همزمان با پاسخ پهپادی و موشکی ایران به حمله تروریستی اسراییل به مقر کنسولگری ایران در دمشق که تحت عنوان عملیات «وعده صادق» در 14 آوریل انجام گرفت، برخی رسانه ها ادعا کردند که علاوه بر سامانه های پدافندی چندلایه اسراییل و امریکا، تعدادی از کشورهای عربی منطقه نیز نقش فعالانه ای در رهگیری و سرنگون کردن پهپادها و موشک های شلیک شده از سوی ایران داشتند و بر این اساس، وال استریت ژورنال طی گزارشی مدعی شد که این اقدام با ایفای نقش موثر واشنگتن و در راستای روابط نظامی نزدیک تر تل آویو و دولت های عربی، جهت مقابله با نفوذ و قدرت ایران صورت گرفته است.

اینکه این ادعا تا چه اندازه واقع بینانه بوده و اینکه آیا امکان شکل گیری یک پیمان نظامی جدید در منطقه خاورمیانه وجود دارد یا خیر، می بایست چند نکته را مورد توجه قرار داد:

اول اینکه در میان کشورهای عربی، این تنها اردن بود که به اذعان وزیر خارجه اش، در رهگیری تعدادی از پهپادهای شلیک شده از سوی ایران نقش داشته و برخلاف ادعای برخی رسانه ها مبنی بر نقش داشتن عربستان سعودی و امارات متحده عربی در رهگیری پهپادها و موشک های شلیک شده از سوی ایران به اسراییل، هیچ منبع رسمی سعودی و اماراتی، مشارکت این دو کشور را در فرآیند رهگیری تایید نکرده و حتی برخی رسانه های عربی و عبری همچون العربیه و تایمز اسراییل این مساله را رد کرده اند.

نکته دیگر اینکه براساس بخش هایی از همین گزارش، سطح همکاری برخی از این کشورها با اسراییل را می بایست محدود به مسائل امنیتی و اطلاعاتی دانست که پیش از این نیز وجود داشته و برخی از این کشورها تنها حریم هوایی خود را دراختیار اسراییل قرار داده اند.

نکته بعدی اینکه باتوجه به اختلافات سیاسی کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس خاصه در کیفیت رابطه با جمهوری اسلامی و مخالفت برخی از آنها با عادی سازی روابط با اسراییل و همچنین روابط مسالمت آمیز ایران با کشورهای قطر، عمان و کویت و عادی سازی روابط ایران و عربستان در 10 مارس 2023 و کاهش تنش ها میان این دو قدرت منطقه، بعید به نظر می رسد که این کشورها تمایلی به ایفای نقش در تنش میان ایران و اسراییل داشته و سعی در کنترل اوضاع خواهند داشت.

بر این اساس، نمی توان مدعی شد که کشورهای عربی، مشارکت گسترده ای در همکاری با اسراییل و امریکا علیه ایران داشته اند و اگر هم در کنار همکاری های امنیتی و اطلاعاتی، همکاری های نظامی وجود داشته، براساس خود گزارش، سطح آن محدود به همکاری های موردی در زمینه دفاع هوایی بوده و شکل رسمی و گسترده به خود نگرفته است و اینکه بخواهیم سخن از یک سیستم یکپارچه دفاع هوایی آن هم در کوتاه مدت و حتی میان مدت بزنیم، چندان واقع بینانه نیست.

مساله مهم دیگری که می بایست از دریچه آن به این موضوع نگاه کرد، پیمان ابراهیم و مساله عادی سازی روابط اعراب با اسراییل است که روند آن پس از عملیات توفان الاقصی و آغاز نبرد غزه، به ظاهر تاحدودی متوقف شده است که حساسیت های مردم جهان عرب و همچنین جوامع بین الملل نیز در این توقف، چندان بی تاثیر نبوده است.

البته این توقف خاصه در موضوع عادی سازی روابط عربستان و اسراییل موقتی بوده و به واسطه ایفای نقش ایالات متحده و مزایای اقتصادی و امنیتی حاصل از آن همچون کریدور عرب- مدیترانه، احتمالا پس از آتش بس و پایان جنگ در غزه با هدایت امریکا روند تدریجی آن از سر گرفته شود، ولی این نکته را نیز نباید از ذهن دور نگه داشت که به واسطه روی کار بودن دولت راست گرای مذهبی در اسراییل که حاضر به دادن امتیاز سرزمینی به فلسطینیان و همچنین پذیرش مساله دو دولتی نیست، چشم انداز این موضوع حداقل در کوتاه مدت در حاله ای از ابهام قرار دارد.

موضوع ادعایی وال استریت ژورنال مبنی بر احتمال شکل گیری پیمان نظامی جدید در خاورمیانه میان اعراب و اسراییل در زیر چتر حمایتی امریکا، در شرایط فعلی منطقه خیلی واقع بینانه به نظر نمی رسد، هر چند که نمی توان منکر همکاری های محدود امنیتی و اطلاعاتی برخی دولت های عربی با اسراییل در مساله رهگیری موشک ها و پهپادهای شلیک شده از سوی ایران شد، لذا چشم انداز این موضوع حداقل در کوتاه مدت که یک دولت راست گرای مذهبی در اسراییل حاکم است، چندان روشن نیست و در پایان می توان این طور گفت که حداقل تا میان مدت و پایان آتش بس در غزه و فروکش کردن آتش جنگ در منطقه، دولت های عربی روابط امنیتی و نظامی آشکاری با اسراییل نخواهند داشت، هر چند که امریکا تمام تلاش خود را برای پیگیری این مساله خواهد کرد.