نشریه امنیت و ارتباطات اجتماعی
سال دوم شماره 1 (پیاپی 3، بهار و تابستان 1401)

امروزه پیشگیری از بزهکاری، مورد توجه متولیان سیاست جنایی نظام های حقوقی قرار گرفته است؛ در این سیاست، برای جلوگیری از تحقق بزه، گاهی به اعمال اقدامات اصلاحی، برای جلوگیری از ارتکاب مجدد بزه و در مواردی به علل اجتماعی موثر در تحقق جرم و شیوه های رفع و پیشگیری آن پرداخته  می شود. پژوهش حاضر با هدف تحلیل نتایج پژوهش های انجام شده، رابطه بین دینداری  و بزهکاری در ایران با استفاده از روش فراتحلیل و نرم افزار جامع فراتحلیل(2CMA) تعداد 14 مقاله منتشر در طی سال های 96-1385را مورد بررسی قرار داده است. یافته ها نشان دادند اندازه اثر یا ضریب تاثیر دینداری بر بزهکاری معادل 076/0- است که برحسب نظام تفسیری کوهن، این میزان، تاثیری در حد ضعیفی ارزیابی می شود. با در نظر گرفتن جامعه آماری به عنوان متغیر تعدیل کننده، این ضریب برای دانش آموزان  بالاتر از دانشجویان می باشد. نتایج پژوهش نشان داد که دینداری بر بزهکاری اثرگذار است؛ اگرچه این میزان در بین دانش آموزان بیشتر از دانشجویان  است.

طرح های هرمی به دلیل ناپایداری در عملیات، باعث غارت مالی در مقیاس بزرگ شده و به طورجدی توسعه اقتصادی و ثبات اجتماعی را به خطر می اندازند. رشد فزاینده ی  انواع مختلف شرکت های هرمی و فعالیت های گسترده ی آن ها که هیچ ارزش اقتصادی در بر ندارند سبب بروز نگرانی هایی در خصوص آثار زیان بار و ناخوشایند آن ها بر تعاملات اقتصادی و اجتماعی شده است. این پژوهش باهدف بررسی عوامل موثر بر عضویت در صندوق های هرمی شهرستان رامهرمز انجام شده است.روش شناسی: این تحقیق ازنظر هدف، تحقیقی کاربردی محسوب می شود. همچنین این تحقیق بر اساس شیوه گردآوری داده ها، توصیفی- اکتشافی و از نوع تحقیقات کیفی است و روش تحلیل پژوهش نیز تحلیل مضمون می باشد. جامعه آماری این پژوهش کلیه افرادی می باشند که تجربه ی عضویت در صندوق های هرمی شهرستان رامهرمز  را داشته اند. حجم نمونه در پژوهش های کیفی بر اساس اشباع نظری تعیین می شود، با توجه به اینکه اشباع نظری این تحقیق در مصاحبه ی 14 به بعد به دست آمد حجم نمونه پژوهش 16 نفر تعیین شد.یافته ها و در این پژوهش برای تحلیل داده های مصاحبه از روش تحلیل مضمون استفاده شده است. درنتیجه ی تحلیل مصاحبه های افراد نمونه، 7 مضمون اصلی شامل (عوامل انگیزشی، مشکلات اقتصادی، عوامل ارتباطی، عوامل  قانونی، سخت گیری سیستم بانکی، عوامل محیطی و عوامل نگرشی) به عنوان عوامل موثر بر عضویت صندوق های هرمی شهرستان رامهرمز شناسایی شد. همچنین بررسی پیامدها نشان داد که مشارکت کنندگان با مشکلاتی از قبیل (مشکلات خانوادگی، مشکلات اقتصادی، مشکلات روانی، مشکلات اجتماعی-سلامتی، مشکلات قضایی و مشکلات امنیتی) مواجه شدند. درنهایت مشخص شد که طرح های هرمی فقط به نفع افراد بالای هرم است و برای جلوگیری از دخالت احتمالی در هرگونه تکرار این طرح ها، افراد باید این موضوع را در نظر داشته باشند که اگر شرکتی یا سازمانی یا فردی محصول یا خدماتی ندارد و مجبور به جذب اعضا برای آن ها هستید، آن را یک طرح هرمی در نظر بگیرند و اگر وعده بازدهی نجومی داده شود و یک سرمایه گذاری مجاز یا ثبت شده نیست، آن را یک طرح پونزی در نظر بگیرند، و به شدت از آن ها دوری کنند. نتایج کلی تحقیق در خصوص سهم هر یک از عوامل بر عضویت افراد در صندوق های هرمی نشان داد که 31 درصد از افراد به علت مشکلات اقتصادی به عضویت این صندوق ها متمایل شدند و در رده بعدی عوامل انگیزشی با 19 درصد و عوامل ارتباطی، محیطی و قانونی با درصد مشابه 12.5 درصد در رده ی بعدی و درنهایت عوامل نگرشی و سخت گیری بانک ها با 6.25 درصد به عنوان عوامل موثر بعدی عضویت در این صندوق ها ذکر شد.

هدف و هدف پژوهش حاضر بررسی عوامل موثر بر گرایش جوانان به سفره خانه های سنتی درشهر رشت می باشد. امروزه اوقات فراغت جوانان یکی از دغدغه های سیاست گذاران و تصمیم گیران کشور است. از آنجاکه شهر رشت یکی از شهرهای گردشگری در کشوربه حساب می آید، واکاوی گرایش جوانان به سفره خانه های سنتی، علل و زمینه های آن هدف این پژوهش است. این تحقیق از نظر هدف کاربردی، ماهیت آن توصیفی- همبستگی و از روش پیمایش استفاده شده است. جمع آوری داده ها با استفاده از ابزار پرسشنامه صورت گرفته است. جامعه آماری این تحقیق را جوانان 15 تا 45 سال تشکیل می دهند و حجم نمونه تحقیق براساس فرمول کوکران 400 نفر است. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار  spss و بکارگیری آمار توصیفی و استنباطی انجام شده است. یافته ها تحقیق نشان می دهد که بین متغیر وابسته گرایش جوانان به سفره خانه های سنتی و معاشرت با دوستان ، احساس تعلق به خانواده، دینداری، اوقات فراغت، گروه مرجع و ویژگی های شخصیتی به عنوان متغیرهای مستقل رابطه معناداری وجود دارد. براساس نتایج تحقیق بیشترین تاثیر بر روی گرایش جوانان به سفره خانه های سنتی را علل ویژگی های شخصیتی، احساس تعلق به خانواده و معاشرت با دوستان    داشته اند. ازآنجاکه سفره های خانه های سنتی به مثابه اوقات فراغت برای جوانان است، با اطلاع رسانی و افزایش آگاهی می توان بستری سالم و متناسب با عرف جامعه در این محیط به وجود آورد.

احساس امنیت، احساس آزادی نسبی از خطرات است که موجد وضعیتی خوشایند توام با احساس آرامش جسمی و روحی می باشد. این پژوهش با هدف سنجش احساس امنیت اجتماعی دانش آموزان و تعیین رابطه آن با سرمایه اجتماعی خانوادگی و مدرسه ای آن ها انجام شد.روش شناسی: این پژوهش کمی و راهبرد آن پیمایش است. از نظر معیار زمان، مقطعی و به لحاظ ماهیت، کاربردی است. روش نمونه گیری از نوع خوشه ای چند مرحله ای می باشد .ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه و جامعه آماری، کلیه دانش آموزان دختر و پسر مقطع متوسطه دوم (نظری، فنی و کار و دانش) شهرستان کاشان در سال تحصیلی 1400-1399 می باشد. حجم نمونه پژوهش بر اساس فرمول کوکران 384 نفر برآورد شد.

براساس نتایج توصیفی، میزان سرمایه اجتماعی خانوادگی و مدرسه ای دانش آموزان در سطح متوسط رو به پایین ارزیابی و احساس امنیت اجتماعی بیش از نیمی از دانش آموزان در سطح پایینی است. در بخش یافته های استنباطی بین سرمایه اجتماعی خانوادگی و مدرسه ای و ابعاد آن با احساس امنیت اجتماعی دانش آموزان رابطه مستقیم و معناداری مشاهده شد.

رابطه معنادار و مثبت بین سرمایه اجتماعی مدرسه و خانواده و احساس امنیت با ذخیره ی نظری موجود و پژوهش های پیشین همسو است. سرمایه اجتماعی شامل منابع مفید قابل دسترس برای کنشگران است که از طریق روابط اجتماعی آن ها حاصل می گردد و به یک فرد یا گروه اجازه می دهد تا پایداری از روابط کم و بیش نهادینه شده ی آشنایی و شناخت متقابل و در نهایت امن را در اختیار داشته باشند.

هدف و این تحقیق با هدف سنجش تاثیر فضای مجازی در گرایشهای پرخاشگرانه دانش آموزان صورت گرفته است. اهمیت این تحقیق از آنجا نشات می گیرد که امروزه فضای مجازی تاثیرات نامطلوبی در بروز رفتارهای هیجانی پرخاشگرانه در بین دانش آموزان علیه دیگران به وجود آورده است. نظریه ها نیز به خوبی بر این امر صحه گذاشته اند.  روش این تحقیق با توصیفی - پیمایشی و جامعه آماری دانش آموزان منطقه 22 تهران هستند که بر پایه محاسبه معادله کوکران تعداد 146 نفربه عنوان حجم نمونه با شیوه نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای از سطح دبیرستان های منطقه انتخاب شدند. ابزار تحقیق نیز برای جمع آوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته بوده که قبل از اجرا، اعتبار و پایایی آن مورد تایید قرار گرفت که در نهایت داده ها در دو بخش توصیف و آزمون فرضیه ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.یافته های تحقیق نشان می دهد که نقش خانواده کنترل گرایش به خشونت دانش آموزان بسیار موثر بوده   (290/0= β) و در رتبه اول قرار دارد، در نتیجه فضای خشونت طلبی در اینترنت (249/0= β)  و بازی های اینترنتی (228/0= β ) نیز در افزایش خشونت طلبی دانش آموزان موثر هستند.

هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه نشاط اجتماعی با مشارکت اجتماعی و سیاسی در میان حاشیه نشینان و غیرحاشیه نشینان شهر تبریز است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه افراد حاشیه نشین و غیرحاشیه نشین کلانشهر تبریز در سال 1399 می باشد. از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای برای انتخاب پاسخگویان استفاده شده است. روش پژوهش از نوع توصیفی و روش گردآوری داده ها پیمایشی است. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه های نشاط اجتماعی، مشارکت اجتماعی و مشارکت سیاسی بر روی نمونه آماری اجرا شد. داده های پژوهش با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون گام به گام با استفاده از نرم افزار SPSS مورد تحلیل آماری قرار گرفت. بر اساس نتایج پژوهش از بین پنج مولفه نشاط اجتماعی تنها سه مولفه رضایت از زندگی، تعامل اجتماعی و کمک به دیگران با مشارکت اجتماعی و سیاسی رابطه معناداری داشته اند. همچنین نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد از بین ده مولفه مورد بررسی تنها دو مولفه مشارکت و پذیرش اجتماعی نقش پیش بینی کننده ای در مشارکت اجتماعی و سیاسی داشته اند. بر این اساس بین نشاط اجتماعی و مشارکت اجتماعی و سیاسی رابطه معنی داری وجود دارد.

با بررسی پژوهش های انجام شده درباره ی عوامل موثر بر احساس امنیت در استان اصفهان، مشاهده می شود که پژوهش های گوناگونی در بین گروه های مختلف جامعه ی این استان و بر اساس روش های متفاوت انجام شده است.  از این رو هدف پژوهش حاضر استفاده از روش فراتحلیل، برای تحلیل و ترکیب نتایج حاصله از این مطالعات می باشد. در پژوهش حاضر، 25 پژوهش انجام شده در زمینه ی مطالعات عوامل موثر بر احساس امنیت در استان اصفهان از مراکز پژوهشی کشور در طی سال های 1387 تا 1400، گردآوری و از میان این پژوهش ها، تعداد 18 پژوهش که قابلیت بررسی فراتحلیلی را داشتند، انتخاب و در مرحله اول، با در نظر گرفتن مفروضات همگنی و خطای انتشار، مورد ارزیابی قرار گرفتند. یافته های این ارزیابی حاکی از ناهمگنی اندازه اثر و عدم سوگیری انتشار این مطالعات بود. در مرحله دوم نیز ضرایب اندازه اثر هر یک از متغیرها با استفاده از نسخه دوم نرم افزار CMA2، مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته ها نشان می دهند که اندازه اثر عوامل اجتماعی، فردی، سیاسی، پلیسی، ارزشی، رسانه ای بر احساس امنیت شهروندان استان اصفهان به ترتیب 0.383 ، 0.354، 0.260، 0.223، 0.214 و 0.091 می باشد. در مجموع نتایج این پژوهش حاکی از آن است که عوامل اجتماعی بیشترین تاثیر (0.383) و در مقابل عوامل رسانه ای کمترین تاثیر (0.091) را بر احساس امنیت شهروندان اصفهانی دارد. به استناد نتایج به دست آمده به نظر می رسد باید در جامعه استان اصفهان از گفتمان امنیت اجتماعی دولت محور به سوی امنیت اجتماعی جامعه محور حرکت کنیم.

هدف پژوهش: حاضر انسجام بخشی، مرور نظام مند و یکدست سازی مطالعات صورت گرفته پیرامون رابطه هویت اجتماعی و احساس امنیت اجتماعی است.

پژوهش از نوع فراتحلیل است. جامعه آماری پژوهش را، مطالعات انجام شده در سال های 1389تا 1399 تشکیل دادند که با جستجو در سایت های داخلی و از طریق نمونه گیری هدفمند، 12مطالعه که دارای ویژگی های مناسب برای ورود به فراتحلیل بودند، انتخاب شدند. به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات، از نرم افزار  فراتحلیل (CMA2) استفاده شده است و با توجه به ناهمگونی بین مطالعات، از مدل اثرات تصادفی برای ترکیب نتایج و رسیدن به اندازه اثر استفاده شده است.

یافته های  پژوهش نشان داد که ضریب تاثیر هویت اجتماعی بر احساس امنیت معادل 495/0است که بر اساس معیار کوهن می توان گفت هویت اجتماعی در سطح متوسط بر احساس امنیت موثر می باشد. در نهایت دو متغیر «جنسیت» و «پراکندگی جغرافیایی» به عنوان متغیرهای تعدیل کننده انتخاب شدند. نتایج نشان داد که در بین زنان ضریب اندازه اثر برابر با 334/0و در گروه متناظر با آن یعنی مردان، این مقدار 586/0به دست آمده که نشان از تفاوت معنادار بین دو گروه دارد. بدین معنی که احساس امنیت در بین مردان نسبت به زنان بیشتر متاثر از هویت اجتماعی است. همچنین نتایج نشان داد که محاسبه اندازه اثر بر حسب پراکندگی جغرافیایی در بین نواحی مختلف متفاوت است. میزان انداز اثر برای نواحی شمال 503/0، شمال غرب 783/0 است که با توجه به معیار کوهن  بالا ارزیابی می شود و برای نواحی جنوب غرب و نواحی مرکزی به ترتیب 260/0و394/ است که نشان از رابطه ضعیف دارد.

دوران گذار از سنت به مدرنیته همراه با تحولات بزرگ فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی بوده است. یکی از مهمترین تغییرات حاصل از جامعه نوگرا را می توان در آنچه به تفاوت نسل امروز و گذشته یا شکاف نسل ها مشهور شده است، مشاهده نمود. به علت سریع بودن روند تحولات، نسل والدین و نسل فرزندان در هر دهه نسبت به دهه قبل از آن از تمایلات، انتظارات، ارزش ها و هنجارهای خاص خود برخوردار شده اند.در این مقاله سعی بر آن است که تغییرات فرهنگی در ارزش های دو نسل والدین و فرزندان مورد شناسایی قرار گرفته و راهکارهایی در جهت زدودن آثار منفی آن در خانواده ها و در جامعه ارائه نماید. کار میدانی تحقیق در استان اصفهان با روش پیمایش و با استفاده از تکنیک پرسشنامه صورت گرفت. برای سنجش اعتبار پرسشنامه از دو نوع اعتبار محتوا و صوری و برای محاسبه پایایی از آزمون الفای کرونباخ استفاده شده است. حجم نمونه 590 نفر و جامعه آماری شامل والدین(بالاتر از 35 سال)و جوانان (15 تا 30 سال) بوده اند. حجم نمونه در مناطق 15 گانه شهر اصفهان به تفکیک سن و جنس و منطقه محل سکونت پر شده است. نمونه گیری به شیوه سهمیه ای متناسب انجام شده است. جهت تجزیه و تحلیل از روش های آمار توصیفی(میانگین و انحراف استاندارد) و در سطح آمار استنباطی از تحلیل عاملی تاییدی و آزمون T تک نمونه ای و آزمون T با دو گروه مستقل استفاده شده است.یافته ها و میانگین تغییرات فرهنگی جوانان و والدین بالاتر از سطح متوسط می باشد. میانگین ارزش های فرهنگی والدین بالاتر از جوانان می باشد. پس در مجموع، نتیجه می گیریم که تغییرات فرهنگی جوانان و والدین آنها در شهر اصفهان متفاوت است.

مصرف مواد مخدر و محرک یکی از مهم ترین چالش ها و مشکلات سلامت اجتماعی و فردی در هر جامعه ای است که بخش های مختلف جامعه اعم از اقتصاد، خانواده و غیره را درگیر می کند. پژوهش حاضر با هدف مقایسه صفات شخصیتی هگزاکو در افراد وابسته به مواد مخدر، افراد وابسته به مواد محرک و افراد بهنجار انجام شد. طرح پژوهش توصیفی، از نوع علی مقایسه ای بود. جامعه آماری شامل تمامی مردان وابسته به مواد مخدر و محرک و افراد بهنجار استان سمنان در سال 1396-1395 بود که از بین آنها نمونه ای به حجم 300 نفر با استفاده از روش نمونه گیری دردسترس انتخاب شد. سه گروه از نظر سن، وضعیت اقتصادی، میزان تحصیلات همتاسازی شدند. اطلاعات با استفاده از پرسشنامه شش عاملی شخصیت هگزاکو (اشتون و لی، 2000) گردآوری شد. نتایج  نشان داد که در متغیر صداقت و فروتنی بین گروه بهنجار و وابسته به مواد مخدر تفاوتی وجود ندارد ولی بین گروه بهنجار و وابسته به مواد محرک و بین گروه وابسته به مواد مخدر و محرک در این متغیر تفاوت معنادار است. همچنین در متغیرهای وظیفه شناسی و گشودگی بین سه گروه تفاوت معنادار وجود دارد ولی در متغیرهای هیجان پذیری، برون گرایی و سازگاری به سه گروه تفاوت معنادار نیست. بنابراین می توان گفت که بین افراد وابسته به مواد مخدر، افراد وابسته به مواد محرک و افراد بهنجار ازنظر برخی از مولفه های صفات شخصیتی شش عاملی هگزاکو تفاوت وجود دارد. پس در برنامه های پیشگیرانه و درمانی برای مبارزه با اعتیاد باید برای برخی صفات شخصیتی افراد وزن بیشتری را در نظر گرفت.

مسئله اصلی این پژوهش، واکاوی دلایل عدم تاثیرگذاری مجازاتهای قانونی بر مهاجران فروشنده مواد مخدر مقیم در شهر تهران می باشد.با توجه به گرایش رو به تزاید گروهی از جوانان مهاجر در تهران برای فروش مواد مخدر به رغم لمس مجازات های سنگینی مانند اعدام، حبس های طولانی و جریمه های گزاف؛این سوال در ذهن شکل می گیرد که چرا رابطه مجازات و ارتکاب جرم در مورد مذکور، معکوس عمل کرده است و نتیجه ای که از چنین رابطه ای انتظار می رود، اتفاق نیفتاده است. بنابراین در این مقاله تلاش شده است تا به این پرسش پاسخ داده شود که کدام زمینه های اجتماعی و چگونه موجب استمرار فعالیتو عدم تاثیرگذاری مجازات ها در پیشگیری از چنین جرمی در بین مهاجران کجرو بوده است. روش پژوهش در چارچوب روش شناختی نظریه زمینه ای بوده است. به منظور فهم این مهم، به مطالعه دیدگاه افرادی پرداخته شده است که درگیر این مسئله هستند: 1- فروشندگان مواد مخدر و خانواده های آنان(جمعا 22نفر) 2- نیروهای مبارزه با مواد مخدر(8نفر). شیوه گردآوری اطلاعات در این پژوهش به صورت مصاحبه بوده است. نتایج بدست آمده نشان میدهد چند زمینه اجتماعی در عدم تاثیر گذاری مجازاتها دخیل بوده اند:بهنجار شدن جرم، ضعف نظام کنترلی، جاذبه های اقتصادی مهاجرت نابهنجار، یادگیری اجتماعی و  وجود محرک های که رغبت به فروش مواد را در بین این افراد افزایش داده است. این مقولات از مهمترین علل تاثیرگذار بر ادامه فعالیت فروش مواد مخدر به وسیله مهاجران کجرو بوده است.