نشریه مهندسی سیستم و بهره وری
سال دوم شماره 4 (زمستان 1401)

تاخیر در پروژه های عمرانی، یکی از متداول ترین مسایل و مشکلات در اجرای این نوع پروژه ها است. از سوی دیگر، یکی راهکارهایی که در سال های اخیر در کاهش تاخیر پروژه های عمرانی موثر بوده، راهکار مهندسی ارزش است. لذا هدف از انجام این تحقیق، بررسی علل تاخیر و افزایش هزینه پروژه های عمرانی درون شهری و ارایه راهکار اجرایی مناسب مبتنی بر مهندسی ارزش در مترو کرج است. نمونه آماری این تحقیق شامل 61 نفر از کارفرمایان، مشاوران و پیمانکاران شرکت های پیمانکاری فعال در زمینه پروژه مترو کرج می باشد. به منظور شناسایی و استخراج مهمترین عوامل ایجاد کننده تاخیر در پروژه مترو کرج، از روش مطالعات کتابخانه ای استفاده گردید. سپس بر مبنای عوامل استخراج شده، پرسشنامه ای مبتنی بر معیارهای مربوط به هریک از این عوامل تنظیم گردید. پس از تایید پایایی و روایی، پرسشنامه ها میان افراد نمونه آماری توزیع شدند. پس از جمع آوری داده های حاصل از پرسشنامه ها، برای اولویت بندی عوامل موثر در بروز تاخیرات، از آزمون فریدمن استفاده شد. نتایج نشان داد که مهمترین عوامل موثر در بروز تاخیرات در پروژه مترو کرج، عوامل ناشی از عملکرد پیمانکاران با میانگین رتبه های 7.31 است و  همچنین از بین عوامل مرتبط با مهندسی ارزش بیشترین میانگین رتبه ها به مولفه عملکرد اختصاص یافت که نشان دهنده این است که این مولفه باید در اجرای پروژه های عمرانی بیشتر از سایر مولفه های مهندسی ارزش در نظر گرفته شود.

امروزه ضرورت ایجاد تغییر و نوآوری و ایجاد انگیزش نوآورانه بر همگان شناخته شده و هیچ مدیری نمی تواند به مدت طولانی نسبت به نوآوری بی توجهی نشان دهد و واقعیت این است که وجود تغییر در سازمانها اجتناب ناپذیر است و لذا مدیران بایستی شرایط و زمینه های بروز رفتارهای نوآورانه و ایجاد انگیزه های لازم برای آن را فراهم کنند. هدف اصلی این تحقیق بررسی و تعیین پیش نیازهای انگیزشی نوآورانه کارکنان در سازمان تامین اجتماعی استان تهران می باشد. این پژوهش بر اساس هدف از نوع پژوهشهای کاربردی و از نظر روش از نوع پژوهشهای توصیفی-همبستگی، از نوع  کمی با استفاده از مدل یابی معادلات ساختاری است. همچنین این پژوهش از شیوه پیمایشی از شاخه مطالعات میدانی محسوب می گردد. بر حسب روش، پژوهش حاضر، پژوهش توصیفی که با رویکرد «پیمایشی» به روش تهیه پرسشنامه در موضوع پژوهش و تفسیر نتایج توصیفی به منظور دستیابی به هدفهای پژوهش انجام می گردد است. این پژوهش همچنین از لحاظ زمانی جزء پژوهشهای مقطعی می باشد. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه کارکنان سازمان تامین اجتماعی استان تهران بنا به آمار ارایه شده از سوی دفتر آموزش و پژوهش این سازمان به تعداد 360 نفر بود که برای انتخاب نمونه از جدول مورگان استفاده گردید که تعداد نمونه مورد نظر برابر 256 نفر بدست آمد. نتایج حاصل از استفاده ی روش معادلات ساختاری نشان داد که حمایت سازمان از خلاقیت و پرداخت عادلانه بر تناسب فرد سازمان تاثیر گذار است. تناسب فرد سازمان نیز بر انگیزش درونی کارکنان و انگیزش شناخته شده کارکنان تاثیر گذار است. و همچنین انگیزش درونی و انگیزش شناخته شده کارکنان بر رفتار نوآورانه آنان تاثیر گذار است.

در این مقاله، مدل جدید برنامه ریزی غیرخطی عددصحیح مختلط برای مساله مکانیابی- موجودی مستقیم/ معکوس با ظرفیت محدود ارایه شده است، که تصمیمات استراتژیک را در کنار تصمیمات تاکتیکی بهینه می کند. مدل پیشنهادی دوهدفه بوده و هزینه های کل را به عنوان تابع هدف اول و کمبود را به عنوان تابع هدف دوم کمینه می کند. با حل یک مثال عددی، برتری مدل یکپارچه بر مدل غیریکپارچه اثبات شده است و تحلیل حساسیت نیز جهت اعتبارسنجی مدل پیشنهادی انجام شده است.  با توجه به ماهیت NP-hard[1] مساله و وجود دو تابع هدف که در تضاد با یکدیگر هستند، دو الگوریتم فراابتکاری به نام های الگوریتم ژنتیک با مرتب سازی نامغلوب نوع دوم[2] و الگوریتم تکاملی پارتوی قوی نوع دوم[3] برای حل مسایل در ابعاد بزرگ استفاده شده است. تحلیل معیارهای ارزیابی مختلف معرفی شده گویای عملکرد بهتر الگوریتم تکاملی پارتوی قوی نوع دوم نسبت به الگوریتم ژنتیک با مرتب سازی نامغلوب نوع دوم برای حل مسایل در ابعاد بزرگ می باشد.
 
[1] Non-deterministic Polynomial-time hard
[2] Non-dominated Sorting Genetic Algorithm-II (NSGA-II)
[3]Strength Pareto Evolutionary Algorithm-II (SPEA-II)

در این مقاله به بررسی ریسک های پیاده سازی کارت امتیازی متوازن به عنوان یکی از کاربردی ترین ابزارهای مدیریت استراتژیک پرداخته شده است و به عنوان مطالعه موردی شرکت ذوب آهن اصفهان انتخاب شده است. برای پیاده سازی این ابزار نوین در مدیریت استراتژیک 4 دسته ریسک شناسایی شده که شامل ریسک های ناشی از عوامل مدیریتی، ریسک های ناشی از عوامل ساختاری، ریسک های ناشی از عوامل فرهنگی و انسانی و ریسک های ناشی از عوامل زیرساختی می باشد.این پژوهش بر مبنای هدف، از نوع تحقیقات کاربردی و از حیث ماهیت و روش از نوع تحقیقات توصیفی - پیمایشی می باشد. برای جمع آوری داده ها و اطلاعات تحقیق از ابزار مصاحبه با مدیران ارشد و مشاورین آنها و همچنین پرسشنامه استفاده می شود. پرسشنامه هایی که بین مدیران و سرپرستان توزیع می شود ، از نوع بسته و محقق ساخته است. جامعه آماری این پژوهش به تعداد 518 نفر از مدیران ارشد و مشاورین مدیران و همچنین سرپرستان شرکت سهامی ذوب آهن که در پیاده سازی کارت امتیازی متوازن نقش مهمی دارند می باشند و روش نمونه گیری به طور تصادفی به صورت طبقه ای و به تفکیک مدیران و سرپرستان، متناسب با حجم خواهد بود.تعیین میزان تاثیر هر کدام از ریسک های مدیریتی، ساختاری، فرهنگی-انسانی و زیرساختی پیاده سازی مدیریت استراتژیک بر اساس میانگین از یافته های این پژوهش بوده است.

پروژه های پالایشگاهی به دلیل فعالیت های زیاد خود همواره با درصد بالایی از تهدیدات و ریسک ها همراه هستند؛ بنابراین با توجه به تا خیراتی که براثر انواع تهدیدات و ریسک ها در اجرای پروژه ها به وجود می آید، ارزیابی آن ها از اهمیت بسزایی برخوردار است. مسیله ای که مطرح است دسته بندی و شدت اثر این تهدیدات و ریسک ها بر این قبیل از پروژه هاست که باید به طورجدی موردتوجه قرار گیرد. شناسایی و اولویت بندی ریسک ها می تواند نقش بسزایی در این پروژه ها داشته باشد. هدف در این پژوهش شناسایی و ارزیابی ریسک ها و تهدیداتی است که بر روی پروژه تاثیر زیادی می گذارد و باعث افزایش زمان و هزینه می شود. دراین بین نیز ابتدا بامطالعه کتابخانه ای و بررسی اسناد و مدارک مرتبط با موضوع به جمع آوری اطلاعات پرداخته سپس تهدیدات را با استفاده از تلفیق روش هایی از قبیل روش توسعه ای که جزیی از روش سلسله مراتبی (AHP) و روش TOPSIS فازی که یک تیوری قوی برای اولویت بندی تهدیدات و ریسک ها می باشد مورد ارزیابی قرار داده ایم. در این مطالعه نزدیک به 100 ریسک و تهدیداتی که بر پروژه های پالایشگاهی تاثیر می گذارند شناسایی شده که مربوط به نمونه موردمطالعه یعنی پالایشگاه نفت تهران است که با توجه به عواملی مانند تاثیر ریسک بر زمان، هزینه و کیفیت و احتمال وقوع ریسک، قابلیت کشف ریسک و قابلیت مدیریت ریسک، شناسایی و اولویت بندی شده اند. نتایج بیانگر آن است که با اجرای روش پیشنهادی انتظار می رود تهدیدات کل به اندازه 6/42% و اثرات مطلوب مورد انتظار بر ریسک پالایشگاه با اندازه 3/39% کاهش یابد. علاوه بر این، اثرات نامطلوب مورد انتظار در پالایشگاه به اندازه 3/41% و اثرات نامطلوب بر نگهداری، امنیت و حفظ پالایشگاه به اندازه 6/47% کاهش می یابد. در پایان نیز راه کارهایی جهت کاهش این گونه ریسک ها ارایه شده است.

رسانه های نوین در قالب شبکه های اجتماعی قابلیت مطالعه می یابند. با اینکه از زمان پیدایش آنها کوتاه زمانی می گذرد اما کاربران بسیاری به خود جلب کرده اند که در این میان با توجه به زیرساخت ها و شمار جمعیت موجود ایرانیان رتبه های یکم تا پنجم جهان را به خود اختصاص داده اند که خود موضوع قابل تاملی است. شمار قابل توجهی از ایرانی ها را دانشجویان و دانش آموختگان دانشگاهی تشکیل می دهند که درمسایل سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و... نقش فزاینده و کارامدی در قالب گروه مرجع داشته اند. گروه های مرجع به عنوان یکی از انواع گروه های اجتماعی نقش موثری در جهت دهی به فرایند شکل گیری نگرش، تصمیم گیری و کنش افراد جوامع داشته اند به گونه ای که ادراک محیطی این گروه ها در جامعه مبنا و معیار داوری و ارزیابی کار کنش گران اجتماعی قرار می گیرد. دانشجویان به عنوان یکی از گروه های مرجع نقش موثری در تحولات جامعه داشته اند. شناخت و بررسی ادراک محیطی دانشجویان به عنوان فعالان شبکه های اجتماعی می تواند کارگزاران مدیریت بحران را نسبت به وضعیت موجود و تحولات آینده کشور آگاه کند. پژوهش حاضر در قالب دو پرسش میزان تاثیر شبکه های اجتماعی بر ادراک محیطی دانشجویان چقدر است و سطوح مختلف ادراک محیطی چه تاثیری بر مدیریت بحران دارد به بررسی وضعیت موجود پرداخته است. تحقیق حاضرماهیتی توصیفی-تحلیلی دارد. جامعه آماری تحقیق را دانشجویان دانشگاه های دولتی تهران تشکیل می دهند که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده تعداد نمونه مشخص شده است. پژوهش حاضر به روش کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه) گردآوری و مدل تحلیل پژوهش برای بررسی این سوال ارایه گردیده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزارspss  استفاده شده است. نتایج نشان داد 17 درصد تغییرات ادراک محیطی ناشی از تغییرات متغیر میزان استفاده از شبکه های اجتماعی است و سطوح ادراک محیطی و رفتارهای اقدامات افرادی که از شبکه های اجتماعی استفاده می کنند در مقایسه با افرادی که عضو شبکه اجتماعی نیستند و از آن استفاده نمی کنند، در برخورد با بحران ها متفاوت است.