فهرست مطالب

مطالعات جغرافیایی مناطق کوهستانی - پیاپی 16 (زمستان 1402)

نشریه مطالعات جغرافیایی مناطق کوهستانی
پیاپی 16 (زمستان 1402)

  • تاریخ انتشار: 1403/04/20
  • تعداد عناوین: 12
|
  • جواد حاجی علی زاده*، سید چمران موسوی، محمدصادق افراسیابی راد صفحات 1-20

    آلودگی هوا از مسائل عمده شهرهای بزرگ جهان محسوب می شود و به یکی از چالش های اصلی مدیریتی کشورها تبدیل شده است.هدف از مقاله حاضر بررسی وضعیت کیفیت هوا در مناطق شهری تهران می باشد. پژوهش حاضر به لحاظ روش تحقیق با تبعیت از ماهیت مسئله، روشی تحلیلی- توصیفی است و داده های مورد نیاز از طریق مصاحبه و پرسسشنامه جمع آوری شده است. جهت وزن دهی به زیرشاخص ها از مدل تحلیل سلسله مراتبی و نرم افزار Expert choice، جهت ترسیم نقشه ها و همپوشانی و تلفیق زیرشاخص ها از نرم افزار Arc GIS و جهت تحلیل از مدل نیروی محرکه، فشار، وضعیت و پاسخ استفاده شده است. نتایج نشان داد میزان شاخص کیفیت هوا در مناطق از 31 تا 4/42در نوسان می باشد که بدترین وضعیت مربوط به مناطق 3، 7، 10، 18 بوده و بهترین وضعیت به مناطق 2، 5، 8، 13، 14، 15، 21 و 22 اختصاص داشته است. با تلفیق زیرشاخص های کیفیت هوا مشخص گردید 9 منطقه از شرایط مناسب، 2 منطقه شهری داری شرایط نسبتا مناسب و 11 منطقه دارای شرایط بسیار نامناسب می باشند.

    کلیدواژگان: آلاینده ها، کیفیت هوا، تهران، مخاطرات محیطی، مدلDPSR
  • مراد دلالت، مراد کاویانی راد*، فریده محمدعلی پور، محمدرضا شهبازبگیان صفحات 21-42

    بازیگران کلیدی بیشترین نفوذ و تاثیر را بر یک موضوع، مسئله، فعالیت، راهبرد یا تصمیم گیری دارند و این بازیگران از روش های مختلف به شکل گسترده در مدیریت، سیاست گذاری، بازاریابی، آینده پژوهی و .. مسائل مربوط به رودخانه های مرزی و فرامرزی و در مدیریت محیط زیست کاربرد گسترده ای دارد  و رودخانه ارس با مساحت بیش از صد هزار کیلومترمربع، قسمت هایی از خاک کشورهای ترکیه، آذربایجان، ارمنستان و ایران را دربرمی گیرد. آن قسمت از حوضه ارس که در ایران قرار گرفته است، منتهی الیه شمال باختری کشور و در ساحل سمت راست رودخانه و در استان های آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، اردبیل و بخش کوچکی از استان گیلان است که حدود 41 درصد از مساحت کل حوضه ارس را تشکیل می دهد. هدف پژوهش حاضر، شناسایی مواضع بازیگران کلیدی ایران در مناسبات هیدروپلیتیک حوضه رودخانه مرزی بود. روش پژوهش تحلیلی- توصیفی و نوع تحقیق بنیادی- کاربردی می باشد که  ابزار  استفاده در این مقاله روش آینده پژوهی مکتور است.یافته های تحقیق گویای آن است که بیشترین اولویت در بین اهداف بازیگران امنیت غذایی و مهم ترین بازیگر وزارت نیرو  و اثرگذارترین بازیگر وزارت امور خارجه،وزارت کشور و سازمان محیط زیست و اثرپذیرترین بازیگر وزارت نیرو است و بدین ترتیب بین سازمان محیط زیست،وزارت امور خارجه و وزارت نیرو و وزارت کشور  قوی ترین همگرایی را در بین بازیگران بر سراهداف یا وظایف و راهبرد وجود دارد

    کلیدواژگان: هیدروپلیتیک، بازیگران، مقیاس، ارس، ایران
  • مسلم بیرانوند، سمر حقیقی بروجنی*، محسن افشاری، ساناز رهروی پوده صفحات 43-64

    عشایر تیره قاسمی از طایفه موسوی، یکی از قدیمی ترین قوم های ایرانی هستند که در منطقه زیبا محمد استان لرستان سکونت دارند و از سالیان دور تاکنون زندگی کوچ نشینی در میان آن ها رواج داشته است. ویژگی های منحصربه فرد سکونتگاه های آن ها به گونه ای است که به خوبی نوعی تکنولوژی بومی اصیل و ابتکار را به نمایش گذاشته و باعث بروز کیفیات مناسب در محیط زندگی عشایر می شوند. این پژوهش باهدف جستجوی تاثیر زندگی کوچ نشینان بر خصوصیات کالبدی و فضایی سکونتگاه های عشایر منطقه زیبا محمد استان لرستان از منظر معماری و جغرافیای مسکن انجام شده و نوآوری آن ازاین جهت است که بامطالعه شیوه زندگی عشایر منطقه زیبا محمد، برای نخستین بار به بررسی سکونتگاه های عشایر لرستان از منظر معماری و جغرافیای مسکن پرداخته و بخش های مختلف سیاه چادر و نحوه برپایی آن و همچنین چگونگی تحقق سازمان یافتگی فضا در کالبد حداقلی مسکن عشایر لرستان را مورد بررسی و تحلیل قرار داده است. این پژوهش دارای ماهیتی کیفی و با رویکرد قوم نگاری است. داده ها از مطالعات اسنادی و میدانی گردآوری شده اند. در روش میدانی از مشاهده مستقیم و تکنیک مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شده است. نتایج تحقیق بیانگر آن است که کوچ نشینان منطقه موردمطالعه به دلیل سبک زندگی متفاوت، به مسکنی سبک و منعطف نیاز دارند؛ عناصر کالبدی در حداقل صورت کمی، در بستر محیطی سکونتگاه های عشایر حضور دارند و ویژگی های منحصربه فرد معماری سکونتگاه های عشایر به گونه ای است که باعث بروز کیفیات مناسب در محیط زندگی عشایر می شوند. خصوصیات فضایی و کالبدی در سکونتگاه عشایر کوچ رو زیبا محمد، بر مبنای خصوصیاتی همچون قرارگاه های رفتاری، فواصل و حرایم میان مجموعه چادرها و شبکه ارتباطی بین آن ها و تفکیک عملکردی بخش های مختلف بر مبنای عرصه های خصوصی، نیمه عمومی و عمومی و نحوه ارتباط بخش سکونت انسان و دام شکل گرفته است.

    کلیدواژگان: زیبا محمد، خصوصیات کالبدی و فضایی، سکونتگاه عشایر کوچ رو، معماری و جغرافیای مسکن
  • عقیل خالقی*، مریم سیدنظری صفحات 65-86

    جغرافیای زمان، چارچوبی برای توصیف نقاط قابل دستیابی در یک محیط فضایی-زمانی است که در آن، زمان و مکان با هم تلفیق و ساخته می شوند. با توجه به چشم انداز جغرافیای زمان و تاکید این رویکرد بر شاخه همه گیرشناسی، مطالعه حاضر به تحلیل محدودیت زمانی- فضایی زنان شاغل روستایی شهرستان ورزقان در تعامل با ویروس کرونا پرداخته است. تحقیق بر اساس هدف، کاربردی بوده و از لحاظ ماهیت و روش، توصیفی- تحلیلی است که از روش پژوهش آمیخته (کمی- کیفی) مبتنی بر طراحی اکتشافی (مدل توسعه ابزار) استفاده شده است. تعداد 60 نفر زن برای شرکت در مصاحبه و پاسخ به سوالات چند گزینه ای (طیف لیکرت) انتخاب شدند که 30 نفر از این حجم در مصاحبه های عمیق کیفی شرکت کردند. برای تجزیه و تحلیل متن کیفی، رویکرد نظریه ای مبتنی بر نظریه بنیانی پیش گرفته شده که در کدگذاری ثانویه مربوط به آن برای ساخت کدهای متمرکز و مدیریت داده ها از نرم افزار مکس کیودا استفاده شده است. مفاهیم محوری مستخرج از فاز اول به صورت پرسشنامه محقق ساخته درآمده و پس از گرداوری داده ها از طریق مدل سازی معادلات ساختاری به روش حداقل مربعات جزئی با نرم افزار اسمارت. پی. ال. اس تحلیل شده است. جغرافیای زمان، شامل مفاهیم محدودیت های زمان و مکان و مسیرهای روزانه، یک چارچوب مفید برای شناسایی موانع است. محیط شغلی، تعاملات شغلی، تحرکات روزانه و شرایط جنسی به عنوان فاکتورهای اساسی تاثیرگذار شناخته شدند. اهتمام ویژه به طرح فاصله گذاری اجتماعی،  مهمترین متغیر تاثیرگذار در زمینه غلبه بر محدودیت زمانی- فضایی زنان شاغل روستایی منطقه مورد مطالعه در تعامل با ویروس کرونا از طریق حمایت اجتماعی می باشد. تصویرسازی جغرافیایی ضمنی در بحث های فمینیستی درباره سیاست زمان- فضا و مکان، یک نمونه ای از جغرافیا است که تفاوت در نام مردانگی جهانی را انکار نمی کند.

    کلیدواژگان: جغرافیای زمان، کرونا ویروس، نظریه بنیانی، حداقل مربعات جزئی، ورزقان
  • مژگان شیخی نصب*، امیر گندمکار صفحات 87-106

    بازآفرینی پایدارگردشگری شهری یکی از مهمترین فرصت های تخصیص داده شده به منظور بهره گیری مناسب از قابلیت های محرز و مغفول مانده سرزمینی برای نیلی به توسعه متوازن و متعادل شهری است با توجه به کاربردی بودن اهداف نوشتار حاضر، تبیین اثرات عوامل موثر نظیر اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و مدیریتی بر بازآفرینی پایدار گردشگری شهری مورد نظر این پژوهش است. در همین راستا، سوال راهبردی این است که کدام عوامل مذکور بر باز بازآفرینی پایدار گردشگری شهری و به چه میزان اثرگذار بوده است. برای پاسخ به سوال پژوهش، از استراتژی قیاسی مبتنی بر روش شناسی کمی استفاده شده است. در این راستا، جامعه آماری پژوهش شامل خبرگان و نخبگان علمی- اجرایی شاغل در حوزه مسائل شهری است که با استفاده از شیوه سیستماتیک و مبتنی بر منطق نمونه گیری، تعداد 40 نفر به عنوان نمونه انتخاب گردید. روش گرد آوری داده ها به صورت میدانی و با استفاده از ابزار پرسشنامه و همچنین ابزار تحلیل داده ها با استفاده روش استنباطی مبتنی بر شاخص های برازش مدل اندازه گیری و مدل ساختاری و بهره گیری از نرم افزار Smart PLS است. نتایج پژوهش نشان داده است که شاخص های مدل اندازه گیری عامل اجتماعی (5شاخص)، عامل فرهنگی (3شاخص)، عامل اقتصادی(4شاخص)عامل مدیریتی(3شاخص)، عامل کالبدی(4شاخص) و متغیر وابسته باز آفرینی شهری(5 شاخص) دارای بار عاملی بالاتراز 0.40 می باشد و داده ها تایید کننده مدل اندازه گیری پژوهش می باشد. در مدل ساختاری پژوهش، صحت رابطه بین متغیرهای ساختاری/مکنون پژوهش براساس آماره (T-value) مورد سنجش قرار گرفت که این میزان  بالاتر از 1.96 است و صحت این رابطه مورد تایید قرار گرفت. نتایج کلی نشان می دهد که اثر متغیرهای «اقتصادی »، «کالبدی»، «اجتماعی»، «مدیریتی»، به جز عامل «فرهنگی» بر روی متغیر « بازآفرینی پایدار گردشگری شهری » دارای اندازه اثر متوسط و قوی‏ است. و همچنین شاخص برازش کلی مدل  (GOF) با مقدار عددی 0.47 نشان می دهد مدل دارای برازش قوی می باشد و داده ها تایید کننده مدل تجربی پژوهش می باشند.

    کلیدواژگان: بازآفرینی پایدار، گردشگری شهری، بافت های تاریخی، خرم آباد
  • مهشید محمد ابراهیمی، امیر حسینیان راد* صفحات 107-127

    فضاهای سبز شهری می تواند بعنوان پشتیبان اساسی و مهمی از توسعه پایدار قلمداد گردد و توسعه فضاهای سبز برای ارتقاء کیفیت زندگی شهری، توسعه امکانات و خدمات و بهینه سازی سیاست های فضاهای سبز شهری، نیاز به رویکردهای میان رشته ای از جمله اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، مدیریتی و برنامه ریزی دارد. مقاله پیش رو، با هدف برنامه ریزی راهبردی کاربری فضای سبز با استفاده از تکنیک متاسوات، به شناسایی منابع، توانایی ها و قابلیت های شهر فسا با استفاده از رویکرد مبتنی بر منبع می پردازد. روش تحقیق حاضر توصیفی تحلیلی و از حیث هدف، کاربردی است. جمع آوری اطلاعات به روش های اسنادی و میدانی صورت گرفت. جامعه آماری پژوهش، 15 نفر از خبرگان و کارشناسان هستند. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از مدل متاسوات استفاده شد. نتایج به دست آمده از نقشه رقابتی حاکی است که شهر شیراز از نظر عوامل اقتصادی- فرهنگی و عوامل اجتماعی- کالبدی در وضعیت بسیار بالاتری نسبت به سایر شهرها قرار دارد و شهرهایی مانند جهرم، داراب و استهبان نیز از شهر فسا وضعیت مطلوب تری برخوردار هستند و تنها شهری که فسا نسبت به آن از وضعیت مطلوب تری برخوردار است، شهر حاجی آباد می باشد. همچنین، بر اساس نقشه راهبردی کاربری فضای سبز شهر فسا مشخص گردید که تغییر اقلیم و خشکسالی، سازه های زمین شناسی و خاک نامناسب، تغییر کاربری زمین به عنوان بزرگ ترین موانع کلان محیطی برای برنامه ریزی راهبردی کاربری فضای سبز شهر فسا محسوب می شود و با توجه به اندازه حباب آن نیازمند توجه است.

    کلیدواژگان: برنامه ریزی، فضای سبز، شهر فسا، تکنیک متاسوات
  • سعید صبری، بختیار عزت پناه*، ابراهیم تقوی صفحات 129-152

    تغییر اقلیم واقعیتی غیرقابل انکار است که تبعات آن بسته به محدوده جغرافیایی و شرایط اجتماعی، اقتصادی و سیاسی متفاوت است. در طول سالیان، برخی پیشنهادهای نادرست طراحان و متعاقبا تصمیم گیری های غلط مدیران و مسئولین سیستم های پیچیده حوضه دریاچه ارومیه، اثرات جبران ناپذیری در حوزه های گوناگون مرتبط با سکونت و فعالیت در پی داشته است. به بیانی دیگر، خسارت های زیست محیطی، اقتصادی، اجتماعی زیاد ناشی از اجرای پروژه های کلان مقیاس، به همراه پیامدهای جبران ناپذیر تغییر اقلیم، اکوسیستم و حیات اجتماعی و اقتصادی این کلانشهر را با مخاطره جدی روبه رو کرده است. پژوهش حاضر در زمره تحقیقات کاربردی است که با هدف ارزیابی پنداشت ذی نفعان محلی در مواجه با پیامدهای تغییر اقلیم و اثرات آن بر ساختار تاب آوری جمعیت و فعالیت در کلانشهر ارومیه براساس شاخص‏های مستخرج از مبانی نظری تاب آوری انجام شده است. در این پژوهش در مراحل گردآوری نظرات از روش کیفی و در مرحله کشف پنداشت یا ذهنیت و سنجش وضع موجود از رویکرد کمی شامل تحلیل عاملی اکتشافی و آزمون T-test استفاده شده است. مطابق نتایج، در اولویت بندی مهمترین چهار الگوی انگاشتی؛ کمبود منابع آب، خشکسالی و ترسالی های هواشناسی متناوب، تغییر و تبدیل گسترده پوشش (کاربری اراضی)، ناپایداری منابع اکولوژیک و عدم برگشت به تعادل و در مهمترین بازخوردهای ذینفعان، به ترتیب تغییر و تبدیل گسترده پوشش (کاربری اراضی)، فقدان ظرفیت سازگاری یا انطباق، پایداری زیست محیطی و پایداری کالبدی دارای بیشترین وزن بوده اند. باتوجه به نتایج آزمون t-test، وضعیت الگوی های پنداشتی ذی نفعان محلی در مواجه با پیامدهای تغییر اقلیم براساس عامل (پنداشت) اول و چهارم (تغییر و تبدیل گسترده پوشش (کاربری اراضی) و پایداری زیست محیطی) در حوضه دریاچه و کلانشهر ارومیه مطلوب نمی باشد. این در حالی است که عامل های ظرفیت سازگاری یا انطباق و برگشت به تعادل در وضعیت به مراتب نامناسب تری قرار دارند.

    کلیدواژگان: تغییر اقلیم، ذی نفعان محلی، تاب آوری، جمعیت و فعالیت، کلانشهر ارومیه
  • یعقوب ابدالی، حسین حاتمی نژاد*، سعید زنگنه شهرکی، احمد پوراحمد، محمد سلمانی صفحات 153-174

    سیل به عنوان یکی از مخاطرات طبیعی می تواند باعث خسارات بسیاری برای شهرها و جوامع شود. شهر خرم آباد نیز یکی از شهرهایی است که در معرض این مخاطره قرار دارد. لذا هدف پژوهش حاضر واکاوی سناریوهای تاب آوری شهر خرم آباد در برابر مخاطره سیل جهت ارائه راهکارهایی برای آینده است. این پژوهش کاربردی و به لحاظ روش انجام توصیفی-تحلیلی و اکتشافی است. گردآوری داده های پژوهش به روش اسنادی-پیمایشی مبتنی بر تکنیک دلفی می باشد. حجم نمونه جهت شناسایی پیشران های کلیدی 44 نفر تعیین شد، برای تدوین سناریوها حجم نمونه 10 نفر تعیین  شد و روش نمونه گیری، گلوله برفی می باشد. در این پژوهش پیشران کلیدی در زمینه تاب آوری شهر خرم آباد در برابر سیل با استفاده از نرم افزار میک مک استخراج گردید و با استفاده از سناریو ویزارد به بررسی توصیف گرها پرداخته شد و ارزش سازگاری سناریوهای تاب آوری شهر خرم آباد در برابر سیل تعیین شد. 10 پیشران کلیدی و 36 وضعیت احتمالی با استفاده از نظر متخصصان و خروجی نرم افزار میک مک برای آینده تاب آوری شهر خرم آباد در برابر سیل تعیین گردید و پرسشنامه ماتریس تاثیرات متقابل طراحی و برای متخصصین ارسال گردید. نتایج حاصل از نرم افزار سناریو ویزارد نشان داد که عوامل کلیدی عملکرد نهادها، ظرفیت ارتباطی، حکمروایی، زیرساخت اینترنت و رونق ساخت وساز در سناریوها دارای بیشترین ارزش سازگاری در آینده تاب آوری شهر خرم آباد در برابر سیل می باشند

    کلیدواژگان: شهر تاب آور، مخاطره سیل، آینده پژوهی، سناریو نگاری، شهر خرم آباد
  • رحیمعلی محمدنژاد، نصرالله مولایی هشجین*، عیسی پوررمضان صفحات 175-192

    پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش اشتغال و افزایش درآمد بر ماندگاری جمعیت در نواحی روستایی شهرستان رشت انجام شده است. پژوهش حاضر، از نظر هدف، کاربردی و دارای ماهیت تحلیلی و از نظر روش در گروه پژوهش کمی قرار دارد. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز از نرم افزار SPSS استفاده شد. جامعه‎ی آماری در این پژوهش ساکنان روستاهای شهرستان رشت که بر اساس نمونه گیری تصادفی تعداد 378 نفر به عنوان جامعه نمونه تعیین شدند. نتایج نشان داد، میزان ماندگاری جمعیت با مقدار میانگین های به دست آمده (پایین تر از حد متوسط عدد 3)، با سطح معناداری 000/0، در روستاهای شهرستان رشت کم و نامطلوب ارزیابی شده است، در همین راستا نتایج نشان داد، بین ماندگاری جمعیت و اشتغال -افزایش درآمد در روستاها ارتباط معنادار و مثبتی وجود دارد. همچنین نتایج رگرسیون نیز نشان داد، 95 درصد تغییرات متغیر وابسته (ماندگاری جمعیت)، به وسیله متغیرهای اشتغال-افزایش درآمد تبیین می گردد، و بر اساس نتایج تحلیل مسیر از بین شاخص های اشتغال، (متنوع بودن فرصت های شغلی در روستا)، بیشترین تاثیر را بر ماندگاری جمعیت و از بین شاخص های افزایش درآمد، شاخص (افزایش میزان درآمد پولی)، بیشترین تاثیر را بر ماندگاری جمعیت  در روستاهای شهرستان رشت را به خود اختصاص داده اند. در نهایت نتایج آزمون های تعقیبی (Post Hoc) و (Tukey HSD)، نشان داد، بین اشتغال -افزایش درآمد و ماندگاری جمعیت روستاها در بخش های شهرستان رشت، تفاوت معناداری وجود ندارد.

    کلیدواژگان: اشتغال، افزایش درآمد، ماندگاری جمعیت، نواحی روستایی، شهرستان رشت
  • محمدکریم رئیسی*، محمود محمدی صفحات 193-208

    امروزه صنعت گردشگری به عنوان یک تجارت پرسود و یک شاخه از اقتصاد جهانی در زمینه خدمات مورد توجه و در حال توسعه می باشد، لذا پژوهش حاضر با هدف شناسایی مجموعه عوامل تاثیرگذار بر توسعه اقتصادی و کسب درآمدهای پایدار با رویکرد گردشگری در شهر شاندیز انجام شده است. این پژوهش از نظر نوع اکتشافی، توصیفی و تحلیلی، از دید هدف کاربردی، از منظر روش کیفی و کمی است و برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از تئوری زمینه ای و آزمون همبستگی استفاده شد. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل متخصصان در حوزه مطالعاتی (گردشگری، برنامه ریزی شهری)، می باشند که بر اساس نمونه گیری هدفمند، 30 نفر تعیین گردید. نتایج تئوری زمینه ای نشان داد، مقولاتی از جمله: (نقش آفرینی شهرداری در توسعه پایدار گردشگری شاندیز، بالا بردن امکانات کیفی، وجود بسترهای درآمدزایی از قابلیت های گردشگری شهر شاندیز، تقویت مدیریت نامتمرکز شهری، تدوین طرح های مختص گردشگری شاندیز با هم اندیشی تیم متخصص و کارشناسان، اتخاذ راهبردهای گردشگری پایدار بر اساس اهداف تعریف شده)، از دل واحد های معنایی استخراج شد و به عنوان مجموعه عوامل تاثیرگذار توسعه اقتصادی و کسب درآمدهای پایدار با رویکرد گردشگری در شهر شاندیز تعیین شدند. در ادامه نیز نتایج آزمون همبستگی نشان داد؛ بین مقوله های مطرح شده و واحد‎های معنایی مطرح شده با ضرایب همبستگی و سطح معناداری کوچکتر از 05/0، ارتباط معنادار و مثبتی مشاهده شد، بر این اساس مقولات و واحد های معنایی از تعمیم پذیری مفهومی برخوردار هستند.

    کلیدواژگان: توسعه اقتصادی، کسب درآمدهای پایدار، رویکرد گردشگری، شهر شاندیز
  • یوسف آزادی، جعفر یعقوبی*، حیدر قلیزاده، سعید غلامرضایی، فاطمه رحیمی فیض آباد صفحات 209-226

    پژوهش حاضر با هدف بررسی قصد سازگاری کشاورزان استان کرمانشاه در زمینه سازگاری با کم آبی از طریق کاربرد نظریه توسعه یافته فعال سازی هنجار انجام شد. چارچوب تحقیق حاضر شامل قصد رفتاری و چهار عامل روانشناختی شامل آگاهی از پیامدها، انتساب مسئولیت، خودکارآمدی و هنجار شخصی بود. حجم نمونه این تحقیق شامل 380 نفر از کشاورزان گندم کار آبی استان کرمانشاه بودند که با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای با انتساب متناسب انتخاب شدند. گردآوری اطلاعات در این پژوهش از طریق پرسشنامه انجام گرفت. روایی پرسشنامه توسط متخصصان موضوعی و پایایی آن از طریق پیش آزمون و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی برای متغیرهای مختلف تحقیق مورد تائید قرار گرفت (863/0 تا 894/0). تجزیه و تحلیل داده ها از طریق نرم افزارهای SPSS26 و AMOS24 انجام شد. نتایج حاصل از مدل سازی معادلات ساختاری نشان داد، سازه های آگاهی از پیامدها، انتساب مسئولیت و خودکارآمدی بر سازه هنجار شخصی اثر مثبت و معنی داری داشتند. همچنین سازه‎های هنجار شخصی و خودکارآمدی بر قصد سازگاری کشاورزان اثر مثبت و معنی داری داشتند و سازه قصد رفتاری به میزان 62 درصد مورد تبیین قرار گرفت.

    کلیدواژگان: کم آبی، قصد سازگاری، هنجار شخصی، نظریه فعال سازی هنجار، کرمانشاه
  • صدیقه ابراهیمیان، ناصر طهماسبی پور*، محسن عادلی، حسین زینی وند صفحات 227-238

    در مناطق نیمه خشک و کوهستانی از جمله لرستان عواملی چون سرعت زیاد باد و دما در فصول گرم سال منجر به تبخیر سطحی زیاد که عامل عمده تلفات آب می باشد اتفاق می افتدکه این تبخیر حتی در دمای پایین تر از نقطه جوش آب اتفاق می افتد. تاکنون راهکارهای مختلفی برای کاهش میزان تبخیر ارائه شده است. در پژوهش حاضر که با هدف عملکرد توپ های پلی اتیلنی بدون روزنه بر کیفیت شیمیایی آب با آنالیز آماری انحراف واریانس یک سویه و آزمون میانگین گیری توکی و دانکن در 18 سری داده برداری انجام شد. پارامترهای منتخب کیفی شیمیایی شامل سولفات، کل جامدات محلول و کدورت مورد بررسی قرار گرفت. بررسی تغییرات سولفات 9/38 ppm))، و همچنین مقادیر پارمتر فوق الذکر در تشتک دارای توپ بدون روزنه سولفات 42/40 ppm)) بوده است. در طول دوره ی آماری تغییرات کدورت و کل جامدات محلول مورد بررسی قرار گرفت که کاهش7 درصدی کدورت در تشتک دارای توپ بدون روزنه، کاهش 5 درصدی کل جامدات محلول در تشتک دارای توپ بدون روزنه نسبت به تشتک شاهد گردیده است. استفاده از پوشش های شناور کنترل تبخیر می تواند روشی موثر برای کاهش کدورت آب باشد. این پوشش ها علاوه بر کاهش کدورت آب، می توانند از تبخیر آب نیز جلوگیری کنند که این امر می تواند به حفظ منابع آب کمک کند. در روند تغییرات درصد اکسیژن محلول تشتک توپ بدون روزنه نسبت به تشتک شاهد تغییر کاهشی در تبادل اکسیژن داراست که این تغییر قابل توجه و معنادار نیست.

    کلیدواژگان: تبخیر، توپ شناور، تشتک کلاسA، دمای حداکثر
|
  • Javad Hajializadeh*, Seyed Chmran Mosavi, Mohamadsadeg Afrasiyabirad Pages 1-20

    Air pollution is one of the main problems of industrial and large cities such as Tehran, so that this city was introduced as the second most polluted city in the world after New Delhi. The geographical position of this city is such that polluted air due to phenomena such as inversion. It is not possible to evacuate around. Air pollution and especially its reduction to an acceptable level has become a very important environmental issue in Tehran.The purpose of this article is to investigate the air quality situation in urban areas of Tehran. The present research is an analytical-descriptive method in terms of research method, based on the nature of the problem, and the required data have been collected through interviews and questionnaires. To weigh the sub-indices from the Hierarchical Analysis model and Expert choice software, to draw the maps and overlap and integrate the subindices from Arc GIS software and to analyze the driving force model, pressure, status and the answer is used. The results showed that the air quality index in the districts fluctuated from 31 to 42.4, which is the worst situation related to districts 3, 7, 10, 18 and the best situation to regions 2, 5, 8, 13, 14, 15, 21 and 22 allocated. By combining air quality sub-indices, it was determined that 9 districts have suitable conditions, 2 urban areas have relatively good conditions and 11 districts have very unsuitable conditions.

    Keywords: Pollutions, Airquality, Tehran, Environmental Hazards, DPSR Model
  • Morad Delalata, Morad Kaviani Radb*, Farida Mohammad Alipourc, Mohammad Reza Shahbazbegian Pages 21-42

    Key actors have the most influence on an issue, issue, activity, strategy or decision, and these actors use a variety of methods in a wide range of management, policy, marketing, futures, etc., issues related to border rivers and It is widely used across borders and in environmental management, and the Aras River, with an area of more than one hundred thousand square kilometers, covers parts of Turkey, Azerbaijan, Armenia and Iran. The part of Aras Basin which is located in Iran is the northwestern tip of the country and on the right bank of the river in the provinces of West Azerbaijan, East Azerbaijan, Ardabil and a small part of Guilan province, which is about 41% of the total area of Aras Basin. Makes up. The aim of this study was to identify the positions of key Iranian actors in the hydropolitical relations of the border river basin. The research method is analytical-descriptive and the type of research is basic-applied. The tool used in this article is the future research method of Maktor. The Ministry of Foreign Affairs, the Ministry of Interior and the Environment Organization are the most influential actors in the Ministry of Energy.

    Keywords: Hydropolitics, Actors, Scale, Aras, Iran
  • Moslem Beiranvand, Samar Haghighi Boroujeni *, Mohsen Afshari, Sanaz Rahravi Poudeh Pages 43-64

    Tireh Ghasemi nomads of the Mousavi Clan are one of the oldest Iranian tribes living in Ziba Mohammad Region in Lorestan Province where nomadic life has been common among them. The unique specifications of their settlements have clearly shown a kind of local original technology and innovation leading to the advent of suitable qualities in the living place of nomads. The present study aims to search for the effect of nomads' life on the physical and spatial properties of nomads' settlements in the Ziba Mohammad Region of Lorestan Province from the perspective of housing architecture and geography. The novel aspect of this study is in examining the settlements of Lorestan's nomads from the view of housing architecture and geography for the first time by studying the lifestyle of nomads living in the Ziba Mohammad Region. This study also examines and analyzes the various parts of the Black Tent (Siyah Chador), and how to set up, as well as the realization of space organization in the minimum body of Lorestan nomads' housing. This study has a qualitative nature with an ethnographic approach. The data has been collected through documentary and field studies. Direct observation and semi-structured interviews are techniques used in the field method. The research findings indicate that nomads in the studied area need light and flexible housing due to their unique lifestyles; physical elements in minimum quantities exist in the environmental substrate of nomads' settlements, and the outstanding architectural specifications of nomads' settlements result in the advent of suitable qualities in living place of nomads. Spatial and physical specifications in the settlement of Ziba Mohammad’s nomads have been shaped based on some qualities, including behavioral settings, distances and privacies between tents and communication networks between them, and functional division between different parts based on the private, semi-public, and public areas, and the relationship between human and animal residences.

    Keywords: Ziba Mohammad, Physical, Spatialspecifications, Nomads' Settlement, Housing Architecture Andgeography
  • Aghil Khaleghi *, Maryam Seyednazari Pages 65-86

    Time geography is a framework for describing attainable points in a space-time environment in which time and space are combined and constructed. Due to the perspective of time geography and emphasizing the branch of epidemiology, the present study analyzes the time-space constraints of rural Employed women in the Varzeqan County in interaction with the coronavirus. Research-based on purpose is applied and in terms of nature and method is descriptive-analytical, which is a mixed research method based on exploratory design (tool development model). Sixty women were selected to take part in the survey and answer multiple-choice questions (Likert scale), of which 30 participated in in-depth qualitative interviews. To analyze the qualitative text, a theoretical approach based on the Grounded theory was adopted, in which the related secondary coding used MAXQDA software to build focused code and data management. Time geography, including concepts of timespace constraints and daily paths, is a useful framework for identifying obstacles. Work environment, job interactions, daily movements, and sexual conditions were identified as the main influencing factors. Special attention to social distancing plan is the most important influential variable in overcoming the time-space constraint of Rural Employed women in the study area in interaction with Coronavirus through social support. The geographical imagery implicit in feminist debates about the politics of time-space and placeis an example of a geography that does not deny difference in the name of global masculinity.

    Keywords: Time Geography, Coronavirus, Mixedmethod, Partial Leastsquares, Varzeqan
  • Mozhgan Sheikhinasab *, Amir Gandomkar Pages 87-106

    The sustainable regeneration of urban tourism is one of the most important opportunities allocated in order to make proper use of the specific and neglected capabilities of a land to achieve a balanced and balanced urban development. Considering the applicability of the goals of this article, explaining the effects of effective factors such as social , economic, cultural and management on the sustainable regeneration of urban tourism is the target of this research. In this regard, the strategic question is which of the aforementioned factors have been effective on the sustainable regeneration of urban tourism and to what extent. To answer the research question, a comparative strategy based on quantitative methodology has been used. In this regard, the statistical population of the research includes experts and scientific-executive elites working in the field of urban issues, and 40 people were selected as a sample using a systematic and logic-based sampling method. The method of data collection is in the field and using the questionnaire tool, as well as the data analysis tool, using the inferential method based on the fit indices of the measurement model and the structural model and using the Smart PLS software. The results of the research have shown that the indicators of the measurement model are social factor (5 indicators), cultural factor (3 indicators), economic factor (4), managerial factor (3), physical factor (4) and the dependent variable of urban regeneration (5 indicators). ) has a factor load higher than 0.40 and the data confirms the measurement model of the research. In the structural model of the research, the correctness of the relationship between the structural variables/subject of the research was measured based on the statistic (T-value), which is higher than 1.96, and the correctness of this relationship was confirmed. In addition, based on the coefficient of determination (R2) and the intensity effect size criterion (F2), the intensity and effect of the relationship between the independent variables and the dependent variable is confirmed with a value of (0.68). Also, the overall model fit index (GOF) with a numerical value of 0.47 shows that the model has a strong fit and the data confirm the empirical model of the research.

    Keywords: Sustainable Regeneration, Urban Tourism, Historicalcontexts, Khorramabad
  • Mahshid Mohammad Ebrahimi, Amir Hoseinian Rad * Pages 107-127

    Urban green spaces can be considered a fundamental and vital pillar for sustainable development. Developing green spaces to improve the quality of urban life, enhance facilities and services, and optimize urban green space policies requires interdisciplinary approaches, encompassing economic, political, social, cultural, managerial, and planning aspects. This paper aims to identify the resources, capabilities, and potential of Fasa city using a resource-based approach through strategic planning of green space use employing the Meta-SWOT technique. The research method is descriptiveanalytical and applied in terms of its purpose. Data collection was conducted through documentary and field methods. The statistical population of the study consists of 15 experts and specialists. The Meta-SWOT model was utilized for data analysis. The results obtained from the competitive map indicate that Shiraz city is in a considerably superior position compared to other cities concerning economic-cultural and social-physical factors. Cities such as Jahrom, Darab, and Estahban also enjoy a more favorable situation than Fasa city. The only city that Fasa surpasses is Hajji Abad city. Furthermore, based on the strategic map of green space use in Fasa city, it was determined that climate change and drought, geological structures and unsuitable soil, and land use change constitute the major environmental barriers to strategic planning of green space use in Fasa city.

    Keywords: Planning, Green Space, Fasa City, Meta-Swottechnique
  • Saeed Sabri, Bakhtyar Ezatpanah *, Ebrahim Taghavi Pages 129-152

    Climate change is an undeniable fact whose consequences are different depending on the geographical area and social, economic and political conditions. Over the years, some incorrect suggestions of designers and subsequent wrong decisions of the managers and officials of the complex systems of Urmia Lake Basin have had irreparable effects in various areas related to residence and activity. In other words, environmental, economic and social damages caused by the implementation of large-scale projects, along with the irreparable consequences of climate change, have made the ecosystem and social and economic life of this metropolis face a serious risk. The current research is one of the applied researches, which has been conducted with the aim of evaluating the opinion of local stakeholders facing the consequences of climate change and its effects on the structure of population resilience and activity in the metropolis of Urmia, based on indicators derived from the theoretical foundations of resilience. In this research, a qualitative method was used in the stages of collecting opinions, and a quantitative approach including exploratory factor analysis and T-test was used in the stage of discovering ideas or mentality and measuring the current situation. According to the results, in prioritizing the most important four cognitive patterns; Shortage of water resources, drought and intermittent meteorological disasters, extensive change and conversion of land cover (land use), instability of ecological resources and failure to return to balance, and in the most important feedbacks of stakeholders, respectively, extensive change and conversion of land cover (land use), lack of adaptive capacity or Adaptation, environmental sustainability and physical sustainability have had the most weight. According to the results of the t-test, the situation of the thought patterns of local stakeholders in facing the consequences of climate change based on the first and fourth factor (thoughts) (widespread change and transformation of land cover (land use) and environmental sustainability) in the lake basin and Urmia metropolis is not favorable. This is while the factors of adaptation capacity or adaptation and return to balance are in a much more unfavorable situation.

    Keywords: Climate Change, Localstakeholders, Resilience, Population, Activity, Urmia Metropolis
  • Yaghob Abdali, Hossein Hataminejad *, Saeed Zanganeh Shahraki, Ahmad Pourahmad, Mohammad Salmani Pages 153-174

    Floods as one of the natural hazards can cause much damage to cities and communities. Khorramabad city is also one of the cities exposed to this danger. Therefore, the current research aims to analyze the resilience scenarios of Khorramabad City against flood risk to provide solutions for the future. This research is practical and descriptive-analytical, and exploratory. The research data collection is based on the Delphi technique. A sample size of 44 people was determined to identify the key drivers, a sample size of 10 people was determined to develop scenarios, and the sampling method was a snowball. In this research, the key driver in the field of flood resilience of Khorramabad city was extracted using Mic Mac software, the descriptors were analyzed using Scenario Wizard, and the consistency value of flood resilience scenarios of Khorramabad city was determined. 10 key drivers and 36 possible situations were determined using the opinion of experts and the output of Mic Mac software for the future resilience of Khorramabad city against floods, and the matrix questionnaire of mutual effects was designed and sent to the experts. The results of the scenario wizard software showed that the key factors of institutions' performance, communication capacity, governance, internet infrastructure, and construction boom in the scenarios have the most adaptive value in the future resilience of Khorramabad city against floods

    Keywords: Resilient City, Floodhazard, Future Research, Scenario Planning, Khorramabad City
  • Rahim Ali Mohammadnejad, Nasrollah Molaee Hashjin *, Eisa Pourramzan Pages 175-192

    The current research was conducted with the aim of investigating the role of employment and increasing income on the longevity of the population in the rural areas of Rasht County. The current research, in terms of its purpose, is applied and has an analytical nature, and in terms of its method, it is in the quantitative research group. SPSS software was also used for data analysis. The statistical population in this research is the residents of the villages of Rasht County, which were determined as the sample population based on random sampling of 378 people. The results showed that the survival rate of the population with the obtained average value (lower than the average value of 3), with a significance level of 0.000, has been assessed as low and unfavorable in the villages of Rasht County, In this regard, the results showed that there is a significant and positive relationship between population persistence and employment-increase in income in villages. Also, the regression results showed that 95% of the changes in the dependent variable (permanence of the population) are explained by the variables of employment and income increase, And based on the results of the path analysis, among the employment indicators, (diversity of job opportunities in the village) has the greatest impact on the longevity of the population, and among the indicators of increasing income, the index (increase in monetary income) has the greatest impact on the longevity of the population. In the villages of Rasht County, they have allocated to themselves. Finally, the results of Post Hoc and Tukey HSD tests showed that there is no significant difference between employment-increase in income and permanence of village population in the parts of Rasht County.

    Keywords: Employment, Increase Inincome, Longevity Ofpopulation, Rural Areas, Rasht County
  • Mohammad Karim Raisi *, Mahmoud Mohammadi Pages 193-208

    Today, the tourism industry as a profitable business and a branch of the global economy in the field of services is being considered and is developing, therefore, the current research has been conducted with the aim of identifying the set of factors influencing economic development and earning sustainable income with a tourism approach in the city of Shandiz. This research is exploratory, descriptive and analytical, from the point of view of the applied goal, from the perspective of qualitative and quantitative methods, and grounded theory and correlation test were used to analyze the data. The statistical population of the present study includes specialists in the field of study (tourism, urban planning) and 30 people were determined based on targeted sampling. The results of grounded theory showed categories such as: (the role of the municipality in the sustainable development of Shandiz tourism, raising quality facilities, the existence of revenue generating platforms from the tourism capabilities of Shandiz city, strengthening decentralized urban management, developing specific plans for Shandiz tourism with the cooperation of the expert team and experts, adopting sustainable tourism strategies based on the defined goals), It was extracted from semantic units, and they were determined as a set of influential factors of economic development and earning sustainable incomes with a tourism approach in Shandiz city. In the following, the results of the correlation test showed; A significant and positive relationship was observed between the proposed categories and semantic units with correlation coefficients and a significance level smaller than 0.05, based on this, the categories and semantic units have conceptual generalizability.

    Keywords: Economic Development, Earning Sustainableincome, Tourismapproach, Shandiz City
  • Yousof Azadi, Jafar Yaghoubi *, Heydar Gholizadeh, Saeed Gholamrezai, Fatemeh Rahimifeyzabad Pages 209-226

    The present study aimed to investigate the adaptation intentions of wheat farmers in Kermanshah province regarding water scarcity by applying the developed norm activation theory. The research framework included behavioral intention and four psychological factors, including awareness of consequences, ascription of responsibility, self-efficacy, and personal norms. The sample size of this study consisted of 380 irrigated wheat farmers in Kermanshah province who were selected using multi-stage cluster sampling with proportional allocation. Data were collected through a questionnaire. The validity of the questionnaire was confirmed by experts, and its reliability was approved through pre-testing and calculating Cronbach's alpha coefficient and composite reliability for various research variables (0.863 to 0.894). The data were analyzed using SPSS26 and AMOS24 software. The results of structural equation modeling showed that the constructs of awareness of consequences, ascription of responsibility, and self-efficacy had a significant positive effect on personal norms. Additionally, personal norms and self-efficacy constructs had a significant positive effect on farmers' adaptation intentions, and the behavioral intention construct explained 62% of the variance.

    Keywords: Water Scarcity, Adaptation Intention, Personal Norm, Norm Activation Theory, Kermanshah
  • Sedigheh Ebrahimian, Nasser Tahmasebipour*, Mohsen Adeli, Hossein Zeinivand Pages 227-238

    In semi-arid and mountainous regions, factors such as high wind speed and temperature in the hot seasons lead to high surface evaporation, which is the main cause of water losses. This evaporation even occurs at temperatures below the boiling point of water. So far, various solutions have been proposed to reduce evaporation. In the present study, which was conducted with the aim of investigating the performance of polypropylene balls without holes on the chemical quality of water, one-way analysis of variance (ANOVA) and Tukey and Duncan's mean comparison test were performed on 18 data sets. The selected chemical quality parameters included nitrate, phosphate, total dissolved solids (TDS), and turbidity.The results of the study showed that the use of polypropylene balls without holes can significantly reduce the turbidity and total dissolved solids of water. The average turbidity of the control pan was 1.78 NTU, while the turbidity of the pan with polypropylene balls without holes was 1.64 NTU. The average total dissolved solids of the control pan was 699.4 mg/L, while the total dissolved solids of the pan with polypropylene balls without holes was 671.2 mg/L. The study also showed that the use of polypropylene balls without holes can reduce the oxygen exchange rate of water. The average oxygen exchange rate of the control pan was 69%, while the oxygen exchange rate of the pan with polypropylene balls without holes was 59%.The results of this study suggest that polypropylene balls without holes can be a effective method to reduce the turbidity and total dissolved solids of water in semi-arid and mountainous regions. However, the use of these balls can also reduce the oxygen exchange rate of water.

    Keywords: Evaporation, Floating Ball, Duncan, Tukey