سیده لیلا رضوی طوسی
-
سدها علاوه بر منافع اجتماعی بسیاری که دارند امکان دارد با گذشت زمان نیز خطرات اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و فنی مدیریتی را داشته باشند. سد پدیده عظیمی درطبیعت محسوب می گردد و اثرات آن بر روی محیط زیست به صورت گسترده است. یکی از مسایلی که می باید در زمان بهره برداری سدها موردبررسی قرار می گیرد، آثار زیست محیطی منفی در منطقه احداث سد است. از اثرات زیست محیطی منفی برای سدها به عنوان مثال می توان به رسوب گذاری در مخزن و دریاچه سد، تشدید فرسایش در اراضی پایین دست، شورشدن اراضی کشاورزی به علت بالاآمدن سطح آب های زیرزمینی اشاره کرد. اثرات ریسک های نام برده شده برای سدسازی، ممکن است جبران ناپذیر باشد. این پژوهش، با هدف ارزیابی اثرات ریسک های چهار معیار اجتماعی، اقتصادی، فنی مدیریتی و زیست محیطی متاثر از احداث سد ها بر حوضه آبخیز موردبررسی قرار گرفته است. تصمیمات مربوط به مدیریت این سدها نیازمند شناخت خطرات و ریسک های موجود در سد و اولویت بندی آن هاست. استفاده از روش های تصمیم گیری چندشاخصه ای، ابزار مناسبی برای ارزیابی ریسک های مختلف در این سدها می باشد. در این مقاله از روش ترکیبی دیماتل- فرایند تحلیل شبکه ای، جهت شناسایی روابط بین معیارها و زیرمعیارهای ریسک و اولویت بندی آن ها استفاده شده است. بنابراین، چهار معیار و 42 زیرمعیار برای ارزیابی ریسک های سه سد طالقان، ماملو و لار به روش فرایند تحلیل شبکه ای استفاده شده و نتایج نشان می دهد که سد طالقان در اولویت اول ریسک قرار دارد و زیرمعیار اشتغال، مربوط به معیار اقتصادی، با وزن 0720/0 دارای بیش ترین ریسک و زیرمعیار تملک اراضی، مربوط به معیار فنی مدیریتی با وزن 0029/0 دارای کم ترین ریسک نسبت به کل زیرمعیارها می باشد. هم چنین با انجام تحلیل حساسیت بیش ترین حساسیت نسبت به افزایش و کاهش 50 درصدی وزن معیار اقتصادی و کم ترین حساسیت نسبت به افزایش و کاهش 30 درصدی وزن معیار فنی مدیریتی می باشد.کلید واژگان: اجتماعی, اقتصادی, تصمیم گیری چندشاخصه, زیست محیطیEven though dams have many social benefits, it also has caused social, economic, environmental and technical management risks along time. Due to the fact that the dam is considered a great phenomenon in nature, its effects on the environment are extensive. One of the issues that must be investigated during the operation of dams is the negative environmental effects in the dam construction area. The negative environmental effects of dams are including sedimentation in the dam's reservoir and lake, intensification of erosion in the downstream lands, inundation of agricultural lands due to rise of the underground water level. The effects of the mentioned risks for dam construction may be irreparable. The aim of this study is evaluating the effects of social, economic, technical management and environmental risks affected by the construction of dams on the watershed. Decisions related to the management of these dams require recognize the dangers and risks in the dam and prioritize them. Dam construction projects are more risky than other projects due to the high credits and time spent on their construction. Using multi-criteria decision-making methods is a suitable tool for evaluating different risks in these dams. In this study, the combined DEMATEL-ANP method is used to identify the relationships between risk criteria and sub-criteria and prioritize them. So, four criteria and 42 sub-criteria were determined to evaluate different risks in Mamloo, Taleghan and Lar dams and the network relationships between them were determined. The results show that the employment sub-criterion in economic criterion with a weight of 0.0720 has the highest risk and the land acquisition sub-criterion in management technical criterion with a weight of 0.0029 has the lowest risk compared to all sub-criteria.Keywords: economic, Environmental, Multi-indicator decision-making, social
-
ارزیابی شبکه پایش و تعیین معیارهای اصلی در ایستگاه ها، گامی موثر در بهبود کارآیی شبکه پایش و سنجش است. در پایش بلند مدت انجام ارزیابی، آسیبشناسی و بهینه سازی به صورت متوالی؛ منجر به مدیریت صحیح دادههای خروجی، کارآمدی سیستم و سبب کاهش هزینه ها می شود. البته عوامل محدودکننده ای مانند: نیاز های رو به رشد، محدودیت منابع، تبعات توسعه ناپایدار و دخالت های گاه و بی گاه انسان در چرخه آب موجب بروز نگرانی در زمینه تامین نیازهای آبی جامعه انسانی می شوند. در این مقاله، ارزیابی شبکه پایش کیفی رودخانه های کشور با استفاده از روش تصمیم گیری چند معیاره و با انتخاب چهار معیار اصلی بررسی شد. در معیار مدیریتی و فنی در ایستگاه های پایش آب، زیرمعیار کنترل و اطمینان از کیفیت داده ها، در معیار اجتماعی زیرمعیار پارامترهای کیفیت آب، در معیار اقتصادی زیرمعیار تشخیص آلودگی و در معیار محیط زیستی زیرمعیار بهینه سازی شبکه نظارت در زمان و مکان خاص بیشترین وزن را دارند. هم چنین مقایسه تطبیقی شبکه پایش ایران با شبکه پایش کشورهای منتخب نیز با استفاده از روش ضریب همبستگی اسپیرمن انجام شد. پایش بلند مدت به منظور انجام ارزیابی، آسیبشناسی و بهینه سازی به صورت متوالی منجر به مدیریت صحیح دادههای خروجی، کارآمدی سیستم و سبب کاهش هزینه ها می شود. لزوم و اهمیت انجام برنامه های پایش کیفیت منابع آب را می توان مترادف با لزوم و ضرورت برخورداری منابع آب از کیفیت مشخص برای مصارف مختلف دانست. بدون انجام برنامه های پایش کیفی آب، اطلاع مستمر از کیفیت منابع آب و روند تغییرات آن ها، برنامه ریزی برای تخصیص منابع آب جهت مصارف گوناگون امکان پذیر نمی باشد. در این تحقیق، شبکه پایش ایران با شبکه پایش تایلند با ضریب 9/0 بیشترین مطابقت را دارد. با شبکه پایش امریکا، کانادا و ژاپن مطابقت نسبتا مطلوبی دارد و نهایتا کمترین میزان مطابقت با شبکه پایش آلمان بدست آمد.کلید واژگان: شبکه پایش, روش های تصمیم گیری, روش فرایند تحلیل شبکه ای, مقایسه تطبیقی, ضریب همبستگیEvaluating the monitoring network and determining the main criteria in the stations is an effective step in improving the efficiency of the monitoring and measurement network. Consecutive assessment, pathology and optimization in long-term monitoring; Leads to proper management of output data, system efficiency and reduces costs. Of course, limiting factors such as: growing needs, limited resources, the consequences of unsustainable development and occasional human interference in the water cycle, etc., cause concern in meeting the water needs of human society. In this study, the evaluation of the quality monitoring network of the country's rivers was evaluated using a multi-criteria decision-making method and by selecting four main criteria. In management and technical criteria in water monitoring stations, data quality control and assurance sub-criteria, in social criteria sub-criteria of water quality parameters, in economic criteria sub-criteria of pollution detection and in environmental criteria sub-criteria of network optimization at a specific time and place have the most weight. Also, a comparative comparison of Iran's monitoring network with the monitoring network of selected countries was performed using Spearman correlation coefficient method. The Iranian monitoring network is most consistent with the Thai monitoring network with a coefficient of 0.9. One of the most important priorities of the US Monitoring Network is to optimize monitoring at specific times and places. Japan's monitoring network focuses more on regional monitoring than grade 1 rivers.Keywords: Monitoring network, decision making methods, Network analysis process method, comparative comparison, correlation coefficient
-
کمبود منابع آب آبیاری و توزیع نابرابر آب و خاک در مناطق کشاورزی ایران، از جمله حوضه کرخه، چالش مهمی است که باعث ایجاد رقابت بین مصرف کنندگان آب می شود. بنابراین، با تقاضای رو به رشد منابع آب، اولویت بندی تخصیص آب در شبکه های آبیاری اهمیت می یابد. از طرفی، با توجه به وجود روابط پیچیده بین معیارهای مختلف که گاه در تضاد با یکدیگر است، استفاده از روش های متداول تصمیم گیری کارگشا نیست. هدف این مقاله استفاده از روش DEMATEL فازی در شناسایی روابط بین معیارهای تاثیرگذار در تخصیص آب برای اولویت بندی برخی شبکه های آبیاری رود کرخه است. سی معیار در بخش های اجتماعی، اقتصادی و محیط زیستی تعیین شد. نتایج نشان می دهد که معیارهای مشارکت ذیمدخامخلان، سهم تشکل آب بران و تغییر اقلیم به ترتیب با مقادیر 9/6، 73/6 و 44/6 معیارهای تاثیرگذار است و با وزن بیشتر در اولویت قراردارد. معیارهای مهاجرت، عدالت اجتماعی، رفاه اجتماعی ناشی از آب و نرخ اشتغال به ترتیب با مقادیر 09/6، 93/5، 72/5 و 1/5 معیارهای تاثیرپذیر و به شدت متاثر از معیارهای تاثیرگذار بیان شده است. بنابراین، با به کارگیری دیمتل فازی، روابط شبکه ای معیارها برای تخصیص آب بین شبکه های آبیاری رود کرخه جهت اولویت بندی آن ها با روش های چندمعیاره مشخص و اهمیت آن تعیین می شود.کلید واژگان: تصمیم گیری, روابط شبکه ای, روابط علت و معلولی, فازی دیمتل, معیارهای تخصیص آبThe scarcity of water resources and the inequitable distribution of soil and water resources in the irrigated area is a substantial challenge in the most agricultural areas of Iran, particularly the Karkhe watershed, resulting in competition among water consumers. Therefore, it is important to prioritize water allocation in agriculture. At the other side, due to the complicated relations between several criteria and sub-criteria which are conflicting sometimes, using conventional decision-making methods cannot be applicable. This paper aims at employing fuzzy DEMATEL method to identify the relations between effective criteria in allocating water in order to prioritize a number of irrigation networks of Karkhe River. In this way, 30 criteria were determined in social, economic and environmental sections. The results show that the criteria of participation of stakeholders, water user cooperation quota along with climate change criterion are being determined and prioritized as effective and important criteria by the values of 6.9, 6.73 and 6.44, respectively, while the criteria of immigration, regional employment rate, social justice and social welfare resulting from water, are considered as impressible criteria affected strongly by the aforementioned effective criteria by the values of 6.09, 5.93, 5.72 and 5.1, respectively. Therefore, applying fuzzy DEMATEL, the network relations between criteria and their importance are determined for water allocation between irrigation and drainage networks of Karkhe river in order to prioritize them using multi criteria decision making method.Keywords: causal relationship, decision making, fuzzy DEMATEL, Karkheh river, network relationship, water allocation criteria
-
منابع آب و خاک هر کشور از مهمترین منابع و زیربنای توسعه پایدار می باشند. حوضه آبریز نه تنها یک بخش هیدرولوژیکی است بلکه یک بخش اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی نیز می باشد که نقش مهمی در توسعه پایدار یک کشور دارد. در این راستا و بر اساس اهداف سند چشم انداز کشور در صنعت آب، راهبردهای مختلف مدیریت جامع نظام آب کشور تدوین شده اند. یکی از مسائل مهم برنامه جامع آب به ویژه در بخش تخصیص آب، مدیریت حوضه های آبریز و اولویت بندی آنها بر اساس راهبردهای بخش آب می باشد که با توجه به تعدد و تنوع راهبردها و همچنین ارتباطات پیچیده بین آنها، انجام این امر بسیار دشوار است. از جمله راهکارهای موثر در این زمینه، استفاده از روش های مختلف تصمیم گیری چندشاخصه ای فازی می باشد. بنابراین، با توجه به اهمیت مساله اولویت بندی حوضه های آبریز بحرانی کشور در بخش تخصیص آب در برنامه کلان ملی، در این تحقیق یک الگوریتم جدید بر اساس روش فرآیند تحلیل شبکه ای فازی و روش TOPSIS فازی ارائه شده است که شامل استفاده از اعداد فازی مثلثی در الگوریتم تصمیم گیری می باشد. بر این اساس، 38 راهبرد بخش آب (S1، S2،...، S38) به عنوان زیر معیار در 10 بخش (C1، C2،...، C10) که به آنها خوشه گفته می-شود، تقسیم بندی شدند. خوشه ها نیز زیر مجموعه ای از معیارهای اصلی (اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی) می باشند. گزینه های مورد بررسی در این مقاله عبارتند از: حوضه های آبریز دریاچه ارومیه، اترک، سفیدرود، دریاچه نمک و زاینده رود. از آنجا که ورودی های مدل شامل عبارات بیانی تصمیم گیرنده می باشد، لذا استفاده از ریاضیات فازی امکان مدل کردن عدم قطعیت ها را فراهم می کند. یکی از مزایای مهم الگوریتم پیشنهادی جدید، استفاده از اعداد فازی مثلثی در تمام مراحل تصمیم-گیری است. برای بررسی نحوه عملکرد مدل ارائه شده، نتایج بدست آمده از روش پیشنهادی با نتایج بدست آمده از روش ANP مقایسه شدند. بر این اساس حوضه آبریز دریاچه ارومیه در رتبه اول و حوضه آبریز اترک در رتبه آخر قرار دارد. همچنین تحلیل حساسیت بر روی وزن خوشه ها انجام و چگونگی تاثیر آن در اولویت بندی حوضه های آبریز بررسی شد.
کلید واژگان: حوضه آبریز, راهبردهای بخش آب, روش فرآیند تحلیل شبکه ای فازیWater and soil resources are most important for sustainability development. A watershed is not only simply the hydrological unit but also a social, economical, and environmental devision which plays crucial role in development of the country. Based on the national long term goals in water industry, different strategies are determined for the integrated water resources management in the national level. One of the most important problems in water management planning, especially in water allocation, is ranking the watersheds with respect to this various complexively related water strategies. A new method is proposed in this study based on ANP and fuzzy TOPSIS methods. This model is used to evaluate 5 critical watersheds in Iran named Urmia Lake, Atrak, Sefidrood, Namak, and Zayandehroud. In this decision making model, 38 water strategies (S1, S2,…,S38) are defined as sub criteria in 10 clusters (C1, C2,…, C10). These clusters are categorized according to economic, social, and environmental criteria. Also, the fuzzy arithmetic is applied to overcome the uncertainty in decision makers’ judgments. The important advantage of the proposed method is using triangular fuzzy numbers in all steps of the algorithm. The results are compared with ANP method to validate the proposed model. It is indicates that among different watersheds, Urmia Lake and Atrak show the highest and the lowest scores, respectively.Keywords: Watersheds, Water strategies, FANP -
روروش هیدرودینامیک ذرات هموار (SPH)، یک روش بدون شبکه بندی، لاگرانژی و ذره ای می باشد که به علت طبیعت بدون شبکه بندی و توانایی این روش در شبیه سازی پدیده های پیچیده، استفاده از آن در مکانیک سیالات و جامدات توسعه یافته است. این مقاله شامل شبیه سازی جریان دوفازی آب و رسوب در پدیده شکست سد با استفاده از روش SPH می-باشد. معادلات حاکم بر جریان شامل معادله مومنتم، پیوستگی، معادله حالت فشار و معادله XSPH (برای محاسبه موقعیت ذرات) می باشند. رسوبات به صورت سیالات غیرنیوتنی رفتار می کنند که برای شبیه سازی آنها از مدل های سیالات غیرنیوتنی استفاده شده است. رسوبات با استفاده از روش ترکیبی دو مدل کراس و بینگهام شبیه سازی شده اند. برای صحت سنجی مدل، ابتدا نمونه تک فازی شکست سد بررسی و نتایج آن با نتایج آزمایشگاهی و عددی سایر محققین مقایسه شده است. سپس دو نمونه دو فازی شکست سد با ابعاد مختلف بررسی شده که نتایج نمونه1 با نتایج آزمایشگاهی [31] و نتایج نمونه2 با نتایج آزمایشگاهی [1] مقایسه و میزان خطا محاسبه شده است. مقدار خطای بدست آمده از مقایسه تغییرات ارتفاع رسوبات در فواصل 5 و 14 سانتیمتری مخزن در نمونه عددی و آزمایشگاهی به ترتیب برابر با 55/6 و 94/5 درصد می باشد. مقایسه نتایج نشان می دهد که مطابقت خوبی بین نتایج عددی و آزمایشاهی وجود دارد.
کلید واژگان: جریان دو فازی, رسوب, هیدرودینامیک ذرات هموارComputational Fluid Dynamics (CFD) implementations are also classified as the Lagrangian and Eulerian methods. Smoothed Particle Hydrodynamics (SPH) is a mesh free particle method based on Lagrangian formulation with a number of advantages. This method is obtained approximate numerical solutions of the equations of the fluid dynamics by replacing the fluid with a set of particles. All particles carry their properties and then the advection is taken care automatically. In contrast، Eulerian mesh based numerical methods have difficulties such as the problem of numerical diffusion due to advection terms. Because of the simplicity and robustness of SPH، this numerical method has been extended to complex fluid and solid mechanics problems. The important advantage of SPH is that the muli-phase flows can be modeled by SPH and each particle can be assigned to a different phase. In this paper، the SPH method is used for simulating water and sediment flow in dam break problem. The government equations are momentum and continuity equations which are described in a Lagrangian framework. Also، the compressible flows are modeled as a weakly compressible flow via the equation of state. The XSPH equation is applied for each particle movement at each time step. The Wendland kernel is applied as smoothing function. Sediments are treated as non-Newtonian fluid and for simulating them the non-Newtonian models are used. In this paper، the combination of two rheological models named Bingham and Cross is used. The predictor- corrector algorithm is applied. The time step is controlled by Courant condition (CFL)، the forcing terms and the viscous diffusion terms. On the other hand، the laboratory experiment of dam break is performed and the new experimental set up was built. At first، the column of water with a height of 0. 5 m and the wide of 0. 25 m is blocked by a partition gate. The bottom of the water column is covered with non cohesive sediments. The sediments are sands with d50=1. 4 mm. The partition gate separates the water column from the downstream channel and the speed of partition gate is more important. Then the partition gate is removed with a specific velocity. The partition gate opens completely from above with a constant speed of 0. 6 m/s. The flow motion is recorded by digital camera system. Finally، a comparison between experimental results and computational results is carried out and the errors are calculated. The error of sediment height variations in specific horizontal distances (x=5 cm and 14 cm) in reservoir are 6. 55% and 5. 94%، respectively. Also، the sediment surface profiles are shown in different times. The comparisons are shown good agreements between numerical and experimental results. The good agreement proves the ability of the present SPH model to simulating two phase flows.Keywords: Two phase flow, Sediment, SPH -
آب از محورهای اصلی توسعه پایدار و رکن اساسی آمایش سرزمین است و مدیریت پایدار کمی و کیفی منابع و مصارف آن، نقش مهمی در ارتقای بهداشت، رفاه اجتماعی و توسعه پایدار دارد. از طرف دیگر، با توجه به ارزش اجتماعی، اقتصادی، امنیتی، سیاسی و زیست محیطی این ماده حیاتی، تصمیم گیری و مدیریت در زمینه منابع آب بسیار مهم است. راهبردهای توسعه بلندمدت بخش آب کشور، گذشته از اینکه راهنمای مناسبی برای تدوین برنامه های مدیریت آب کشور در حوضه های آبریز است، با ایجاد هم پیوندی در عرصه های مدیریت فرابخشی آب، موجب بهره برداری بهینه از منابع آب کشور خواهد شد. در برنامه ریزی کلان ملی، اولویت بندی حوضه های آبریز، بخش مهمی از برنامه جامع آب در زمینه تخصیص منابع برای حوضه های آبریز است که کمتر به آن توجه شده است. با توجه به اهمیت مسئله و پیچیدگی آن به علت وجود راهبردهای مختلف با درجات تاثیر متفاوت و همچنین ارتباطات پیچیده بین راهبردها، در این تحقیق اولویت بندی حوضه های آبریز با استفاده از روش ANP و روش ترکیبی ANP با TOPSIS فازی انجام گرفته است. گزینه های بررسی شده، حوضه های آبریز بحرانی کشور شامل حوضه آبریز دریاچه ارومیه، اترک، سفیدرود، دریاچه نمک و زاینده رود است. نتایج نشان می دهند که حوضه آبریز دریاچه ارومیه و اترک، به ترتیب بیشترین و کمترین امتیاز را دارند. این بدان معناست که حوضه آبریز ارومیه برای اعمال راهبردهای بخش آب در اولویت قرار دارد و به عبارتی بحرانی ترین حوضه است. درنتیجه، اعمال راهبردهای آب در این حوضه آبریز نسبت به دیگر حوضه ها ضروری تر است.
کلید واژگان: اولویت بندی, حوضه آبریز, روش فرایند تحلیل شبکه ای (ANP), روش TOPSIS فازی, مدیریتWater is a main resource in sustainable development planning where the management of quality and quantity of these resources play an important role in public health and social welfare. On the other hand، due to social، economic and environmental values of this vital resource، water resource management is considered as a very important task. The long term water strategies are not only a useful guide in codification of water management plans in watersheds but also affect the optimal utilization of water resources through creating links among different management sectors. In national water allocation planning، ranking watersheds is a serious part of integrated water management which is less referred in the literature. In this study the ANP method and a novel hybrid algorithm based on ANP-FuzzyTOPSIS method are employed and compared. Different critical watersheds in Iran included Oroomeyeh، Atrak، Sefidrood، Namak and Zayandehrood are considered as alternatives. The results indicate that Oroomeyeh and Atrak show the highest and the lowest scores، respectively. It means Oroomeyeh is a critical watershed by considering water strategies and applying water strategies in this watershed is more important than others.Keywords: ANP, Fuzzy TOPSIS, management, ranking, watershed -
در این تحقیق، تاثیر عبور سیلاب در زمان های مختلف در حالت وجود ذرات غیر یکنواخت رسوبی بر روی شکل و پیشروی دلتا مورد مطالعه قرار گرفته است. از پنج نوع منحنی دانه بندی استفاده شده که دارای توزیع نرمال و قطر متوسط یکسان بوده اند. در این تحقیق برای هر یک از نمونه های رسوبی 4 آزمایش در 4 زمان مختلف عبور سیلاب صورت گرفت. هریک از زمان های عبور سیلاب مربوط به پیشروی تاج دلتا به اندازه 12، 26، 40 و 60 درصد از طول پیشروی نهایی تاج دلتا در تبدیل ورودی مخزن می باشد. از یک مدل آزمایشگاهی رودخانه به مخزن با زاویه واگرایی تدریجی برای بررسی تاثیر زمان عبور سیلاب بر پیشروی دلتا استفاده شد و هیدروگراف سیل، هیدروگراف 50 ساله شبیه سازی شده سد دز بوده است. با توجه به نتایج مشاهده شد که تغییر در زمان عبور سیلاب بر روی شکل دلتا و نیز پیشروی دلتا تاثیرگذار است. در محدوده بررسی، با افزایش زمان تاثیر سیلاب، مقدار شسته شدن دلتا در بخش فوقانی آن در اثر عبور سیلاب کاهش می یابد و همچنین پیشروی دلتا پس از عبور سیلاب با سرعت بیشتری اتفاق می افتد. همچنین با افزایش انحراف معیار هندسی ذرات، توان رابطه توسعه داده شده بین 2 تا 5/3 تغییر می کند. میزان شستگی دلتا در اثر عبور سیلاب نیز با افزایش انحراف معیار ذرات رسوبی (از 2/1 تا 6/2) تا 20 درصد کاهش داشته است.
کلید واژگان: پیشروی دلتا, یکنواختی ذرات رسوبی, غیر یکنواختی ذرات رسوب, زمان تاثیر سیلابIn this study، the effect of non-uniformity of sediment particles، on progression and pattern of delta through passing flood was investigated at various times of progressing the delta. For this purpose، 5 particle size distribution curves were used. All the curves had the same normal distribution and average particle size diameter. The effect of non-uniformity of sediment particles on progression of delta was also investigated using a physical model of river connected to the reservoir، by a gradual divergence angle. In the range of experimental observations، results show that increasing the impact time of flood causes the delta to progress more quickly after passing the flood flow. On the other hand، increasing the geometric standard deviation of the particles makes the power of the developed equation to vary between 2 to 3. 5. The amount of scouring the delta created due to the flowing flood was also reduced up to 20%، while increasing the geometric standard deviation of the sediment particles increases from 1. 2 to 2. 6.Keywords: Study, Delta Progression, Non, Uniform Particles, Flood Impact Time -
منابع آبی، بنیان اصلی توسعه پایدار کشورهاست. توزیع غیریکنواخت مکانی و زمانی منابع آب، یکی از عوامل کمبود آب در مناطق خشک و نیمه-خشک می باشد که انتقال آب بین حوضه ای به عنوان یک راه حل برای رفع این مشکل مطرح می شود. به علت تعدد پروژه های قابل اجرا و هزینه زیاد اجرای همزمان آنها، ترتیب اجرای این پروژه ها اهمیت می یابد. بنابراین یکی از مسائل مهم مطرح در مدیریت منابع آب، اولویت بندی پروژه هاست. تصمیم گیری چندشاخصه ای فازی، یک روش مناسب برای مقایسه، انتخاب و اولویت بندی گزینه های مختلف با در نظرگرفتن معیارهای متفاوت، می باشد. در این تحقیق از سه روش تصمیم گیری چندشاخصه ای فازی به نامهای روش مجموعه های ماکزیمم و مینیمم فازی، روش بونیسون در شرایط تصمیم گیری گروهی و روشFuzzy TOPSIS گروهی برای اولویت بندی برخی از پروژه های انتقال آب بین-حوضه ای کارون بزرگ با در نظرگرفتن معیارهای مختلف، استفاده شده است. برای اولویت بندی گزینه ها، از نرم افزار FDM نیز استفاده شده است. گزینه ها شامل10 طرح انتقال آب بین حوضه ای کارون بزرگ با 8 معیار مختلف می باشند که در ابتدا وزن معیارها، توسط 5 کارشناس خبره در زمینه منابع آب مشخص می شوند. سپس بر اساس معیارهای انتخاب شده، نسبت ارجحیت هر گزینه توسط کارشناسان تعیین می شود. در نهایت نتایج بدست آمده از روش های مختلف با یکدیگر مقایسه می شوند. نتایج بدست آمده نشان می دهند که در کلیه روش ها، تونل اول کوهرنگ در اولویت بالاتری نسبت به گزینه های دیگر قرار دارد. همچنین ضریب همبستگی اولویت بندی Spearman برای تعیین نزدیکی نتایج روش های مختلف به کار برده شده است که براساس نتایج بدست آمده، روش بونیسون و روش Fuzzy TOPSIS دارای بیشترین ضریب همبستگی می باشند. برای بررسی تاثیر وزن معیارها، تحلیل حساسیت بر روی وزن معیارها انجام و نتایج بدست آمده با یکدیگر مقایسه شد.
کلید واژگان: تصمیم گیری چندشاخصه ای, اولویت بندی, فازی, پروژه های انتقال آب بین حوضه ایWater resources are among basics for sustainable development. The non uniform temporal and spatial distribution of water resources is led to shortage water in arid and semi arid regions. The inter basin water transfer projects are one remedy to this problem. According to the diversity of the feasible water transfer projects, ranking of the projects with different criteria is currently one of the important issues in water resources management. Fuzzy Multiple Criteria Decision Making (FMADM) is a collection of methodologies which can be used to compare, select, or rank multiple alternatives that typically involve incommensurate attributes. The aim of this research was to use some of the fuzzy multiple attribute group decision making methods for ranking some inter-basin water transfer projects of Karoon River, western Iran. Maximizing and minimizing sets method, the Bonissone’s method for group decision making, Fuzzy TOPSIS for group decision making, and Fuzzy Decision Making software were used in this study. A set of 10 interbasin water transfer projects with 8 criteria were considered. First, the weight of each criterion was determined within a group of five water resources experts, Then the rating preference for each alternative were obtained by the samegroup of experts. Finally, the results of different methods were compared. The results showed that the Tunnel Koohrang 1 posses the higher rank. Also, the Spearman rank correlation coefficient was obtained between different methods. The results showed that the Fuzzy TOPSIS and Bonissone method provide the best correlation. For evaluating the criteria weightings, the sensitivity analysis was conducted and the results were compared.
Keywords: Multiple attribute decision making, Ranking, Fuzzy, Inter, basin water transfer projects -
یکی از مهمترین مسائلی که امروزه در زمینه منابع آب وجود دارد، کمبود آب است. چون امکان اجرای مالی تمام پروژه های مربوط به منابع آب، در یک بخش وجود ندارد، بنابراین ترتیب اجرای آنها بسیار مهم می باشد. در این تحقیق از یکی از روش های تصمیم گیری چندمعیاره فازی برای اولویت بندی برخی از پروژه های انتقال آب بین حوضه ای کارون بزرگ با درنظرگرفتن معیارهای مختلف، استفاده شده است و روش پیشنهادی Raj و Kumar برای شرایطی که معیارهای سود و هزینه وجود دارند، توسعه داده شد. در اولویت بندی گزینه ها، ابتدا معیارها و وزن آنها تعیین می شوند. در این تحقیق، 10 طرح انتقال آب بین حوضه ای کارون بزرگ با 8 معیار در نظر گرفته شده-است. وزن معیارها، توسط 5 کارشناس خبره در زمینه منابع آب مشخص شده-اند. وزن های فازی گزینه ها، با استفاده از استانداردهای ریاضیات فازی محاسبه شده است. نظریه مجموعه-های ماکزیمم و مینیمم، برای مطلوبیت نهایی هر یک از گزینه ها استفاده می شود. در نهایت، نتایج روش مجموعه های ماکزیمم و مینیمم با نتایج بدست آمده از نرم افزار FDM مقایسه شد.
کلید واژگان: تصمیم گیری چندمعیاره, اولویت بندی, فازی, پروژه های انتقال آب بین حوضه ایDealing with Water Scarcity is one of the important probleme in water resources management. There is no one of financial capability to execute all the water resources projects in onelot, so it is important to rank execution projects. In this study, one of the fuzzy multiple attribute decision making methods was employed for ranking some of the inter-basin water transfer projects, by using different critaria and modifying the Raj and Kumar method for both benefit and cost critaria conditions. The approach has been applied to the Karun river basin. For ranking alternatives, first critaria and their weight were determined and then 10 inter-basin water resources projects of Karun river with 8 critaria were considered. The weight of each criterion determined by 5 water resources experts. The fuzzy weights of alternatives are computed by using standard fuzzy arithmatic. The concept of maximizing snd minimizing sets are used to computed the total utility of each of alternatives. Finally, the results of maximizing and minimizing method were compared to FDM software.Keywords: Multiple attribute decision making, Ranking, Fuzzy, Inter, basin water transfer projects
- در این صفحه نام مورد نظر در اسامی نویسندگان مقالات جستجو میشود. ممکن است نتایج شامل مطالب نویسندگان هم نام و حتی در رشتههای مختلف باشد.
- همه مقالات ترجمه فارسی یا انگلیسی ندارند پس ممکن است مقالاتی باشند که نام نویسنده مورد نظر شما به صورت معادل فارسی یا انگلیسی آن درج شده باشد. در صفحه جستجوی پیشرفته میتوانید همزمان نام فارسی و انگلیسی نویسنده را درج نمایید.
- در صورتی که میخواهید جستجو را با شرایط متفاوت تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مطالب نشریات مراجعه کنید.