فهرست مطالب
نشریه اکوبیولوژی تالاب
سال چهاردهم شماره 4 (پیاپی 54، زمستان 1401)
- تاریخ انتشار: 1402/06/11
- تعداد عناوین: 4
-
-
صفحات 5-18
حفاظت از تالاب ها و حیات موجود در آنها مستلزم شناخت تنوع زیستی این اکوسیستم ها است. پرندگان آبزی و کنار آبزی که وابستگی اکولوژیکی به تالاب ها دارند، به عنوان شاخص های زیست محیطی به کار برده می شوند. این پژوهش در زمستان سال 1400 به منظور بررسی تنوع گونه ای پرندگان تالابی شهرستان پلدختر انجام شده است. داده های سرشماری نیمه زمستانه برای یک دوره 13 ساله(1400- 1388) از اداره کل محیط زیست استان لرستان دریافت گردید. جهت بررسی تنوع گونه ای پرندگان تالابی پلدختر از شاخص عکس سیمپسون و غالبیت سیمپسون استفاده گردید. در طی دوره آماری مورد بررسی در تالاب های پلدختر 10 راسته از 19 راسته، 16 تیره از 84 تیره و 60 گونه از 545 گونه شناسایی شده در ایران: سرشماری و ثبت گردیدند که به ترتیب 6/52 درصد از راسته، 04/19 درصد از خانواده و حدود 11 درصد از گونه های پرندگان ایران در تالاب های پلدختر زیست نموده اند.3/68 درصد گونه های پرندگان تالابی پلدختر در رده گونه های حمایت نشده و عادی، 67/26 درصد در دسته گونه های حفاظت شده و تحت حمایت و 5 درصد که شامل گونه خروس کولی دشتی(اجتماعی) (Vanlellus gregarius)که در بالاترین رده حفاظتی جهان(CR) قرار دارد و گونه اردک سرحنانی (Aythya ferina)که در رده گونه آسیب پذیر(VU) و گونه های فلامینگوی کوچک(Phoenicopterus minor) و گونه گونه اردک بلوطی(Aythya nyroca) در رده گونه های در معرض انقراض(NT) است، زیست می کنند. در تالاب های پلدختر3/53 درصد پرندگان زمستان گذران، 30 درصد مهاجر عبوری، 3/8 درصد تابستان گذران و جوجه آور، 7/6 درصد عادی(چهارفصل) و تنها 7/1 درصد تابستان گذران بدون جوجه آوری بودند. نتایج بررسی شاخص های تنوع گونه ای پرندگان تالابی پلدختر نشان داد که سال 1393 کمترین یکنواختی گونه ای و سال 1398 بیشترین مقدار تنوع گونه ای را دارا بودند. بنابراین تالاب های پلدختر از زیستگاه های مهم تالابی در منطقه است و نقش مهمی در مسیر مهاجرت پرندگان آبزی و کنار آبزی زمستان گذران ایفا می کنند.
کلیدواژگان: تالاب، پرندگان، تنوع گونه ای، تنوع زیستی، شهرستان پلدختر -
صفحات 19-28
غییر کاربری اراضی جنگلی بر تنوع زیستی و سایر اجزاء اکوسیستم اثرگذار است. با اینحال اطلاعات کمی در خصوص تغییرات تنوع زیستی و ویژگی های خاک در کاربری های مختلف ایجاد شده در جنگل های زاگرس وجود دارد. بدین منظور تاثیر تغییر کاربری های جنگل طبیعی بلوط به جنگل دست کاشت سوزنی برگ (سرو نقره ای)، جنگل دست کاشت پهن برگ (ارغوان)، مرتع و زمین زراعی بر تنوع زیستی گونه های علفی و ویژگی های خاک در جنگلهای حوزه آبخیز رودخانه چرداول در استان ایلام در سال 2017 مورد بررسی قرار گرفت. در هر یک از کاربری ها به صورت تصادفی تعداد 5 قطعه نمونه مربعی شکل به ابعاد 20 ×20 متر برداشت شد و در هر یک از قطعه نمونه های اصلی، چهار قطعه نمونه کوچک 5/1 در 5/1 متر مربعی برای بررسی پوشش علفی استفاده شد. به منظور بررسی ویژگی های خاک در مرکز هر قطعه نمونه یک نمونه ترکیبی از خاک در دو عمق 5-0 و 15-5 سانتی متری تهیه شد. نتایج نشان داد که کاربری های مختلف از نظر تنوع شانون وینر و غنای مارگالف گونه های علفی اختلاف آماری معنی داری با همدیگر دارند. بیشترین مقدار شاخص تنوع شانون-وینر در کاربری مرتع و کمترین مقدار آن در کاربری زمین زراعی مشاهده شد. همچنین بیشترین مقدار غنای مارگالف گونه های علفی در کاربری مرتع مشاهده شد. نتایج تجزیه واریانس مشخصه های خاک در دو عمق نیز نشان داد که فسفر و نیتروژن تحت تاثیر کاربری و عمق خاک قرار گرفتند. نتایج این تحقیق بیانگر اینست که تغییر کاربری زمین از جنگل طبیعی بلوط به زراعت و جنگلکاری سبب کاهش تنوع زیستی و غنای گونه های علفی شده است. همچنین تغییر کاربری به زراعت و جنگلکاری ها سبب افزایش میزان شوری، وزن مخصوص ظاهری خاک، کاهش ماده آلی شده است.
غییر کاربری اراضی جنگلی بر تنوع زیستی و سایر اجزاء اکوسیستم اثرگذار است. با اینحال اطلاعات کمی در خصوص تغییرات تنوع زیستی و ویژگی های خاک در کاربری های مختلف ایجاد شده در جنگل های زاگرس وجود دارد. بدین منظور تاثیر تغییر کاربری های جنگل طبیعی بلوط به جنگل دست کاشت سوزنی برگ (سرو نقره ای)، جنگل دست کاشت پهن برگ (ارغوان)، مرتع و زمین زراعی بر تنوع زیستی گونه های علفی و ویژگی های خاک در جنگلهای حوزه آبخیز رودخانه چرداول در استان ایلام در سال 2017 مورد بررسی قرار گرفت. در هر یک از کاربری ها به صورت تصادفی تعداد 5 قطعه نمونه مربعی شکل به ابعاد 20 ×20 متر برداشت شد و در هر یک از قطعه نمونه های اصلی، چهار قطعه نمونه کوچک 5/1 در 5/1 متر مربعی برای بررسی پوشش علفی استفاده شد. به منظور بررسی ویژگی های خاک در مرکز هر قطعه نمونه یک نمونه ترکیبی از خاک در دو عمق 5-0 و 15-5 سانتی متری تهیه شد. نتایج نشان داد که کاربری های مختلف از نظر تنوع شانون وینر و غنای مارگالف گونه های علفی اختلاف آماری معنی داری با همدیگر دارند. بیشترین مقدار شاخص تنوع شانون-وینر در کاربری مرتع و کمترین مقدار آن در کاربری زمین زراعی مشاهده شد. همچنین بیشترین مقدار غنای مارگالف گونه های علفی در کاربری مرتع مشاهده شد. نتایج تجزیه واریانس مشخصه های خاک در دو عمق نیز نشان داد که فسفر و نیتروژن تحت تاثیر کاربری و عمق خاک قرار گرفتند. نتایج این تحقیق بیانگر اینست که تغییر کاربری زمین از جنگل طبیعی بلوط به زراعت و جنگلکاری سبب کاهش تنوع زیستی و غنای گونه های علفی شده است. همچنین تغییر کاربری به زراعت و جنگلکاری ها سبب افزایش میزان شوری، وزن مخصوص ظاهری خاک، کاهش ماده آلی شده است.کلیدواژگان: گونه های علفی، تغییر کاربری، تنوع زیستی، جنگل کاری سوزنی برگ، جنگل های زاگرس، ایلام -
صفحات 29-42
در مطالعه حاضر، پرندگان آبزی و کنار آبزی محیط های آبی استان لرستان در زمستان 1397 (15 دی ماه لغایت 25 بهمن ماه) پایش شد و فراوانی و غنای گونه های منطقه تحلیل شد. تالاب ها در شهرستان های پلدختر (تکانه، لفانه یک، بلمک)، الشتر (رودخانه دوآب روستای سرینجه، رودخانه زز روستای سیاهپوش)، بروجرد (بیشه دالان)، دورود (سد مروک، تالاب تنوردر)، کوهدشت (سد هاله، رومشکان)، ازنا (سد خاکی خروسان) و الیگودرز (سد حوضیان) انتخاب شدند. از هر منطقه 2 بازدید انجام شد. شمارش پرندگان به صورت مستقیم و شناسایی در عرصه بر اساس نوع پرواز، ویژگی های مورفولوژیک، اندازه جثه، رنگ آمیزی پروبال، نوع رفتار و حرکات، نحوه پرواز، صداهای خاص انجام شد. وضعیت حفاظتی و زیستگاه پرندگان ثبت شد. 10667 قطعه پرنده از 52 گونه از 18 تیره و 6 راسته شناسایی شد. این پرندگان، 33 درصد از گونه ها، 75 درصد از تیره ها و 85 درصد از راسته های آبزی و کنار آبزی در ایران هستند. آبچلیک سانان با 19 گونه از 7 تیره متنوع ترین و کشیم سانان و پلیکان سانان با 2 گونه از 1 تیره کم ترین تنوع و تیره حواصیل ها با 8 گونه متنوع ترین و تیره های قوها، درناها، نوک خنجریان، چاخ لق ها، گلاریول ها، پرستو دریاییان با یک گونه کم ترین تنوع را داشتند. غازسانان پرجمعیت ترین و پلیکان سانان کمترین جمعیت را داشت. فراوان ترین جمعیت را اردک های روی آبچر و کم ترین را درناها داشتند. اردک سرسبز با 2657، خروس کولی با 2270 و چنگر معمولی با 1712 قطعه فراوان ترین و فلامینگوی کوچک با 3، گلاریول بال سرخ با 2 و طاووسک و درنای معمولی با 1 قطعه کم ترین فراوانی را داشتند. اردک سر حنایی، اردک بلوطی و فلامینگوی کوچک گونه هایی هستند که نیاز به برنامه های حفاظتی دارند. سدهای حوضیان و خروسان تنوع تیره ای بیشتری نسبت به دیگر ایستگاه ها داشتند. در الیگودرز و ازنا، پلدختر گونه های متنوع تری پایش شد. نتایج نشان داد که تالاب های مصنوعی در کنار تالاب های طبیعی زیستگاه های پایداری را برای پرندگان فراهم می آورند و دریاچه های پشت سدهای مهم استان لرستان مکان مناسبی برای حمایت از پرندگان هستند.
کلیدواژگان: پرندگان آبزی و کنار آبزی. تالاب های طبیعی. تالاب های مصنوعی. حوضچه های سد. استان لرستان -
صفحات 43-60
سکونتگاه های روستایی به دلیل ضعف در سازه ها، زیرساخت ها و نابرابری های اجتماعی و فرهنگی و برخی کارکدهای مدیریتی بیشتر در معرض خطر و خسارات ناشی از بلایا قرار دارند. این مطلب لازم می دارد تا به تاب آور نمودن این بناها توجه ویژه شود. روستای صراخیه واقع در تالاب شادگان، دراستان خوزستان است که به دلیل معماری بومی خانه های روستا و نوع معیشت آن ها که وابسته به تالاب است به یک روستای گردشگری تبدیل شده است که در سیلاب سال 1398 خسارت های فراوانی را متحمل شده است و گردشگری و امرار و معاش و نوع زندگی مردم روستا را تحت تاثیر قرار داده است. نگارندگان در این تحقیق تلاش دارند تا با تکیه بر روش میدانی به بررسی مولفه های کالبدی سازنده تاب آوری در فضای معماری روستایی صراخیه بپردازند و ضمن تاکید بر مولفه کالبدی به نقد و بررسی اقدامات روستاییان و دولت درزمینه ی مقابله باسیل پرداخته شود. در گام اول با برداشت میدانی و بررسی های نقشه های روستا هشت تیپ خانه در این روستا در نظر گرفته شد. سپس استفاده از نرم افزار Flow 3D با مدل آشفتگی LES شبیه سازی سیلاب در محدوده مورد مطالعه صورت گرفت . که آن ها با زوایای متفاوت نسبت به تالاب و فاصله ی متفاوت نسبت به هم شبیه سازی شد .همچنین از نرم افزار Tecplot 360 جهت تجزیه وتحلیل شبیه سازی استفاده شد و نتایج به دست آمده نشان داد که مناسب ترین کالبد و بافت روستا در برابر سیلاب بیشتر در زوایای 45 و 60 نسبت به تالاب قرار دارد. لذا می توان نتیجه گرفت؛ با اصلاح بافت روستا و جهت گیری ابنیه و ایجاد مرکزی جهت مدیریت بحران های طبیعی، می توان وضعیت روستا را پس از بحران، عادی کرد و ازاین روی جریان گردشگری را تسهیل نمود.
کلیدواژگان: تالاب شادگان، تاب آوری، سکونتگاه های روستایی، شبیه سازی جریان سیل
-
Pages 5-18
Protecting wetlands and the life in them requires recognizing the biodiversity of these ecosystems. Waterfowl and shorebirds that are ecologically dependent on wetlands are used as environmental indicators. This research was conducted in the winter of 2021 in order to investigate the species diversity of wetland birds in Poldakhter city. Half-winter census data for a period of 13 years (2009-2020) was received from the General Environment Department of Lorestan province. Simpson's photo index and Simpson's dominance were used to investigate the species diversity of Poldakhter wetland birds. During the statistical period under review In Poldokhtar wetlands, 10 orders out of 19 orders, 16 families out of 84 is and 60 species out of 545 species identified in Iran were counted and recorded, which were 52.6 percent of the order, 19.04 percent of the family and about 11 percent, respectively. Iranian bird species have lived in Poldokhtar wetlands. 68.3 percent of Poldokhtar wetland bird species are in the category of unprotected and normal species, 26.67 Percent in the category of protected and protected species and 5 Percent that include species. Vanlellus gregarious, the world's highest conservation species (CR), and Aythya ferina, a vulnerable species (VU), Phoenicopterus minor, and Phoenicopterus minor Oak duck (Aythya nyroca) live in correct the endangered species (NT) category. In Poldokhtar wetlands, 53.3percent of birds were wintering birds, 30 percent were migratory birds, 8.3 percent were summering and hatching birds, 6.7 percent were normal (four seasons) and only 1.7 percent were summering birds without hatching. The results of the investigation of species diversity indicators of Poldakhter wetland birds showed that the year 2013 had the lowest species uniformity and the year 2018 had the highest amount of species diversity. Therefore, Poldakhtar wetlands are one of the important wetland habitats in the region and play an important role in the migration of waterfowl and wintering waterfowl.
Keywords: Wetland, Species diversity, birds, species diversity, biological, diversity, Township Poldokhtar -
Pages 19-28
Changing the Land-uses of forests effects biodiversity and other ecosystem components. There is little information about biodiversity and soil characteristics in different Land-uses in Zagros forests. For this purpose, the effect of changing natural oak forests to coniferous plantations, deciduous plantation, rangeland, and agricultural on the biodiversity of herbaceous species and soil characteristics was investigated in the forests of Chardavol river, Ilam, in 2018. In each of the land uses, 5 square-shaped sample plots with dimensions of 20 × 20 meters were randomly taken, and in each of the main plots, four 1.5 × 1.5 square meters plots were used to check the herbaceous plant species. In order to check soil characteristics a mixed sample of soil was prepared at two depths of 0-5 and 5-15 cm in each plot. The results showed that different land uses have significant differences in terms of Shannon-wiener diversity and Margalof richness of herbaceous species. The highest value of Shannon-wiener diversity index was observed in rangeland and the lowest was observed in agricultural land uses. Also, the highest richness of herbaceous species was observed in rangeland. The results of soil characteristics at two depths showed that phosphorus and nitrogen were affected by land use and soil depth. The results show that the change in land use from the natural oak forest to agriculture and forest plantation has caused a decrease in biodiversity and richness of herbaceous species. Also, the change of land use to agriculture and forest plantation has caused an increase in salinity, bulk density, and a decrease in organic matter.
Keywords: Herbaceous species, Land use change, Biodiversity, coniferous plantations, Zagros forests, Ilam -
Pages 29-42
In the present study, waterfowl and Waders in the aquatic environments of Lorestan province in the winter of 1397 were monitored and the abundance and richness of species in the region were analyzed. Poldakhtar (Takaneh, Lafanak one, Belmak), Aleshtar(Doab river, Sarinjeh village, Zaz river, Siahpoosh village), Boroujerd (Bishe Dalan), Doroud (Marouk dam), Tanvardar wetland, Kuhdasht (Haleh dam), Romeshkan, Azna city (Khorosan dam) and Aligudarz (Hozian dam) were selected.Birds were counted directly and identified in the field based on the type of flight, morphological characteristics, body size, feather and wing color, type of behavior and movements, flight mode, specific sounds. Conservation status and habitat of birds were recorded. 10667 individuals of 52 species from 18 families and 6 orders were identified. These are 33% of species, 75% of genus, 85% of waterfowl and Waders in Iran. Charadriiformes with 19 species from 7 families are the most diverse and Podicipediformes and Pelecaniformes with 2 species from 1 families are the least diverse and families Ardeidae with 8 species are the most diverse and families Swans, Gruidae, Burhinidae, glarioles with one species had the least variety. Anseriformes were the most populous and Pelecaniformes were the least populated. The most abundant population were duckweed ducks and the smallest were Gruidae. Anas platyrhyncho with 2657, Vanellus with 2270 and Fulica atra with 1712 pieces had the most abundance and Phoenicopterus minor with 3, Glareola pratincola with 2 and Porphyrio porphyrio and Grus grus with 1 piece had the lowest frequency.The Authya ferina, Aythya nyroca and Phoenicopterus minor are species that require conservation programs. Houzian and Khorosan dams had more dark variety than other stations. In Aligudarz and Azna, more diverse species were observed. The results showed that artificial wetlands along with natural wetlands provide stable habitats for birds. The important dams of Lorestan are a good place to support birds.
Keywords: Waterfowl. Waders fauna. Natural wetlands. Artificial wetlands. Dam ponds. Lorestan province -
Pages 43-60
Rural houses are more at risk of disaster damage due to poor infrastructure and socio-cultural inequalities, as well as due to less attention from governmental organizations, so the issue of disaster resilience is an important issue in rural communities. In this article, an attempt has been made to deal with the effects of disaster such as waterfloods on rural houses adjacent to the wetland. Sarakhieh village located in Shadegan wetland, Khuzestan province, which due to the local architecture of village houses and their livelihood, which depends on the wetland, has become a tourist village that has suffered a lot of damage in the flood of 2018-2019. It has affected the livelihood and way of life of the villagers. Therefore, in this research, the authors try to investigate the factors promoting resilience in Sarakhieh tourist village by relying on the field method and also to simulate floods using “Flow 3D software” with “LES turbulence model”. By field survey and surveys of village maps, eight types of houses were harvested in this village, which were simulated with different angles to the wetland and different distances from each other. Also, Tecplot 360 software was used to analyze the simulation and the results showed that the most suitable body What is the texture of the village against the flood? In addition, the authors believe that by improving the texture and quality of roads and also creating a center for natural crisis management, providing solutions appropriate to the conditions of the village can return the village to normal immediately after the crisis and thus facilitate the flow of tourism.
Keywords: wetland, resilience, Rural settlements, Flood simulation
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.