اسماعیل قدیمی

کتاب پرس وجو درباره شیوه های هستی با زیرعنوان مردم شناسی مدرن ها که نسخه انگلیسی آن را انتشارات هاروارد در سال 2013 به چاپ رسانده است، نوشته برونو لاتور و ترجمه انگلیسی کاترین پورتراست. ترجمه فارسی این کتاب را رویا منجم انجام داده و نشر علم آن را در 616 صفحه، 3 بخش و 16 فصل، به قیمت 45 هزارتومان در سال 1394 به چاپ رسانده است؛ که با عنوان و زیرعنوان انگلیسی و با عنوان اصلی و زیرعنوان فرانسوی منتشر شده است.
جستجوی شیوه های درک، تحلیل و تفسیر هستی از سوی برونو لاتور و همکارانش که با پشتیبانی مالی اتحادیه اروپا صورت گرفته، تلاشی فلسفی است تا بنیاد تازه ای در فهم نظام اندیشه ای انسان معاصر بیابد و برای برخوردهای دیپلماتیک و مناسبات جهانی، قومی و زبانی، شیوه ها و مرزهای تحلیلی جدیدی را پیشنهاد کند.
این کتاب مبانی فلسفی و تفکر مدرنیته، پسامدرنیته، مدرنیسم و پسامدرنیسم را تحلیل، نقد و پیشنهاد می کند که با رویکردی انتقادی، تفسیرهای نوینی درباره شیوه های درک و تحلیل هستی انسان و جهان ارائه شود و برای کاهش شکاف های ادراکی، ارتباطی و تفسیری ملت های جهان و حفظ محیط زیست تلاشی همگانی صورت گیرد.
یکی از سوالات کلیدی کتاب این است که آیا مدرنیته و پسامدرنیته و پارادایم های غربی می توانند به عنوان مبانی اندیشه، درک و واکاوی هستی از سوی دیگر ملل جهان هم پذیرفته شوند. در این کتاب همچنین تلاش شده است تا شیوه های نوین و حتی بازتولیدشده ای از گذشته به خوانندگان معرفی شود.
اصل این کتاب (و نه ترجمه حاضر) را می توان یک کتاب آکادمیک به شمار آورد که برای همه علاقه مندان به مقولات فلسفه، روابط بین الملل، ارتباطات بین الملل، سیاست، فرهنگ و جامعه شناسی مناسب به نظر می رسد.
کتاب با تردید نسبت به نحله ها و مکاتب فکری و تحلیلی حاکم بر جهان، به ویژه نسبت به فرآیندها و روندهای زیستن افراد و اجتماعات، آغاز می شود و نویسنده نتیجه می گیرد که گفتگو و بازاندیشی و انتقاد بهترین ابزارهای درک جهان امروز هستند.

کتاب ما چگونه ما شدیم باهدف معرفی علل واپس ماندگی ایران نسبت به کشورهای پیشرفته جهان به قلم دکترصادق زیبا کلام فارغ التحصیل رشته صلح شناسی دانشگاه برادفورد و عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه تهران به رشته تحریر درآمده است. نویسنده با ذکر وقایع تاریخی به نقل از مورخان ایرانی وخارجی و به ویژه پطروشفسکی، لمپتون، هارتوگ و ساندرز می کوشد تا با این دیدگاه که عوامل و علت های اصلی واپس ماندگی ایران به روابط ایران با کشورهای غربی و استعمار آن ها مربوط است، مخالفت کند.
نویسنده بدون بیان روش شناسی تحقیقات خود و مشخص کردن رویکرد مطالعاتی و تحلیل روش شناسانه و صرفا با زبانی روایی وقایع تاریخی از زبان مورخان ایرانی و خارجی و تفسیر خود از این رویدادها نقل می کند تا به واسطه آن ها اندیشه های استعمارمحور و مارکس گرایانه مبنی بر معرفی غرب و عوامل خارجی به عنوان عامل اصلی واپس ماندگی ایران را رد کند.
نویسنده به علت گریز ناموجهش از تعیین چارچوب های نظری و پرهیز از روش شناسی تحقیق تاریخی، به جای پیگیری رویکرد تحلیلی اش در ریشه یابی علل درونی واپس ماندگی ها و تجزیه وتحلیل متغیرهای داخلی و تعیین نسبت آن ها و تبیین و توجیه فرضیه و ادعاهای خود در این زمینه، مغولان، ترکان و تاتارها را جای گزین استعمارغربی به عنوان عوامل اصلی عقب ماندگی ایران و نابودی دستاوردهای تمدنی آن کرده و لاجرم از هدف و رویکرد مطالعاتی مورد ادعای خود دور شده است.

مباحث بسیاری درباره تاثیرات جهانی شدن بر آگاهی و سطوح رفتار اجتماعی مطرح شده است. هدف از نگارش این کتاب، نشان دادن مناسبات مهمی است که میان خبرگزاری ها و ساختارهای سیاسی - اقتصادی ملی در راستای جهانی شدن وجود دارد. خبرگزاری ها از مهم ترین سازمان های بین المللی و نهادهای رسانه ای جهان و در زمره اولین موسسات چندملیتی و فراملی جهان به شمار می آیند. یکی از موضوعات مهم این کتاب، بررسی گسترش خبرگزاری هایی است که الگوهای اقدامات رسانه ای فراملی یا چندملیتی را به شکل عمومی یا خصوصی ارائه می کنند. کتاب جهانی شدن اخبار یک کتاب انتقادی برای تشریح کاربردهای سلطه جویانه خبرگزاری های بزرگ غربی در توسعه نفوذهای امپریالیستی است. نویسندگان و ویراستاران با شرح عملکرد خبرگزاری های بزرگ غربی و حرکت های مقابله جویانه با سلطه جویی های آن ها، به ویژه تلاش های دودهه ای اعضای یونسکو در ایجاد «نظم نوین ارتباطی و اطلاعاتی در جهان»، می کوشند نقش و اهمیت این آژانس ها را در شکل دادن به جهان کنونی و رقابت های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی و فرادستی ها و فرودستی های کشورهای جهان در سایه حاکمیت اطلاعاتی خبرگزاری های غربی تبیین کنند. در این نوشتار ضمن معرفی کتاب، قوت ها و کاستی های محتوایی و ترجمه ای اثر مورد بررسی قرار گرفته و درنهایت پیشنهادهایی برای ساماندهی انتخاب و ترجمه این گونه آثار و رشد کیفی انتشارات کشور ارائه شده است.

کتاب ما ایرانیان، زمینه کاوی تاریخی و اجتماعی خلقیات ایرانی، با هدف معرفی خلقیات ایرانی بر اساس بررسی و مطالعه تاریخی و اجتماعی صاحب نظران ایرانی و خارجی مبتنی بر روش های مختلف و از مداخل گوناگون تالیف شده است.
نویسنده ضمن بررسی آثار متعدد پژوهندگان و نویسندگان و نیز استفاده از یافته های خود از یک پیمایش در میان اعضای هیئت علمی دانشگاه های سراسر کشور می کوشد پیچیدگی های شکل گیری این خلقیات و نیز درک و تفسیر آن ها را به ما یادآور شود. او برای خاطرنشان کردن این گزاره بر اهمیت روش شناسی و معرفت شناسی پویا و انعطاف پذیرتاکید می کند و از طریق بررسی نسبت میان خلقیات با محیط منطقه ای و جهانی، نهادها و سازمان های اجتماعی و کدهای رفتاری در حوزه های گوناگون به دسته بندی و تحلیل این خلقیات می پردازد.
نویسنده ضمن پرهیزدادن ما از ذات پنداری برای این خلقیات، به اتکای تاکیدش بر سودمندی نظریه بازی در تبیین آن ها و رویکردهای سیستمی، نهادی و تعامل عاملیت و ساختار به ارائه یک الگوی چهارسطحی تحلیل شامل «نهادها و ساختارها»، «عاملیت انسانی»، «محیط منطقه ای وجهانی» و «وقایع و رویدادها» می پردازد. او نتیجه می گیرد که اصلاح نهادی دولت، آموزش وپرورش، مالکیت، مناسبات تولید و روابط کار مهم ترین گام برای تحول در خلقیات ایرانیان است. نویسنده اضافه می کند که رفتارهای تازه به نهادهای تازه نیاز دارند و ما نیازمند رویکرد شبکه ای و طراحی آهسته و پیوسته، همه جانبه و مشارکت جویانه الگوهای رفتاری نه صرفا نخبه گرایانه و مدرن، بلکه عمومی هستیم تا به خلقیاتی مطلوب دست یابیم.

حجم و کیفیت انتشارات، از مولفه های کارآمدی رشته های دانشگاهی است و نقد و بررسی منابع منتشرشده می تواند ضمن مشخص کردن قوت ها و ضعف های یک حوزه دانشگاهی، به شناسایی خلاهای کارکردی و راهکارهای ارتقای آن حوزه کمک کند. هدف از برگزاری این نشست، ارزیابی و نقد وضعیت نشر کتاب های روابط عمومی از نظر کیفیت، کمیت و آشنایی با مسائل و ضعف های نشر این حوزه است. میزان تولید کتاب های حوزه روابط عمومی بسیار پایین است و کتاب های منتشرشده جز در موارد محدودی به نیازهای بومی و سازمانی روابط عمومی در ایران توجهی ندارد. از مهم ترین مشکلات مطرح شده می توان به تکراری بودن محتوا در بیشتر کتاب ها، رواج کتاب سازی، ناهمخوانی انتشارات با نیازهای روابط عمومی، ترجمه از منابع مختلف و انتشار در قالب کتاب تالیفی، پایین بودن نوآوری و خلاقیت در تولید کتاب، نبود آثار جدید در حوزه نظری، رعایت نشدن استانداردهای تولید کتاب از جنبه های محتوایی و ساختاری و نگارشی، پژوهش محورنبودن آثار تولیدشده، پایین بودن شمارگان، مشکلات نظام آموزشی دانشگاهی و نخریدن کتاب از سوی دانشجویان و استادان و جزوه محوربودن دانشگاه ها، همچنین نبود نقد حرفه ای در حوزه روابط عمومی اشاره کرد.

نقد، ابزار تشخیص امر درست از نادرست و راه به‫دست‫آوردن برداشت، فهم و گزاره قابل‫اطمینان تجربی و عقلی از بررسی خرده‫گیرانه از حقایق زندگی به سود رفاه مادی و سعادت معنوی است. این نقد ریشه در نخستین تلاش های آگاهانه انسان برای شناخت خود، محیط طبیعی و اجتماعی، اندیشه، کنش اجتماعی و بهبود زندگی جمعی اش دارد که در ابتدا با مسائل و مشکلات بسیاری همراه بوده است.
نقد سیر تحول و انواع گوناگون دارد و نقد دینی، فلسفی، اجتماعی، ادبی، تاریخی، علمی و حرفه ای، نمونه هایی از این انواع و شکل‫های تکامل‫یافته‫تر آن به‫شمار می‫آیند. نقد، طی زمان طولانی‫ای دچار تحول شده و سرانجام در قالب نقد علمی به پیشرفتی تعیین‫کننده رسیده است.
نقد علمی لازمه رشد و بالندگی فکری، تحلیلی و توسعه دانش، و در عین حال، امری پارادایمیک و دستاورد مبارزات گسترده اجتماعی و ضد استبدادی و توانایی های فکری اندیشمندان جوامع مدرن است. نقد علمی، ثمره علم‫گرایی در جامعه مدرن و اقتدار نرم است که به اتکای اطلاعات‫گرایی رخ داده و با جایگزینی اخلاق پروتستانی با اخلاق کاتولیکی و پارادایم کوپرنیکی با پارادایم بطلمیوسی میسر شده است.
در این مقاله، تحول نقد و تبدیل آن به یک دستاورد بزرگ بشری، رابطه نقد و اخلاق شرح داده‫ شده و زمینه های موردنیاز برای نهادینه‫شدن آن بیان شده است. همچنین نشان داده شده که انتقاد اجتماعی و توسعه علمی دو روی سکه تحولات مدرن هستند و بنابراین، با برقراری مناسبات اجتماعی مدرن میسر شده و در آن رقابت پذیری و نقدپذیری به‫عنوان رویه های اخلاقی پدیرفته شده و همه نیروهای اجتماعی به بازی نقدپذیری و رقابت‫پذیری تن داده‫اند.
نقد علمی همچنین نیازمند نظام اخلاقی ویژه است؛ زیرا بدون اخلاق به‫معنای الگوها و عادات رفتاری سیستمی و نهادینه‫شده در سطح نهادها و سازمان‫ها و درونی‫شده در سطح فردی که به‫عنوان ضمانت اجرای تداوم آن رفتارها عمل کند، نمی‫توان به پایداری و بهره‫مندی از نقد امیدوار بود. اخلاق نقد در نظام های مردم‫سالار مبتنی بر کنش قانونی، عدالت خواهانه، رفتار سیاسی حزبی رقابتی و تلاش برای بهبود مستمر و کسب رضایت متقابل مبتنی بر کثرت و آزادی های مشروع و قانونی است.

کتاب رواب طعمومی 2 درباره تحولات صور تگرفته در تولید و ب هکارگیری فناور ی های ارتباطات و اطلاعات در جامعه و تاثیرات آن بر حرفه رواب طعمومی، در عصری است که، به ادعای نویسنده، گسترش و نفوذ شگف تانگیز رسان ه های الکترونیکی، آن را از دور ه های پیشین متمایز کرده است. این کتاب با تاکید بی شازاندازه بر تحولات در عرصه فناور ی های ارتباطی و اطلاعاتی، مدیران و کارشناسان را به تجدیدنظر در عادات و رفتارهای روزمر هشان فرام یخواند. نویسنده در مقام مفسر شیفته این فناور ی ها، بدون ارائه دلایل و شواهد مجا بکننده، از هی چگونه بزرگنمایی در ستایش و شرح تاثیرات این فناور ی ها بر زندگی اجتماعی و به تبع دریغ نم یورزد. در این کتاب از نق شهای رسانه اجتماعی دیجیتال «رواب طعمومی» آن، حوزه در رواب طعمومی سخن به میان م یآید و نویسنده بر این باور است که تاثیر وب و مولت یمدیا «ارتباطات بازاریابی» و «رواب طعمومی» بر رواب طعمومی باعث شده است که ما ناچار به بازتعریف باشیم و مشتریان و بازخورد مستقیم آنها را، ب هویژه در شبکه های اجتماعی، در تحلیل خود از این حرفه منظور کنیم. نویسنده هدف این کتاب را درک رواب طعمومی جدید برای احیای آن م یداند. او نتیجه سا لها تجربه و اشتیاق خود به نقش و تاثیر رسان ه های اجتماعی، شبکه های 2 را بر رواب طعمومی به تصویر کشیده و در پایان چنین نتیجه گرفته / اجتماعی و اینترنت 0 است که رواب طعموم ی ها باید بیشترین تلاش خود را بر تدوین برنام ه هایی متمرکز کنند که استفاده از شبکه های اجتماعی را در کانون توجه همگان قرار می دهد.

این مقاله به بررسی و نقد کتاب تالکت پارسنز و جامعه شناسی تطوری تطبیقی تالیف دکتر عباس محمدی اصل می پردازد و ابتدا کتاب را به صورت اختصار معرفی می کند و سپس از جهت روش، ساختار و نحوه تدوین فصل ها و مطالب و موضوعات و نیز رعایت موازین و قواعد تالیف و شیوه ارجاع نویسی مورد ارزیابی قرار می دهد؛ همچنین در این مقاله به نقاط قابل توسعه کتاب، روش تدوین هدف دار و منطقی و فصل بندی همراه با توضیح بیشتر برای استفاده بهتر خواننده ایرانی به صورت ملموس و فهمیدنی، با هدف غنی ترشدن آن اشاره می شود. این مقاله نتیجه می گیرد که کتاب موردنقد از هدف گذاری روشن، ساختار استاندارد و رعایت شیوه ارجاع نویسی دقیق و نتیجه گیری دقیق و سودمند بی بهره است؛ همچنین منتقد نتیجه گیری می کند که عنوان بندی کتاب غیرمعمول و ناموجه به نظرمی رسد.