مجله راهور
پیاپی 46 (پاییز 1402)

راهبرد های بهداشت عمومی می تواند در پیشگیری از تروما، که یکی از علل مهم مرگ و ناتوانی در بسیاری از جوامع هست، اعمال شود. هدف این مطالعه، مروری بر پیشگیری از مصدومیت ها با رویکرد بهداشت عمومی در تروما سیستم برای پیشگیری از آسیب های حوادث ترافیکی است.

مطالعه حاضر، یک مطالعه مروری تشریحی [1] است که با جست وجوی کلمات کلیدی؛ تروما سیستم [2] ، بهداشت عمومی [3] ، پیشگیری [4]، تروما[5] در پایگاه های داده ای پابمد [6]، اسکوپوس [7] و ایران مدکس [8] بر روی مقالات مرتبط انجام پذیرفت.

مراکز تروما بر اساس سطح ارایه خدمات مراقبت تروما به 4 سطح تقسیم می شوند که در آن ارایه خدمات از سطوح ساده تا پیشرفته تعریف می شود. پیشرفته ترین سطح مراکز تروما، سطح 4 است که امکانات ارایه خدمات مراقبتی ترومای پیشرفته حمایت از زندگی [9] وجود دارد. از ملزومات ایجاد تروما سیستم منسجم، ایجاد سیستم ثبت اطلاعات تروما در کشور است. تاکنون یک سیستم منسجم برای ثبت اطلاعات تروما در کشور ایجاد نشده است.

با توجه به اهمیت حوادث و به ویژه حوادث ترافیک جاده ای در ایران و بار بالای آن در کشور و نیز با توجه به اهمیت سیستم تروما به عنوان یک شبکه واکنش به آسیب از پیش برنامه ریزی شده، جامع و هماهنگ، به نظر می رسد نیاز است تا در سیاست گذاری های مرتبط نسبت به راه اندازی منسجم تروما سیستم در سطح ملی، استانی و محلی است اقدامات لازم صورت گیرد که این امر منجر به کاهش در میزان مرگ و ناتوانی می گردد.

تصادفات رانندگی یکی از چالش های اساسی در زمینه حمل و نقل جاده ای و ایمنی محسوب می شود. عوامل گوناگونی همچون وضعیت جاده، عوامل انسانی، وسایل نقلیه و محیط اطراف نقش مهمی در وقوع این تصادفات ایفا می کنند. اصلاح یا حذف نقاط حادثه خیز، تاثیر چشمگیری در ارتقای سطح ایمنی و کاهش حوادث جاده ای دارد. این تغییرات می توانند خسارات و زیان های ناشی از تصادفات را به حداقل برسانند. هدف این پژوهش، شناسایی شاخص های نقاط حادثه خیز جاده هراز استان مازندران براساس الگوهای ذهنی رانندگان وسایل نقلیه سنگین است.

این پژوهش، ترکیبی (کیفی-کمی) است. جامعه آماری این تحقیق رانندگان وسایل نقلیه سنگین در محدوده مورد نظرمی باشند. ابزار گردآوری داده ها، مصاحبه ساختارمند و جدول کیو می باشد. در بخش کیفی با انجام مصاحبه ساختارمند با30 نفر از رانندگان وسایل نقلیه سنگین (نفرات با توجه به سوابق قبلی) و تحلیل آن ها به روش تماتیک، نظرهای متفاوت نسبت به تصادفات شهری (70گزاره و30 گویه) استخراج شد.

یافته های این تحقیق نشان  می دهد  که شش مدل ذهنی برای تعیین شاخص های نقاط حادثه خیز بر اساس دیدگاه رانندگان وسایل نقلیه سنگین ارایه شد.

  نتایج این تحقیق نشان داد که عبارت های کاهش ناگهانی عرض جاده، هم زمانی پیچ های تند و شیب دار با کاهش دید و دید محدود در پیچ ها از نظر رانندگان وسایل نقلیه سنگین بیشترین اهمیت را به خود اختصاص دادند.

رانندگان خودروهای (شوتی) سالیانه باعث مرگ و میر تعداد زیادی از افراد جامعه می شود. هدف از این پژوهش، شناسایی عوامل موثر بر تصادفات خودروهای حامل کالای قاچاق (شوتی) و ارایه راه کارهای کاربردی می باشد.
این پژوهش از نوع مطالعات آمیخته به شمار می رود. در بخش کمی از آمار و اطلاعات تصادفات خودروهای شوتی در شش ماهه اول سال 1399 سراسر کشور استفاده شد. در بخش کیفی نیز با گردآوری اطلاعات حاصل از مصاحبه با خبرگان موضوع تحقیق (کارشناسان راهور و رانندگان خودروهای شوتی)، شناختی عمیق تر از مساله مورد مطالعه به دست می آید. روش گردآوری اطلاعات در بخش کمی، اسنادی و میدانی و در بخش کیفی، روش گردآوری اطلاعات، مصاحبه نیمه ساختار یافته (نیمه باز) بود.
یافته های این تحقیق نشان می دهد که 50 درصد استان های کشور با پدیده سوانح خودروهای شوتی مواجه اند و 6/2 درصد از کل تصادفات فوتی و 9/3 درصد متوفیان سوانح مربوط به خودروهای شوتی بوده است. در بخش یافته های کیفی، پس از حذف کدهای تکراری و مشابه، تعداد 53 کد باز غیر تکراری و مشخص شد. بیشترین فراوانی مربوط به سرعت های بسیار زیاد (17 مورد) رانندگان شوتی و کمترین فراوانی مربوط به استفاده از خودرو های خارجی و پرسرعت می باشد (5 مورد).
  نتایج این تحقیق نشان داد که 53 کد حاصل از مصاحبه در قالب 9 مقوله عوامل شخصیتی، عوامل آموزشی، تجربه و مهارت، نبود حمایت، مشکلات محیطی، محرک های محیطی، ناآگاهی نسبت قانون، ضعف در قانون و ضوابط کمبود امکانات حفاظتی، عواملی هستند که بر تصادفات خودروهای (شوتی) تاثیرگذار هستند.

اتخاذ راهکارهایی برای تشویق رانندگان به رعایت سرعت مجاز می تواند باعث کاهش تصادفات شود. یکی از این راهکارها که با هزینه نسبتا کم قابل انجام است، نصب تابلوهای نمایش دهنده پیام های تشویق رانندگان به کاهش سرعت است. لذا سنجش اثرگذاری این تابلوها که به صورت گسترده در کشور پیاده سازی می شوند و شناسایی اثرگذارترین پیام ها بسیار حایز اهمیت است. در پژوهش حاضر، اثرگذاری 18 پیام که بر اساس نظریه انگیزش محافظت طراحی شده اند، بررسی می شود. نظریه انگیزش محافظت بیان می کند که پاسخ فرد در مقابل رفتار تهدید آمیز، بر اساس ارزیابی تهدید و ارزیابی کنارآمدن تعیین می شود. با استفاده از پرسش نامه آنلاین، از شرکت کنندگان خواسته شد به اثرگذاری هر پیام بر کاهش سرعت رانندگان در دو حالت امتیاز دهند: شرکت کننده به عنوان راننده (سوم شخص معکوس) و عموم رانندگان (سوم شخص). نتایج نشان داد که بیشتر پیام ها دارای اثر سوم شخص معکوس بودند؛ بدین معنی که شرکت کنندگان آن پیام را بیشتر به خود مرتبط دانستند تا عموم رانندگان. همچنین اثرگذاری درک شده پیام های مبتنی بر ارزیابی کنارآمدن برای آقایان بیشتر از پیام های مبتنی بر ارزیابی تهدید بود. در سطح معنی داری 10 درصد، اثرگذاری پیام های ارزیابی کنارآمدن برای خانم ها نیز بیشتر از ارزیابی تهدید به دست آمد. همچنین پیام هایی که بر اساس جزء شدت (یکی از اجزای ارزیابی تهدید) طراحی شده اند، بیشتر میانگین امتیاز را در میان اجزای نظریه انگیزش محافظت کسب کردند. نتایج این مطالعه می تواند برای تعیین پیام های تابلوهای پیغام متغیر در اختیار تصمیم گیران مراکز کنترل ترافیک شهرداری ها و راهداری ها قرار گیرد.