جواد اسحاقیان درچه
-
پژوهشنامه موعود، پیاپی 10 (پاییز و زمستان 1402)، صص 105 -128
ازآن جاکه مهدویت دارای جایگاه بسیار مهم و کلیدی در آموزه های اعتقادی و نیز دارای تاثیرات بسیار مهم در مسائل فرهنگی، اجتماعی و سیاسی است، جریان ها و فرقه های انحرافی مختلف از همین دریچه با شیوه های مختلف و براساس بسترهای متعدد سیاسی، اجتماعی فرهنگی به جذب گروه هایی از مردم پرداخته اند. در این مقاله با روش توصیفی و تحلیلی و ناظر به مطالعات کتابخانه ای و مواجهات میدانی با این جریان ها، به مهم ترین عوامل جذب در فرقه ها در دوره معاصر و نیز بسترهای گرایش مردم به آن ها پرداخته شده است. حاصل تحقیق، آن که موارد ذیل از مهم ترین بسترها و عوامل جذب و گرایش، مردم به این فرقه ها به حساب می آیند: شگردها و ترفندهای معنویت گرایانه و شبه معنوی مبتنی بر مهدویت، بهره گیری از مسائل و عوامل نفسانی و شهوانی، آموزه ها و عقاید التقاطی که احساس معنویت کاذب ایجاد می کند، حمایت و پشتیبانی همه جانبه حکومت های استبدادی و سرویس های استعماری و جاسوسی بیگانه برای حفظ منافع خود، بهره گیری از بستر جهالت و نیز جعل و تحریف و دست کاری در متون روایی و احادیث مهدویت .
کلید واژگان: جریان های انحرافی, فرقه, مدعیان, مهدویت, نیابت, بابیت, زمینه گرایشSince Mahdism has a very important and key rank in religious teachings and also has very important effects in cultural, social and political issues, various deviant movements and sects have attracted groups of people through this belief with different methods and based on various political and socio-cultural platforms. In this article- by a library-based method and field encounters with these currents and a "descriptive-analytical" method- the most important factors of attraction in these contemporary sects and also the bases of people's tendency towards them have been discussed. The results of this research are as follows: spiritualistic and pseudo-spiritual tricks based on Mahdism, using sensual and carnal desires, eclectic teachings and beliefs, which make a sense of false spirituality, all-round support of authoritarian governments and foreign colonial and espionage services in order to protect their interests by these false sects, taking advantage of the ignorance people as well as falsifying and distorting and manipulating narrative texts and Hadiths of Mahdism.
Keywords: Deviant Movements, Sect, Claimants, Mahdism, Deputyship, Bābism, Gravitation Field -
مهدویت از مهم ترین آموزه های اسلامی و شیعی است که ظرفیت ایجاد اتحاد، انسجام و امنیت در ابعاد داخلی و بین المللی را دارد و انقلاب اسلامی هم مبتنی بر زیربنای کلامی و حکمی مهدوی است، جریان ها و فرقه های انحرافی از طرق مختلف سعی در تحریف این آموزه ها و فرهنگ مبتنی بر آن دارند، آنها نیروی فکری و عملی جوانان را در خدمت اهداف جعلی خود می گیرند؛ گاهی به شکل نرم از طریق جعل و ایجاد انحراف در فرهنگ دفاعی امنیتی مهدویت، و گاهی از نوع سخت با ایجاد خشونت و اغتشاش و درگیری به نام تشیع و مهدویت؛ این فعالیت ها می تواند علاوه بر مخدوش نمودن این فرهنگ متعالی، مسائل ضد امنیتی متعددی ایجاد کند و سیر رو به آینده این فرقه ها نیز اختلاف، درگیری و تخریب را نشان می دهد که موتور محرکه آنها نیروی انسانی و خصوصا جوانان است. بنابراین مسئله اصلی آن است که چالش های حال و آینده فرقه ها و جریان های انحرافی خصوصا در تقابل با ولایت فقیه چیست؟ این جستار با بررسی توصیفی تحلیلی منابع مکتوب و نتیجه تحقیقات میدانی مرکز مهدویت انجام می شود و در نهایت نتیجه آن است که در برابر چالش ها می توان با استفاده از فرهنگ غنی مهدوی، آموزش و تحقیق مناسب در زمینه فرقه ها و نیز برنامه ریزی دقیق و مدون و اجرای آنها در برابر این تهدید ها مصونیت بخشی ایجاد نمود و جوانان در زمینه فکری و عملی توجیه و مصون سازی شوند.کلید واژگان: جوانان, فرهنگ مهدوی, نظام اسلامی, فرقه های انحرافی, چالش, ولایت فقیه, انقلاب اسلامیMahdism is one of the most important Islamic and Shiite teachings that has the capacity to create unity, cohesion and security in domestic and international dimensions, and the Islamic revolution is based on the theological foundation and rulings of Mahdavi, deviant movements and sects try to distort these teachings and culture in various ways based on it, they take the intellectual and practical power of the youth to serve their fake goals; sometimes in a soft way through falsification and creating deviations in the security defense culture of Mahdism, and sometimes in a hard way by creating violence and disturbance and conflict in the name of Shiism and Mahdism; In addition to distorting this sublime culture, these activities can create many anti-security issues, and the future course of these sects also shows discord, conflict and destruction, whose driving force is human power, especially the youth. Therefore, the main issue is what are the current and future challenges of sects and deviant movements, especially in opposition to the religious authority? This research is done with a descriptive and analytical review of the written sources and the results of the Mahdavi center's field research, and finally the result is that in the face of the challenges, it is possible to use the rich Mahdavi culture, proper education and research in the field of sects, as well as precise and documented planning and their implementation. Immunity was created against these threats and young people were justified and protected in intellectual and practical terms.Keywords: Youth, Mahdavi Culture, Islamic System, Deviant Sects, Challenge, Religious Jurisprudence, Islamic Revolution
-
دایره‌المعارف قرآن (EQ)، در سال‌های 2001 تا 2006 در لیدن هلند در شش جلد به چاپ رسید. این پژوهش در راستای کشف رویکرد کلی این دایره‌المعارف، به دو سوال پاسخ می‌دهد؛ اول اینکه نمای کلی موضوعات مندرج در دایره‌المعارف قرآن چه مواردی را نشان می‌دهد و دیگر اینکه گستره دینی و ملیتی نویسندگان چه تاثیری بر رویکرد نظری کلی دایره‌المعارف داشته است و برای حصول نتیجه از روش تحلیل محتوا و نرم‌افزارهای آماری ایکس‌مایند و اکسل بهره برده است. موضوع مدخل‌ها در تقسیم‌بندی اولیه به دو بخش معارف قرآن و علوم قرآن و سپس هر یک به شاخه‌های جزیی‌تری تقسیم شدند. اکثر مدخل‌های بخش معارف قرآن مربوط به علوم انسانی است، که در این حوزه، 24% به مسایل اعتقادی، اعم از اسلامی و ادیان دیگر، 22% به تاریخ، 14% به احکام عبادی و 14% به غیر احکام عبادی اختصاص دارند. در بخش شخصیت‌شناسی، مشخص شد که ملیت بیشتر نویسندگان، آمریکایی بوده و از نظر مذهب تنها 20% مسلمان هستند. همه نویسندگان اعم از اقلیت مسلمان و اکثریت غیرمسلمان دارای مبانی و پیش‌فرض‌های مشترکی هستند و حاصل تولیدات علمی آنها در قالب علم سکولار انجام می‌شود و در یک نظام طراحی شده واحد از سوی مدیران این اثر، به ایفای نقش می‌پردازند.
کلید واژگان: دایره المعارف قرآن, موضوع شناسی, شخصیت پژوهی, تحلیل محتوا -
غدیر در جایگاه واقعیتی مهم در تاریخ اسلام، نقطه عطفی در تبیین امامت و استمرار حرکت اسلامی بوده است. حضرت رسول بر اساس دستور الهی، ارتباط وثیق امامت و ولایت را با حاکمیت و اداره امور دنیایی ترسیم فرمودند؛ مبنی بر اینکه محور و معیار حق، همان صراط مستقیم الهی در قالب حجت‌های معصوم است و این سیر تا آخرالزمان و امامت امام عصر ادامه خواهد داشت؛ بنابراین بر اساس متون غدیر، از جمله خطبه غدیر و زیارت غدیریه، نظریات انحرافی همچون سکولاریسم، پلورالیسم، قرایت‌های متفاوت از دین، تسامح در ارتباط با دشمنان و مخالفان و برداشت‌های غلط از خاتمیت و مهدویت، باطل خواهد شد.
کلید واژگان: خطبه غدیر, زیارت غدیریه, ولایت, امامت, انحرافات فکری, خاتمیت, مهدویتGhadīr-e Khumm as an important historical Islamic fact has been a turning point in the explanation of the Imamate and the continuation of the Islamic movement. The holy prophet Muhammad (pbuh), according to divine order, traced the inseparable correlation between Imamate and the governance and administration of worldly affairs, stating that the criterion of truth is the divine path of God in the form of infallible Imams, and this will continue until the end of Time and the appearance of Imam Mahdi (pbuh) Therefore, according to Ghadīr’s texts including Ghadir’s sermon and Ghadīriyah Ziyārat, deviant ideas such as secularism, pluralism, different interpretations from religion, tolerance in making relation to enemies and opponents, and misconceptions of Khātamiyyat (termination of Prophethood) and Mahdism will be invalidated.
Keywords: Ghadīr-e Khumm sermon, Ghadīriyah Ziyārat, Wilāyat (divine guardianship), Imamate, intellectual deviance, Khātamiyyat (termination of Prophethood), Mahdism -
ظرفیت های موجود در آموزه های مهدویت، به منظور ایجاد تمدن اسلامی می تواند کارآمد و موثر باشد. جریان های انحرافی با ترفندهای مختلف، درصدد تغییر تدریجی و تحریف آموزه های آن، در نفوذ از بستر خود آموزه های مهدویت هستند؛ گاهی از طریق علمی- فرهنگی، مانند جعل و ایجاد انحراف در آموزه های ولایی و گاهی از طریق اجتماعی، مانند ایجاد اغتشاش و درگیری به نام تشیع و مهدویت. در این تحقیق با روش توصیفی- تحلیلی و با بهره گیری از نتایج تحقیقات کتابخانه ای و میدانی در موضوع فرقه های انحرافی؛ برخی از راهکارهای مشترک و موثر نفوذ به صورت نموداری بررسی شده اند. برخی از نتایج تحقیق در مورد عواقب راهکارهای نفوذ جریان های انحرافی عبارتند از: نفوذ با ابزار گوناگون روانشناسانه و جامعه شناسانه و ایجاد تحولات شخصیتی در آنان و استخدام افراد با ماموریت های به ظاهر مهدوی، به منظور تحقق اهداف کلان انحرافی، ایجاد ناامیدی و شکاف های اجتماعی، تبدیل عدالت طلبی به ظلم و خشونت و انحصار طلبی و نفی مولفه های وحدت بخش نیابت و ولایت برای رسیدن به اهداف فرقه ای.
کلید واژگان: آموزه های مهدویت, راهکارهای نفوذ, جریان های انحرافی, تهدید, مکانیزمThe existing capacities in the Mahdism teachings can be efficient and effective in order to create an Islamic civilization. The deviant movements, with various tricks, seek to gradually change and distort the teachings of Mahdism by influencing the contexts of these teachings. Sometimes through scientific-cultural means, such as forging and distorting the clientship teachings, and sometimes through social means such as creating chaos and conflict under the name of Shiites and Mahdism. In this paper, with a descriptive0analytic method, and by using the results of library and field research on the subject matter of deviant movements, we investigate some of the common and effective strategies of infiltration graphically. Some of the results of research on the consequences of infiltration strategies of the deviant movements are as follows: infiltrating with various psychological, sociological means and making personality changes in people and employing them with seemingly Mahdavi missions, in order to achieve macro-deviant goals, creating despair and social rifts, transforming seeking justice into oppression and violence and monopoly and denying the unifying components of representation and vicegerency to achieve sectarian goals.
Keywords: Mahdism teachings, infiltration strategies of deviant movements, threat, Mechanism -
مفهوم آرزو و مفاهیم وابسته به آن _ مانند امل، رغبت، تمنا و... _ در متون اسلامی از جمله ادعیه و زیارات، مورد توجه و توصیف قرار گرفته است. برخی از اوصاف و تطبیقاتی که درباره مفهوم امل در ادعیه و زیارات مهدوی آمده اند عبارت اند از وصال معنوی و ارتباط قلبی با امام عصر(عج)، درک دوران ظهور و بهره مندی از ایشان، تحقق آمال امام زمان(عج) و دیگر معصومان(ع) در دنیا و آخرت، رسیدن مومنان و منتظران به آرزوهای ایمانی خود و... . نوع و مصادیق آمال و آرزوها و رغبت های مورد اهتمام در ادعیه، افزون برآن که فوق رغبت اولیه انسان است، فراهم کننده خواسته ها و امیال دیگر دنیوی و اخروی نیز هست که در پناه ظهور و فرج اهل بیت (ع) واقع می شود. از سوی دیگر، در برخی فرضیه های مطرح شده منتسب به علوم روان شناسی در دهه های اخیر، تمرکز ذهنی بر آرزوها و دستور به طبیعت و حرکت جهان به سمت تحقق این آمال به عنوان یک قانون به شمار آمده است. برخی از روان شناسان مسلمان و مبلغان این فرضیه ها در داخل کشور نیز با تمسک به آیات و روایات، مفهومی خاص از آرزوهای دینی و چگونگی تحقق آن عنوان می کنند. با بررسی تطبیقی این دو دیدگاه، نکاتی مثبت و مشترک همچون مثبت اندیشی و اعتماد به نفس و نیز تکیه بر قوانین الهی در طبیعت یافت می شود. از سوی دیگر، نقاط افتراقی مانند عدم جامعیت در این فرضیه، تعارض آرزوها، سودمحوری و دنیاگرایی و فراهم نشدن زمینه های لازم برای تحقق آرزوها، توجه نکردن به جامعه آرمانی و آرزوهای تحت لوای انسان کامل و... نیز روشن می گردد که از اشکالات تئوری جذب، ناشی می شوند.کلید واژگان: ادعیه, زیارات, فرضیه جذب, مهدویت, آرزو, آمال, بررسی تطبیقیThe concept of Wish and its related concepts, like Amal or yearning, desire, longing, etc. has been described and attended in Islamic texts, including in prayer and Ziarat texts.
Some of the qualities and adaptations on the concept of Amal in Mahdavi texts came with Ziarat or prayers and the spiritual linkage and association to the Imam of the Times. Understanding and benefitting from them during the time of rise, realizing the hearty dreams of Imam and other Infallible Imams in the world and the hereafter, the believers and looking forward to their faith and wishes ....
These examples of the type of aspirations and tastes effort in prayer, in addition to taking on these basic human desires and wishes, is providing both spiritual and worldly needs and desires of others as well as accommodated and relieved by the Ahlul byat (PBUH) when the emergence occurs.
On the other hand, there is a modern theory in psychology which has been formulated under titles such as the law of attraction, which can be applied to the wishes and yearnings and expectations of religious people such as waiting for the presence of the savior. Some Muslim psychologists and proponents of this hypothesis inside the country are referring to Quranic verses and traditions, with specific conception of dreams as their religion and how to make it happen.
A comparative analysis of these two stances reveals the pros and cons. On the one hand, there is a shared sense of optimism and confidence as well as relying on divine laws found in nature. On the other hand, lack of inclusiveness in this hypothesis, conflict of wishes, profit orientation and secularism does inaccessibility to some of the grounds for wish fulfillment that can realize the wishes for ideal society and the perfect man, are perhaps the cons of that law of attraction theory.Keywords: Duas, Ziyarat, Law of attraction hypothesis, Messianism, Dreams, Aspirations, Comparative study -
یکی از شاخه های تصوف در دوره اخیر، «گنابادی» ها هستند. این گروه که شاخه ای از «نعمت اللهیه» اند، در موضوعات اعتقادی دارای عقایدی ویژه هستند. از جمله این که در موضوع انتظار و چگونگی تحقق ولایت در دوران غیبت و نیز وظایف منتظران برای بهره مندی از این ولایت، دیدگاه های خاصی دارند؛ مانند طرح ادعای نوعی نیابت خاصه در امور معنوی و ولایی برای بزرگان خود به منظور هدایت مردم توسط ایشان در دوران غیبت، لزوم بیعت پیروان با قطب فرقه در جهت استکمال ایمانی و پذیرش اعمال مومنان، بهره برداری خاص از القاب و عناوین، مانند قطب، شیخ، اوتاد و ابدال که این کار به تدریج، اهمیت و جایگاه خود امام معصوم و نقش وساطت فیض و هدایتگری ایشان را تضعیف می کند؛ همچنین طرح مسئله اجازه در دوران غیبت و رساندن امتداد این اجازات به امام زمان و نیز سرسلسله ولایی آن ها به امیرالمومنین(ع).
نتیجه تبیین این مناسبات آن است که از دیدگاه گنابادی ها، تحقق انتظار صحیح و هدایت در عصر غیبت، بر وجوب شناخت و معرفت اقطابی مبتنی است که از سلسله ائمه اجازه خاص دارند و دارای الهامات غیبی و قدرت خاص هدایت معنوی از سوی ائمه(ع) هستند.کلید واژگان: منتظران, مناسبات ولایت, شیخ, گنابادی, بیعت, ولایت شمسیه و قمریهOne of the Sufism branches in the recent period is the Gonābādies. This group which is a branch of Nimatullāhī has specific beliefs in relation to religious beliefs. Including that, they have certain views toward the issue of awaiting and the how of the realization of Vicegerency at the Occultation period and the duties of those waiting to benefit from this Vicegerency: such as claiming a kind of special representation in the spiritual and sainthood matters for their dignitaries in order to guide people in the Occultation period, the necessity of swearing allegiance by the followers to the pole of the sect for the perfection of their faith and the acceptance of their deeds, special utilization of the titles and nicknames such as the Pole, Sheikh, Pillars and the Substitutes that this itself gradually undermines the importance and the place of the Infallible Imam and his mediating role in the grace and guidance. Also, presenting the issue of having permission at the Occultation period and extending these permissions to the Imam of the Time and the progenitor of their Vicegerency to Imam Ali (PBUH) is one of their beliefs. Thus, the result of such connections from the view of the Gonābādies is the realization of correct awaiting and guidance during the Occultation period is based on the necessity of knowledge and wisdom of poles who have special permissions from the Imams succession and have the unseen inspirations and special power in the spiritual guidance from the Imams.Keywords: those waiting, vicegerency connections, Sheikh, Gonābādie, allegiance, Shamsiyeh, Ghamariyeh Vicegerency -
-
هر مکتب و یا آموزه عقیدتی، به مقداری که ظرفیت اصلاح مردم و ایجاد تحولات مثبت در جامعه را داشته باشد، به همان میزان می تواند زمینه سوء استفاده راهزنان و فرصت طلبان را داشته باشد. آموزه های خاص تشیع، مانند انتظار، شهادت طلبی و موعودباوری هم از این مقوله استثناء نیست؛ پیروان فرقه بابیه با استفاده از فضای خاص سیاسی و اجتماعی داخلی و خارجی که در زمان بروز آن فرقه وجود داشت این آموزه ها را در جهت بسیج مردم در نفی اسلام و ایجاد بدعت در اعتقادات به کار گرفتند و با بهره گیری از عناوین، کار تشکیلاتی و برنامه ریزی بلند مدت زمینه تشکیل فرقه ضاله بهاییت را هم ایجاد نمودند که مورد بهره برداری استبداد و استعمار در تثبیت حاکمیت آنها بر مردم قرار گرفت. ما در این مقاله در پی آنیم که راه کارهای سیاسی پیروان و مدعیان بابیه را در جهت کسب قدرت با استفاد از ابزار فرهنگی و عقیدتی بررسی نموده و پیامدهای آن را نیز تشریح نماییم.
کلید واژگان: آموزه های مهدویت, علی محمد باب, بابیت, شخصیت سازی, بهائیت, فرقه سازی استبداد, استعمار, عارف نمایی, کار تشکیلاتی
- در این صفحه نام مورد نظر در اسامی نویسندگان مقالات جستجو می‌شود. ممکن است نتایج شامل مطالب نویسندگان هم نام و حتی در رشته‌های مختلف باشد.
- همه مقالات ترجمه فارسی یا انگلیسی ندارند پس ممکن است مقالاتی باشند که نام نویسنده مورد نظر شما به صورت معادل فارسی یا انگلیسی آن درج شده باشد. در صفحه جستجوی پیشرفته می‌توانید همزمان نام فارسی و انگلیسی نویسنده را درج نمایید.
- در صورتی که می‌خواهید جستجو را با شرایط متفاوت تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مطالب نشریات مراجعه کنید.
©2000-2025 magiran.com All Rights Reserved.