other factors and in comparison with the Shahlah village with a ratio of 19132 has the lowest priority . Also, according to the t-test, the effect of date conversion industries on rural development in the study area was higher than the average for the studied farmers.

    Keywords: The prioritization, conversion, supplementary Industries, date palm, modelAHP, city of Abadan
  • Pages 53-68
    Problem Statement

    The concept of the urban form has always been hotly debated by the urban development researchers, who mostly have addressed it adopting a physical-functional approach. However, to gain a clearer understanding of this concept, it is necessary to consider a series of factors affecting urban development.

    Objective

    This study aimed to examine urban form dimensions, criteria, and indicators and their relationship to supporting theories in order to provide a comprehensive understanding of the urban form.

    Methods

    The study used the meta-synthesis method to fulfill its objectives. In Stage 1, 61 out of 30 relevant resources were screened and selected via the Critical Appraisal Skills Program (CASP). Then, these resources were encoded and analyzed in Maxqda 2222 in terms of the research questions.

    Results

    After the data analysis, 12 codes were identified, which were then classified and examined in four categories of different types of contemporary urban forms, form dimensions, intelligibility, and supporting theories.

    Conclusion

    The present study tried to provide a relatively complete understanding of the urban form by going through the resources of the recent 22 years. The analysis showed the urban form to include overt and covert dimensions. The overt dimension addresses external, tangible features, and the covert dimension addresses internal, intangible features. Over recent years, scholars and researchers have tried to address a greater number of the covert dimension features. The covert dimension needs more attention in order to attain the ideal urban form because covert dimensions and indicators drive urban development and have long-term effects on urban systems.

    Keywords: Covert Dimension, City, Metasynthesis, Urban Form, Causal Layered Analysis
  • Pages 69-86

    Today we are faced with contexts that due to lack of living facilities, lack of meeting the needs and wants of the people Most of their natives have migrated, and generally the lower classes and outsiders have settled there simply because of their financial inability. Who are devoid of a sense of belonging to the place and its identity and regardless of the values hidden in it; Which have degraded the fabric of all social, physical and economic values Sustainable urban regeneration approach as an optimal approach with comprehensive and integrated vision and practice that tends to improve various dimensions of sustainability including economic, social, physical and environmental sustainability The aim of this study is to identify and explain the most important factors and strategies affecting the sustainable regeneration of worn and inefficient tissue of Ansar and Arvand neighborhoods. The research method is descriptiveanalytical with an applied purpose. In the qualitative part, the information collected through interviews with experts is analyzed in accordance with the information obtained from library studies and theoretical research literature by thematic analysis. Analysis and in quantitative part, in order to analyze the data collected from the questionnaire and semi-structured interviews and also to evaluate the impact and importance of the indicators extracted from the theoretical foundations in realizing the regenerative approach of the structural-interpretive model and to prioritize the indicators from The TOPSIS technique is used . According to the results, the strategies of "simplification and transparency of regulations and stages of issuing construction permits", "anticipating the necessary measures in the plans and plans of rehabilitation, improvement and renovation to satisfy and temporary housing of residents of areas and neighborhoods that are demolished and rebuilt Neighboring buildings are necessary in them and deprive their residents of the possibility of living And "creating appropriate institutional and legal contexts for the management of the target neighborhoods" is at the lowest level and is one of the most important strategies in the realization of regeneration in Ansar and Arvand neighborhoods.

    Keywords: Sustainable urban regeneration, improvement, renovation, worn texture, structural-interpretive, Arvand, Ansar neighborhoods
  • Majedeh Ebadi, Abbas Maroofnezhad * Pages 114-136

    With the formation of the destructive corona virus, which was first identified in china wuhan city in 2019 as a pervasive crisis, all guilds stopped cities in a growth and income. Therefore, the market entity and guilds have tried to prevent and reduce the epidemic by observing sanitary protocols. In regard to the importance of the subject, this research has evaluation and ranked the level of compliance of in covid-19 disease health protocols by using twenty five indices in guild eighteen of the port city mahshar. the type of research is applied and the research method is survey-evaluation with emphasis on the questionnaire. The population has been consisted of guilds owners and sample size in accordance with the cochran formula person 159. In order to investigate the normality of the data distribution from Kolmogorov-Smirnov test and to investigate the status of the research variables, the sample variance analysis and one-way variance analysis were used. Also, the weighting of the variables were made by the shannon entropy model and the guilds ranking using the mabac model. Findings from the results of the results of one - way variance test show that there is a significant difference between different business guilds in terms of compliance with health protocols. Also, the results of the ranking of the selected components of research among the guilds show using the mabac model: canteens guild with points 0/201 first rank and guilds confectioners and gold- jewelry respectively, with the point, 0/199, 0/188 in the second and third ranks, and door and window is makers at the last level with a point 0/114.

    Keywords: Sanitary Protocols, Corona Virus, Mabac Model, Commercial Guilds, Port City Mahshahr
  • Pages 165-186

    The present study aimed at doing a spatial analysis and examining the effects of relationships between Malayer city and villages on rural area`s human resources, in central part of Malayer division, with a futuristic approach. The research, using an applied descriptive- analytical method in several stages, was conducted in two ways, library and field researches, providing participants with questionnaires; and two types of statistical populations were examined: A. a statistical population concerned with the effect of relationships between Malayer city and 73 villages in central part of Malayer division on the present research`s human resources, despite the large size of which sampling of villages was done, selecting 100 families from 5 villages of the central rural district as the studied samples of the research. B. Futuristic statistical population consisted of 20 specialists from agricultural and rural-related fields of study. Finally, Delphi technics, structural analysis, and Mic Mac software were all applied in the present study. The results indicated that Malayer city, as the second largest city of the province, has paved the way for polarization of the population and possibilities by integrating the possibilities. The city provides economic and social services by the purchase of agricultural, horticultural, and animal products from villagers and the provision of welfare and livelihood for villages. However, there has been a unidirectional relationship between the city and villages so that, during a 60-year period, more than 100 villages have been totally abandoned since 1956, resulting in an increase in urbanization ratio from 15٫9٪ to 65٫2٪ during the same period. Based on the results of applied Mic Mac system and futures studies, 24 main factors affected human resources development in rural areas as important driving factors, some of which are as follows:Indiscrimination between urban and rural areas, balancing and improvement of the relationship between Malayer city and villages, improvement of villagers` conditions, transportation and roads improvement, financing and guarantied purchase of villagers` crops, sustainable employment development in rural areas, organizing service centers, decrease in tenure, land use planning and attending to special villages, production syndicates and technology development, water resources improvement along with integrative rural areas` construction and development management.

    Keywords: Town-village relationships- human resources, futuristic approach, Malayer
  • Pages 187-208

    Today we are faced with contexts that due to lack of living facilities, lack of meeting the needs and wants of the people Most of their natives have migrated, and generally the lower classes and outsiders have settled there simply because of their financial inability. Who are devoid of a sense of belonging to the place and its identity and regardless of the values hidden in it; Which have degraded the fabric of all social, physical and economic values Sustainable urban regeneration approach as an optimal approach with comprehensive and integrated vision and practice that tends to improve various dimensions of sustainability including economic, social, physical and environmental sustainability The aim of this study is to identify and explain the most important factors and strategies affecting the sustainable regeneration of worn and inefficient tissue of Ansar and Arvand neighborhoods. The research method is descriptiveanalytical with an applied purpose. In the qualitative part, the information collected through interviews with experts is analyzed in accordance with the information obtained from library studies and theoretical research literature by thematic analysis. Analysis and in quantitative part, in order to analyze the data collected from the questionnaire and semi-structured interviews and also to evaluate the impact and importance of the indicators extracted from the theoretical foundations in realizing the regenerative approach of the structural-interpretive model and to prioritize the indicators from The TOPSIS technique is used . According to the results, the strategies of "simplification and transparency of regulations and stages of issuing construction permits", "anticipating the necessary measures in the plans and plans of rehabilitation, improvement and renovation to satisfy and temporary housing of residents of areas and neighborhoods that are demolished and rebuilt Neighboring buildings are necessary in them and deprive their residents of the possibility of living And "creating appropriate institutional and legal contexts for the management of the target neighborhoods" is at the lowest level and is one of the most important strategies in the realization of regeneration in Ansar and Arvand neighborhoods.

    Keywords: Sustainable urban regeneration, improvement, renovation, worn texture, structural-interpretive, Arvand, Ansar neighborhoods