فهرست مطالب

نشریه روابط خاک و گیاه
پیاپی 59 (پاییز 1403)

  • تاریخ انتشار: 1403/10/30
  • تعداد عناوین: 6
|
  • حدیث حاتمی* صفحات 1-16

    هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر کاربرد جداگانه و توام دو منبع آلی و معدنی فسفر بر ویژگی های رشدی، عملکرد و جذب فسفر گیاه کینوا در شرایط غیرشور و شور بود. بدین منظور، پژوهشی گلدانی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی شامل 3 سطح لجن فاضلاب شهری (صفر، 0/25 و 0/5 درصد وزنی به ترتیب M0،وM1 و M2)، 3 سطح سوپر فسفات تریپل (صفر، 29 و 38 میلی گرم بر کیلوگرم خاک به ترتیب T0،وT1 و T2)، و 2 سطح شوری آب آبیاری (2 و 12 دسی زیمنس بر متر) با 3 تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که افزایش شوری منجر به کاهش معنی دار تمام ویژگی های رشدی، عملکرد و جذب فسفر در گیاه کینوا در مقایسه با شرایط غیرشور شد اما افزودن تیمارها به ویژه کاربرد توام دو منبع کودی تا حدی آثار منفی شوری را تعدیل کرد. در شرایط غیرشور، تیمار T2M2 بیش ترین تاثیر را در بهبود وزن خشک شاخساره، وزن هزاردانه، عملکرد دانه و جذب فسفر داشت به گونه ای که این صفات را به ترتیب 2/8، 1/5، 3/1 و 13/7 برابر در مقایسه با شاهد افزایش داد. در شرایط شور، اگرچه بیش ترین مقدار ویژگی های مورد بررسی در تیمار T2M2 مشاهده شد اما با توجه به نبود تفاوت معنی دار بین این تیمار و T1M2 از یک سو و لزوم مدیریت صحیح مصرف کود از سویی دیگر، کاربرد تیمار T1M2 توصیه می شود. افزایش جذب فسفر در تیمارهای T2M2 و T1M2 و بهبود ماده آلی خاک از دلایل برتری این تیمارها در افزایش ویژگی های رشدی گیاه کینوا بود.

    کلیدواژگان: شبه غله، شوری، عملکرد دانه، کربن آلی خاک
  • الهام ناصری، محمدتقی عبادی، علی مختصی بیدگلی، ندا دلیر، رسول راهنمایی* صفحات 17-33

    افزایش تدریجی دما، کاهش بارش و کاهش حاصلخیزی خاک در دهه های اخیر موجب کاهش شدید عملکرد کلاله زعفران شده است. با توجه به اهمیت اقتصادی و اجتماعی زعفران در ایران، توسعه دانش و فناوری به منظور افزایش عملکرد کشت سنتی و توسعه کشت صنعتی آن بسیار ضروری است. بنابراین در این پژوهش گلخانه ای، ابتدا ویژگی های فیزیکی شش نوع مخلوط مواد اولیه بستر کشت بررسی شد. سپس اثر چهار نوع آن ها (شامل سه پرلیت با دانه بندی ریز، متوسط و درشت و یک مخلوط پرلیت-کوکوپیت-کوکوچیپس) بر رشد و نمو زعفران در قالب طرح کاملا تصادفی با پنج تکرار بررسی، و ویژگی های فیزیولوژیک و مورفولوژیک برگ (شدت فتوسنتز خالص لحظه ای، شدت فتوسنتز کل، وزن، تعداد و سطح)، بنه (وزن، تعداد و درصد بنه های درشت) و ریشه (تشکیل ریشه های رابط) زعفران ارزیابی شد. اندازه گیری ویژگی های فیزیکی چهار نوع بستر کشت نشان داد که بستر مخلوط دارای مناسب ترین نسبت رطوبت به هوا است. گیاهان کشت شده در این تیمار دارای بیش ترین وزن برگ، شدت فتوسنتز خالص لحظه ای، و وزن (و درصد وزنی) بنه دختری درشت بودند. در بین سه بستر پرلیت خالص، پرلیت با اندازه متوسط ویژگی های فیزیکی بهتری داشت و عملکرد گیاهان در این بستر در مجموع بیش تر از دو بستر دیگر بود. بنه های کشت شده در سه بستر پرلیت خالص ریشه رابط تولید کردند. در مجموع یافته های این پژوهش نشان داد که هرچند زعفران گیاهی ژئوفیت با نیاز آبی کم معرفی شده است اما تامین کافی آب و عناصر غذایی موجب بهبود معنی دار ویژگی های فیزیولوژیک و مورفولوژیک، از جمله افزایش ذخیره عناصر غذایی در بنه ها می شود که برای تکثیر کارآمد آن در نسل های بعدی ضروری است.

    کلیدواژگان: پرلیت، کوکوپیت، کوکوچیپس، ریشه رابط، هیدروپونیک
  • مهدی حمزه محمدآبادی، علیرضا لادن مقدم*، الهام دانائی، وحید عبدوسی صفحات 35-51

    امروزه تلاش های زیادی به منظور یافتن راه های مناسب برای ارتقاء کیفیت خاک و محصولات کشاورزی انجام گرفته است، که یکی از این راهکارها به کار بردن کودهای زیستی و کودهای آلی است. این پژوهش به منظور بررسی اثر قارچ مایکوریزا (M) (Funneliformis mosseae) و سطوح مختلف اسید هیومیک (HA) (صفر، 200 و 400 میلی گرم در هر گلدان) و اسید سالیسلیک (SA) (صفر، 100 و 200 میلی گرم در لیتر) بر شاخص های رشدی، صفات بیوشیمیایی و میزان عناصر غذایی در گیاه بادرنجبویه (Melissa officinalis L. cv. Citronella) در گلخانه ای در شمال ایران اجرا شد. آزمایش به صورت طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار انجام شد. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد، تمام تیمارها بر صفات مورد بررسی اثر معنی دار داشتند. بیش ترین مقادیر وزن تازه و خشک شاخساره، فنل کل، فلاونوئید، نیتروژن، فسفر و پتاسیم در تیمار M +وHAو400 +وSAو200 مشاهده شد و بیش ترین وزن تازه و خشک ریشه و حجم ریشه در تیمار M +وHAو400 + SAو100 به دست آمد. همچنین بیش ترین محتوای کلروفیل کل و عملکرد اسانس در تیمار M +وHAو200 +وSAو200 به دست آمد. به طور کلی تیمار قارچ مایکوریزا به همراه اسید هیومیک 400 میلی گرم در هر گلدان و اسید سالیسیلیک 200 میلی گرم در لیتر تیمار موثری برای بهبود رشد رویشی، صفات بیوشیمیایی و جذب عناصر غذایی در گیاه بادرنجبویه است.

    کلیدواژگان: اسانس، سیترونلا، فنل، کود زیستی، کلروفیل کل
  • زهرا خدادادی، مریم مودی، سید موسی موسوی کوهی*، محبوبه سادات حسین زاده صفحات 53-69

    در برخی از نواحی شور به دلیل فعالیت های صنعتی، آلاینده هایی مانند فلزات سنگین گسترش یافته است. گیاهان شورزی می توانند برای گیاه پالایی این نواحی مفید باشند. به منظور بررسی اثر شوری و فلز سنگین مس و اثر برهمکنش آن ها بر گیاه شورزی جارو (.Bassia scoparia L)، دو آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در آزمایشگاه هیدروپونیک دانشگاه بیرجند انجام شد. در آزمایش اول، آثار اصلی و برهمکنش پنج سطح شوری (صفر، 100، 200، 300 و 400 میلی مولار) و پنج غلظت فلز سنگین مس (صفر، 50، 100، 200 و 300 میلی گرم بر لیتر) بر ویژگی های جوانه زنی بذر جارو مورد سنجش قرار گرفت. نتایج این آزمایش نشان داد که افزایش شوری و غلظت مس تاثیر منفی معنی داری بر جوانه زنی و رشد گیاهچه های جارو دارد. در آزمایش دوم، در کشت گلدانی اثر سه سطح شوری (صفر، 100 و 300 میلی مولار) و سه غلظت مس (صفر، 50 و 100 میلی گرم بر لیتر) بر صفات رشدی و غلظت سدیم و مس در ریشه و شاخساره مورد بررسی قرار گرفت. شوری به طور معنی داری غلظت سدیم را در ریشه و شاخساره افزایش داد اما تاثیری بر غلظت مس در ریشه و شاخساره نداشت. تحت تاثیر غلظت مس در محیط ریشه، غلظت این فلز در ریشه و شاخساره افزایش یافت. با این وجود، گیاه جارو به دلیل داشتن ضرایب انباشتگی کم تر از یک، برای استخراج گیاهی فلز سنگین مس مناسب به نظر نمی رسد، هر چند با دارا بودن زی توده مناسب و جذب قابل توجه مس در ریشه می تواند برای تثبیت این فلز مورد استفاده قرار گیرد.

    کلیدواژگان: تنش، جوانه زنی، فلز سنگین، کلرید سدیم، گیاه جارو
  • یاسر عزیزی کیا، مصطفی مرادی*، زهرا درویش پسند، حمید طالشی صفحات 71-87

    یکی از گونه های بسیار مهم در بافت جنگل های غرب و جنوب کشور، درختچه مورد (.Myrtus communis L) است. مورد یک گونه مدیترانه ای است که با توجه به وسعت و دامنه پراکنش آن، دانسته های کمی در رابطه با پراکنش این گونه در منطقه جنوب غرب کشور وجود دارد. در این پژوهش به بررسی ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک در توده های M. communis در استان های فارس، کهگیلویه و بویر احمد و خوزستان پرداخته شد تا بتوان دانسته های پایه از ویژگی های خاک در مناطق پراکنش درختچه مورد در استان های جنوب غربی ایران جمع آوری کرد. نمونه برداری خاک در توده های مورد با استفاده از 5 پلات 25×25 متر و از لایه 20-0 سانتی متری انجام شد. ویژگی های خاک شامل نیتروژن، فسفر قابل جذب، پتاسیم قابل استفاده، کربن آلی، pH، بافت و چگالی ظاهری اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که بیش ترین مقادیر کربن آلی و نیتروژن خاک مربوط به توده مورد شهرستان نورآباد ممسنی بود که دارای اختلاف معنی داری با دیگر مناطق بود. همچنین کم ترین مقادیر کربن آلی و نیتروژن خاک مربوط به منطقه اندیکا بود. توده های مورد در خاک های با pH خنثی تا کمی قلیایی پراکنش دارد. بافت خاک در تمام مناطق مورد بررسی ترکیبی از کلاس های لوم، لوم شنی و لوم سیلت بود. مقایسه میانگین آزمون t بین توده های مورد و مناطق مجاور مشخص کرد که مقادیر کربن آلی، نیتروژن، فسفر و پتاسیم خاک در توده های مورد نسبت به مناطق مجاور آن بیش تر بود. به طور کلی درختچه مورد در خاک های با بافت درشت و لومی و pH نزدیک به خنثی یا کمی قلیایی با حاصلخیز بالا رشد بهتری دارد.

    کلیدواژگان: جنگل های زاگرس، گونه های مدیترانه ای، نیاز رویشگاهی، عناصر غذایی خاک، نیتروژن
  • سعید خسروی، علی تهرانی فر*، یحیی سلاح ورزی، امیرحسین خوش گفتارمنش، لیلا چهل تنان صفحات 89-107

    کلسیم برای بهبود رشد و کیفیت گل های شاخه بریده مهم است و انتخاب منبع مناسب کلسیم می تواند به تولیدکنندگان گل رز کمک شایانی کند. این پژوهش با هدف بررسی آثار محلول پاشی نیترات کلسیم، آمینو کلات کلسیم و شاهد (آب مقطر) بر رشد، صفات مورفولوژیک، غلظت عناصر غذایی و عمر گلجایی رز رقم جومیلیا انجام شد. این پژوهش در گلخانه تحقیقاتی گیاهان زینتی دانشگاه فردوسی مشهد در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار و هر تکرار شامل شش بوته و به مدت شش ماه از اول مردادماه 1401 تا اول بهمن ماه 1401 اجرا شد. نتایج نشان داد محلول پاشی نیترات کلسیم نقش موثری در بهبود صفات رشدی گل رز دارد به طوری که طول ساقه، قطر ساقه، وزن تازه ساقه، قطر گل و تعداد گل را به ترتیب 38/26، 29/87، 37/47، 19/38 و 12/20 درصد نسبت به شاهد افزایش داد. همچنین کاربرد نیترات کلسیم با افزایش به ترتیب 20/96، 65/77 و 37/53 درصدی کلروفیل a، b و کل سبب افزایش 23/32 درصدی نرخ فتوسنتز شد. بیش ترین میزان کارتنوئید و حجم ریشه در تیمار محلول پاشی آمینو کلات کلسیم به دست آمد. نتایج بیانگر اثربخشی نیترات کلسیم در تامین کلسیم گلبرگ و در نتیجه افزایش 13/62 درصدی شاخص پایداری غشا و افزایش 4/1 روز عمر گلجایی نسبت به شاهد بود. آمینو کلات کلسیم نقش مهمی در به تعویق انداختن کاهش وزن و تامین کلسیم و نیتروژن ریشه، فسفر و پتاسیم برگ داشت. درحالی که بیش ترین غلظت نیتروژن برگ، و فسفر و پتاسیم ریشه در اثر محلول پاشی نیترات کلسیم به دست آمد. با توجه به نتایج به دست آمده، محلول پاشی هر هفته کلسیم با غلظت 160 میلی گرم در لیتر به ویژه از منبع نیترات کلسیم برای تامین کلسیم مورد نیاز گل رز و بهبود ویژگی های رشدی و عمر گلجایی توصیه می شود.

    کلیدواژگان: رشد، شاخص پایداری غشا، عمر گلجای، عناصر غذایی، فتوسنتز
|
  • H. Hatami* Pages 1-16

    The objective of this study was to compare the effect of municipal sewage sludge (MSS) and triple superphosphate (TSP) application on some growth traits and P uptake of quinoa under saline and non-saline conditions. Therefore, a pot experiment was conducted in a completely randomized factorial design with 3 TSP levels (0, 29 and 38 mg kg-1 soil, named as T0, T1 and T2, respectively), 3 MSS levels (0, 0.25 and 0.5 %w/w, named as M0, M1 and M2, respectively), 2 irrigation water salinity levels (2 and 12 dS m−1, named as non-saline and saline, respectively) and 3 replicates. The results showed that, although all the growth traits of quinoa significantly decreased by increasing of irrigation water salinity, application of MSS and TSP (especially combined treatments) was able to diminish the negative effect of salinity. In the non-saline condition, the highest amounts of shoot dry weight, seed yield and P uptake were observed for T2M2, which were 2.8, 3.1 and 13.7 times more than T0M0, respectively. In the saline condition, although T2M2 had the greatest enhancement in all the measured traits, there was no statistically difference between this treatment and T1M2. This result suggested that application of T1M2 in the saline condition was more convenient for improving the growth of quinoa as well as fertilizer management. The T2M2 and T1M2 were the best treatments in the non-saline and saline conditions, respectively, probably due to improvement of P uptake by quinoa as well as increase of soil organic matter content.

    Keywords: Soil Organic Carbon, Pseudo-Cereal, Salinity, Seed Yield
  • E. Naseri, M. T. Ebadi, A. Mokhtassi-Bidgoli, N. Dalir, R. Rahnemaie* Pages 17-33

    The gradual rise in temperature, reduced rainfall, and soil fertility decline in recent decades have significantly lowered saffron stigma yield. Given saffron's vital economic and social role in Iran, enhancing traditional cultivation methods and advancing industrial cultivation technology are crucial. This study assessed the impact of four non-soil cultivation substrates (three perlite variants - fine, medium, coarse, and a perlite-cocopeat-cocochips mixture) on saffron growth and development. Using a completely randomized design with five replications, the physiological and morphological characteristics of leaf (net photosynthesis rate, total photosynthesis rate, weight, number, and area), corm (weight, number, large-sized percentage), and root (contractile root formation) of saffron were evaluated. Measuring physical indices revealed that the mixed substrate had the most optimal water-to-air ratio. Plants grown in this substrate exhibited the highest leaf weight, net photosynthesis rate, and large-sized cormlet weight (and weight percent). Among the three pure perlite substrates, the medium-sized perlite showed superior physical properties and higher plant yield compared to the other two substrates. Corms grown in the pure perlite substrates produced contractile roots. Overall, the study indicated that despite saffron being a low-water geophyte, adequate water and nutrient supply significantly enhance its physiological and morphological parameters, including nutrient storage in corms, crucial for efficient reproduction in subsequent generations.

    Keywords: Cocopeat, Cocochips, Contractile Root, Hydroponic, Perlite
  • M. Hamzeh Mohamadabadi, A.R. Ladan Moghaddam*, E. Danaee, V. Abdossi Pages 35-51

    Many efforts have been made to find suitable ways to improve the quality of soil and agricultural products, among which are biofertilizers and organic fertilizers. This study was performed to investigate the effect of mycorrhiza fungus (M) (Funneliformis mosseae), different levels of humic acid (HA) (0, 200, and 400 mg pot-1) and salicylic acid (SA) (0, 100, and 200 mg L-1) on the growth indices, biochemical characteristics and nutrient levels of lemon balm (Melissa officinalis L. cv Citronella) in a greenhouse in northern Iran. The experiment was performed in a completely randomized design with three replications. The results showed that all treatments had a significant effect on the measured variables. The highest fresh and dry weights of shoot, phenol and flavonoid, nitrogen, phosphorous and potassium contents were observed in the M + HA 400 + SA 200 treatment and the highest fresh and dry weights of shoot and root volume were obtained in the M + HA 400 + SA 100 treatment. Also, the maximum total chlorophyll content and essential oil yield were obtained in the M + HA 200 + SA 200 treatment. In general, mycorrhizal fungus with humic acid 400 mg pot-1 and salicylic acid 200 mg L-1 treatment is effective to improve vegetative growth, essential oil and nutrient uptake in lemon balm.

    Keywords: Biofertilizer, Citronella, Essential Oil, Phenol, Total Chlorophyll
  • Z. Khodadadi, M. Moudi, S.M. Mousavi-Kuohi*, M.S. Hosseinzadeh Pages 53-69

    In some saline areas, pollutants such as heavy metals have been spread due to industrial activities. Halophyte plants can be useful for phytoremediation of such areas. To investigate the effect of salinity and heavy metal copper and their interaction effect on the halophyte plant Bassia scoparia L., two factorial experiments were conducted in a completely randomized design in hydroponics laboratory of Birjand University. In the first experiment, interaction effects of five levels of salinity (0, 100, 200, 300, and 400 mM) and five levels of copper (0, 50, 100, 200, and 300 mg/L) on the germination characteristics of B. scoparia seeds were measured. Results of this experiment showed that the increase in salinity and copper concentration had a significant negative effect on the germination and growth of seedlings. In the second experiment, the effects of three levels of salinity (0, 100, and 300 mM) and three levels of copper (0, 50, and 100 mg/L) on the traits related to growth and sodium and copper contents in root and shoot were investigated in pot culture. Salinity significantly increased the amount of sodium in root and shoot but did not affect the amount of copper in root and shoot. In the copper treated conditions, amount of this metal increased in root and shoot of B. scoparia. However, by having accumulation factors of less than one, B. scoparia does not seem suitable for plant extraction of copper, although it can be used to stabilize this metal by having a suitable biomass and considerable absorption of copper in root.

    Keywords: Bassia Scoparia, Germination, Heavy Metal, Sodium Chloride, Stress
  • Y. Azizi Kia, M. Moradi*, Z. Darvishpasand, H. Taleshi Pages 71-87

    Myrtus communis is one the most important Mediterranean species in Zagros forest. Although, M. communis widely spreads in Zagros forest, little information is available about its distribution in south western parts of Iran. Due to the lack of information on its distribution in southern Zagros, in the present study soil physical and chemical properties of M. communis stands in Fars, Khuzestan, and Kohgiluyeh and Boyer Ahmad provinces were determined to generate basic information about soil properties in its stands in south western provinces of Iran. In each site, five 25 × 25 meter plots were selected and soil samples were taken from the 0‒20 cm layer. Soil analysis included total nitrogen, available phosphorous, available potassium, organic carbon, pH, texture and bulk density. Our results indicated that the highest values for soil nitrogen and organic carbon contents belonged to the M. communis stand in Nourabad Mamasani and were significantly higher compared to the other sites. While the lowest values of soil nitrogen and organic carbon recorded for Andika, were significantly lower compared to the other sites. M. communis stands in Nourabad Mamasani had the highest soil fertility, compared to the other sites. Besides, M. communis spreads in neutral or slightly alkaline soils. Soil textures in the studied sites were loam, sandy loam and silt loam classes. Independent sample t-test showed that M. communis stands had higher soil nitrogen, organic carbon, phosphorus, and potassium compared to the vicinity stands. Overall, M. communis prefers coarse and loamy soils with neutral pH or slightly alkaline and high nutrients.

    Keywords: Zagros Forest, Mediterranean Species, Site Demands, Nitrogen, Soil Nutrients
  • S. Khosravi, A. Tehranifar*, Y. Selahvarzi, A.H. Khoshgoftarmanesh, L. Cheheltanan Pages 89-107

    Calcium plays a crucial role in improving the growth and quality of cut flowers, and selecting the appropriate calcium source can significantly benefit rose producers. This study aimed to evaluate the effects of foliar application of calcium nitrate, calcium amino chelate, and control (distilled water) on the growth, morphological traits, nutrient concentrations, and vase life of the rose cultivar 'Jumilia.' The research was conducted in the ornamental research greenhouse at Ferdowsi University of Mashhad in a completely randomized design with four replications, each containing six plants, over a period of six months from early August 2022 to early February 2023. The results showed that foliar application of calcium nitrate significantly improved the growth traits of roses, increasing stem length, stem diameter, fresh stem weight, flower diameter, and flower count by 38.26, 29.87, 37.47, 19.38, and 12.20%, respectively. Additionally, calcium nitrate application increased chlorophyll a, b, and total chlorophyll content by 20.96, 65.77, and 37.53%, respectively, resulting in a 23.32% increase in photosynthesis rate. The highest carotenoid content and root volume were obtained due to the application of amino calcium chelate. The findings also indicated that calcium nitrate was effective in supplying calcium to the petals, leading to a 13.62% increase in membrane stability index and a 4.1-day extension in vase life compared to the control treatment. Amino calcium chelate played a key role in delaying weight loss and providing calcium and nitrogen to the roots, as well as phosphorus and potassium to the leaves. Meanwhile, the highest nitrogen concentration in leaves, as well as phosphorus and potassium concentrations in roots, were achieved with calcium nitrate application. Based on the results, weekly foliar application of calcium at a concentration of 160 mg/L, especially from calcium nitrate, is recommended to supply the calcium requirements of roses and improve their growth traits and vase life.

    Keywords: Growth, Membrane Stability Index, Nutrients, Photosynthesis, Vase Life