فهرست مطالب
نشریه دین و ارتباطات
سال چهاردهم شماره 2 (پاییز و زمستان 1386)
- تاریخ انتشار: 1386/10/11
- تعداد عناوین: 9
-
صفحه 5مقاله حاضر به بررسی رابطه اینترنت، دین و فرهنگ مردم پسند می پردازد و می کوشد نشان دهد که اینترنت ضمن آنکه امکاناتی را در اختیار دین قرار می دهد، چگونه به عنوان پایگاهی برای تعاملی جدید میان دین و فرهنگ مردم پسند قرار می گیرد. در ابتدا، به این نکته اشاره خواهد شد که فضای مجازی حداقل به دلیل پنج ویژگی فضای مساعدی را برای گسترش ارتباطات دینی فراهم می سازد:1. سرزمین زدایی و جهانی شدن بازار دین، 2. دموکراتیزه کردن دینی، 3. گمنامی، 4. دسترسی آسان، 5. اعتماد. مقاله تلاش می کند که به دو نوع حضور دین در فضای مجازی اشاره کند: دین برخط و دین به صورت برخط. تعاملی ترین شکل تعامل دین و اینترنت «دین به صورت برخط» است که در آن مؤمنان می توانند در فضای مجازی به تعاملات دینی خود بپردازند. سرانجام، مقاله به این مسئله می پردازد که اینترنت فضایی برای حضور فرهنگ مردم پسند است و حضور این محتوا و تعامل آن با محتوای دینی، به درک و تفسیر جدیدی از دین منجر می شود.
کلیدواژگان: اینترنت، تکنولوژی های نوین ارتباطی، دین، فرهنگ مردم پسند، دین برخط، دین به صورت بر خط، فضای مجازی دینی -
صفحه 25مقاله حاضر به دنبال پاسخ به این سؤال است که در عزاداری های اخیر چه تغییراتی رخ داده است که مایه نگرانی قاطبه مؤمنان و روحانیان شده است. برای پاسخ به این سؤال، پس از بررسی انواع ادبی تراژدی، حماسه و مصیبت، نتیجه گرفته شده که یکی از تغییرات مهم در حوزه آثار ادبی عاشورا، تغییر از حماسه به تراژدی در سده های گذشته و تغییر از تراژدی به مصیبت در سالهای اخیر است. ترکیب مصیبت با عشق زمینی، باعث ایجاد نوع ادبی خاصی شده که عزاداری بر مبنای آن، بیشتر کارکرد اجتماعی دارد تا مذهبی. این موضوع در مقاله با مستنداتی از اشعار و نوحه ها نشان داده شده است.
کلیدواژگان: عزاداری، ادبیات عاشورا، حماسه، تراژدی، مصیبت، انواع ادبی -
صفحه 47در زیست جهان فرهنگی معاصر پیوند میان دو مقوله اثرگذار، «قدرت و فرهنگ»، بیش از پیش خود را در قالب و شکل بندی اجتماعی سیاسی سیاست فرهنگی (گفتمان) و سیاست گذاری فرهنگی (راهبرد و کردار ایدئولوژیک) نشان داده است. پیامد کارکردی این سیاست ها در مجموع چیزی جز تعیین معنای زیست اجتماعی و کنش های روزمره، بازنمایی فرهنگی و مشروعیت بخشیدن به فرهنگ زندگی روزمره و نهایتا انتظام بخشیدن به اندیشه و کردارهای فرهنگی نیست. در این میان دست کم ما شاهد ایجاد پررنگ حوزه دیگری از این سیاست های فرهنگی هستیم که حلقه محوری آن را دین تشکیل می دهد؛ منظور سیاست (های) فرهنگی دینی است که شکل بندی اجتماعی را با محتوای فرهنگ دینی، سیاست دینی، سیاست گذاری فرهنگ دینی و سیاست گذاری دینی در فرهنگ پدید آورده اند. به این معنا سیاست (های) فرهنگی دینی، به ویژه در جوامع حساس تر به فرهنگ دینی و دارای رژیم های سیاسی با جهت گیری فرهنگ دینی (از جمله ایران معاصر)، با سوژه گفتمانی سروکار دارند که می توان آن را فرهنگ مردمی (مردم پسند) دانست. از این منظر مسئله این است که در سیاست گذاری دینی برای فرهنگ مردمی ایران: 1. کدام سیاست های گفتمانی محوریت یافته اند؟ 2. به کدام سوژه های گفتمانی در این سیاست ها بیشتر ارجاع شده است؟ 3. غایت گفتمانی محوری در این سیاست ها برای سوژه ها چیست؟
در مقاله حاضر پرسش های این مسئله در دل چارچوب نظری خاص، سیاست های دینی هویت- مقاومت فرهنگی، و روش متناسب با آن، تحلیل گفتمان انتقادی، پاسخ داده شده اند.
کلیدواژگان: قدرت و فرهنگ، سیاست های گفتمانی، سوژه های گفتمانی، سیاست های دینی هویت، مقاومت، تحلیل گفتمان انتقادی، غایت گفتمانی، فرهنگ مردمی، فرهنگ دینی، سیاست دینی، سیاست گذاری فرهنگ دینی و سیاست گذاری دینی در فرهنگ -
صفحه 79استفاده از رسانه سینما برای القای پیام ها و مفاهیم دینی، بخشی از فعالیت های رسانه ای جهان معاصر است. این استفاده گاه به صورت بسیار سطحی و ساده اندیشانه و گاه ناشی از یک درک عمیق از دین و رسانه و ضروریات هر یک می باشد. در حالت اول، فیلم دینی محدود به یک دین خاص و مضمون آن، شعاری می شود. در حالت دوم، فیلم دینی دربردارنده وجه مشترک پیام های عمیق الهی و بشری مشترک در همه ادیان است و بنابراین برای طیف وسیع تری از مخاطب، استفاده می شود بدون اینکه با شعارهای سطحی آنان را دلزده کند.
در مقاله حاضر ضمن مقایسه تحلیلی فیلم های ایرانی «کویر»- به عنوان نمونه ای از سینمای نوع اول- «قدمگاه»- به عنوان نمونه ای از سینمای نوع دوم- به دنبال تایید این ادعا هستیم که سینمای دینی نوع دوم با ویژگی چندلایه و هنری بودن می تواند سینمایی موفق و تاثیر گذار در جهت اهداف آن باشد، در حالی که سینمای نوع اول، بر ضد خود و اهدافش عمل می کند و با دلزده کردن مخاطب، در حقیقت وی را از دین دور می کند.
کلیدواژگان: سینمای دینی، تحلیل فیلم، رسانه ای کردن دین -
صفحه 101در حوزه مطالعات اجتماعی دین در ایران، معمولا کمتر به این مسئله پرداخته شده است که وجدان جمعی اجتماع دینی از طریق چه سازوکار هایی تولید و بازتولید می شود. بنا به رویکردهای انسان شناسی اجتماعی و نمادین می توان به طرح این مسئله پرداخت که مهم ترین و عمومی ترین مناسک دینی که نقش اصلی را در بازتولید وجدان جمعی شیعیان دارد، کدام است. دورکیم معتقد است که دین و امر قدسی در نهایت همان بازنمایی جامعه در نمادهای مقدس است. جامعه از طریق این نمادها، خودش را در مناسک مذهبی و نظام اعتقادی همراه آن ها برای افراد بازتولید می کند. در طی این مناسک وجدان جمعی مؤمنان به طور فعالانه تولید و بازتولید می شود و فرد آگاهی جمعی خودش را از خلال ذهنیت مذهبی موجود در مناسک دینی، به دست می آورد و از این طریق جامعه، خودش را در فرد درونی می کند.
سفرنامه نویسان غربی از دوره صفویه به این سو داده های بسیاری را در حوزه های مختلف فرهنگ و جامعه دینی ایران فراهم کرده اند. یکی از مسائل مورد توجه برای ناظران مسیحی در ایران، دین و مذهب ایرانی و به ویژه مذهب تشیع بوده است. این داده ها بیانگر آن است که عزاداری محرم، عمومی ترین و مرکزی ترین مناسک جمعی شیعیان است که جامعه شیعی در آن به اوج احساسات و عواطف جمعی مذهبی خودش می رسد. بنا به رویکردی دورکیمی، مناسک محرم مهم ترین و اصلی ترین منسک دینی است که وجدان جمعی و آگاهی جمعی شیعیان ایرانی در آن تولید و بازتولید می شود. ذهنیت مذهبی مؤمنان نیز در طی این مناسک در افراد ایجاد می شود و از خلال این ذهنیت، پیوند فرد با جامعه و هویت اجتماعی اش بازتولید می شود و به نوعی ظهور عمومی پیدا می کند؛ و از سوی دیگر، جامعه خودش را با اقتداری بیشتر در فرد درونی می سازد. همه این ها سبب شده است که مناسک عزاداری اصلی ترین محمل انتقال و تداوم وجدان جمعی شیعیان ایرانی باشد.
کلیدواژگان: تشیع، مناسک عزاداری، وجدان جمعی، آگاهی جمعی، هویت اجتماعی، انسان شناسی دین، سفرنامه -
صفحه 121جامعه فرانسه امروزی نمادی از تقابل جدی دین و دولت شده است. از سویی دولت با تفاسیری جدید از قوانین لائیک سعی دارد تا از گستره دین در عرصه عمومی جلوگیری کند و دین را در چارچوب سابق در حوزه سلایق خصوصی نگه دارد و از سوی دیگر فرآیندی جدید از دینمداری در فرانسه ظاهر گشته که نمی تواند در قالب قدیم جاگیرد و مدعی آن است که دولت غیردینی نمی تواند نسبت به حقوق دینی افراد بی طرف بماند و بلکه از وظایف دولت ها تعهد به رعایت حقوق شهروندان است؛ هرچند این سنخ از حقوق لزوما در گذشته دارای سابقه نباشد. در این منازعه، آنچه بیش از همه پژوهشگر بی طرف در میدان مطالعه را مجذوب می سازد مسئله رخنه نوعی معناگرایی در جامعه فرانسوی به تبع این گفتمان دینی- غیردینی است. نویسنده در مقاله حاضر با انجام مطالعات میدانی، کتابخانه ای و گفتگو با شهروندان و مسئولان وقت جامعه فرانسه به ترسیم جامعه شناختی فرضیه ای می پردازد که بر پایه آن ضمن آنکه فرهنگ دینی در جامعه لائیک قدرت یافته است به همان میزان، دولت لائیک هم فربگی خویش را بیش از مرزهای قدیم، امروز حتی در برخی حوزه های خصوصی شهروندان می جوید.
کلیدواژگان: لائیسیته، دینداری، اسلام، مسیحیت، بی دینی، مدرنیته، اعجاززدایی، فرانسه -
صفحه 157امروزه شاهد انقلاب جدید در زمینه اطلاعات و ارتباطات در فضای واقعی مجازی و واقعیت مجازی هستیم. مفهوم «دهکده جهانی» به ذهنیت جهانی تغییر هویت داده است. اکنون «انقلاب ارتباطات» به «انقلاب اطلاعات» تبدیل شده است. در اثر فن آوری های جدید سازمان ها و نهاد ها و روابط بین آن ها از اساس دگرگون شده است.
روابط عمومی به عنوان حلقه واسط و اتصال دهنده نهاد ها و سازمان ها باید توانایی سازگاری با شرایط جدید را داشته باشد. از این رو، لازم است رهبران و مسئولان روابط عمومی ها بیش از هر چیز دیگری به تبیین تاثیر فن آوری های جدید بر نهاد ها و سازمان ها بپردازند.
مقاله حاضر ضمن تعریف مفهوم روابط عمومی الکترونیک و ضمن تاکید بر این نکته که این نوع از روابط عمومی تا کنون به حد کافی رشد نیافته و به بیانی مراحل اولیه خود را پشت سر می گذارد، برای آن آینده امیدوارکننده ای را متصور است؛ آینده ای که در آن روابط عمومی الکترونیک به تمامی سازمان ها و نهادهای دولتی و خصوصی بسط خواهد یافت. انتظار می رود که در آینده ای نزدیک روابط عمومی دچار تحولات عمیقی شود که نتیجه آن تغییری بنیادی در یکی از مهم ترین وظایف روابط عمومی، یعنی پژوهش محوری در ابعاد مختلف، خواهد بود. مقاله حاضر ابعاد مختلف تغییرات ذکرشده در حیطه روابط عمومی را بررسی می کند.
کلیدواژگان: آینده پژوهی، روابط عمومی، روابط عمومی الکترونیک، مخاطب شناسی، تاثیر رسانه ها -
صفحه 185
-
Page 5This paper tries to study the complex relationship between religion, popular culture and the internet. The Internet not only prepares some facilities for religion, but also it’s a site for a new interaction between religion and popular culture. First, the paper points out five features of the Internet which help to extend and promote the religious communication in the cyberspace: 1. deterritorialization and globalization of religious market,2. religious democratization, 3. anonymity, 4. easy accessibility, 5. trust. The paper distinguishes between two forms of presence of religion on the net: religion online and online religion. Religion online is a more interactive form of relationship among the faithful. Finally, the paper deals with the presence of popular culture on the net, and its interaction with religion that will lead to a new interpretation of religious beliefs and values in the believers.
-
Page 25The article is to search for answers as to what changes have occurred in today’s Ashura mourning ceremonies to cause concerns amongst the majority of Muslims. After analyzing literary genres of epic, tragedy, and elegy, the conclusion is that one of the most significant changes was a shift from epic to tragedy in Ashura literary works in the previous centuries and then from tragedy to elegy in the previous years. Combining elegy with worldly love has created a certain type of literature whose mourning presents more a social than a religious function. The idea has been illustrated through samples from the available poems and dirges.
-
Page 47In the contemporary cultural world, the linkage between two influential issues, i.e power and culture is manifested mostly in the forms of cultural politics as well as cultural policy. The functional aftermath of these is nothing but determining the bio-social meaning and everyday actions, cultural representation and legitimizing everyday culture and ultimately organizing thought and cultural acts. Here we are also witnessing the formation of another noticeable domain of cultural policies that are centered around religion. This means a religious cultural policy that has resulted in a social pattern consisting of religious culture, religious politics, religious culture policies and religious policies in culture. In this sense religious culture politics especially in more religious sensitive societies or the ones with religious- oriented regimes (such as contemporary Iran) deal with a discourse that could be called popular culture. In this regard there are some questions about religious policies for the Iranian popular culture that need to be elaborated.1-Which discourse policies are pivotal?2-Which discourse subjects are more referred to?3-What are the ultimate discourses for these subjects?The article has provided answers for these within particular theoretical frameworks such as religious politics of identity- cultural resistance and its appropriate method and critical discourse analysis.
-
Page 79Using the medium of cinema to convey religious concepts and messages is part of media activities in contemporary world. This usage is sometimes very naïve and simple and sometimes is generated from a deep understanding of religion, media and the necessities of each. In the first case the religious movie is confined to a specific religion and its theme seems like a slogan. In the second case the religious movie will include the shared divine and human messages among religions. As such it will become interesting for a vaster range of the audience, without disappointing them with simple slogans.In this article, while comparing two movies i.e Kavir (the Desert), and Ghadamgah (the Station), as examples for the first and second kind of cinema, it is argued that the religious cinema of the second kind, being multilayered and artistic, will be effective and successful in respect to its aims, whereas the first kind will work against itself and its aims, and actually will alienate the audience from real religion.
-
Page 101In the field of religious social studies in Iran, they have done little about the mechanism of production and reproduction of the collective conscience of a religious community. By relying on approaches existing in symbolic and social anthropology we can raise the issue of tracing the most salient and common religious rituals that have the principal role in reproducing the shia's collective conscience. According to Durkheim, religion and the sacred are ultimately the representation of the society in sacred symbols. In other words, the society reproduces itself in religious rituals and their accompanying ideology through these symbols.In the process of these rituals, the believer's collective conscience is actively produced and reproduced and the the individual gains his collective consciousness out of the existing religious mentality in those rituals, thus internalizing his society.Western travelogue writers from Safavids onwards have provided numerous data about various cultural domains and Iranian religious society. A noticeable issue for Christian observers in Iran, has been the Iranian religion especially Shiism.The data indicate that the Muharram mourning ritual is the core of Shiite collective practice in which the believers reach the climax of their religious and collective emotions. By adopting Durkheim’s approach, Muharram ritual is to be considered as the central religious practice in which the Iranian Shias’ collective conscience and consciousness are produced and reproduced. This is where the believers’ religious mentality is shaped and the link between the individual and society is formed resulting in the development of social identity.
-
Page 121The French society is now a symbolic representation of state and religion confrontation. On the one hand there is the state with its modern interpretation of secularism that aims at confining religious practice to its former private domain; on the other, one should take heed of a newly emerged religious trend which shuns its previously assigned role by asserting that a secular regime can no longer ignore the individuals’ religious rights, even though they may be unprecedented.But what is appealing to an unprejudiced researcher is the occurrence of a so-called spiritual orientation in the French society as an aftermath of this confrontation. The author has used various methods such as field study, literature review and interview with French citizens and authorities in order to make a sociological hypothesis: To the extent that religious culture has gained momentum in the secular society, the secular regime has extended its power beyond its former domain to even some of the citizens’ private affairs.
-
Page 157Today we are experiencing a new revolution in the fields of information and communication taking place in the real virtual space and virtual reality. The concept of global village has now taken the form of global mentality, and communication revolution has changed into information revolution. New technologies have effected fundamental changes in the workings of, and the relations between, organizations and institutions. Needless to say, public relations, as the link connecting organizations and institutions together, must be capable of adapting itself to these changes. Therefore, those in charge of public relations are, more than any other thing, expected to consider and attend to the effects of new technologies on organizations.Defining the concept of “electronic public relations,” the present article observes that although electronic public relations has not yet been fully developed and, in a sense, is passing through its early phases, it has a very promising prospect of being expanded and extended to all governmental and non-governmental organizations and institutions. It is expected that in the near future public relations will experience a range of profound changes, as a result of which there will occur a fundamental change in one of the main functions of public relations, i.e. Research-Orientedness in different aspects. The present article is an endeavor to delve into the different aspects of the above-mentioned changes in the field of public relations.