فرح انگیز صبوحی ثانی
-
اشیاء برنزی در اشکال مختلف، یکی از مهمترین آثاری است که از محوطههای عصر مفرغی جنوبشرق ایران بهدست آمده است. گورستان اسپیدژ در شهرستان بزمان استان سیستان و بلوچستان یکی از محوطههای شاخص در این منطقه محسوب میشود که دارای آثار برنزی متنوعی است. بسیاری از این آثار در طول زمان تدفینشان در قبور تخریب و تاحدودی از بین رفتهاند و دچار خوردگیهای مختلفی شدهاند. از این-رو در این پژوهش سعی شده است تا با مطالعهی 6 قطعه از این آثار برنزی مکشوف به مطالعهی لایهنگاری، مکانیزم و ریختشناسی خوردگی درآنها پرداخته شود. در این رابطه از میکروسکوپ نوری (OM)، میکروسکوپ الکترونی روبشی مجهز به طیفسنجی پراش انرژی پرتو ایکس (SEM-EDS) و همچنین از پراش پرتوی ایکس (XRD) بهمنظور ریختشناسی، لایهنگاری و بررسی فرایند مسزدایی (انحلال انتخابی مس) استفاده شده است. در نتایج بهدست آمده از لایهنگاری، ساختار خوردگی بیانگر سه لایه در نمونههای دسته اول، پنج لایه در نمونههای دسته دوم و چهار لایه در نمونههای دسته سوم بوده است با توجه به آنچه بهدست آمده است خوردگی نفوذ بالایی در ساختار فلزی داشته و خوردگی فعال در این نمونهها اکسیداسیون مس و قلع را به همراه داشته است که در نتیجه باعث ایجاد فاز غنی از قلع در لایههای داخلی شده است. در اشیاء ساخته شده از برنز این ساختار مرتبط با وقوع پدیدهی مسزدایی یا انحلال انتخابی مس و و نفوذ اکسیژن به داخل ساختار فلزی در رابطه با تشکیل لایه غنی از قلع است. همچنین در یک نمونه در دسته اول (Spd2) این ساختار مرتبط با اکسید شدن مس بوده است زیرا این نمونه از مس نسبتا خالص ساخته شده است. از این رو نتایج بیانگر فرایند مسزدایی است. در نتایج حاکی از شناسایی فازهای خوردگی کوپریت، آتاکامیت و پاراتاکامیت است که بیانگر بیماری برنز در نمونهها بوده و نیز ساختار خوردگی رخ داده در نمونههای مورد مطالعه با خوردگی نوع دوم در برنزهای باستانی مرتبط است.
کلید واژگان: بیماری برنز, لایه نگاری خوردگی, گورستان اسپیدژ بزمان, مس زدایی, انحلال انتخابی مس, XRD, SEM-EDSThe ancient bronze artifacts (archaeological objects) in various forms are one of the most important artifacts that have been discovered from excavated Bronze Age sites, southeast Iran. various bronze artefacts belonging to Bazman Spidej Cemetery one of the notable archaeological sites, Sistan and Baluchestan, Iran. More of these artifacts have been deteriorated and partially destroyed due to long-term burial environment, suffer from various corrosion occurs on the surface of or inside the bronze artifacts. this research in an attempt to study type and corrosion process, as well as the study of their corrosion stratigraphy of the six discovered bronze artifacts. In this regard, these artefacts have examined to study by analytical methods such as optical microscopy (OM), scanning electron microscopy with coupled energy-dispersive spectroscopy (SEM-EDS) and also from X-Ray diffraction (XRD) measurements to examine the corrosion stratigraphy and decuprification (selective dissolution of copper) process. The results show effect of corrosion stratigraphy, the corrosion structure indicates three inner layers in two samples and two inner layers in three samples, and also the layer of outer corrosion layer was also detected in all samples in the sample types except one sample (Spd4). In the bronze artifacts, this structure is associated with the occurrence of decuprification (selective dissolution of copper) process. and the infiltration of oxygen into the metal core in linked to the formation mechanism of tin rich layer. Therefore, the results indicate the decuprification process in all samples except one sample (Spd2). The results indicate the identification of three different corrosion phases including Cuprite, atacamite and paratacamite, which indicates bronze disease in the existing samples and also The structure of corrosion occurred in the study samples study Is related to. corrosion II type in bronze artifacts.
Keywords: bronze disease, corrosion stratigraphy, Bazman Spidej Cemetery, Selective Dossolution of Copper, XRD, SEM-EDS -
رنگ در دنیای باستان یکی از نمودهای بسیار حایز اهمیت تاریخ بشر است زیرا که با خلق آثار مهمی در تاریخ همراه بوده است. یکی از جنبههای مهم استفاده از رنگ در دوران پیش از تاریخ، تزیین انواع آثار سفالین بوده است که منجر به خلق مهمترین و زیباترین آثار شده است. شناسایی نوع رنگهای بهکاررفته توسط هنرمندان پیش از تاریخ، میتواند یکی از برجستهترین پرسشهای باستانشناسی این دوره باشد. درهمینراستا سعی شده است تا در این پژوهش نوع رنگهای موجود بر روی سفالهای محوطههای عصر مفرغ سیستان و بلوچستان شناسایی و به بحث درباره انواع آنها پرداخته شوند. نتایج بررسیها و مطالعات در این پژوهش، استفاده از رنگهای سیاه و قهوهای-قرمز در سفالهای محوطههای جنوبشرق را نشان میدهد که منبع آنها اکسید آهن و اکسید منگنز شناسایی شدهاند. رنگهای سیاه و تیره از اکسید منگنز و نیز ترکیب دو اکسید آهن-منگنز و رنگهای قهوهای-قرمز از اکسید آهن تشکیل شدهاند.
کلید واژگان: سفال منقوش, رنگ های باستانی, عصر مفرغ, جنوب شرقColor in the ancient world is one of the most important things in human history because it has led to the creation of important works in the history of art. One of the important aspects of using paint during the prehistoric period has been the decoration of various types of pottery, which has led to a special style in the art of different regions of Iran. Identifying the type of colors used by prehistoric artists can be one of the most prominent archaeological questions in prehistoric time.In this research, the subject of recognizing the type of paints on the pottery of the Bronze Age sites of Sistan and Balouchistan has been studied. The results of this study, which is the result of recognizing color in the pottery of significant areas such as; Shahr-i Sokhta, Bampur, Chegerdak and Spidej and Keshik Cemetery demonstrated that the use of black and brown-red colors is common in pottery in the southeastern areas, and their main sources have been iron oxide and manganese oxides. Black and dark colors are composed of manganese oxide, as well as a combination of two iron-manganese oxides, and brown-red colors are composed of iron oxide.
Keywords: Painted pottery, Ancient colors, Bronze age, Southeast of Iran -
فرهنگ علی آباد، یکی از مهم ترین فرهنگ های مربوط به هزاره چهارم قبل ازمیلاد (مس وسنگ جدید) در جنوب شرق ایران است که پراکندگی سفالینه های آن را می توان در مناطقی همچون استان کرمان، استان سیستان وبلوچستان و غرب کشور پاکستان مشاهده کرد. در بررسی های باستان شناسی مربوط به فرهنگ مذکور، محوطه نارجوییه III شناسایی گردید که دارای سفال های شاخص این فرهنگ بوده است. در این پژوهش سعی شده با طرح پرسش هایی درخصوص چگونگی نحوه فرآوری خمیره، نوع خاک و شاموت مصرف شده، شرایط و حرارت پخت در کوره و هم چنین تاحدودی به منشا ساخت سفال های این منطقه(؟) پاسخ داده شود. در همین راستا به منظور مطالعه فنی (اطلاعاتی نظیر نوع خاک مورد استفاده و نحوه فرآوری آن، منشا و شیوه ساخت) این سفال ها از روش پتروگرافی مقاطع نازک در زیر میکروسکوپ پلاریزان استفاده گردید. براساس مطالعه کانی شناسی می توان سفال ها را ازنظر نوع پتروفابریک به دو دسته سیلتی (ریزبلور) و پورفیری (درشت بلور) تقسیم بندی کرد. تمام سفال ها ازنظر خصوصیات کانی شناسی از ویژگی های یکسانی پیروی می کنند که بیان کننده استفاده از یک نوع خاک یکسان است. دانه های خمیره افزوده شده را می توان به راحتی در اندازه های درشت شناسایی کرد، که این دانه ها به صورت دانه های کوارتز با لبه های تیز و زاویه دار، پلاژیوکلاز، دانه های میکا و خرده سنگ ها هستند. سفال ها ازنظر منشا ساخت دارای منشایی واحد بوده و با مقایسه با رخنمون زمین شناسی منطقه، احتمالا بومی و مربوط به همان منطقه کرمان هستند. دمای پخت سفال ها را براساس کانی های شناسایی شده کلسیت و مسکویت می توان تاحدودی تخمین زد که برای 5 قطعه باتوجه به حضور کلسیت پایین تر از 850 درجه سانتی گراد و در سفال هایی با دانه های مسکویت نارنجی متمایل به زرد تا 950 درجه سانتی گراد درنظر گرفته شده است.
کلید واژگان: باستان سنجی, پتروگرافی, فرهنگ علی آباد, نارجوئیه جیرفت, مس و سنگ جدیدThe site of Narjuiyeh III is located on the eastern natural mounds of the Narjuiyeh village, from the west overlooking Halil River. Scattering of the fourth millennium BC, especially typical Aliabad type are visible on these mounds. Traces of illegal excavation are also available as pits and holes all over the site. Aliabad ceramics are pottery dating back to the fourth millennium BC (Chalcolithic) in the southeast of the Iranian plateau, first excavated and reported by Caldwell from Aliabad in Bardsir of Kerman, and then have been found and reported from fourth millennium layers of Tell Iblis (Iblis IV) which eventually became known as Aliabad Culture (Caldwell, 1967). Ali-Abad culture potteries (Chalcolithic age) dates back to the 4th millennium BC in southeast of Iran which the distribution of its potteries include the regions of Kerman, Balouchistan and Pakistan. Aliabad pottery in the south-east of the Iranian plateau is one of the most important and prominent pottery types in the Chalcolithic period (Eskandari and Mollasalehi, 2017), which for more detail understanding about this culture in addition to archaeological studies, requires scientific archaeometric analysis and methods; therefore, the aim of the present study is to investigate, study and further understand the fourth millennium BC pottery of Aliabad culture from Jiroft’s Narjuiyeh III site and understanding the expansion of this culture by using structural and technical studies of pottery of this period. At the same time, it has been attempted to use the method of mineralogy (petrography) to get information about how to process the paste, clay type and used temper, conditions, heating and temperature of baking in the furnace, as well as the understanding of the origin of pottery of this area. Archaeological studies show that Aliabad culture in the southeast of the Iranian plateau was the dominant culture of the region in the fourth millennium BC. In this study, it has been attempted to obtain mineralogical information regarding pottery (Aliabad pottery) using library and thin section petrography studies. The polarized binocular microscope JamesSwift made in the United Kingdom at the Petrographic Laboratory of the Institute for Restoration and Conservation was used for microscopic study of the studied pottery.
Keywords: Archaeometry, Petrography, Aliabad Culture, Narjuiyeh in Jiroft, Southeast of Iran -
زیورآلات فلزی سنتی و بومی بانوان در سیستان و بلوچستان از آثار زینتی مهم بوده که تا چند دهه پیش استفاده میشده است. این آثار که در طرحها و مدلهای گوناگون ساخته میشده از شاخص ترین دست ساخته های هنری جنوب شرق است که امروزه رو به فراموشی رفته و به مطالعه و تحقیق در این زمینه نیاز دارد. به همین منظور، در این مقاله سعی شده است با مطالعه زیورآلات سنتی بانوان بلوچ به بررسی روشهای ساخت، ساختار و چیستی مواد مورد استفاده آن ها پرداخته شود. ازاین رو، در مطالعه حاضر 9 نمونه از زیورآلات مرسوم زنان بلوچی مورد آزمایش و بررسی قرار گرفته اند و روی آن ها آزمایش هایی همچون متالوگرافی (OM)، رادیوگرافی، سیتی اسکن (CT-Scan)، آنالیز پراش پرتوی ایکس (XRD) و آنالیز فلورسانس اشعه ایکس (XRF) انجام گرفته است. بررسیها و آزمایشهای ساختارشناسی زیورآلات فلزی نشان داد پایه فلزی اصلی آثار تماما از آلیاژ نقره مس است و با ساختار یوتکتیک و با روشهای ریخته گری ساخته شده اند. به طوری که آزمایشهای عنصری و ترکیبی دو عنصر نقره و مس را به ترتیب با بیشترین میزان در ترکیب نوع آلیاژ شناسایی کرده است. همچنین، نوع اتصالات، لحیم کاری و مغز فلزی زیورآلات توسط بررسیهای رادیوگرافی و سیتی اسکن بررسی شده است.
کلید واژگان: رادیوگرافی, زیورآلات نقرهای, ساختارشناسی, سیتی اسکن, متالوگرافی, XRD, _ XRFWomen's traditional and indigenous metal jewelry in Sistan and Baluchistan Province has been one of the most important decorative works used until a few decades ago. These works have been made in various designs and models. They are of the most prominent artistic technologies in Southeast Iran, which are being forgotten today and there is a need for extensive research in this field. For this reason, in the present study, it is attempted to study Baluchi women’ traditional jewelry to investigate the methods, structures and materials used to make them. To this end, in the present study, 9 samples of conventional jewelries of Baluchi women are examined using metallurgical experiments optical microscopy (OM), radiography, computerized tomography scan (CT-Scan), X-ray diffraction (XRD) analysis, and X-ray fluorescence (XRF) analysis. Structural analysis of metal jewelry shows that the base metal of the jewelries is entirely made of silver-copper alloy with a eutectic structure by using casting methods. Moreover, the elemental and compound analysis identifies the two elements of silver and copper with the highest amount in the compound of the alloy, respectively. Also, the type of connections, the type of soldering and the type of metal core of the jewelries are examined using radiography and computerized tomography scan (CT-Scan).
Keywords: Silver Jewelry, Characterization, Radiography, Metallography, (CT-Scan)
- در این صفحه نام مورد نظر در اسامی نویسندگان مقالات جستجو میشود. ممکن است نتایج شامل مطالب نویسندگان هم نام و حتی در رشتههای مختلف باشد.
- همه مقالات ترجمه فارسی یا انگلیسی ندارند پس ممکن است مقالاتی باشند که نام نویسنده مورد نظر شما به صورت معادل فارسی یا انگلیسی آن درج شده باشد. در صفحه جستجوی پیشرفته میتوانید همزمان نام فارسی و انگلیسی نویسنده را درج نمایید.
- در صورتی که میخواهید جستجو را با شرایط متفاوت تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مطالب نشریات مراجعه کنید.