به جمع مشترکان مگیران بپیوندید!

تنها با پرداخت 70 هزارتومان حق اشتراک سالانه به متن مقالات دسترسی داشته باشید و 100 مقاله را بدون هزینه دیگری دریافت کنید.

برای پرداخت حق اشتراک اگر عضو هستید وارد شوید در غیر این صورت حساب کاربری جدید ایجاد کنید

عضویت
فهرست مطالب نویسنده:

عباسعلی زمانی

  • معصومه پایدار، عباسعلی زمانی، محسن سعیدی*

    درختان بلوط (Quercus infectoria) یکی از اجزای اصلی جوامع جنگلی غرب ایران هستند و در حفظ آب و خاک این منطقه نقش حیاتی دارند. زنبورهای گال زای بلوط  (Hymenoptera: Cynipidae) باعث ایجاد گال روی اندام های مختلف درختان بلوط می شوند. این پژوهش با هدف بررسی غلظت برخی متابولیت های گیاهی در بافت های مختلف درختان بلوط و برخی از گال های برگی تشکیل شده توسط زنبورهای گال زا و تغییرات آن ها در طول فصل رشد در منطقه جوانرود انجام شد. به این منظور، چهار نوع گال (Neuroterus numismalis Geoffroy, Neuroterus quercusbaccarum L., Cynips divisa Harting و Cynips quercusfolii L.)، برگ های حاوی گال و برگ های سالم زیر آن ها به عنوان واحد نمونه گیری از جنگل های بلوط واقع در شهرستان جوانرود جمع آوری شدند. در این بررسی غلظت برخی ترکیبات غذایی و متابولیت های ثانویه مانند قندهای محلول و نامحلول، فنل کل، تانن کل و تانن متراکم اندازه گیری شدند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده ها نشان داد که غلظت متابولیت های مختلف در طول فصل در چهار نوع گال مختلف و دو بافت مورد بررسی با هم تفاوت معنی داری داشتند. بالاترین غلظت کربوهیدرات ها و نشاسته در هر چهار نوع گال و دو نوع بافت گیاهی در مهرماه به دست آمد. در مقابل بیش ترین میزان نیتروژن کل و پروتئین خام در شهریورماه حاصل شد. چون بافت گال تنها منبع تغذیه برای حشره گال زا محسوب می شود، بنابراین، به نظر می رسد که کیفیت مواد غذایی آن برای حشره گال زا اهمیت زیادی دارد.

    کلید واژگان: پروتئین, تانن, فنل, قند, نیتروژن
    Masoume Paydar, Abbas A. Zamani, Mohsen Saeidi *

    Oak trees (Quercus infectoria) are one of the main components of forest communities in western Iran and play a vital role in preserving water and soil in this region. Oak gall wasps (Hymenoptera: Cynipidae) cause gall on different parts of oak trees. This research was conducted to investigate the concentration of some plant metabolites in different tissues of oak trees and some leaf galls formed by gall wasps and their changes during the growing season in the Javanroud region. For this purpose, four types of galls (Neuroterus numismalis Geoffroy, Neuroterus quercusbaccarum L., Cynips divisa Harting, and Cynips quercusfolii L.), leaves containing gall, and healthy leaves were collected as a sampling unit from oak forests in Javanroud city. This study measured the concentration of some food compounds and secondary metabolites, such as soluble and insoluble sugars, total phenol, total tannin, and condensed tannin. The results of the variance analysis of the data showed that the concentration of different metabolites during the season in four different types of gall and the two investigated tissues were significantly different. The results showed that the peak concentration of carbohydrates and starch in all four types of galls and two types of plant tissue occurs in October, while the highest amount of total nitrogen and crude protein is found in September. Because gall tissue is considered the only food source for the gall-producing wasps, the quality of its food seems very important to them.

    Keywords: Nitrogen, Phenol, Protein, Sugar, Tannin
  • سهیلا ویسی، عباسعلی زمانی، مجید میراب بالو*، بهزاد میری

    تریپس پیاز، Thrips tabaci Lindeman آفتی پلی فاژ است و تاکنون از روی گیاهان مختلفی گزارش شده است. در تحقیق حاضر، نوسانات جمعیت و پراکنش فضایی این آفت در شرایط مزرعه ای در سال های 1401 و 1402، روی لوبیا رقم کانیون در شهرستان سنندج (استان کردستان) مورد بررسی قرار گرفت. برگ لوبیا به عنوان واحد نمونه برداری انتخاب شد. نمونه برداری ها به صورت هفتگی انجام و برای این کار در هر نوبت 52 بوته لوبیا انتخاب و از هر بوته ی لوبیا سه برگ پایینی، میانی و بالایی انتخاب و برگ ها روی سینی سفید تکانده شد و سپس تریپس های داخل سینی با قلم موی نرم به داخل اپندورف حاوی الکل اتیلیک 75 درصد منتقل شدند. نتایج این مطالعه نشان داد که جمعیت تریپس پیاز از تیرماه در مزرعه فعال بوده و به تدریج به میزان فعالیت و تراکم آن ها افزوده شد به طوری که که بیش ترین جمعیت تریپس پیاز در سال 1401، در هفته ی اول مرداد ماه با میانگین (14/0± 65/11) و در سال 1402 در اواخر مرداد ماه با میانگین (23/0± 29/11) تریپس در واحد نمونه برداری مشاهده شد. هم چنین بیش ترین میانگین تعداد تریپس پیاز با اختلاف معنی داری در برگ های پایینی نسبت به برگ های میانی و بالایی لوبیا مشاهده گردید. نتایج توزیع فضایی آفت نشان داد که براساس هر دو روش تیلور و آیوائو، پراکنش فضایی تریپس پیاز از نوع یکنواخت بود. به طور کلی نتایج این مطالعه نشان داد که جمعیت تریپس پیاز در هر دو سال مورد مطالعه در مرداد ماه به اوج خود می رسد. هم چنین بر اساس نیکویی برازش، روش آیوائو برای برآورد توزیع فضایی آفت مناسب تر از روش تیلور ارزیابی شد.

    کلید واژگان: تریپس, تغییرات جمعیت, خسارت, کردستان, لارو
    Soheila Veisi, A.A. Zamani, Majid Mirab-Balou *, Behzad Miri
    Introduction

    Bean (Phaseolus vulgaris L.) (Fabaceae) is one of the most cultivated plants of legumes in most countries. Several of insects with piercing-sucking mouthparts such as thrips, leafhopper, aphids, and plant bugs are as pest on beans. Thrips can attack beans from the seedlings emerge through to flowering, but it is the damage some do during flowering that has the greatest impact. Thrips tabaci Lindeman 1889, the onion thrips is a cosmopolitan species. It has hundreds of host plants but of these, the economically most important crop plants are onion, cabbage, tobacco, pepper, bean and tomato. Here, population fluctuation and spatial distribution of thrips was investigated in the bean fields of Sanandaj county (Kurdistan province, west of Iran).

    Materials and Methods

    Sampling was done from bean leaves from two leaves stage until ending growing season  in the bean fields (bean Canyon variety) located in Arandan village (N 35° 23' 10.96", E 46° 54' 53.16", alt. 1660 m), Sanandaj county during the years 2022 and 2023. Bean leaf was selected as sampling unit. Sampling was done weekly and four rows were sampled each time. A systematic sampling pattern was used to collect the samples. In this way, in the selected rows, 24 plants at the beginning and end of each row were ignored, and the 25th plant of each row was the first plant on which thrips were counted. After that, 24 plants were left and counting was done on the 25th plant after the first plant. In this way, 25, 50, 75, 100, 125, 150, 175, 200, 225, 250, 275, 300 and 325 plants were sampled in each row. Weekly sampling was done in a similar style, but each time, different rows of crops were selected for sampling. Sampling was done weekly, and for this purpose lower, middle and upper leaves were selected from each bean and the leaves were shaken on a white tray and then the thrips were put into Eppendorf containing ethyl alcohol 75%. In order to accurately count thrips, by using a stereomicroscope, some samples were separated and microscopic slides were prepared from some samples and finally the number of samples was recorded. Spatial distribution of adults of thrips was estimated using Taylor’s power law and Iwao’s patchiness regression methods.

    Results and Discussion

    The results showed that the population of onion thrips was observed from July and gradually increased and in 2022 its maximum was in the first week of August with an average of 11.65 ± 0.14 thrips and in 2023 its maximum was in the end of week of August with an average of 11.29 ± 0.23 thrips at the sampling unit. In addition, the highest mean number of onion thrips was observed with a significant difference in the lower leaves compared to the middle and upper leaves. The results of the spatial distribution of the pest showed that based on the variance-to-mean ratio, Taylor’s power law and Iwao’s patchiness regression methods, the spatial distribution of onion thrips was clumped, randomized and clumped, respectively. In general, the results showed that the peak of population of onion thrips reaches in early of August. Furthermore, based on goodness of fit, the Iwao’s patchiness method was more suitable than the Taylor’s power law method for estimating the spatial distribution of the pest.

    Conclusion

    It can be concluded that, at the beginning of the growing season of beans in the field, a low population of onion thrips was activated, and gradually with the warming of the weather and the change of the growing stages of the beans, the population of the pest in the field increased, so that the largest population of onion thrips were observed in the first week of August. In addition, based on the sampling, the highest average number of onion thrips was observed in the lower leaves of beans compared to the middle and upper leaves. The relationship between population fluctuations of onion thrips with average positive temperature was obtained. In examining the spatial distribution pattern with the Iwao’s patchiness method, it was found that the spatial distribution of onion thrips is uniform. Considering the high activity and damage caused by onion thrips on various crops, especially on beans, it is necessary and important to conduct more studies on its various characteristics in various regions and crops of Kurdistan province so that a suitable management plan can be developed to control this pest.

    Keywords: Damage, Kurdistan, Larvae, Population Fluctuations, Thrips
  • حسنا منتظرصاحب، عباسعلی زمانی*، حمیدرضا پوریان

    سنک گلابی، Stephanitis pyri (F.) (Hemiptera: Tingidae)، در سال های اخیر به عنوان یکی از آفات مهم درختان گردو در استان کرمانشاه مطرح شده است. اگرچه خسارت این آفت معمولا اقتصادی نیست، ولی طغیان جمعیت آن می تواند موجب خسارت قابل توجه و حتی مرگ گیاه میزبان گردد. در این تحقیق، نوسانات جمعیت سنک گلابی روی درختان گردو، از اواخر زمستان تا اواخر پاییز فصل زراعی 1394-1395 در کرمانشاه بررسی شد. بر اساس داده های جمع آوری شده و با استفاده از روش های رگرسیونی تیلور و آیوائو، توزیع فضایی جمعیت آفت تعیین گردید. آماره های زیستی سنک گلابی در شرایط آزمایشگاهی و نیمه صحرایی مطابق با تئوری جدول زندگی سنی-مرحله ای دو جنسی تجزیه و تحلیل گردید. بر اساس نتایج حاصله، تفاوت معنی دار آماری بین هیچ یک از آماره های جدول زندگی (r: نرخ ذاتی افزایش جمعیت؛ R0: نرخ خالص تولید مثل؛ λ: نرخ محدود افزایش جمعیت؛ T: میانگین زمان نسل و GRR: نرخ ناخالص تولید مثل) در شرایط آزمایشگاهی و نیمه صحرایی مشاهده نشد و بیش از 70 درصد از جمعیت مورد مطالعه، دوره رشد و نموی پیش از بلوغ را با موفقیت سپری نمودند. سنک گلابی به صورت حشره کامل و روی علف های هرز دوره زمستان گذرانی را طی نمود و از اواخر اسفندماه، روی برگ های درختان گردو مهاجرت نمودند. یافته های تحقیق نشان داد که رابطه معنی دار آماری بین نوسانات جمعیت سنک گلابی و تغییرات میانگین دما و رطوبت نسبی روزانه وجود ندارد. توزیع فضایی جمعیت سنک گلابی بر اساس هر دو روش رگرسیونی تیلور و آیوائو، از نوع تجمعی تعیین گردید.

    کلید واژگان: Stephanitis Pyri, جدول زندگی, نوسانات جمعیت, توزیع فضایی
    Hosna Montazersaheb, Abbas Ali Zamani *, Hamid-Reza Pourian

    One of the most serious pests of walnut trees in recent years in Kermanshah Province is the pear lace bug, Stephanitis pyri (F.) (Hemiptera: Tingidae). Damage of lace bug is not usually economic, but serious invasions can cause considerable damage or even death to the host. A field study was carried out to evaluate the fluctuations of S. pyri population on walnut trees in Kermanshah from January to December 2015.  Data were analyzed using Taylor’s power law and Iwao's patchiness regression methods to determine spatial distribution. In order to estimate the biological parameters of S. pyri in two different laboratory and semi-field conditions, the theory of age-stage two-sex life table was used. None of the life table parameters (r: intrinsic rate of natural increase; R0: net reproductive rate; λ: finite rate of increase; T: mean generation time; and, GRR: gross reproductive rate) in the laboratory conditions had a significant difference from the field conditions, and more than 70% of individuals successfully passed the pre-imaginal developmental stages. The pear lace bug overwintered as adult within weeds until late March; after that, they migrated to the walnut trees and distributed on the leaves. As a result, there was no significant relationship between the fluctuations of the pear lace bug population and changes in temperature or relative humidity. Spatial distribution of the pear lace bug population was determined based on both Taylor and Iwao regression methods of aggregated type.

    Keywords: Stephanitis Pyri, Life Table, Population Fluctuation, Spatial Distribution
  • دیبا محبی، عباسعلی زمانی، مجید میراب بالو*، بهزاد میری

    در این تحقیق، علاوه بر بررسی فونستیک تریپس های مرتبط با درختان ارغوان (Cercis siliquastrum L.)، تغییرات جمعیت و پراکنش فضایی تریپس ارغوان (Thrips vulgatissimus Haliday) به عنوان گونه رایج در تنگه ارغوان واقع در شهرستان ایلام در فصل بهار هنگام گل دهی درختان طی سال 1402-1401 مطالعه شد. در هر نمونه برداری 20 درخت و از هر درخت، چهار شاخه 20 سانتی متری در جهات مختلف جغرافیایی به عنوان واحد نمونه برداری انتخاب شدند. نمونه برداری ها هر سه روز یک بار انجام شدند و برای این کار شاخه درختان ارغوان روی یک سینی سفید پلاستیکی، تکانده و سپس تریپس ها با قلم موی نرم به داخل لوله اپندورف حاوی الکل اتیلیک 75 درصد منتقل شدند. به طور کلی، 10 گونه تریپس متعلق به شش جنس از چهار خانواده مختلف از روی گل های درختان ارغوان جمع آوری و شناسایی شدند. نتایج نشان دادند جمعیت تریپس ارغوان دارای دو اوج جمعیتی بود. اولین جمعیت تریپس ارغوان در روز دوازدهم فروردین ماه مشاهد شد. بیشترین تراکم جمعیت تریپس ارغوان در اوج های اول و دوم به ترتیب 23/6 ± 60/30 و 64/7 ± 75/73 عدد تریپس در واحد نمونه برداری به دست آمد. همچنین، جهت های جغرافیایی هیچ اثر معنی داری بر تراکم جمعیت تریپس ارغوان نداشتند. نتایج رابطه رگرسیونی تیلور نشان دادند پراکنش فضایی جمعیت تریپس ارغوان از نوع تجمعی بود و براساس مقادیر نکویی برازش، روش تیلور برای برآورد پراکنش فضایی این گونه از روش آیوائو مناسب تر بود.

    کلید واژگان: بال ریشکداران, تریپس ارغوان, مرحله گل, فصل بهار, غرب ایران
    Diba Moheby, Abbas Ali Zamani, Majid Mirab-Balou *, Behzad Miri

    In this research, the fauna of thrips associated with Judas trees (Cercis siliquastrum L.), and the population fluctuation and spatial distribution of Judas thrips (Thrips vulgatissimus Haliday) were studied in the Arghavan Strait located in Ilam city (west of Iran) during the years 2022-2023. In each sampling, 20 trees and four branches of 20 cm on each tree in different geographical directions were selected as the sampling unit. Sampling was done every three days; the branches of Judas trees were shaken on a white plastic tray, and then the thrips were transferred into an Eppendorf tube containing 75% ethyl alcohol. A total of 10 thrips species were collected and identified. The results showed that the Judas thrips have two population peaks. The first population peak was observed on the first day of April 2023. The highest population density was obtained in the first peak with an average of 30.60 ± 6.23 thrips per sampling unit, and the highest density in the second peak with an average of 73.75 ± 7.64 thrips per sampling unit. The results of the spatial distribution based on Taylor’s power law methods showed that the spatial distribution was aggregated. In addition, geographical directions had no significant effect on the density of Judas thrips. Based on the goodness of fit, the Taylor’s power law method was more suitable than Iwao’s patchiness method for estimating the spatial distribution of this species.

    Keywords: Thysanoptera, Judas Thrips, Flower Stage, Spring, Western Iran
  • مینا برزگر، عباسعلی زمانی*، جابر اعظمی، فرح جمالی

    استقرار سیستم مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط زیست در یک سازمان، ریسک ها را کاهش می دهد. مطالعه ی حاضر در سال1400 با هدف ارزیابی ریسک های بهداشتی، ایمنی و محیط زیستی در کارگاه های آموزشی (آشپزی، سبزی و صیفی، قنادی و خیاطی) موسسه خیریه روزبه زنجان انجام شده است. چک لیست ها با توجه به عامل های ایجاد ریسک مولفه های خطر تعیین و برای هر مولفه گویه هایی درج گردید. برای گویه ‏های مذکور گزینه‏ های شناسایی، احتمال و شدت اثر ریسک‏ توسط تیم کارشناسان خبره امتیازدهی شد. در مرحله دوم عدد اولویت ریسک ها محاسبه و سطح آن ها با روش تجزیه و تحلیل نقاط شکست و اثرها مشخص شده است. در مولفه های بهداشتی، بیماری های ارگونومیکی دارای بالاترین امتیاز، در حالی که در ایمنی مولفه های مکانیکی و خفگی بالاترین سطح از ریسک ها بودند. در میان ریسک های محیط زیستی ریسک مدیریت خرید و مصرف در تجهیزات برقی و گازی با بیشترین مقدار امتیاز در منطقه سطح ریسک زیاد قرار گرفتند. بالاترین میانگین عدد اولویت ریسک 83/109 مربوط به مولفه های مکانیکی از (ایمنی) و پایین ترین میانگین عدد اولویت ریسک 83/11 مربوط به مولفه های اتلاف آب (محیط زیستی) بود. عدم تناسب معماری ساختمان با نوع فعالیت ها و قدمت ساختمان کارگاه های آموزشی سبب بالا بودن ریسک های مربوط به ایمنی درکارگاه های مورد مطالعه است. در زمینه ریسک های بهداشتی و محیط زیستی نیز اقدام های کنترلی و اصلاحی می توانند در ارتقای عملکرد کارگاه ها و هدف های اصلی این موسسه خیریه نقش داشته باشد.

    کلید واژگان: HSE FMEA, سلامت, زنجان
    Mina Barzegar, Abbasali Zamani *, Jaber Aazami, Farah Jamali

    HSE management system is a tool for monitoring and controlling health, safety, and workplace environment. This study was conducted in 2021 to assess the health, safety, and environmental risks of the Training Units of Roozbeh Charity (Cooking, vegetables, confectionery and sewing) in Zanjan. Checklists for Health, Safety, and Environmental hazards were used for data collection. The components were identified based on risk factors, and relevant items for each component were included. In each instance, an expert team scored the options for assessing the probability and severity of the risk effect. Subsequently, the priority numbers for the risks were calculated in the next step, and their levels were determined. In the examination of health components, the incidence of ergonomic diseases posed the highest risk. For safety risks, mechanical components and suffocation exhibited very high levels of risk. The highest average risk priority number was 109.83, associated with mechanical components of safety risks, while the lowest average priority number, 11.83, was linked to water loss components in environmental risks. The incompatibility of building architecture with the type of activities and the age of the buildings for training workshops caused high risks in terms of safety. In the field of health and environmental risks, control and corrective measures can play role in improving the performance of the training units of Roozbeh Charity and the main goals of this charity.

    Keywords: HSE, FMEA, Health, Zanjan
  • علیرضا شعبانی نژاد، عباسعلی زمانی*، مجید ایرانپور مبارکه، سعید عباسی، فرانک رنجبر
    استفاده از فناوری های نوین برای تشخیص و اندازه گیری تراکم جمعیت آفات، می تواند گام مهمی برای تسهیل در اجرای برنامه های مدیریت تلفیقی آفات و کنترل دقیق تر و موثرتر آن ها باشد. در این پژوهش، از تکنیک یادگیری عمیق و شبکه عصبی کانولوشنال با معماری AlexNet، جهت تشخیص و شمارش خودکار شب پره مینوز گوجه فرنگی Tuta absoluta (Myrick) (Lepidoptera: Gelechiidae)، یکی از آفات کلیدی گیاه گوجه فرنگی در ایران، استفاده شد. برای جمع آوری تصاویر حشرات بالغ T. absoluta، تعداد 15 تله دلتا در دو هکتار از مزارع گوجه فرنگی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی، نصب گردد. به منظور تهیه تصاویر، از دوربین عکاسی سونی مدل  DSC-WX100 با دقت موثر حسگر 18 مگاپیکسل، استفاده شد. برای ارزیابی عملکرد شبکه عصبی پیچشی با معماری AlexNet از پارامترهای دقت متوسط، دقت و یادآوری استفاده و برای ارزیابی عملکرد در شمارش، از منحنی رگرسیون خطی و ضریب تبیین استفاده شد. پارامترهای دقت متوسط (98/0)، دقت (100) و یادآوری (100) نشان از عملکرد بالای شبکه عصبی کانولوشنال در تشخیص شب پره مینوز گوجه فرنگی داشت و همچنین ضریب تبیین (98/0)، بیانگر دقت بالای شبکه در شمارش این آفت بود. به طور کلی، نتایج نشان داد که شبکه عصبی می تواند راه حلی کاربردی برای تشخیص و شمارش دقیق این آفت روی گوجه فرنگی با استفاده از تصاویر گرفته شده ارائه کند.
    کلید واژگان: شب پره مینوز گوجه فرنگی, معماری Alexnet, یادگیری عمیق
    Alireza Shabaninejad, Abbas Ali Zamani *, Majid Iranpour, Saeed Abbasi, Faranak Ranjbar
    The use of modern technologies for detecting and measuring pest population density can be an important step in facilitating the implementation of integrated pest management programs and achieving more precise and effective control. In this study, the deep learning technique and convolutional neural network with AlexNet architecture were used for the automatic detection and counting of the tomato leaf miner, Tuta absoluta (Myrick) (Lepidoptera: Gelechiidae), which is one of the key pests of tomato plants in Iran. To collect images of adult T. absoluta insects, 15 delta traps were installed in two hectares of tomato farms at the Campus of Agricultural and Natural Resources, Razi University. The Sony DSC-WX100 camera with an effective sensor resolution of 18 megapixels was used to capture the images. The performance of the convolutional neural network with the AlexNet architecture was evaluated using the parameters of average accuracy, accuracy, and recall. For counting performance, the linear regression curve and coefficient of determination were used. The average accuracy (98.0), accuracy (100), and recall (100) parameters indicate the high performance of the convolutional neural network in detecting the tomato leaf miner, and the coefficient of determination (0.98) indicates the network's high accuracy in counting this pest. Overall, the results demonstrate that the neural network can provide a practical solution for the accurate detection and counting of this pest on tomato plants using captured images
    Keywords: Alexnet Architecture, Deep Learning, Tomato Leaf Miner
  • عباسعلی زمانی، صادق اعتدالی*
    هدف مقاله حاضر پیشنهاد یک رهیافت کنترل تطبیقی از کنترل کننده PID موسوم به کنترل کننده ANN-OPID است به طوری که با بهره گیری هم زمان از مزیت های کنترل کننده کلاسیک PID و شبکه های عصبی قادر باشد با توجه به تغییرات نوع زلزله، نسبت به کنترل کننده بهینه PID با ضرایب ثابت، عملکرد لرزه ای بهتری را فراهم نماید. در این رهیافت با استفاده از تخمین دینامیک سیستم سازه ای به وسیله بلوک شبکه عصبی، پارامترهای کنترل کننده PID به صورت تطبیقی تنظیم می شود. ارزیابی عملکرد لرزه ای کنترل کننده پیشنهادی در مقایسه با کنترل کننده بهینه متداول PID برای یک سازه 8 طبقه هوشمند جداشده در پایه در معرض زلزله های مختلف نزدیک و دور از گسل مقایسه شده است. به طور میانگین، نتایج به دست آمده برای سازه موردمطالعه در معرض شش زلزله نشان می دهند که کنترل کننده TLBO-PID منجر به کاهش 24% و 25% بیشینه جابه جایی تراز جداساز و جذر میانگین مربعات آن، افزایش 24% و 11% بیشینه شتاب و جذر میانگین مربعات آن در طبقات روسازه و افزایش 6% و 6% بیشینه جابه جایی نسبی و جذر میانگین مربعات آن در طبقات روسازه شده است. بااین حال رهیافت کنترل کننده پیشنهادی ANN-OPID سبب کاهش 35% و 33% بیشینه جابه جایی تراز جداساز و جذر میانگین مربعات آن، کاهش 9% و 7% بیشینه شتاب و جذر میانگین مربعات آن در طبقات روسازه و کاهش 5% و 6% بیشینه جابه جایی نسبی و جذر میانگین مربعات آن در طبقات روسازه شده است؛ بنابراین کنترل کننده پیشنهادی ANN-OPID ضمن کاهش چشمگیر جابه جایی تراز جداساز، شتاب و جابه جایی نسبی طبقات روسازه را نیز کاهش می دهد، درحالی که که کاهش جابه جایی تراز جداساز درنتیجه بهر ه گیری از کنترل کننده TLBO-PID به هزینه افزایش شتاب و جابه جایی نسبی طبقات روسازه حاصل می شود.
    کلید واژگان: کنترل سازه, جداسازی لرزه ای, طرح کنترل بهینه, شبکه عصبی, کنترل کننده PID, کنترل کننده بهینه PID تطبیقی
    Abbas-Ali Zamani, Sadegh Etedali *
    This paper aims to propose an adaptive control approach for the PID controller known as ANN-OPID controller with simultaneous use of the advantages of the classical PID controller and neural networks so that it can provide better seismic performance than the optimal PID controller tuned by the teaching–learning-based optimization (TLBO) algorithm. In this approach, the structural dynamic is estimated using a neural network block and hence the parameters of the PID controller are adjusted adaptively. The seismic performance evaluation of the proposed controller is compared with the conventional optimal PID controller for an 8-story smart base-isolated structure subjected to various near-field and far-field earthquakes. Overall, the results obtained for the studied structure subjected to six earthquakes show that the TLBO-PID controller leads to a reduction of 24% and 25% in the maximum base displacement and its root mean square (RMS), an increase of 24% and 11% in the maximum acceleration and its RMS of superstructure floors and an increase of 6% and 6% in the maximum drift and its RMS of superstructure floors. However, the proposed ANN-OPID controller approach causes a reduction of 35% and 33% in the maximum base displacement and its RMS, a reduction of 9% and 7% in the maximum superstructure acceleration and its RMS, and a reduction of 5% and 6% in the maximum drift and its RMS of superstructure floors. Consequently, the proposed ANN-OPID controller can give a simultaneous reduction of the base displacement, acceleration, and drift of superstructure floors, while the TLBO-PID controller reduces the base displacement at the cost of an increase in acceleration and drift of superstructure floors.
    Keywords: Structural Control, Seismic isolation, optimal control scheme, Neural Network, PID controller, adaptive optimal PID controller
  • جبار ولی پور، محسن جوانمیری پور*، عباسعلی زمانی
    خشکیدگی گونه های جنگلی، به ویژه در منطقه های خشک و نیمه خشک، به عنوان  یکی از چالش های اساسی بوم نظام های مختلف  مطرح  است. هدف پژوهش حاضر، بررسی وضعیت خشکیدگی گونه های درختی در جنگل های زاگرس می باشد. برای انجام این پژوهش جنگل های شهرستان گیلانغرب بررسی شد. در این بررسی از الگوی نمونه برداری تصادفی-منظم استفاده شد و تمام سطح زیر پوشش شبکه آماربرداری (3000×3000 متر) با 92 قطعه نمونه با مساحت 25/0 هکتار در محل تقاطع خط ها در جنگل ها پایش شد. از همه درختان در هر قطعه نمونه، به صورت 100% نمونه برداری انجام شد. برای تعیین درجه خشکیدگی، بر اساس مشاهده های دیداری از نسبت مقدار شاخه های خشکیده به کل شاخه های هر درخت استفاده شد. نتایج نشان داد که در بین درختان دارای خشکیدگی درجه 1 فراوانی آن در بلوط ایرانی4  4/83% است. دیگر گونه های موجود در منطقه مانند تنگرس5، بنه6، کیکم7 و زالزالک8 به ترتیب دارای 1/5، 4/4، 2/3 و 2% خشکیدگی درجه 1 بودند. فراوانی خشکیدگی درجه 2 در بلوط ایرانی 4/84% و در دیگر گونه های موجود در منطقه مانند بنه، زالزالک و تنگرس به ترتیب 8/9، 25/2 و 2% بود. همچنین، بیشترین فراوانی درختان با خشکیدگی درجه 5 مربوط به گونه های بلوط ایرانی، بنه و تنگرس به ترتیب با 2/94، 8/2 و 6/2%  بود. از کل موجودی بلوط ایرانی، 28% آن ها سالم و 72% آن ها در درجه های مختلف دچار خشکیدگی هستند. در گونه آلوی وحشی9 از کل درختان، 83% آن ها سالم و 17% خشکیده بود. همچنین، در مورد گونه بنه از کل درختان، 23% آن ها زنده و سالم و 77% دارای خشکیدگی بودند. بر اساس نتایج، اقدام های حمایتی دربرگیرنده بازرویی ساختار توده ها برای حفاظت بهتر جنگل ها، حفظ آمیختگی توده ها و تحریک پیچیدگی و ناهمگنی ساختاری، ابزارهای مفیدی برای کاهش خطرهای مرتبط با افزایش خشکیدگی درختان و سایر رژیم های جدید آشفتگی در راستای راهبرد تاب آوری در جنگل های منطقه خواهند بود.
    کلید واژگان: بادام, بلوط, بنه, خشکیدگی, زاگرس
    Jabar Valipour, Mohsen Javanmiri Pour *, Abbasali Zamani
    The mortality of forest species, especially in arid and semi-arid regions, has been considered the main challenge of diverse ecosystems. The aim of this study was to compare the mortality status of Iranian oak and Mt. Atlas mastic tree in the Zagros forests in western Iran. To carry out this study, whole forests in the Gilan-e Gharb were considered. For this purpose, the entire surface was divided into equal parts with a sampling grid of 3000 x 3000 m2. Ninety two sample plots with an area of 0.25 ha considered for sampling at the intersection of the lines in the forests. Sampling of all the were trees in the plots was done 100%. Based on objective observations, the ratio of dried branches to the whole tree branches was used to determine the dryness ratio of the studied trees. The results showed that the frequency of 1st mortality in different species shows that its highest frequency is 83.4% in Iranian oak (Quercus brantii Lindl.). Other species in the region, such as Prunus lycioides C.K.Schneid., Pistacia atlantica mutica Desf., Acer monspessulanum L., and Crataegus sp. L., had 5.1%, 4.4%, 3.2%, and 2% of 1st mortality, respectively. The frequency of 2nd mortality in Persian oak was 84.4% and in other species in the region, such as P.atlantica, Crataegus sp, and P.lycioides C.K.Schneid., it was 9.8%, 2.25%, and 2%, respectively. Similarly, the highest frequency of trees with mortality grade 5 included Iranian oak,  P. atlantica mutica Desf., and P. lycioides C.K.Schneid. species with 94.2%, 2.8%, and 2.6%, respectively. From the total population of Persian oaks, 28% of them were healthy and 72% of them were dying in various degrees. In the wild plum species, 83% of the trees were healthy and 17% were dying. Furthermore, in the wild pistachio species, 23% of the trees were alive and healthy and 77% of them were dead. Based on the results, supporting measures will include monitoring the structure of stands for better protection of forests, maintaining the mix of stands and stimulating structural complexity and heterogeneity, that are valuable tools to reduce the risks associated with increasing tree dieback, and other new disturbance regimes in line with the resilience strategy.
    Keywords: Decline, Persian oak, Mt. Atlas mastic tree, Pronus, Zagros
  • عباسعلی زمانی*، صادق اعتدالی
    هدف از مقاله حاضر، ارایه فرمول های جدید برای تنظیم بهینه پارامترهای میراگر جرمی تنظیم شده (TMD) با بهره گیری از روش برنامه ریزی ژنتیک (GP) و باهدف کاربرد آن در کنترل سازه های در معرض زلزله است. برای این منظور، ابتدا مسیله تنظیم بهینه پارامترهای TMD در یک سازه اصلی تحت تحریک شتاب پایه از نوع اغتشاش سفید تبیین شده است. سپس پارامترهای بهینه TMD با استفاده از الگوریتم بهینه سازی مبتنی بر آموزش و یادگیری (TLBO) و برای طیف وسیعی از نسبت های جرمی TMD و نسبت میرایی سازه تعیین گردیدند. پایگاه داده های حاصل برای استخراج فرمول هایی مبتنی بر روشGP مورد استفاده قرار گرفتند. کارایی فرمول-های پیشنهادی برای کاربردهای کنترل لرزه ای سازه ها با تنظیم بهینه پارامترهای TMD برای دو سازه 10 و 40 طبقه و مقایسه آن ها با نتایج به دست آمده از الگوریتم TLBO ارزیابی شد. پاسخ های لرزه ای سازه های موردمطالعه تحت تاثیر چهار زلزله معروف شامل زلزله ال سنترو، هاچینو، نورثریج و کوبه نشان داد که تنظیم بهینه پارامترهای TMD به کمک فرمول های پیشنهادی، ضمن حذف هزینه محاسباتی ناشی از به کارگیری الگوریتم های فرا اکتشافی، عملکرد مطلوبی را در کاهش جابجایی و شتاب مطلق طبقات فراهم می نمایند و با ارایه یک تنظیم بهینه ساده و سریع، می توانند برای کاربردهای کنترل لرزه ای سازه ها به کار آیند. TMD تنظیم شده به کمک TLBO، کاهشی در حدود 03/18 و 72/6 درصد را در بیشینه جابجایی و شتاب طبقات سازه 10 طبقه به طور متوسط برای همه زلزله ها فراهم نموده، لیکن TMD تنظیم شده به کمک فرمول های پیشنهادی، به ترتیب سبب کاهش 47/18 و 23/11 درصد در پاسخ های مذکور شد. نتایج سازه 40 طبقه نشان داد که این کاهش ها به ترتیب برابر 46/9 و 98/0 درصد برای TMD تنظیم شده به کمک TLBO بود، درحالی که کاهش 58/11 و 1/5 درصد برای TMD تنظیم شده به کمک فرمول های پیشنهادی در پاسخ بیشینه جابجایی و شتاب طبقات به دست آمد.
    کلید واژگان: کنترل لرزه ای سازه ها, میراگرهای جرمی تنظیم شده, طرح بهینه, الگوریتم بهینه سازی مبتنی بر آموزش و یادگیری, روش برنامه ریزی ژنتیک, فرمول های طراحی بهینه
    Abbas-Ali Zamani *, Sadegh Etedali
    The purpose of this paper is to propose new formulas for optimal tuning of tuned mass damper (TMD) parameters using the genetic programming (GP) method with the aim of its application in seismic-excited structures. For this purpose, the optimal TMD parameters in the main structure under white-noise base acceleration are determined using the teaching-learning-based optimization (TLBO) algorithm for a wide range of TMD mass ratios and structural damping ratios. The outcome database is then applied to derive formulas based on the GP technique. The proposed formulas have high accuracy and efficiency while eliminating computational costs. Considering two 10-story and 40-story structures, the efficiency of the proposed formulas is then evaluated for seismic control applications of structures. For this purpose, their results are compared with those given by the TLBO algorithm. The numerical studies show that the optimal tuning of TMD parameters using the proposed formulas, while eliminating the computational cost due to the use of meta-heuristic optimization algorithms, provides better performance in reducing the floor displacement and absolute acceleration of the studied structures. Consequently, they can be efficient for seismic control applications of structures by presenting a simple and fast optimal tuning. The TMD tuned using the TLBO results in a reduction of 18.03%, 6.72% in the maximum displacement and acceleration of the 10-story structure, while the TMD adjusted using the proposed formulas gives a reduction of 18.47% and 11.23% in the above-mentioned responses. The results given for the 40-story structure show a reduction of 9.46% and 0.98% for the TMD tuned by the TLBO, while it is found a reduction of 11.58% and 5.1%% in the maximum displacement and acceleration for the TMD tuned by the suggested formulas.
    Keywords: Seismic control of structures, Tuned Mass Dampers, Optimal design. Teaching-learning-based optimization, Genetic programming method, Optimal designing formulas
  • عباسعلی زمانی، سید محمد کارگر دهنوی، علیرضا رئیسی

    با تجدید ساختار سیستم قدرت و ادغام منابع انرژی تجدیدپذیر مختلف با رفتار دینامیکی پیچیده و عدم قطعیت های عملکردی زیاد، مبحث کنترل بار فرکانس، پیچیدگی های بیشتری پیدا کرده است. در این مقاله برای یک سیستم قدرت ترکیبی دو ناحیه ای که شامل نیروگاه حرارتی با در نظر گرفتن عوامل غیرخطی مانند باند مرده گاورنر و محدودیت میزان تولید و منابع انرژی تجدیدپذیر شامل توربین بادی، نیروگاه خورشیدی-حرارتی، الکترولایزر، پیل سوختی و خودرو برقی پلاگین است، یک ساختار کنترل بار فرکانس تطبیقی مرتبه کسری، مبتنی بر شبکه های عصبی موجک خود بازگشتی و کنترل کننده مرتبه کسری با نام کنترل کننده تناسبی-انتگرالی-مشتقی (PID) مرتبه کسری مبتنی بر شبکه عصبی موجک (AWNNFOPID) پیشنهاد شده است. برای مقایسه عملکرد کنترل کننده AWNNFOPID پیشنهادی چهار سناریو متفاوت در نظر گرفته شده و نتایج با کنترل کننده های سنتی انتگرال گیر (I)، متناسب-انتگرال گیر (PI)، PID و همچنین با کنترل کننده PID مرتبه کسری (FOPID) بهینه مقایسه شده است. نتایج شبیه سازی ها نشان دهنده عملکرد بسیار مناسب کنترل کننده AWNNFOPID پیشنهادی بر اساس شاخص های عملکردی زمان نشست، زمان صعود، حداکثر فراجهش، حداکثر فروجهش، انتگرال زمانی قدر مطلق خطا (ITAE) و انتگرال قدر مطلق خطا (IAE) در مقایسه با سایر کنترل کننده به کار رفته برای سیستم قدرت مورد مطالعه است.

    کلید واژگان: توربین بادی, خودرو الکتریکی, شبکه عصبی موجک, کنترل بار فرکانس, کنترل کننده PID مرتبه کسری, نیروگاه خورشیدی-حرارتی
    Abbas-Ali Zamani, Seyed Mohammad Kargar Dehnavi, Alireza Reisi

    Restructuring of power systems and integration of different renewable energy sources with complex dynamic behaviors and high structural uncertainties has made the issue of load frequency control more important. For a hybrid power system that includes a thermal power plant taking into account nonlinear limitations such as the governor dead band and generator rate constraints and renewable energy sources including a wind turbine, solar-thermal power plant, electrolyzer, fuel cell, and plug-in electric vehicle, this paper proposes an adaptive wavelet neural network fractional order PID controller (AWNNFOPID) based on self-recursive wavelet neural networks and fractional order PID controller. To compare the performance of the proposed AWNNFOPID controller, four different scenarios are considered and the simulation results are compared with traditional I, PI, and PID controllers as well as with the optimized FOPID controller. The simulation results show that the proposed AWNNFOPID controller has better performances than the other control strategies used for the studied hybrid power system based on performance indicators such as settling time, rise time, maximum overshoot, maximum undershoot, integral time absolute error (ITAE), and integral absolute error (IAE).

    Keywords: fractional order PID controller, load frequency control, plug-in electric vehicle, solar-thermal power plant, wind turbine
  • علیرضا رئیسی*، عباسعلی زمانی
    اخیرا روش های متعددی برای طراحی پایدارساز سیستم قدرت (PSS) ارایه شده است که مبتنی بر کنترل کننده ها PI، PID و FOPID می باشند. در این کنترل کننده ها درجه آزادی به ترتیب از دو به سه و پنج افزایش می یابد که منجر به افزایش سرعت همگرایی و گسترش محدوده عملکرد مطلوب کنترل کننده نسبت به تغییرات نقطه کار می شود اما با افزایش درجه آزادی، تعیین متغیرهای کنترل کننده تبدیل به معضل جدیدی شده است چنان که تنظیم متغیرهای FOPID دیگر با استفاده از سعی و خطا امکان پذیر نیست. یکی از روش های مرسوم استفاده از الگوریتم های بهینه سازی می باشد اما باید توجه داشت که سیستم قدرت به شدت غیرخطی می باشد. در این مقاله الگوریتمی برای طراحی کنترل کننده PSS مبتنی بر FOPID پیشنهاد می شود که در آن ضرایب کنترل کننده براساس شرایط سیستم تنظیم می شود. بدین منظور ضرایب کنترل کننده براساس گرادیان سیستم قدرت تعریف می شوند به طوری که ضرایب در هرلحظه به روش تطبیقی- گرادیان غیرمستقیم چنان تنظیم می شوند که تابع هزینه کنترل کننده کمینه شود که نتیجه آن افزایش سرعت میرایی نوسانات می باشد. در الگوریتم پیشنهادی برای تخمین گرادیان سیستم قدرت از یک شناساگر مبتنی بر شبکه عصبی موجک خودتنظیم با یادگیری برخط استفاده شده است. در نهایت کنترل کننده تطبیقی پیشنهادی برای یک سیستم قدرت دو- ناحیه ای، دو- ماشین شامل ادوات FACTs از نوع SSSC طراحی شد و عملکرد آن در مقایسه با روش های دیگر به صورت تحلیلی و عددی ارزیابی شد. نتایج، موثر بودن عملکرد روش پیشنهادی در میراسازی نوسانات سیستم قدرت را تایید می کنند.
    کلید واژگان: پایدارساز سیستم قدرت, ادوات FACTS, کنترل کننده تطبیقی, FOPID, شبکه عصبی موجک
    Alireza Reisi *, Abbas-Ali Zamani
    Several methods were proposed for the design of power system stabilizer, PSS, based on PI, PID, and FOPID controllers. In these controllers, the degree of freedom increases from two to three and five, respectively. Although increasing the degree of freedom can enhance the convergence rate and the robustness of the controller, it does come with more challenges when it comes to tuning the control parameters. For instance, it is no longer possible to adjust FOPID parameters using trial and error. One of the conventional methods is to use optimization algorithms, but it should be noted that the power system is highly non-linear. This research aimed to propose an algorithm to design the PSS controller based on FOPID, in which the controller coefficients were adjusted based on the system conditions. For this purpose, the controller coefficients were defined based on the gradient of the power system, so that the coefficients were adjusted at any moment by the adaptive-indirect gradient method in such a way that the cost function of the controller was minimized, and as a result, the rate of oscillation damping increased. In the proposed algorithm, an identifier based on self-tuning wavelet neural network with online learning was used to estimate the gradient of the power system. Finally, the proposed adaptive controller was designed for a two-zone, two-machine power system including FACTs devices, SSSC-type, and its performance was evaluated in comparison with other methods. The results confirm the effectiveness of the proposed method.
    Keywords: Power System Stabilizer, facts, Adaptive controller, FOPID, Wavelet Neural Network
  • مینا اسلامی، محمد آبادی، عباسعلی زمانی*، جابر اعظمی، حمید بدیعی
    مقدمه

    هدف از مطالعه ی حاضر ارزیابی مقدار Zn, Cu, Cd, Pb, Ni, Co, Mn و Fe به روش تحلیل اندازه در رسوبات سطحی قزل اوزن زنجان- ایران است.

    روش

    هیجده نمونه رسوب در رودخانه قزل اوزن جمع آوری گردید. فلزهای سنگین مورد مطالعه در نمونه های رسوب پس از هضم تیزاب سلطانی با استفاده از دستگاه اسپکتروفتومتری جذب اتمی شعله اندازه گیری شدند. شاخص های آلودگی مانند ضریب غنی سازی (EF)، شاخص انباشتگی زمین (Igeo)، عامل آلودگی (Cd) و شاخص بار آلودگی (PLI) محاسبه شد.

    نتایج

    مقادیر میانگین فلزهای اندازه گیری شده (در واحد میلی گرم فلز در کیلوگرم خاک) در محدوده ی روی: 480.0-34294.0، مس: 7.8-32.0، کادمیوم: کم تر از حد تشخیص 100.0-، سرب: 22.0-256.0، نیکل 60.0-2.50 کبالت: 7.60-34.0، منگنز: 144.0-31600.0 و آهن 9320.0- 62300.0 قرار دارد. مقدار شاخص Igeo تایید کرد که مقدار متوسط روی، سرب و کادمیوم در سطح بسیار آلوده قرار دارند. میانگین شاخص EF کمینه غنی سازی را برای مس، نیکل، منگنز، و کبالت نشان می دهد، در حالی که روی، کادمیوم و سرب، غنی سازی شدید تا بسیار شدید را نشان می دهد.

    نتیجه گیری: 

    میانگین شاخص های Cd، RI و PLI برای تمام فلزهای سنگین مورد بررسی، سطح آلودگی قابل توجهی را تایید کرد.

    کلید واژگان: شاخص غنی سازی, شاخص زمین انباشتگی, عامل آلودگی, شاخص بار آلودگی, الگوهای توزیع جغرافیایی
    Mina Islami, Mohammad Abadi, Abbasali Zamani*, Jaber Aazami, Hamid Badiee
    Background

    The present study aims to assess the amounts of Zn, Cu, Cd, Pb, Ni, Co, Mn, and Fe by analyzing the particle composition of the surficial sediments in Ghezel Ozan River located in Zanjan, Iran.

    Methods

    18 sediment samples were collected from Ghezel Ozan River. After Aqua Regia Digestion, the studied heavy metals in sediment samples were determined by flame atomic absorption spectrophotometry. Several pollution indices, such as Enrichment Factor (EF), Geo-accumulation Index (Igeo), Pollution Factor (Cd), and Pollution Load Index (PLI), were calculated.

    Results

    Observed average values (in unit mg kg−1) were in the range of Zn: 480.0-34294.0, Cu: 7.8-32.00, Cd: not detected -100.0, Pb: 22.0-256.0, Ni: 2.50-60.00, Co: 7.60-34.0, Mn: 144.0-31600.0 and Fe: 9320.0-62300.0. The Igeo index confirmed that the average values of Zn, Pb, and Cd are in the heavily contaminated levels. The mean EF index suggested minimal enrichment for Cu, Ni, Mn, and Co, whereas Zn, Cd, and Pb indicated severe enrichment.

    Conclusion

    The average Cd, RI, and PLI indices for all investigated heavy metals confirmed a considerable contamination level.

    Keywords: Enrichment Factor, Geo-accumulation Index, Pollution Factor, Pollution Load Index, Geospatial Distribution Patterns
  • سارا سرانی، عباسعلی زمانی*، دانیال کهریزی
    کاملینا،  Camelina sativa (L.) Crantz (Brassicaceae)یک گیاه دانه روغنی است که از سال 1394 وارد ایران شده است و ویژگی های زراعی مطلوبی از جمله نیاز آبی کم و مقاومت به سرمای بهاره دارد. در این مطالعه تراکم جمعیت تریپس پیاز،  Thrips tabaci Lindeman و میزان تاثیر آن روی عملکرد  لاین های مختلف کاملینا در شرایط مزرعه ای مورد مطالعه قرار گرفت. برای این منظور، 136 لاین کاملینا در مزرعه کشت شد و برای نمونه برداری از جمعیت تریپس، هر یک بوته به عنوان یک واحد نمونه برداری محسوب شد و تعداد تریپس ها روی هر بوته پس از ضربه زنی شمارش و ثبت شد. تعداد کپسول و بذر سالم و آسیب دیده نیز در هر لاین با سه تکرار شمارش شدند. نتایج نشان داد که با افزایش درصد کپسول ناسالم، عملکرد کاهش می یابد. علاوه بر این، درصد بذرهای ناسالم با عملکرد لاین های کاملینا همبستگی منفی و درصد کپسول های ناسالم با درصد بذرهای ناسالم همبستگی مثبت داشت. نتایج مربوط به رگرسیون خطی نشان داد که رابطه بین تراکم جمعیت تریپس با عملکرد و درصد بذرهای ناسالم معنی دار نبود، در حالی که رابطه مثبت و معنی داری بین تراکم جمعیت تریپس با درصد کپسول های ناسالم مشاهده شد؛ به این معنی که با افزایش تراکم تریپس، درصد کپسول های ناسالم نیز افزایش پیدا کرد. بر اساس نتایج حاصل از این تحقیق، لاین 54 به عنوان بهترین لاین در مقابل خسارت تریپس پیاز تشخیص داده شد که این لاین از نظر مکانیسم های مقاومت آنتی زنوز، آنتی بیوز و تحمل به ترتیب از نوع نیمه حساس، مقاوم و متحمل بود.
    کلید واژگان: آنتی بیوز, آنتی زنوز, دانه های روغنی, تحمل, تریپس پیاز
    S. Sarrani, A. A. Zamani *, D. Kahrizi
    Camelina, Camelina sativa (L.) Crantz (Brassicaceae) is an oilseed plant that was imported to Iran in 2015. Camelina is a cold-tolerant oilseed crop with minimal input requirements. In this study, the population density of Thrips tabaci Lindeman and its effect on the yield of different lines of camelina were investigated under field conditions. In this regard, 136 lines of camelina cultivated in the farm and for sampling, each plant was considered as a sampling unit and the number of thrips was counted on each plant after tapping. The number of healthy and injured capsules and seeds were also counted in each line with three replications. The results showed that yield decreased with increasing percentage of injured capsules. In addition, the percentage of damaged seeds was negatively correlated with the yield of camelina lines and the percentage of injured capsules was positively correlated with the percentage of damaged seeds. The results of linear regression showed that the relationship between thrips population density and yield and percentage of damaged seeds was not significant, while a positive and significant relationship was observed between thrips population density and percentage of injured capsules, meaning that with increasing thrips density, percentage of injured capsules increased, as well. Based on the findings, line 54 was recognized as the most resistant line against T. tabaci which was a semi-sensitive, resistant and tolerant line in term of antixenosis, antibiosis and tolerance mechanisms, respectively.
    Keywords: Antibiosis, Antixenosis, oilseed crops, onion thrips, Tolerance
  • عباسعلی زمانی *، حمیدرضا پوریان، بهزاد میری، مرضیه علیزاده، ناصر معینی نقده، فرزاد جلیلیان، زهرا دهنوی، زهره شریفی، مهدیه همتی

    سنک بذرخوار کلزا، Nysius cymoides (Spinola, 1837) (Hem., Lygaeida)، حشره‌ای پلی‌فاژ و دارای پراکنش جهانی است و در حال حاضر به عنوان مهم‌ترین آفت در مزارع کلزا استان کرمانشاه باعث خسارت می‌شود. در مطالعه حاضر تغییرات جمعیت و توزیع فضایی آفت در مزارع کلزا استان کرمانشاه طی سال‌های 1399 و 1400 مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این مطالعه نشان داد که اولین گروه از جمعیت سنک بذرخوار کلزا در سال‌های 1399 و 1400 به ترتیب در روز هشتم و یازدهم اردیبهشت ماه مشاهده شدند. دومین زمان اوج جمعیت سنک کلزا در سال‌های 1399 و 1400 به ترتیب با میانگین 31/66 ± 22/372 و 58/4 ± 45/126 حشره کامل در هر واحد نمونه‌برداری در دوم تیر ماه و بیست و نهم خرداد ماه به دست آمد. بیش‌ترین تراکم جمعیت پوره‌ها در سال‌های 1399 و 1400 به ترتیب با میانگین 19/125 ± 50/1263 و 91/3 ± 00/206 پوره در هر واحد نمونه‌برداری در دوم تیر ماه به دست آمد. در سال 1399، توزیع فضایی حشرات نر، ماده و کل بالغین سنک بذرخوار کلزا بر اساس روش تیلور از نوع تجمعی و توزیع فضایی مراحل مختلف پورگی، حشرات نر، ماده و بالغ سنک بر اساس روش آیوایو تصادفی بود. در سال 1400، توزیع فضایی مراحل پورگی، حشرات ماده و بالغ سنک بر اساس هر دو روش تیلور و آیوایو از نوع تصادفی به دست آمد. به طور کلی نتایج این مطالعه نشان داد که حشرات کامل و پوره‌های سنک بذرخوار کلزا دارای دو پیک جمعیتی بودند.

    کلید واژگان: Nysius cymoides, کلزا, توزیع فضایی, کرمانشاه
    Abbas Ali Zamani *, Hamidreza Pourian, Behzad Miri, Marzieh Alizadeh Naser Moeini Naghadeh, Farzad Jalilian, Zahra Dehnavi, Zohreh Sharifi, Mahdieh Hemmati

    The false chinch bugs, Nysius cymoides (Spinola) (Hem., Lygaeidae) is a polyphagous and cosmopolitan distributed and it causes damage as the most important pest in canola fields in Kermanshah province in the recent years. In the present study, population fluctuations and spatial distribution of the pest were investigated in canola fields of Kermanshah province during 2020 and 2021 years. The results of this study showed that the first group of the false chinch bugs populations in 2020 and 2021 were observed on the 8 and 11th of April, respectively.The second population peak of the pest in 2020 and 2021 with an average of 372.22 ± 66.31 and 126.45 ± 4.58 was obtained on 22 and 19th June, respectively. The highest population density of nymphs in 2020 and 2021 with an average of 1263.50 ± 125.19 and 206.00 ± 3.91 was obtained on 23th June. The results of spatial distribution showed that in 2020, the spatial distribution of males, females and adults of the N. cymoides was recognized as aggregated based on Taylor’s power law method and as random based on Iwao’s patchiness regression method. In general, the results of this study showed that N. cymoides had two population peaks. Also, based on goodness of fit, the Iwao’s patchiness method was more suitable than the Taylor’s power law method for estimating the spatial distribution of the pest.

    Keywords: Nysius cymoides, canola, spatial distriburion, Kermanshah
  • فرزانه قرجه لو، یونس خسروی*، عبدالحسین پری زنگنه، عباسعلی زمانی
    زمینه و هدف

    تفکیک زباله ها به عنوان نخستین مرحله از برنامه مدیریتی کارآمد جهت کاهش اثرات تخریبی پسماندهای شهری است. لذا هدف از این پژوهش، بررسی وضعیت تفکیک از مبدا پسماند های شهری و ارایه راهکار هایی در جهت افزایش مشارکت مردم در نظر گرفته شد.

    روش بررسی

    جامعه آماری، شهروندان منطقه های سه گانه شهر زنجان می باشند. بدین منظور 450 پرسش نامه تهیه و براساس نمونه گیری خوشه ای تصادفی توزیع به صورت مصاحبه حضوری تکمیل گردید. داده ها در جداول فراوانی خلاصه و به کمک روش های آماری توصیفی و تحلیلی دانکن(Duncan) و مان ویتنی (Mann Whitney)، کای اسکوار(Chi-square)، رابطه ها و تفاوت بین متغیرها مشخص گردید. در تحلیل داده ها از نرم افزارهای اس پی اس اس(SPPS20) و اکسل(Excel) استفاده شده است.

    یافته ها

    داده های مطالعه حاضر نشان می دهد که حدود 70% از شهروندان در شهر زنجان برای اجرای طرح تفکیک از مبدا اعلام آمادگی دارند، درصورتی که در حال حاضر فقط در 38% از جامعه ی آماری مورد مطالعه تفکیک صورت می گیرد. مهم ترین دلیل شهروندان برای انجام این طرح، افزایش نظافت شهر و حفاظت از محیط زیست (60%) و مهم ترین دلیل عدم انجام تفکیک، نبود امکانات لازم درسطح شهر (50%) عنوان شد. سطح آموزش دریافتی90 % از مردم ضعیف یا بسیارضعیف، و رضایت در 7% از جامعه از آموزش و اطلاع رسانی رسانه ها در خصوص طرح تفکیک می باشد که نشان از عمکلرد ضعیف مدیریت بازیافت است.

    بحث و نتیجه گیری

    یافته های پژوهش حاکی از وجود عامل هایی است که در میزان آگاهی از طرح تفکیک افراد جامعه تاثیرگذار می باشند. از جمله عامل های تاثیرگذار سطح سواد، میزان درآمد، منطقه سکونت است. هم چنین بین عامل های جنسیت افراد، وضیعت تاهل و سن رابطه معناداری مشاهده نشد.

    کلید واژگان: تفکیک زباله از مبدا, پسماند تر و خشک, پرسش نامه, زنجان
    Farzaneh Gharajelou, Younes Khosravi *, Abdolohossein Pari Zanganeh, Abbasali Zamani
    Background and purpose

    Human progress and increasing growth of population increase municipal waste production. According to this issue, for decreasing the destructive effects of municipal wastes, efficient management plan are need that it is first phase of wastes separation. Therefore, the main goal of this research is survey on the status separation of municipal waste source and introducing methods that increase public participation.
    Analysis

    method

    The statistical society of this research is the citizens of triple areas of Zanjan city. For this purpose, 450 questionnaires were prepared based on random cluster sampling of distribution.  Mixing both interview and questionnaire method were used in this study. Data were summarized in frequency tables and relations and differences between variables were determined using descriptive and analytical statistical methods like Dunck and Mann Whitney, Chi square. SPSS 20 and Excel software’s have been used in data analysis.

    Results and Discussion

    Data of this study show that approximately 70% of citizens in Zanjan city are volunteers for implementing of waste source separation plan. Now the municipal waste source separation is done only in 38% of statistical society in this case study. The most important reason of citizens for fulfill this plan was the increase of the cleanliness of the city and the environmental protection (66%). The most important reason for lack of waste source separation was the lack of necessary facilities in the city (50%). The level of received training of 90% of statistical society is poor or very poor, and 7% of societies are satisfied from instructions and notices of media about separation plan, that shows the poor performance of recycle management.

    Conclusion

    The results of research indicate that there are factors that are effective in the level of awareness of society about waste source separation plan. Among the affecting factors, education level, family income and residential area were more evident. Also, it hasn't been seen any relationship between gender, marital status and age and environmental awareness.

    Keywords: Waste source separation, Wet, dry hysteresis, Questionnaire, citizens, Zanjan
  • مهسا محمدزاده، فروزان قاسمیان رودسری، اکبر حسنی*، عباسعلی زمانی
    زمینه و هدف

    آنتی بیوتیک های حوزه دام و طیور به طور گسترده ای در ایران و سایر نقاط جهان برای مقابله با بیماری های دام و طیور و به دلیل افزایش تقاضا برای گوشت و لبنیات در جامعه مورد استفاده قرار می گیرند. بخش عمده ی این آنتی بیوتیک ها توسط ادرار و مدفوع دام و طیور دفع شده و این فضولات به عنوان کود دامی توسط کشاورزان در مزراع و باغات استفاده می شوند. این روند، نگرانی هایی را در مورد انتشار آنتی بیوتیک ها در محیط زیست ایجاد نموده است. افزایش غلظت این ترکیبات در محیط های کشاورزی ممکن است منجر به بروز باکتری ها و ژن های مقاوم به آنتی بیوتیک شود و در نهایت روی سلامت خاک، گیاه و انسان تاثیرگذار باشد.

    روش بررسی

    در این مقاله به طور خلاصه مقدار مصرف آنتی بیوتیک در جهان و ایران، راه های انتشار آن در محیط زیست توسط کودهای دام و طیور، تاثیر آن بر جامعه میکروبی خاک، تجمع آنتی بیوتیک ها در اندام های خوراکی گیاهان و تاثیر آن بر سلامت جوامع انسانی مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین تاثیر کمپوست نمودن کودهای دام و طیور قبل از ورود آن به مزراع و باغات به عنوان یک راهکار نسبتا مناسب برای جلوگیری از ورود این ترکیبات به خاک نیز مورد بررسی قرار گرفته است. در نهایت شکاف های تحقیقاتی موجود و پیشنهاداتی جهت فهم دقیق تر این موضوع در کشور ایران بیان شده است.

    یافته ها

    اغلب آنتی بیوتیک های دامی که به زمین های کشاورزی اضافه می شوند، توسط ریشه گیاهان قابل جذب هستند. این موضوع منجر به تجمع زیستی آنها در بافت های گیاهی و ایجاد سمیت برای گیاهان می شود. نوع تیمارهایی که قبل از ورود کود دامی به مزرعه انجام می شود، تعیین کننده غلظت نهایی آنتی بیوتیک وارد شده به محیط زیست می باشد.

    بحث و نتیجه گیری

    شکاف های تحقیقاتی قابل توجهی در زمین انتشار آنتی بیوتیکها در محیط زیست وجود دارد. در کشور ایران باید غلظت انواع آنتی بیوتیک ها در کود دامی و طیور و همچنین سرنوشت آنها در خاک، گیاه و انسان مورد بررسی قرار گیرد.

    کلید واژگان: آنتی بیوتیک های دام و طیور, خاک کشاورزی, کود حیوانی, مقاومت آنتی بیوتیکی
    Mahsa Mohammadzadeh, Forouzan Ghasemian Roudsari, Akbar Hassani *, Abbasali Zamani
    Background and Objective

    Veterinary Antibiotics are widely used in Iran and elsewhere in the world to deal with livestock and poultry diseases, due to increased demand for meat and dairy products in the community. Most of these antibiotics are excreted in the urine and feces of livestock and poultry and these excrements are used as manure by farmers in fields and gardens. This issue has raised concerns about the release of antibiotics in the environment. Increasing the concentration of these compounds in agricultural environments may lead to antibiotic-resistant bacteria and genes, and ultimately affect the health of soil, plant, and humans.

    Method

    In this article, a brief overview of the use of antibiotics in the world and Iran, ways to release it in the environment by livestock and poultry manure, its effect on the microbial community of the soil, the accumulation of antibiotics in the edible parts of plants and its impact on the health of human has been studied. Also, the effect of composting livestock and poultry manure before entering the fields and gardens as a suitable strategy to prevent the occurrence of these compounds into the soil has also been studied. Finally, existing research gaps and suggestions for a more accurate understanding of this issue in Iran has been declared.

    Findings

    Most Veterinary antibiotics added to agricultural land are absorbed by plant roots. This leads to their bioaccumulation in plant tissues and toxicity to plants. The type of treatments performed before the introduction of livestock manure into the field determines the final concentration of antibiotics introduced into the environment.

    Discussion and Conclusions

    There are significant research gaps in the release of antibiotics into the environment. In Iran, the concentration of various antibiotics in manure and poultry as well as their fate in soil, plants and humans should be investigated.

    Keywords: Veterinary antibiotics (VAs), Agricultural soil, Manure fertilizer, Antibiotic resistance
  • جبار ولی پور، عباسعلی زمانی*، محسن جوانمیری پور، ونسا لوپز

    در پدیده زوال بلوط، تاج درختان خشک شده، رشد شعاعی آنها کاهش یافته و در نهایت مرگ درخت به وقوع می پیوندد. شناسایی عوامل مرتبط با زوال درختان بلوط زاگرس، اولین قدم در تدوین یک برنامه مدیریتی برای کنترل این پدیده است. هدف این تحقیق جمع آوری و شناسایی سوسک های چوب خوار بلوط در جنگل های شهرستان گیلانغرب واقع در جنوب غربی استان کرمانشاه است. برای این منظور، اطلاعات مورد نیاز از طریق بازدید و نمونه برداری های میدانی به دست آمد. جمع آوری نمونه ها مطابق با الگوی نمونه برداری سیستماتیک از 90 نقطه مختلف انجام شد و در هر نقطه کلیه درختان موجود در یک قطعه نمونه مربعی شکل به ابعاد 50 × 50 متر مورد بررسی قرار گرفت. برای جمع آوری سوسک های چوب خوار از روش های شکافتن شاخه های خشکیده، قطع تنه و شاخه های دارای علایم خشکیدگی و نگهداری آنها استفاده گردید. در این بررسی آثار و شواهد خسارت سوسک های چوب خوار روی 3/61 درصد از درختان بلوط منطقه مورد مطالعه مشاهده شد. سوسک های چوب خوار جمع آوری شده از درختان آفت زده که به خانواده Buprestidae تعلق دارند، شامل گونه های زیر هستند:Acmaeodera (Acmaeotethya) degener (Scopoli,) ، Acmaeodera (Acmaeotethya) ottomana (Frivaldszky von Frivald) ، Acmaeodera (Acmaeotethya) undulata (Abeille de Perrin,) ،Acmaeodera (Acmaeodera) wethloi (Obenberger,) ، Acmaeoderella (Carininota) impunctata (Abeille de Perrin,) ، Capnodis anthracina (Fischer,)، Capnodis cariosa hauseri (Obenberger,) ، Chalcophorella (Stigmatophorella) bagdadensis (Laporte & Gory,) ، Chalcophorella (Stigmatophorella) escalerae (Abeille de Perrin,)، Perotis lugubris longicollis (Kraatz,) ، Svatactesis johanidesi (Bílý,(گونه های P. lugubris، C. cariosa،A. undulata و A. wethloi به ترتیب بیشترین فراوانی جمعیت را در منطقه مورد مطالعه داشتند.

    کلید واژگان: بلوط, خشکیدگی, سوسک های چوب خوار, گیلانغرب
    Jabar Valipour, Abbas Ali Zamani *, Mohsen Javanmiripour, Vanessa Lopez

    The oak decline phenomenon, causes drying of crowns, decreasing the radial growth and eventually the death of oak trees. The first step in conduction a management program for control of this phenomenon is. Identification of the factors which are related to oak decline, is the first step in management of this phenomenon in Zagros oak forests. The aim of this study was collecting and identifying the oak borer beetles in the forests of Gilane Gharb region in southwestern of Kermanshah province. The required data were obtained by direct observation and field sampling. The samples were collected based on a systematic sampling pattern in 90 square plots (50 × 50 m) and all trees were surveyed in each plot. The borer beetles were collected by splitting the dried branches, cutting the trunk and branches and keeping them in proper condition. In this study, the damage symptoms of the borer beetles were observed on 61.3 percentage of oak trees. The collected buprestid borer beetles on the oak trees were identified as following:Acmaeodera (Acmaeotethya) degener (Scopoli, 1763), Acmaeodera (Acmaeotethya) ottomana (Frivaldszky von Frivald, 1840), Acmaeodera (Acmaeotethya) undulata (Abeille de Perrin, 1891), Acmaeodera (Acmaeodera) wethloi (Obenberger, 1940), Acmaeoderella (Carininota) impunctata (Abeille de Perrin, 1891), Capnodis anthracina (Fischer, 1830), Capnodis cariosa hauseri (Obenberger, 1928), Chalcophorella (Stigmatophorella) bagdadensis (Laporte & Gory, 1836), Chalcophorella (Stigmatophorella) escalerae (Abeille de Perrin, 1904), Perotis lugubris longicollis (Kraatz, 1880), Svatactesis johanidesi (Bílý, 1997). The most abundant species were P. lugubris, C. cariosa, A. undulata and A. wethloi, respectively.

    Keywords: Oak, oak decline, jewel beetles, Gilane Gharb
  • مریم کاکایی، عباسعلی زمانی، مجید میراب بالو*، بهزاد میری
    تریپس بلوط، Liothrips pragensis Uzel یکی از گونه های موجود روی درختان بلوط در جنگل های زاگرس می باشد. تغییرات جمعیت و توزیع فضایی این گونه در جنگل های بلوط شهرستان جوانرود (استان کرمانشاه) در سال 1400 مورد بررسی قرار گرفت. برگ درخت بلوط به عنوان واحد نمونه برداری انتخاب شد. نمونه برداری ها هر هفته از پنج منطقه مختلف انجام و برای این کار برگ های درختان بلوط روی یک سینی سفید پلاستیکی تکانده و سپس، تریپس ها با قلم موی نرم به لوله اپندورف حاوی الکل اتیلیک 75 درصد منتقل شدند. نتایج نشان داد که فعالیت این گونه در هر پنج منطقه مورد مطالعه از خرداد ماه آغاز و به تدریج از میزان فعالیت و تراکم آن ها کاسته شد تا اینکه در شهریور ماه به کم ترین مقدار خود رسید. بیش ترین تراکم جمعیت تریپس بلوط در خرداد ماه و به ترتیب با میانگین 56/0 ± 93/2، 47/0 ± 23/2، 34/0 ± 23/2 و 28/0 ± 90/0 تریپس در واحد نمونه برداری در مناطق سفید برگ، بیله ای، چشمه میران و هلانیه مشاهده شد؛ اما بیش ترین تراکم تریپس در منطقه حوری آباد در تیرماه و با میانگین 43/0 ± 06/2 تریپس در واحد نمونه برداری به دست آمد. نتایج آنالیز توزیع فضایی تریپس بلوط بر اساس روش تیلور و آیوایو به ترتیب از نوع تصادفی و تجمعی بود. به طور کلی نتایج این مطالعه نشان داد که اوج جمعیت تریپس بلوط در خرداد ماه است و بر اساس نیکویی برازش، روش آیوایو برای برآورد توزیع فضایی این گونه مناسب تر از روش تیلور ارزیابی شد.
    کلید واژگان: بلوط, پراکنش فضایی, تریپس, جنگل های زاگرس
    M. Kakaei, A. A. Zamani, M. Mirab-Balou *, B. Miri
    Oak thrips, Liothrips pragensis Uzel is found on oak trees in Zagros forests. In this study, population fluctuation and spatial distribution of this species were investigated in oak forests of Javanrud county (Kermanshah province), in 2021. Oak leaves were selected as the sampling unit. Sampling was performed every week from five different areas, so leaves were shaken on a white plastic tray and thrips specimens with a soft brush were transferred into Eppendorf tubes containing 75% alcohol. The results showed that the activity of oak thrips in all five studied areas was occurred on May and their activity and density gradually decreased until it reached its lowest level in September. The highest population density of oak thrips was observed on May with an average of 2.93 ± 0.56, 2.23 ± 0.47, 2.23 ± 0.34, and 0.90 ± 0.28 thrips per sample unit, in Sefid Barg, Bileei, Cheshme Miran and Helanie areas, respectively. However, the highest density was obtained in Hori Abad region in June with an average of 2.06 ± 0.43 thrips per sampling unit. The results of spatial distribution showed that the spatial distribution of oak thrips based on Taylor’s power law and Iwao’s methods was random and aggregated, respectively. Furthermore, based on goodness of fit, the Iwao’s patchiness method was more suitable than the Taylor’s power law method for estimating the spatial distribution of the pest.
    Keywords: Oak, Spatial distribution, thrips, Zagros forests
  • مریم باقری، یونس خسروی*، عباسعلی زمانی

    این پژوهش با هدف شناسایی عامل های اصلی و تاثیرگذار بر محیط زیست استان زنجان و در نهایت انتخاب مناسبترین سناریو و کمک به کاهش مشکلات محیط زیست در آینده با ارزیابی اطلاعات و مستندات موجود در حوزه محیط زیست و بر اساس آمایش سرزمین، انجام گردیده است. روش انجام مطالعه حاضر ترکیبی از روش های کتابخانه ای، اسنادی و پیمایشی و از نظر ماهیت بر اساس روش های آینده پژوهی بوده است. با به کارگیری ترکیبی از مدل های کمی و کیفی و با استفاده نظرات متخصصان، تعداد 53 عامل به عنوان عامل های کلیدی و پیشران های محیط زیست استان زنجان شناسایی شد و سپس تاثیرات متقاطع هرکدام از نیروهای پیشران بر دیگر نیروها تعیین و در نهایت با استفاده از ماتریس میزان تاثیرگذاری و عدم قطعیت، مهم ترین نیروهای پیشران مشخص و سناریوها تدوین گردید. بر اساس نتایج پنج عامل اصلی مدیریت، دیدگاه کارآفرینان، فناوری، تسهیلات و وضعیت اقتصادی به عنوان عامل های دارای بیش ترین عدم قطعیت و تاثیرگذارترین عامل های موثر بر محیط زیست استان زنجان شناسایی و با توجه به سناریوهای کمی، استخوان بندی اصلی سناریوهای محیط زیست استان زنجان با رویکرد آمایشی عامل های بیرونی (وضعیت اقتصادی) و عامل های درونی (مدیریت محیط زیست استان) صورت پذیرفت. در نهایت سه سناریو از جمله سناریوآینده مطلوب (ثبات اقتصادی و مدیریت یکپارچه محیط زیست)، سناریو آینده ممکن (ثبات اقتصادی و عدم یکپارچه مدیریت محیط زیست) و سناریو سوم آینده محتمل (عدم ثبات اقتصادی و عدم مدیریت یکپارچه محیط زیست) برای استان زنجان تدوین گردید.

    کلید واژگان: آینده پژوهی, آمایش سرزمین, سناریو, محیط زیست, زنجان
    Maryam Bagheri, Younes Khosravi *, Abbas Ali Zamani
    Introduction

    The increasing pace of change in the early decade of the 21st century has led to the emergence of an age of uncertainty and an environment full of opportunities and threats to today's complex systems. In this volatile and rapidly changing environment, traditional planning tools such as outsourcing, forecasting, and foresight alone will not work for the medium to long term. In fact, it should be said that the current problems of human society due to the lack of accurate knowledge of the future in the past on the one hand and astonishing developments in technology along with the accelerating process of globalization on the other hand, recognizing future developments and striving for architecture is necessary and avoided. Zanjan province has experienced rapid growth in the number of urban population, number of urban settlements and economic activities in the last 4 decades. Due to the challenges of the natural and environmental structure of the province, including the province in semi-arid and arid conditions, exploitation of mines and economic, development activities and the spread of pollution, reduction of some animal species, destruction of biological resources, severe soil erosion, harvest unprincipled sources of water resources and destruction of riverbeds, etc. make it necessary to conduct research on the environmental status of the province in the next few years based on the current situation and future forecasts based on scientific methods. Therefore, this study aims to identify the main and influential factors on the environment of Zanjan province and finally select the most appropriate scenario and help reduce environmental problems in the future by evaluating the available information and documents in the field of environment and based on land management. Has been.

    Methodology

    Method of the present study is combination of library, documentary and survey methods and in terms of nature is based on futures research methods. Gathering information about the environmental status of the province is based on land management studies and analysis of the environmental status of the province and preparing maps related to ArcGIS software using the layers in the province. In this study, influential factors were determined according to the opinion of experts and specialists and using a questionnaire in the form of Delphi method (Delphi technique) and to analyze the research information, the method of interaction analysis was selected. MICMAC software was also used to analyze the effect of factors on each other and also Scenario Wizard software was used to perform scripting calculations. In this study, using the Delphi method, a questionnaire was prepared in two stages. In the first stage, the questionnaire was designed as an open-ended question and was provided to experts (25 experts) and they were asked to identify the effective factors in the environment of Zanjan province in the central issues, taking into account various and comprehensive areas, including economic. , Introduce social, cultural, political and environmental. The result was the extraction of 53 possible factors affecting the environment of Zanjan province. In the second stage, after identifying the effective factors, the variables were entered into the interaction analysis matrix, and then the standard interaction analysis questionnaire was provided to the experts. The calculated indirects were analyzed and after identifying the effective factors and uncertainties, finally the final key factors identified as the main underlying factors in the scenario were used. As a result, by preparing favorable and credible scenarios, strategies for the environmental situation of Zanjan province have been stated.

    Conclusion

    In order to analyze the future of environmental research in Zanjan province, first through Delphi method and focus groups and based on the discussions in the theoretical and methodological frameworks and environmental challenges of the province, the opinions of experts in the field of environment through an open questionnaire, 53 effective factors in the environment. Biology of Zanjan province was extracted. Then, by placing these factors in a matrix of 53 by 53, the effect of each of these factors on each other was determined in the form of a questionnaire. The results show that the environment is more dependent on the human factor and legal structure than anything else. As laws and regulations and environmental management have an important role in the future environment of the province, in the next stage, economic and investment structures are effective. On the other hand, the natural environment and natural areas have the most direct impact in the future, in the second stage, all types of environmental pollution are affected. Then the fields of agriculture and natural resources are the most affected. In general, it can be inferred that human factors are the most influential and natural factors and natural resources are the most influential. Based on the results, it was determined that one of the most important factors in the future of Zanjan province's environment with a landscaping approach is Zanjan province's environmental management and the economic situation of the province and the country, which as two driving forces can affect the future of Zanjan province's environment. Give. These two forces were identified as the axes of the scenario, based on which three scenarios with the titles of the first scenario (marigold) - economic stability - integrated environmental management of the province, the second scenario (in search of spring) - economic stability - lack of integrated environmental management Biology of the province and the third scenario (spring death) - economic instability - lack of integrated management of the province's environment were developed.According to the the lack of selected certainties and the main axes of the scenario, three scenarios for the future environment of Zanjan province were conceived. In the most favorable scenario, we will face economic stability and integrated environmental management of the province. In this scenario, the situation of environmental indicators will increase and the province will develop in all environmental areas. Public participation and capacity building will also increase in this scenario. In fact, this scenario shows the optimal environmental situation of Zanjan province. In the second scenario, when economic stability and lack of integrated environmental management prevail in the province, the scenario of parts of the environment, including the protection of natural areas and endangered species due to lack of management costs and human resources are most affected. In general, in this scenario, the environmental situation of the province will be degraded in some sectors and will be protected in some sectors. In the latest scenario, which is faced with economic instability and lack of integrated environmental management, all sectors of the environment, including the protection of natural and endangered species, polluting industries and urban and rural waste management, are most affected. In general, in this scenario, the environmental situation of the province will be destroyed in all sectors.

    Keywords: Foresight, Land Use Planning, Scenario, Environment, Zanjan
  • ناصر فرار*، مصطفی حقانی، عباسعلی زمانی

    زنبور Anastatus acherontiae در استان بوشهر پارازیتویید تخم شب‎پره برگ‎خوار دو نواری (Streblote siva) و تخم پروانه کله مرده (Acherontia atropos) است. پارامترهای جدول زندگی سنی-مرحله‏ای دو جنسی این زنبور روی تخم شب‎پره برگ‎خوار دو نواری در شرایط آزمایشگاهی (یک دوره نور-‎دما، در 16 ساعت روشنایی با دمای 26 درجه سلسیوس و 8 ساعت تاریکی در دمای 18 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5±65 درصد) با استفاده از نرم افزار TWOSEX-MSChart (2016) محاسبه شد. برای تخمین میانگین و خطای استاندارد آماره های جدول زندگی، از روش بوت-استرپ جفت شده با تعداد 000/200 استفاده شد. نتایج نشان داد که زنبور A. acherontiae روی تخم میزبان مراحل رشد و نمو خود را کامل می کند. نرخ ذاتی افزایش جمعیت (r)، نرخ متناهی افزایش جمعیت (λ)، میانگین زمان یک نسل (T) و نرخ خالص تولیدمثل (R0) زنبور A. acherontiae روی تخم میزبان به ترتیب 059/0 بر روز، 06/1 بر روز، 48/65 روز و 72/47 نتاج به دست آمد. نتایج حاضر گامی برای استفاده از این زنبور در تولید و رها‎سازی اشباعی علیه برخی از آفات مهم است.

    کلید واژگان: Anastatus acherontiae, باروری, رشد و نمو, مهار زیستی, شب‎پره برگ خوار دو نواری
    Nasser Farrar *, Mostafa Haghani, Abbas Ali Zamani

    Anastatus acherontiae is the native egg parasitoid of Streblote siva and Acherontia atropos in Bushehr, southern Iran. The life table parameters and demography of A. acherontiae was studied on S. siva based on the age-stage, two-sex life table under laboratory conditions (a light/temperature cycle of L16h/26°C, D8h/18°C and 65±5% RH) using TWO SEX-MS Chart program. The mean and standard errors of the life table parameters were estimated using paired bootstrap method with 200,000 iterations. Results showed that A. acherontiae was able to complete its development on S. siva eggs. The intrinsic rate of increase, the finite rate of increase, the mean generation time and the net reproductive rate of A. acherontiae on host eggs were 0.059 day-1, 1.06 times per day, 65.48 days and 47.72 offspring per generation, respectively. The valuable data gained on the life table parameters of A. acherontiae can be consider as a candidate classical biological control agent with inundative release for some key pests.

    Keywords: Anastatus acherontiae, Fecundity, Development, biological control, Streblote siva
  • آرزو جمشیدی*، حسنعلی واحدی، عباسعلی زمانی، بهمن فرهادی بانسوله

    پسته از مهم ترین و اقتصادی ترین محصولات کشاورزی ایران و محصولی صادراتی و ارز آور است. ایران در بین کشورهای تولید کننده پسته مقام اول را دارد. با توجه به گسترش روز افزون باغات پسته در استان کرمانشاه، این پژوهش طی سال های 1396، 1397 و 1398 در باغات پسته استان کرمانشاه به منظور شناسایی فون آفات این درختان انجام شد و از روش های مختلف نمونه برداری آفات مانند جمع آوری مستقیم اعم از حشرات کامل، لارو و سرشاخه های آلوده و پرورش در آزمایشگاه، تور زدن، سینی سفید، تله ی نوری، آسپیراتور و غیره برای جمع آوری حشرات استفاده شد. در نهایت 13 گونه از آفات مربوط به خانواده‏های مختلف شامل Sulamicerus stali Fieber،Agonoscena pistaciae Burckhardt and Lauterer، Forda hirsuta Mordvilko، Anapulvinaria pistaciae Bodenheimer، Lepidosaphes pistaciae Archangelskaya، Acrosternum heegeriFieber، Polydrosus davatchii Hoffman، Anthaxia winkleri Obenberger، Carphoborus perrisi Chapuis، Recurvaria pistaciicola Danilewski، Eurytoma plontnikovi Nikolskayaروی درختان پسته گزارش گردید. گونه Labidostomis luristanica Warchalowski (Col.: Chrysomelidae) برای اولین بار از استان کرمانشاه و گونه  Thrips minutissimus Linnaeus (Thy.,Thripidae) برای اولین بار روی درختان پسته گزارش می شوند.

    کلید واژگان: آفات, پسته, غرب کشور, محصولات صادراتی
    A. Jamshidi *, Hasan Ali Vahedi, A. A. Zamani, B. Farhadi Bansoleh

    Pistachio is one of the most important and economical agricultural products of Iran from the standpoint of exportation. Iran is the first largest producer of pistachio in the world. Due to expansion of pistachio orchards in Kermanshah province, this research was done in 2017, 2018 and 2019 to identify the pests of these trees. Different sampling methods such as direct collection, rearing in laboratory, sweep in net, white tray, light trap, aspirators were used to collect insects. Finally, 13 species of insect pests including Sulamicerus stali Fieber, Agonoscena pistaciae Burckhardt and Lauterer, Forda hirsuta Mordvilko, Anapulvinaria pistaciae Bodenheimer, Lepidosaphes pistaciae Archangelskaya, Acrosternum heegeri Fieber, Polydrosus davatchii Hoffman, Anthaxia judinae Stepanov, Carphoborus perrisi Chapuis, Recurvaria pistaciicola Danilewski, Eurytoma plontnikovi Nikolskaya were reported on pistachio trees in pistachio orchards. Labidostomis luristanica Warchalowski (Col .: Chrysomelidae) was first report from Kermanshah province and Thrips minutissimus Linnaeus (Thy .: Thripidae) is reported for the first time on pistachio trees.

    Keywords: pests, Pistachio, West of the country, Export products
  • جابر اعظمی*، اورنگ بابایی، عباسعلی زمانی، سالار یزدانی
    زمینه و هدف

    خاک به عنوان منبع طبیعی و بخشی مهم در زیست کره، سرمایه ملی و بستر حیات، نقش اساسی در استقرار و رشد زیستگاه های گیاهی و جانوری را به عنوان آغازگر زنجیره غذایی دارد. به همین دلیل هرگونه آلودگی موجود در خاک می‏تواند به سطح های بالاتر زنجیره ی غذایی انتقال یابد. هدف از مطالعه ی حاضر، بررسی آلودگی نفتی خاک ناشی از فعالیت انبارنفت شهید تندگویان استان زنجان با مخزن های ذخیره‏سازی نفتگاز، بنزین و نفت سفید است.

    روش کار

    نمونه ‏های خاک از عمق 15-5 سانتی‏متری در 20 ایستگاه جمع‏آوری و پس از انتقال، آماده سازی و اندازه گیری پراسنجه های pH وEC ، غلظت هیدروکربن های پلی آرماتیک (PAHs) در آن ها سنجش شد. سپس از آزمون آماری T با سطح احتمال 95% جهت مقایسه نتایج با استانداردها و ایستگاه‏های شاهد استفاده شد.

    یافته‏ ها:

     میانگین نتایج pH و EC نمونه‏ها به ترتیب 24/8 و 281 (میکروزیمنس بر سانتی متر) بوده که در محدوده مجاز قرار داشتند. مقایسه غلظت کل شانزده گانه PAH با استانداردهای کیفیت منابع خاک نیز نشان داد که مقدار آن ها بسیار کم تر از حد استاندارد بوده و بین ایستگاه‏های مطالعاتی با ایستگاه شاهد اختلاف معنی‏دار آماری وجود ندارد (05/0<P). هم‏چنین مقدار ترکیب بنزوپایرن‏ (Benzo (a) pyrene) به عنوان شاخص بررسی اثر سرطان‏زایی کل ترکیب های PAHs 23/0 میکروگرم بر کیلوگرم و کم تر از استاندارد بود.

    نتیجه‏ گیری: 

    در حال حاضر، آلودگی نفتی در خاک‏های اطراف انبار نفت مشاهده نشد و خطر سلامتی برای ساکنان حومه انبار نفت وجود ندارد.

    کلید واژگان: آلودگی, زنجان, نفت, خاک
    Jaber Aazami*, Owrang Babaei, Abbasali Zamani, Salar Yazdani
    Background

    Soils have a key role in establishment and growth of biota and also are as a natural resource, national capital and life substrate in any country. Therefore, every contamination can be transferred from soils to higher food levels with its negative impacts. Therefore, the purpose of the present study is to investigate oil pollution in soils caused by the establishment of Shahid Tondgovian Oil Storage in Zanjan province. The depot has three storage tanks with capacity of 47, 35 and 26 million liters of oil and gasoline and kerosene, respectively.

    Methods

    Soil samples were collected from a depth of 5-15 cm at 20 sites and the values ​​of EC, pH and PAHs were measured. Then T-test was used to compare the results with standards and control sites.

    Results

    The mean of pH and EC results were 8.24 and 281 µ/cm, respectively. The results showed PAHs values ​​were lower than the standard and there was no statistically significant difference between the study sites and the control one (P > 0.05). Also, the amount of benzo (a) pyrene compound, used as an indicator of total PAHs to study carcinogenic effects, was lower than standard in study area. Therefore, there is no health risk for the oil residents in collected samples from Shahid Tondgoian Oil Storage.

    Conclusion

    Currently, oil pollution is not observed in the soils around the study area and there is no health risk for the residents in the suburbs.

    Keywords: Pollution, Zanjan, Oil, Soil
  • مینا کشوردوست چوکامی *، مهدیه عظیمی، فریده پیری، عباسعلی زمانی
    زمینه و هدف

    آلوده شدن محیط زیست به فلزات سنگین سبب آلودگی آب و محصولات کشاورزی شده است. این فلزات ویژگی تجمع پذیری زیستی دارند و ورود آن ها به بدن انسان بیماری های زیادی به همراه خواهد داشت. بنابراین مطالعه در زمینه بی خطر سازی آن ها دارای اهمیت است. هدف از این تحقیق سنتز و بررسی کارایی نانوکامپوزیت نشاسته- آهن اکسید در حذف دو فلز سنگین نیکل و کادمیوم از فاضلاب می‫باشد.

    روش کار

    در این پژوهش تلاش شده است تا از پلیمر طبیعی نشاسته برای تهیه نانوکامپوزیت نشاسته- آهن اکسید استفاده شود. ویژگی های ساختاری و گروه های عاملی آن با استفاده از آنالیزهای میکروسکوپ الکترونی روبشی از نوع گسیل میدانی (FE-SEM)، تجزیه عنصری (EDX) و طیف سنجی تبدیل فوریه مادون قرمز (FT-IR) مورد بررسی قرار گرفت. سپس کارایی نانوکامپوزیت نشاسته- آهن اکسید به عنوان جاذب برای حذف فلزات سنگین نیکل و کادمیوم به روش پیوسته از محلول های سنتزی بررسی شد. به این منظور، محلول آبی مادر با غلظت 1000 میلی گرم بر لیتر از فلزات نیکل و کادمیوم تهیه شد. اثر مقدار جاذب، pH و زمان تماس در فرایند حذف مطالعه شد. ضریب همبستگی هم دما لانگمویر، فروندلیچ و تمکین نیز بررسی شدند.

    یافته ها

    نانوکامپوزیت سنتز شده از کارآیی مناسبی در حذف نیکل و کادمیوم برخوردار است. به طوری که بیشترین مقدار جذب با 05/0 گرم از جاذب تهیه شده از محلول با غلظت 10 میلی گرم بر لیتر از یون‫های نیکل و کادمیوم و pH برابر 4 به دست آمد. با افزایش مقدار pH راندمان جذب افزایش یافت که نشان دهنده ساز وکار تبادل یونی است. فرآیند جذب فلز کادمیوم از معادله فروندلیچ پیروی می کند درحالی که فلز نیکل از هیچ کدام از معادله ها پیروی نمی کند. ضریب همبستگی معادله های سینتیکی هر دو فلز با همبستگی بسیار مناسب، انطباق خوبی با معادله شبه درجه دوم نشان داد.

    نتیجه گیری

    نتایج نشان دادند که جاذب تهیه شده کارایی مناسبی در حذف فلزات سنگین نیکل و کادمیوم دارد. با توجه به این که آزمایش در مقیاس آزمایشگاهی انجام شد کاربرد این روش در صنعت باید از جنبه اقتصادی مورد بررسی قرار گیرد.

    کلید واژگان: نانوکامپوزیت, نشاسته, آهن اکسید, جذب, نیکل, کادمیوم
    M .Keshvardoostchokami*, M .Azimi, F. Piri, A .Zamani
    Backgrounds & objectives

    Contamination of the environment by heavy metals, pollute water and agricultural products. The aggregation of these metals will cause various diseases for human. Therefore, it is important to study how to make them safe. The purpose of this study is to evaluate the efficiency of starch-iron oxide nanocomposite in removing two heavy metals, nickel and cadmium, from wastewater.

    Methods

    In this study, an attempt was made to use starch as natural polymer to prepare starch-iron oxide nanocomposites. Its structural properties and functional groups were investigated using scanning electron microscopy (FE-SEM), elemental decomposition (EDX) and Fourier transform infrared (FT-IR) spectroscopy. Then, the efficiency of starch-iron oxide nanocomposite as an adsorbent for the removal of heavy metals including nickel and cadmium from continuous synthetic solutions was investigated. For this purpose, aqueous solution with a concentration of 1000 mg/l of nickel and cadmium metals was prepared. The effect of adsorbent amount, pH and contact time on the removal process was studied. Langmuir, Freundlich and Temkin isotherm models were used for study of procedure isotherm.

    Results

    The synthesized nanocomposite has good efficiency in removing nickel and cadmium. Maximum uptake of heavy metal ions was occurred at pH=4, using 0.05g of starch-iron oxide nano-composite from 20 ml aqueous solutions content 10 ppm of two studied ions. The adsorption efficiencies were found to be pH dependent which because of ionic interaction, by increasing pH value the removal increased. The cadmium adsorption process follows the Freundlich equation, while the nickel metal does not follow any of the equations. Investigations of kinetics of the process were performed and showed pseudo second-order model has the best correlation for adsorption procedure.

    Conclusion

    In general, this investigation showed that, the fabricated adsorbent has high efficiency for removal of nickel and cadmium ions. But application of this method in the industry should be economically evaluated.

    Keywords: Nanocomposite, Starch, Iron Oxide, Adsorption, Nickel, Cadmium
  • معصومه پایدار، ناصر معینی نقده*، فرزاد جلیلیان، عباسعلی زمانی

    مگس جالیز،Dacus ciliatus ، یکی از مهمترین آفات گیاهان جالیزی است که لارو با تغذیه از میوه آن را غیر قابل استفاده می کند. اثر جلب کنندگی ملاس چغندرقند، پروتئین هیدرولیزات، استات آمونیوم، سرکه سیب، مخمر جو (با غلظت پنج درصد)، محرک غذایی آمونیا و فرومون جنسی مگس جالیز، با استفاده از تله مکفیل در یک مزرعه خیار در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار در سال 1397 بررسی شد. تله ها روی پایه های چوبی به ارتفاع یک متر آویزان شده و حشرات شکار شده هفتگی شمارش شدند. نتایج نشان داد که ملاس چغندرقند، پروتئین هیدرولیزات، مخمر جو، استات آمونیوم، فرومون مگس جالیز، سرکه سیب و محرک غذایی آمونیا به ترتیب در جلب حشرات بالغ بیشترین تاثیر را داشتند. بالاترین میزان شکار حشرات غیر هدف از راسته های Diptera، Lepidoptera، Hymenoptera، Coleoptera و Thysanoptera در تیمار مخمر جو مشاهده شد. کمترین میزان شکار حشرات غیر هدف در تیمارهای، فرومون مگس جالیز (15/0 ± 98/0)، محرک غذایی آمونیا (17/0 ± 03/1) و استات آمونیوم (25/0 ± 17/1) دیده شد اما تفاوت معنی دار آماری بین این تیمارها وجود نداشت. نوسانات جمعیت حشرات بالغ مگس جالیز در تیمارها و تاریخ های مختلف نمونه برداری الگوی متفاوتی را نشان داد. بیشترین و کمترین فراوانی جمعیت در ماه های مهر و تیر با میانگین شکار هفتگی 3/36 و 5/0 مگس بالغ ثبت شد. بطور کلی ملاس چغندرقند، پروتئین هیدرولیزات و مخمر جو با غلظت پنج درصد به عنوان تیمارهایی با کارایی بالاتر و اقتصادی برای جلب و کنترل مگس جالیز در مزرعه خیار پیشنهاد می شوند.

    کلید واژگان: محصولات جالیزی, طعمه پاشی, شکار انبوه, Dacus ciliatus
    Masoumeh Paydar, Naser Moeini Naghadeh *, Farzad Jalilian, Abbas Ali Zamani

    Pumpkin fly, Dacus ciliatus, is one of the most important pests of cucurbitaceous plants which the larva by feeding on fruit. make it unusable. Effect of sugar beet molasses, hydrolyzed protein, ammonium acetate solution, apple vinegar, beer yeast (5%), ammonia lure and Dacus pheromone to determine the best attractant by using the Mcphail trap was conducted in a 3ha cucumber field by using a completely randomized design with four replications in 2018. Traps hang on wooden stands (1 m) and checked weekly and captured insects were recorded. Results revealed that Pumpkin flies captured with Sugar beet molasses, hydrolyzed protein, beer yeast, ammonium acetate solution, Dacus pheromone, apple vinegar and ammonia lure were effective in attracting adult insects, respectively. The highest weekly captured of non-target insects such as Diptera, Lepidoptera, Hymenoptera and Coleoptera were observed in Beer yeast. The lowest weekly captured of non-target insects were observed in Dacus pheromone (0.98 ± 0.15), ammonia lure (1.03 ± 0.17) and ammonium acetate (1.17 ± 0.25), but there is no significant differences among these treatments statistically. Adult population fluctuations did not follow the same patterns in different treatments and sampling dates. The highest and lowest populations were observed in October and July with records of 36.3 and 0.5 flies. Both sexes were active in field and the sex ratio was 0.63 female and 0.37 male. In conclusion, sugar beet molasses, hydrolyzed protein and beer yeast are very efficient and economic attractants to entrap pumpkin flies in cucumber fields.

    Keywords: Dacus ciliatus, Cucurbitaceous crops, Bait-spray, Mass trapping
  • معصومه پایدار، ناصر معینی نقده*، فرزاد جلیلیان، عباسعلی زمانی

    مگس جالیز، Dacus ciliatus Loew (Diptera: Tephritidae) از مهم ترین آفات محصولات جالیزی در ایران و جهان است که لارو آن با تغذیه از میوه باعث کاهش عملکرد و بازار پسندی محصول می شود. در این آزمایش خصوصیات فیزیکی و بیوشیمیایی مرتبط با مقاومت در شش رقم مختلف خیار شامل هایک، سورینا، ماکسیموس، کیش، چنبر و یک رقم محلی کرمانشاه اندازه گیری و تاثیر هر یک از این صفات در میزان آلودگی و تراکم لارو در میوه تعیین شد. ارقام بررسی شده در این پژوهش، به ترتیب از حساسیت کم به زیاد در چهار گروه قرار گرفتند. رقم هایک حساسیت کم (درصد آلودگی و تراکم لارو کمتر)، ارقام سورینا، کیش و ماکسیموس نسبتا حساس، چنبر حساس و خیار محلی کرمانشاه بسیار حساس به مگس جالیز بودند. محتویات فنل (001/0 > ; Pvalue77/0 - = r)، تانن (001/0 > ; Pvalue89/0 - = r)، آلکالوییدهای کل (001/0 > ; Pvalue93/0 - = r) و فلاونویید (001/0 > ; Pvalue87/0 - = r) از لحاظ آماری با درصد آلودگی میوه همبستگی منفی معنی داری داشت. درصد آلودگی میوه با طول (01/0 > ; Pvalue55/0 = r)، قطر (001/0 > ; Pvalue48/0 = r)، تراکم تریکوم پوست (001/0 > ; Pvalue81/0 = r) و ضخامت پوست میوه (001/0 > ; Pvalue87/0 = r)، همبستگی مثبت معنی داری داشت. بررسی ارتباط بین هر یک از ترکیبات بیوشیمیایی میوه با میزان آلودگی و تراکم لارو نشان داد که 50/86 درصد تغییرات میزان آلودگی و 70/63 درصد تغییرات تراکم لارو در ارقام آزمایش شده مربوط به ترکیب آلکالویید است بنابراین آلکالویید یکی از منابع مهم بروز مقاومت نسبت به مگس جالیز است. از میان خصوصیات فیزیکی اندازه گیری شده تراکم تریکوم پوست میوه بیشترین تاثیر را روی تغییرات میزان آلودگی (30/75) و تراکم لارو (40/61) نشان داد. کشاورزان می توانند با استفاده از رقم هایک که نسبت به سایر ارقام کمتر مورد پذیرش مگس جالیز است محصولی با باقیمانده کمتر سموم را تولید کنند.

    کلید واژگان: خیار, خصوصیات ظاهری, خصوصیات بیوشیمیایی, مگس جالیز, مقاومت
    M. Paydar, Naser Moeininaghadeh *, F. Jalilian, A.A. Zamani
    Introduction

    Cucumber, Cucumis sativus is a widely cultivated plant in the Cucurbitaceae family, which is used as a vegetable. Various pests at different stages of growth cause economic damage to it. Lesser pumpkin fly, Dacus ciliatus Loew (Diptera: Tephritidae) could be considered as one of the most important pests of cucurbits worldwide, which direct feeding of larva on fruit making it unusable. Farmers often spray their fields with various pesticides and in some cases is not very effective. Owing to many problems in the chemical control of fruit flies, using resistant plants is one of the most important components in integrated pest management. Host plant resistance is an important component for the management of lesser pumpkin fly, due to difficulties associated with its chemical and biological control. Resistant genotypes can be used to manage this pest.

    Material and Methods

    Seeds were sown in 2018 with ten replicates (blocks) for each genotype following a completely randomized block design. The area of each bed was 4 m × 4 m and the plant-to-plant distance was maintained at 50 cm with a drip irrigation system. All the recommended agronomic practices (e.g. weeding, fertilization, hoeing, etc.) were performed equally in each experimental bed. The infested fruits were sorted and the percent fruit infestation was calculated. Different genotypes by degree of infection into completely resistant (no contamination), very resistant (1-10%), resistant (11-20%), relatively resistant (21-50%), susceptible (51-75%) and high susceptible (100-75%) were sorted. In this experiment, morphological and biochemical characteristics related to resistance were measured in six different genotypes of cucumber (Hayek, Surina, Maximus, Kish, Armenian cucumber, and a local genotype of Kermanshah). The effect of these traits on fruit infestation and larval density was determined. Ten fresh fruits were selected from each genotype and fruit length, fruit diameter, fruit rind thickness, and rind trichomes density were measured and recorded. To measure biochemical traits two fresh fruits from each genotype were selected and the number of chemical compounds such as phenols, flavonoids, tannins, and total alkaloids was measured.  Percentage of fruit infestation, larval density, biophysical, and biochemical traits values were analyzed by Two-way analysis of variance using SPSS 24 software. The means of significant parameters, among tested genotypes were compared using Tukey’s tests for paired comparisons at the probability level of 5%. Correlations between biophysical and biochemical fruit traits and fruit fly parameters (percent fruit infestation and larval density per fruit) were determined using correlation analysis at the 95% significance level.

    Results and Discussion

    The larval density per fruit increased with an increase in percentage of fruit infestation and there was a significant positive correlation between percent fruit infestation and larval density per fruit. Among the studied genotypes, Hayek resistant, Surina, Maximus, and Kish moderately resistant, Armenian cucumber susceptible and local genotype was highly susceptible. Phenol content (r = 0.77), tannin (r = 0.89), total alkaloids (r = 0.93) and flavonoids (r = 0.87) were statistically correlated with the percentage of fruit infestation. The percent fruit infestation had significant positive correlation with fruit length (r = 0.55), fruit diameter (r = 0.48), fruit rind trichomes density (r = 0.81) and rind thickness (r = 0.87). Maximum variation in fruit infestation (86.50%) and larval density (63.70%) was explained by the alkaloids. Stepwise regression analysis of our data showed that the highest variation in fruit infestation (75.30) and larval density (61.40) was explained by the trichomes density. Therefore, it can be argued that the reduction of fruit fly infestation on resistant cultivars could be due to physical and biochemical characteristics.

    Conclusion

    Reduction of fruit fly infestations on resistant genotypes could be due to antibiosis (adverse effect of host plant on the development and reproduction of insect pests, which feed on the resistant plant) and antixenosis (operates by disrupting normal arthropod behavior). Our results suggest that biochemical and biophysical fruit traits could contribute to these mechanisms of resistance. Rind thickness, rind trichomes density, total alkaloids, and tannin were playing an important role in pest resistance. In summary, certain biochemical (tannins, phenols, alkaloids, flavonoid) and biophysical (rind thickness, fruit rind trichomes density, fruit length, fruit diameter) traits were linked to the resistance of cucumber against D. ciliatus and therefore can be used as marker traits in plant breeding programs to select resistant genotypes. By using Hayek genotypes, which have less susceptibility to the lesser pumpkin fly, farmers can produce safe products with less residual insecticides.

    Keywords: Biochemical Characteristics, Cucumber, Lesser Pumpkin Fly, Morphological Characteristics
نمایش عناوین بیشتر...
سامانه نویسندگان
  • دکتر عباسعلی زمانی
    دکتر عباسعلی زمانی
    دانشیار گیاهپزشکی، دانشگاه رازی کرمانشاه، کرمانشاه، ایران
  • دکتر عباسعلی زمانی
    دکتر عباسعلی زمانی
    دانشیار علوم- علوم محیط زیست، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
اطلاعات نویسنده(گان) توسط ایشان ثبت و تکمیل شده‌است. برای مشاهده مشخصات و فهرست همه مطالب، صفحه رزومه ایشان را ببینید.
بدانید!
  • در این صفحه نام مورد نظر در اسامی نویسندگان مقالات جستجو می‌شود. ممکن است نتایج شامل مطالب نویسندگان هم نام و حتی در رشته‌های مختلف باشد.
  • همه مقالات ترجمه فارسی یا انگلیسی ندارند پس ممکن است مقالاتی باشند که نام نویسنده مورد نظر شما به صورت معادل فارسی یا انگلیسی آن درج شده باشد. در صفحه جستجوی پیشرفته می‌توانید همزمان نام فارسی و انگلیسی نویسنده را درج نمایید.
  • در صورتی که می‌خواهید جستجو را با شرایط متفاوت تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مطالب نشریات مراجعه کنید.
درخواست پشتیبانی - گزارش اشکال