فهرست مطالب
نشریه مطالعات ملی
سال دوازدهم شماره 4 (پیاپی 48، زمستان 1390)
- 196 صفحه، بهای روی جلد: 22,000ريال
- تاریخ انتشار: 1390/10/15
- تعداد عناوین: 9
-
- مقالات
-
صفحه 3
هویت پاسخ به کیستی و چیستی انسانهاست و مسئله و معمای عصر جدید بشر است. در حقیقت هویت و در عالیترین سطح جمعی آن که «هویت ملی» نامیده میشود، دلالت بر شباهتها و تمایزات دارد، شباهت با «مای» جمعی و تفاوت با «دیگران» و غیرها. شاید بتوان اظهار داشت که دغدغه هویت، تاریخی به بلندای تاریخ حیات بشر دارد. در دنیای محتول امروزی نیز مسئله هویت مورد توجه بسیاری از اندیشمندان قرار گرفته که با رویکردهای مختلفی ابعاد آن را مورد سنجش قرار دادهاند. مطالعه حاضر به بررسی برخی از ابعاد هویت ملی (شامل بعد سرزمینی، فرهنگی و بعد زبانی) و تبیین وضعیت موجود هویت ملی ایرانیان را بررسی میکند. روش مورد استفاده در این پژوهش پیمایشی و با استفاده از تکنیک پرسشنامه بوده است. جامعه آماری پژوهش با توجه به ویژگیهای شهر تهران که میتوان آن را نمونه جامعهای از کل کشور بهشمار آورد، این شهر بوده و تعداد 1700 نفر جامعه آماری پژوهش را تشکیل دادهاند. یافتهها حکایت از آن دارد که احساس تعلق به جامعه ملی در پاسخگویان در حد بسیار بالایی مشاهده شده است. همچنین در مقایسه بین میزان تعلق و تعهد و آگاهی بین سه بعد مورد بررسی، تعلق به بعد زبانی هویت ملی کمترین میزان را در مطالعه داشته است.
کلیدواژگان: هویت ملی، احساس تعلق، احساس تعهد، ابعاد هویت، ایران -
صفحه 31
در این مقاله، رابطه بین سطح تحصیلات و میزان انسجام ملی و اجتماعی شهروندان را مطالعه میکند. امروزه تحصیلات بهعنوان یکی از متغیرهای کلیدی در ایجاد اندیشه ترقی و توسعه اجتماعی و عامل موثری در ارتقاء سرمایه اجتماعی بهویژه انسجام و همبستگی ملی و اجتماعی تلقی میشود. دانشمندان علوم اجتماعی، ارتقاء سطح تحصیلات را از مهمترین عوامل افزایش آگاهی، همبستگی و مشارکت اجتماعی در افراد میدانند. انسجام اجتماعی ناظر بر پیوندها و ارتباطات میان اعضای شبکههای اجتماعی و مبین کنشهای معین و مشخصی از کنشگران در درون ساختارهای اجتماعی است. امروزه مفهوم انسجام و همبستگی ملی و اجتماعی بهعنوان اهرمی توفیقآفرین و اساس هویت و اعتبار جامعه مورد اقبال فراوان واقع شده است. بسط نظری این مفهوم و شناسایی چگونگی پیوند و ارتباط دو متغیر تحصیلات و انسجام اجتماعی در جامعه مورد مطالعه هدف اصلی این مقاله را تشکیل میدهد.این مطالعه از نوع تحقیق پیمایشی است و دادههای آن با استفاده از تکنیک پرسشنامه و مصاحبه جمعآوری شدهاند. جامعه آماری مورد مطالعه کلیه شهروندان شهر کاشان در سال 1389 میباشند که با استفاده از فرمول نمونهگیری کوکران تعداد 400 نفر بهعنوان نمونه تحقیق تعیین و با استفاده از روش سهمیهای تصادفی انتخاب و بررسی شدهاند. یافتههای تحقیق با استفاده از نرمافزار SPSS و فعالیتهای آماری مربوط مورد تحلیل قرار گرفتهاند. یافتههای پژوهش و فعالیتهای آماری مربوطه با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون رابطه معنیدار بین دو متغیر سطح تحصیلات و میزان انسجام اجتماعی شهروندان (391/0r=) در سطح اطمینان 99 درصد را نشان میدهند.
کلیدواژگان: تحصیلات، آموزش عالی، انسجام اجتماعی، سرمایه اجتماعی، همبستگی -
صفحه 51
هدف پژوهش حاضر بررسی میزان تاکید کتابهای فارسی، تاریخ و تعلیمات اجتماعی دوره راهنمایی بر هویت اسلامی ایرانی است سوال اصلی این پژوهش عبارت است از اینکه «کتابهای تعلیمات اجتماعی، تاریخ و فارسی دوره راهنمایی تا چه میزان بر مولفههای هویت اسلامی ایرانی تاکید دارند؟» روش پژوهش در این تحقیق، تحلیل محتوای کمی و تحلیل کیفی بخشی بوده است. جامعه آماری در پژوهش حاضر عبارتند از کتابهای فارسی، تاریخ و تعلیمات اجتماعی پایههای اول، دوم و سوم دوره راهنمایی که در مجموع مشتمل بر نه جلد و 1048 صفحه میباشد. روش نمونهگیری در این پژوهش نمونهگیری تصادفی ساده بوده که در کل حجم نمونه مشتمل بر 198 صفحه میباشد. ابزار اندازهگیری در این پژوهش لیست محقق ساخته سنجش هویت اسلامی ایرانی است. برای تجزیه و تحلیل دادهها از شاخص آمار توصیفی شامل درصد، میانگین و جدول استفاده شده است. یافتههای تحقیق نشان میدهد به لحاظ تاکید بر مولفههای هویت ایرانی اسلامی سه کتاب تاریخ با میانگین 73/47% در رتبه اول، سه کتاب فارسی با میانگین 56/22% در رتبه دوم و سه کتاب تعلیمات اجتماعی با میانگین 33/10% در رتبه سوم قرار دارند.
کلیدواژگان: هویت، هویت ملی، هویت اسلامی، کتاب های فارسی، تاریخ و تعلیمات اجتماعی، دوره راهنمایی -
صفحه 67
تعزیه (شبیهخوانی) نمایشی آیینی، روایی، منظوم و موسیقایی است که از دل عزاداریهای شیعیان ایرانی بر پیشوای سوم خود، امام حسین(ع) پدید آمد و حول محور واقعه عاشورا، در سال 61 ه. ق، شکل گرفت. محور اصلی این نمایش، شهادت امام حسین(ع) و یارانش در واقعه کربلاست، اما بهرههای فراوانی از فرهنگ، ادبیات کهن و اساطیر ایرانی برده است و ارتباط عمیقی با عواملی ازجمله مذهب، اسطوره، داستانهای عامیانه و فرهنگ سنتی جامعه دارد. متون تصویری تعزیه که در پردههای تعزیه، شبیهخوانیها، سقاخانهها، سقانفارها و قهوهخانهها نقش بستهاند، بیانگر این ارتباط عمیق با هویت دینی، ملی و فرهنگی بوده است.نقاشیهای مذهبی مجموعهای از صحنههای جنگها و نبردهای معروف پیامبر اسلام، حضرت علی(ع) و وقایع کربلا را دربرمیگیرد. در کنار این نقوش، باورها دینی نیز نقش زیادی در پر کردن فضای تصویری سقانفارها دارند. این باورها مربوط به اعتقادات مذهبی مردم درباره معاد، بهشت و دوزخ، جهان آخرت، رستاخیز، پاداش و جزا میباشند که ارتباط مستقیم با نقوش مذهبی مربوط به واقعه کربلا دارند و به صورتی مقایسهای سرنوشت پاکان و درستکاران یا به عبارتی اولیاء و اشقیاء را به تصویر میکشند. متون مربوط به مجالس تعزیه و شبیهخوانی نیز در این میان، جایگاه ویژهای دارند. این مقاله، پس از بررسی پیشینه، ارکان و مضامین تعزیه، به ارتباط آن با هویت آیینی و مذهبی و تاثیر این متون بر هنرهای تصویری مازندران در دوره قاجار میپردازد. پس از تحلیل مضامین نقوش، این نتیجه حاصل شد که نقوش مرتبط با مضامین مذهبی، متون تعزیه و باورهای دینی عامیانه، بیشترین نقش را در تزیین این بناها دارا هستند.
کلیدواژگان: تعزیه، هویت آیینی، مذهبی، واقعه عاشورا، اسطوره -
صفحه 93
کشور ایران به لحاظ فرهنگی، اجتماعی و تاریخی دارای تنوع میباشد و بهعنوان عنصری از گستره عظیم امت اسلامی با تنوعات فرهنگی بسیار پیچیدهای مواجه است. ذات و ماهیت انسجام و اتحاد، مشترکات این اجتماعات هم در سطح ملی و نیز در سطح امت اسلامی است و سرمایه اصلی ایجاد اتحاد، وجوه و اجزای جوامع یعنی اعضای آنها است. نقطه عزیمت این امر را باید در درک و فهم مشترک مسایل از سوی اعضای اجتماع جستجو کرد. در حقیقت کنشگران اجتماعی ضمن اینکه دارای ارزشهای خاص خود میباشند میتوانند به گونهای پایبند به ارزشهای عام اجتماع نیز باشند. در این پژوهش کنشگران اجتماعی دانشجویان میباشند، که نگرش آنها نسبت به اتحاد ملی و انسجام اسلامی تحت تاثیر شرایط و عوامل مختلفی شکل میگیرد.
بنابراین سوال اصلی پژوهش حاضر این است که دانشجویان منطقه 11 دانشگاه آزاد اسلامی چه نگرشی نسبت به اتحاد ملی و انسجام اسلامی دارند؟ سوالهای فرعی هم عبارتند از اینکه چه عواملی بیشترین تاثیر را بر این نگرش دارند و سازوکار و پویایی این عوامل به چه شکلی است؟
جمعیت نمونه پژوهش براساس فرمول کوکران، 325 نفر انتخاب شده و دادهها به روش نمونهگیری مطبق نسبی جمعآوری شدهاند. از مجموع فرضیههای پژوهش، پنج فرضیه تایید شده و همبستگی بین متغیرهای «میزان اعتماد به دولت»، «میزان عضویت در تشکلهای مدنی»، «میزان مشارکت سیاسی»، «میزان گرایشات اعتقادی و عبادی» و «احساس تعلق اجتماعی عام» با متغیر وابسته «اتحاد ملی و انسجام اسلامی» در سطح معنیداری بالایی اثبات شده است. در معادله خطی که توسط رگرسیون حاصل شده، مشاهده شد که دو متغیر «میزان اعتماد به دولت» و «احساس تعلق اجتماعی عام» حدود 226% از تغییرات واریانس متغیر وابسته را تبیین و پیشبینی میکنند. نتایج حاصله بیانگر این است که دانشجویان در عین اینکه به ارزشهای ملی وفادار هستند، خود را پایبند به هنجارهای فرهنگ اسلامی دانسته و اتحاد ملی میتواند در راستای انسجام اسلامی حرکت کند. این گرایش بیانگر فهم و بصیرت دانشجویان به اصل «وحدت کلمه» میباشد.کلیدواژگان: اتحاد ملی، انسجام اسلامی، اعتماد، مشارکت، عقاید، تعلق، نهادهای مدنی، دانشجویان دانشگاه آزاد -
صفحه 115
مفهوم هویت یکی از پیچیدهترین مفاهیم علوم اجتماعی است و طرح مباحثی در باب منشاء و چگونگی پیدایش و تداوم هویتهای جمعی کلان چون هویت ملی و هویت تاریخی بر گستردگی و پیچیدگی آن افزوده است. لذا در تبیین و تحلیل رهیافتهای جدید هویتی بایسته است نگاه ویژهای به دادههای تاریخی در تمام شعب آن از جمله تاریخنگاری محلی داشته باشیم. تاریخنگاران محلی در سدههای نخستین اسلامی با الهام از شاخصههای هویت ایرانی و به منظور حراست از میراثهای منطقهای که برخوردار از علقهها بومی و محلی بود به خلق آثاری در حوزه تواریخ محلی دست زدند که در بسیاری موارد نسبت مستقیم با تاریخ ایران دارد و در نگاهی صورتشناسانه به تواریخ محلی طبقاتی، تواریخ محلی مزارات، تواریخ محلی ایلی و غیره قابل تقسیم است. در نوشتار حاضر درصدد این هستیم که با عطف توجه به مسایل نظری هویت به بررسی هویت ایرانی و تاریخنگاری ایرانی بر پایه تاریخنگاشتههای محلی از ابتدای ظهور اسلام در ایران تا قرن هفتم هجری بپردازیم و ضمن سنجش عناصر هویتگرا در اینگونه تواریخ، از یکسو سیر تداوم سرزمینی، سیاسی و فرهنگی ایران را که مهمترین شاخصهای هویتی آن است بکاویم و از سوی دیگر نقش و جایگاه تاریخنگاری محلی را به عنوان شعبهای مهم در تاریخنگاری ایرانی اسلامی مشخص کنیم.
کلیدواژگان: هویت، خاطره جمعی، هویت ایرانی، تاریخ نگاری محلی، اسلام -
صفحه 141
هنرهای سنتی ایران یکی از بسترهای شناخت هویت ایرانی است و قالی ایرانی که از آن به هنر ملی یاد میشود یکی از عناصر هویت ملی و شناسنامه فرهنگی و تمدنی کشورمان محسوب میشود که امروزه در جامعه جهانی جایگاه و پایگاه ارزندهای در عرصه شناخت ایران و سند هویت ایرانی دارد. نظر به اینکه هویت ایرانی، عناصر و مقولههای گوناگونی را دربرمیگیرد، لذا برخی از این عناصر و مضامین بهصورت نمادهای تصویری در قالی دستبافت ایرانی وجود دارد که اشاره به هویت ایرانی دارد. عناصر و نمادهای تصویری که همان نقوش و محتوای زمینه قالی دستبافت را شامل میشوند، در یک طبقهبندی کلی و بهصورت یافتههای این پژوهش عبارتند از نمادهای گیاهی و درختی شامل درخت (سرو، زندگی)، نقشمایه بته جقه، گل نیلوفر (شاه عباسی) و باغ ایرانی؛ نمادهای جانوری انسانی و حیوانی شامل: نقش بهرام گور، نقش هوشنگ شاه، نقش داریوش در تخت جمشید، نقش شیر، نقش طاووس، نقش سیمرغ و بز کوهی؛ و نمادهای ابنیه و بناهای باستانی که شامل بنای تخت جمشید و حجاریهای هخامنشی و بنای طاق کسری میشود. این نقوش و مضامین تصویری شاخصی که در قالیبافی ایرانی بر هویت ملی تاکید میورزند، در حقیقت از داستانها، باورها، آیینها و اسطورههای ایرانی و ملی نظیر شاهنامه و... به پهنه قالی کوچ کردهاند.
روش پژوهش این مقاله، روش تاریخی و تحلیل محتوا بوده و ابزار و شیوههای گردآوری اطلاعات، بهصورت کتابخانهای، جستجوی میدانی و گردآوری تصویری نمونههایی از قالیهای دستبافت در موزهها میباشد.کلیدواژگان: هویت ملی، هنر ملی، قالی (فرش)، اسطوره، نقش، طرح - معرفی و نقد کتاب
-
صفحه 173
-
صفحه 179
-
Page 3
Identity is a reply to the question of humans " who" and "what", and it is a question and dilemma for human being in new era. Actually identity in its highest collective level, which is called "national identity", indicates similarities and differences between its holders; similarities with collective "we" s' and difference from "others". It is possible to say that, identity perturbation has a background as long as human history. In ever changing today's' world, many thinkers drawn attention to identity question, and from different approaches measured its scopes. The present article, studies some scopes of Iranian national identity (included territorial, cultural and linguistic aspects) and explicates the present situation of Iranian national identity. Survey method with questionnaire technique applied in present study. By reference to special characteristic of Tehran city which is a sample of total country, the universe of this study contain 1700 person in this city. Findings indicate respondents shown high level of belongings to national society. Furthermore, the comparison of the level of belongings, commitment and awareness between three studied scopes, the lowest level observed in belongings to linguistic scope of national identity.
Keywords: National Identity, Belongings Feeling, Commitment Feeling, Identity Scope, Historical scope, territorial scope, linguistic scope, Iran -
Page 31
This article explores the relationship between levels of education on the one hand and social and national coherence on the other. Nowadays, education is a key variable in the development of social enhancement and in the growth of the social capital. Scholars in sociology regard education as one of the most important factors for the development of social awareness, social unity, and social participation. Social Solidarity refers to the links between social networks amidst certain social actions and social actors. Social Solidarity is nowadays the center of attention as a key to success as well as a basis for social identity. This study is descriptive and the data were collected through questionnaires and interviews. The population of the study included all citizens in Kashan in 2010 from which 400 were randomly selected using Cochran’s formula. The analysis of the data using SPSS revealed significant Pearson Correlation between the two key Variables (r= 0.391, P<0.01).
Keywords: Education, higher education, social Solidarity, social capital, unity -
Page 51
The main purpose of this research is the study of Secondary school literature, history and social science text books emphasis on Islamic & Iranian identity. Research method is quantitative and qualitative content analysis of the type of Segmantation Categorial. Statistical research population includes Secondary school literature, history and cici teaching text books that covers 1048 pages. Research Sampling consists of a simple random sampling and the total sample size is 198 pages. The data gathering instrument consists of a researcher made check list. Validity and reliability of cheklist were determined by content validity and Cronbach's alpha about 89% and also analysis unit has been sentence.The findings show that three books of history with47/73% in the first rank, three books of literature with 22/56% in the second and three books of social science with 10/33% in the third rank have an emphasis on Islamic & Iranian identity.
Keywords: Identity, Nation identity, Islamic identity, Guidance school farsi, History, social science text books -
Page 67
Ta'ziyeh is a form of Iranian musical pageant that is the theatrical expression of religious passion; based on the Battle of Karbala and performed annually. The nucleus of the taziyeh is the heroic martyrdom of Imam Hussein(p.b), the grandson of the prophet Muhammad(p.b) and has inspired by Culture, literature and ancient Persian mythology. Ta'ziyeh has taken a deep relationship with many factors including: religion, myth and folk tales of traditional society and culture. The purpose of this article is to represent how ritual and religious identities, can be expressed in the visual arts of Mazandaran. After review of the foundations and taziyeh's concepts, this paper detects relationship of taziyeh, with ritual and religious identity and reflects the impact of Archetypes and Myths in the visual arts of Mazandaran in Qajar era. After analysis of designs, this result was obtained that: religious contents of Taziyeh's literature had the greatest role in decorating Saqanefars buildings.
Keywords: Ta'ziyeh, Ritual identity, Religious identity, Ashura, Myths, Archetype, Qajarera, Iran -
Page 93
Because of its structural, cultural, social and historical conditions, Iran has various ethnic, religious, and racial types. On the other hand, as an element of large Islamic nation, Iran encounters various complex cultural conditions. The nature and origin of unity and unification are the common points between these organs at both national and Islamic nation’s level. In fact, the basic fund of unity is assets and common elements of that society. One should seek the departure of this issue by common understanding and comprehension of the numbers of that society (including individuals, populations, groups, and so on). In fact, the social activists can be faithful to common values of society and also save their special values. In this survey, students are our social activists who their attitudes are formed because of different conditions and factors effects toward national unity and Islamic integration. So, the question that exists here is that how the students of Islamic Azad University of region 11 think about the national unity and Islamic integration, and which factors affect their attitude and what are the mechanism and dynamism of these factors? Population sample of survey selected according to Cochran formula is 325 and is collected by questionaire and interview. Among the hypothesis of the survey, 5 of which are approved and correlation among the variables of "the rate of government trust", "the rate of participation in civilized meetings", "the rate of political participation", "the rate of moral and theological gravities", and "public social sense of being" and variables of "national unity and Islamic integration" has been approved meaningfully. In a linear equation that was obtained through regression, it was seen that two variables of "rate of government trust" and "public social sense of being", clarify about 226% of variance changes of dependent variables. The results indicate that by the way students are faithful to national values; they also obey the Islamic cultural values. So, national unification can be toward the Islamic unity. This gravity indicates the understanding and comprehension of those students of "the unity of the word".
Keywords: Nationalunion, Islamicint egration, Kurdestan, Azad University -
Page 115
Identity is one of the most complex concepts of Social Sciences. Putting forthdiscussions on origins, ways of development and continuity of macro collective identities like National and Historical ones,has added to its complexity. Thus, it is advisible to have a special look at historical data in all its branches including local historiography while analysing and surveying new approaches to the issue of Identity. Being inspired by elements of Iranian Identity and to maintain their regional legacies,local historiographers during the first centuries of Islam have appealed to creating works in the field of local histories many of which enjoy native and local features and are directly linked to Iran's history. In a morphological look at them,they can be divided into Casts',Graves' and Tribes' local histories. Through paying attention to historical aspects of Identity, this paper aims areviewing the issue of Iranian Identity and historiography on the basis of written local histories from the very begining of Islam up to the 14th century. While evaluating identity features in them,we can search for the process of Iran's territorial,political and cultural continuity from one side and determine the role and place of local historiography as a crucial branch of Iranian-Islamic historiography from the other.
Keywords: Identity, Collective Memory, Iranian Identity, The Local Historiography -
Page 141
Traditional Iranian art of Iranian identity is one of the substrates. And Persian carpets from which to learn the art of being one of the most prominent components of the national symbols, And historically most significant element of national identity and cultural Vshnasnamh our civilization is that today the international community The knowledge base and valuable place in Iran and the Iranian identity is. According to the Iranian identity, and the elements are in different categories, So some of these elements as symbols and themes in visual hand-woven Persian carpets are the identity and nationality is Iranian. Visual elements and symbols of the same designs and content areas include hand-woven carpets, In a general classification and the findings of the symbols are plants and trees: Trees (cypress, live), the bush Jqh mutif، lotus flowers (Shah Abbasi) and gardens (Persian), and symbols of animal (human or animal) that include: The role of Bahram Gur, Houshang's role, the role of Darius at Persepolis, the lion, the peacock, of Phoenix, antelope, and symbols of ancient monuments Which include: the construction of Persepolis and Achaemenian carvings, fractional Arch monument. These motifs and themes in visual indicator that the Iranian Carpet over stress national identity, In fact, the stories, beliefs, rituals and myths such as the Shahnameh and Iranian national… To have migrated across the carpet.
Keywords: National identity, national art, carpet, the myth, the plan