فصلنامه طب و تزکیه
سال بیست و یکم شماره 2 (پیاپی 85، تابستان 1391)

مطالعه روش های پژوهش برای شناخت علمی و بهبود کیفیت پژوهش اهمیت دارد. این مطالعه قصد دارد تا به بررسی روش های معمول پژوهش درحوزه آموزش پزشکی بپردازد تا به شناخت بهتری درباره روش های تحقیق در این حوزه دست یابیم.
مطالعه به روش تحلیل محتوا بر روی 132 مقاله در 4 مجله آموزش پزشکی که طی سالهای 2010-2009 انتشاریافته انجام شد. 63 مقاله ایرانی از دو مجله آموزش در علوم پزشکی و گام های توسعه در آموزش پزشکی و69 مقاله به زبان انگلیسی از مجله های Medical Teacher، Academic Medicine به روش سرشماری انتخاب گردید. در این مقاله ها پنج حیطه شامل روش شناسی، نوع نمونه گیری، جامعه مورد مطالعه، ابزار و تحلیل آماری مورد مطالعه قرار گرفت.
یافته ها نشان داد که اکثر مقاله ها با روش کمی گرایی از نوع توصیفی، مقطعی با نمونه گیری سرشماری، جامعه در دسترس، ابزار پرسش نامه و تحلیل آماری توصیفی انجام شده است.
پدیده های آموزش پزشکی دارای سطوح و مراتب گوناگونی از پیچیدگی است و برای هر سطح و مرتبه ای ازآنها روش های پژوهشی معینی مناسب تر است. اگر دانش آموزش پزشکی را صرفا با پیش فرض های کمی گرایی محدود کنیم، دچارسطحی نگری خواهیم شد. استفاده ازرویکرد ترکیبی به منظور شناخت دقیقتر پیچیدگی های پدیده مورد مطالعه و پاسخ گویی به مسائل پژوهش، راه حل مناسبی به نظر میرسد.

افزایش هزینه های خدمات بهداشتی و درمانی، رکود اقتصادی و تغییرات مشهود در ارزشهای اجتماعی، اکثر دولتها را مجبور به بازنگری در سیستم های بهداشتی و درمانی و یافتن رویکردهای جدید در تامین مالی، سازماندهی و ارائه خدمات تندرستی کرده است. تحول نظام اداری یکی از مهمترین برنامه های جمهوری اسلامی ایران است. در سالهای اخیر دانشگاه های علوم پزشکی کشور اقداماتی در جهت اجرای این برنامه تحول انجام داده اند. هدف از انجام این پژوهش تعیین میزان دستیابی دانشگاه های علوم پزشکی کشور به اهداف برنامه تحول نظام اداری بود.
این مطالعه از نوع مطالعات توصیفی مقطعی بود که در سال 1386 انجام گرقت. داده های این پژوهش از طریق پرسشنامه و بررسی مستندات عملکرد دانشگاه ها جمع آوری گردیده و در جداولی شامل 180 شاخص در دو بخش ارزیابی عملکرد عمومی و اختصاصی برنامه تحول اداری ارزشگذاری و با استفاده از روش های آماری تحلیل گردید.
بر اساس نتایج پژوهش میانگین امتیاز عملکرد دانشگاه ها در اجرای برنامه تحول اداری 38/66درصد است که در سطح متوسط قرار دارد.
با وجود عدم توفیق کامل این دانشگاه ها در دستیابی به اهداف برنامه تحول اداری، عملکرد آنها مشابه میانگین کشوری سایر دستگاه های اجرایی است. با توجه به استمرار برنامه تحول اداری در سالهای آتی، تحقق کامل اهداف این برنامه مستلزم تلاش بیشتر دانشگاه های علوم پزشکی کشور و حمایت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در تامین امکانات و اعتبار لازم خواهد بود.

مصرف سیگار به عنوان ارزانترین و رایج ترین مواد اعتیاد آور دارای عوارض زیانبار جسمی و روانی است. بر اساس پژوهشهای انجام گرفته، مصرف سیگار در دانشجویان رو به افزایش است. هدف پژوهش حاضر مقایسه نگرش مذهبی و سلامت عمومی بین دانشجویان سیگاری و غیر سیگاری و رابطه نگرش مذهبی و سلامت عمومی دراین دو گروه بود. سلامت عمومی و نگرش مذهبی در 1065 نفر از دانشجویان سیگاری و غیر سیگاری یکی از دانشگاه های کرمان مورد بررسی قرار گرفت. در این مطالعه از دو پرسشنامه سلامت عمومیGHQ و نگرش سنج مذهبی استفاده گردید که به صورت خود ایفا توسط دانشجویان تکمیل شد. داده های این پژوهش، با روش های آمار توصیفی، تحلیل واریانس چند متغیری (MANOVA) و آزمون معنی داری t مستقل و ضریب همبستگی پیرسون مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. دانشجویان سیگاری در مقایسه با دانشجویان غیر سیگاری از سلامت عمومی و نگرش مذهبی پایین تری برخوردار بودند. همچنین، بین نگرش مذهبی وسلامت عمومی در دانشجویان سیگاری وغیر سیگاری رابطه مستقیم وجود داشت. نگرش مذهبی با نزدیک کردن فرد به خدا و رهایی از احساس ناامیدی او را ازبی هدفی می رهاند و این می تواند منجر به کاهش افسردگی و اضطراب و کاهش میزان مصرف سیگار و حتی باعث بهبود نسبی کیفیت زندگی افراد مصرف کننده سیگار شود. از این رو با توجه به پیامدهای روانی و جسمی مضر ناشی از مصرف سیگار، اطلاع رسانی از طریق مبلغین مذهبی میتواند در کاهش مصرف و عوارض سیگار مفید واقع شود.

متون تخصصی روانپزشکی، روانشناسی و علوم رفتاری درباره ویژگی های شخصیت هنجار و ناهنجار، با استناد به اظهارات نظریه پردازان علوم رفتاری، معیارهای متعدد و گوناگونی را مطرح کرده اند که در حال حاضر در مراکز آموزشی و پژوهشی مورد استفاده قرار گرفته و براساس آنها، اقدامات تشخیصی و درمانی بعمل می آید.
در این پژوهش، معیارهای مرتبط با تعریف شخصیت های هنجار و ناهنجار از متون تخصصی روانشناسی و روانپزشکی و همچنین از متون اصیل و معتبر اسلامی، استخراج شده، پس از مقایسه تطبیقی و تحلیل آنها، نتیجه گیری بعمل آمده است.
از آنجا که نظریه پردازان علوم رفتاری، برای انسان علاوه بر بعد زیستی، ابعاد روانی، اجتماعی و معنوی قائلند باید برای نژادها، اقوام، ملل، جوامع و فرهنگ های مختلف، معیار سنجشی مستقلی که متناسب با آزمودنی همان گروه است در نظر گرفت تاهر فرد انسانی با توجه به جامعه ای که در آن رشد کرده ارزیابی شود. بنابراین معیارهای مطرح شده در متون تخصصی که برای تشخیص هنجاری و ناهنجاری شخصیت بکار می روند، نمی توانند به عنوان تنها معیار برای تشخیص قطعی شخصیت بکار روند.
معیارهای مستخرج از متون اسلامی در ارتباط با هنجاری و ناهنجاری شخصیت، دارای جامعیت و همچنین توجه مناسب به جزئیات میباشند. این متون از ادبیاتی استفاده کرده اند که مفاهیم عینی و انتزاعی را در کوتاه ترین عبارات و رساترین بیان منتقل میکنند بطوری که مخاطب از هر سطح تحصیلات، معلومات و طبقه ای که باشد، می تواند مفهوم این معیارها را درک نماید.

مدیران بیمارستان ها باید در اندیشه دستیابی به فرایندهایی باشند که تصویر روشنی از رفتار اقتصادی-مالی بیمارستان تحت نظارتشان برای بقا در محیط های رقابتی و پویا ارایه دهد. هدف این مطالعه تحلیل هزینه، خدمت، شناسایی کانون های دارای سوددهی یا ضرردهی عملیاتی و تعیین حجم خدمات مورد نیاز برای ارائه جهت جلوگیری از تحمیل ضرر مالی به مرکز آموزشی درمانی بوعلی سینای دانشگاه علوم پزشکی قزوین بود.
این مطالعه مقطعی در سال 1389 در مرکز آموزشی- درمانی بوعلی سینای دانشگاه علوم پزشکی قزوین انجام شد. واحدهای هزینه به کانونهای خدمات نهایی، میانی؛ عمومی، و سربار فهرست بندی و در 2 طبقه خدمات مستقیم و غیرمستقیم قرار گرفتند. اطلاعات هزینه ای از طریق برگه های بودجه ریزی عملیاتی استاندارد وزارت بهداشت جمع آوری و با روش تخصیص نزولی اقدام به تسهیم و تعیین شاخص های هزینه ای شد. موارد تشکیل دهنده در آمد عملیاتی کانون های نهایی با مطالعه تعداد 16342 پرونده بیماران بستری در مرکز در سال مورد مطالعه استخراج و نهایتا وضعیت عملکرد مالی کانون ها مشخص گردید.
هزینه های مستقیم 38 درصد؛ و هزینه های غیر مستقیم 62 درصد کل هزینه های عملیاتی مرتبط با کانون های خدمات نهایی را تشکیل دادند. میانگین درآمد حاصل از ارایه هر واحد خدمت در کانون های نهایی مورد مطالعه 633870 ریال و میانگین هزینه کرد به ازای هر واحد خدمت 3190721 ریال برآورد گردید. به غیر از بخش های چشم، قلب 1 و قلب 2 که دارای نسبت حاشیه ایمنی بسیار ضعیف بودند بقیه بخش ها ضرر دهی عملیاتی چشمگیری داشتند.
ایجاد یک پایگاه داده های هزینه؛ نظارت صحیح، کنترل و بازیابی هزینه ها در مراکز درمانی ضروری به نظر میرسد.