محمد ره گشای
-
افیولیت دالامپر بخش ناشناخته ای از افیولیت نئو تتیس است و در شمال غرب ایران بین افیولیت های پیرانشهر و سلماس در داخل کمربند دگرگونی سنندج - سیرجان قرار دارد. پریدوتیت های سرپایینی شده، بازالت بالشی، گابروهای مختلف، سنگ آهک پلاژیک و رادیولاریت همراه با واحدهای رسوبی-آتشفشانی از انواع سنگ های اصلی در این منطقه هستند. این واحدهای سنگی در بیشتر نقاط به صورت تکتونیکی و آمیزه رنگین در هم آمیخته شده اند. پریدوتیت های مجموعه تحت تاثیر دگرسانی گرمابی به صورت کامل و یا بخشی با سرپانتینیت جایگزین شده اند. سرپانتینیت های دالامپر روند پریدوتیت های دگرگونی شاخص با ترکیب پروتولیت هارزبورژیت و دونیتی از خود نشان می دهند. ویژگی های ژئوشیمیایی از جمله غنی شدگی از LILE-LREE، تهی شدگی از HFSE و الگوی U شکل عناصر نادرخاکی بهنجار شده به کندریت با مقادیر (La/Sm)N > 1 and (Gd/Yb)N < 1 حاکی از فرآیندهای پتروژنتیکی چند مرحله ای از جمله بارورسازی گوه گوشته ای تهی شده و دیرگداز به وسیله سیالات مشتق از فرورانش و مذاب های گوشته بونینیتی در یک محیط جلوقوس داخل اقیانوسی می باشد. نمودار فازی محاسبه شده برای نمونه های مورد مطالعه نشان می دهد که این سرپانتینیت ها احتمالا در طی دو رویداد دگرگونی شکل گرفته اند؛ رویداد اول شامل دگرسانی و آبگیری هارزبورژیت تا دماهای کمتر از 300 درجه سانتیگراد و فشار کمتر از 4 کیلوبار است. رویداد دوم در نتیجه افزایش دما و فشار تا بیشتر از 400 درجه سانتیگراد و 4 کیلوبار رخ داده است.کلید واژگان: سرپانتینیت, هارزبورژیت, افیولیت ملانژ, زون فرا فرورانش, دالامپرThe Dalampar ophiolite is an unknown part of the Neo-Tethys ophiolite and is located NW of Iran between Piranshahr and Salmas ophiolites within the Sanandaj-Sirjan metamorphic belt. Serpentinized peridotites, pillow basalt, various gabbro, pelagic limestone, and radiolarite along with volcano-sedimentary units are the main rock types in the area. These rocks are mixed together in most places as tectonic and “coloured” mélanges. Peridotite rocks in the complex were replaced by serpentinite completely or partly due to hydrothermal alteration. Dalampar serpentinites exhibit affinity to the typical metamorphic peridotites with Harzburgitic and Dunitic protolith compositions. Petrographically, they are composed essentially of chrysotile and lizardite with subordinate amounts of chrome spinel, magnetite, talc, calcite, tremolite and chlorite. geochemical features marked by LILE-LREE enrichment, HFSE depletion, and U-shaped chondrite-normalized REE pattern with (La/Sm)N > 1 and (Gd/Yb)N < 1, Suggest multistage petrogenetic processes including refertilization of a depleted, refractory mantle wedge by subduction-derived fluids and boninitic mantle melts operative in an intraoceanic fore-arc environment. The calculated phase diagram for the studied samples shows that serpentinites probably formed in two metamorphism events; the first one includes alteration and hydration of harzburgite in T< 200 Co and P < 4 kbar, while the second one occurred due to increasing T and P to more than 400 Co and 4 kbar.Keywords: Serpentinite, Harzburgite, Ophiolite Mélange, Suprasubduction Zone, Dalampar
-
نشریه پترولوژی، پیاپی 56 (زمستان 1402)، صص 29 -74
افیولیت دالامپر بخش ناشناخته ای از افیولیت نئوتتیس است و در جنوب شهرستان ارومیه، شمال باختری ایران درون کمربند دگرگونی سنندج - سیرجان جای گرفته است. واحدهای سنگی منطقه شامل پریدوتیت های سرپانتینیتی شده، بازالت بالشی، گابروها، سنگ آهک پلاژیک و رادیولاریت همراه با واحدهای رسوبی-آتشفشانی هستند. این واحدهای سنگی در بیشتر نقاط به صورت زمین ساختی و آمیزه رنگین در هم آمیخته شده اند. پریدوتیت ها بیشتر متشکل از هارزبورگیت همراه با عدسی های کوچکی از دونیت است. پریدوتیت های مجموعه تحت تاثیر دگرسانی گرمابی به صورت کامل و یا بخشی با سرپانتینیت جایگزین شده اند. بافت های درپریدوتیت های دالامپر، مانند جهت یافتگی، کشیدگی و وجود تیغه های جدایشی کلینوپیروکسن در اورتوپیروکسن نشان می دهند این سنگ ها در شرایط گوشته بالایی پدید آمده اند و سپس در محیط پوسته ای جای گرفته اند. داده های به دست آمده از تجزیه نقطه ای الیوین نشان دهنده میزان بالای فورستریت (Fo) برابر با 90-92 درصد است. پیروکسن ها ترکیب انستاتیت و دیوسید دارند و مقدار عدد منیزیم (Mg#) آنها از 90 تا 93 درصد در تغییر است و نشان دهنده درجه بالای ذوب بخشی و ماهیت تهی شده پریدوتیت هاست. درباره اسپینل ها، عدد منیزیم (Mg#) برابر با 64 تا 68 درصد، مقدار عدد کروم (Cr#) آنها بالا (77-83 درصد) و محتوای TiO2 آنها کم نشان دهنده خاستگاه گوشته ای تهی شده است. ترکیب شیمی کانی ها نشان دهنده سنگ زایی متفاوت برای سنگ های الترامافیک افیولیت دالامپر است و گویای تکامل از محیط آبیسال به سوی منطقه فرافرورانش است. گمان می رود این پریدوتیت ها پیامد درجات بالای ذوب بخشی (بیش از % 25) گوشته ای تهی شده و زیر اقیانوسی در محیطی فرافرورانش -پیشانی کمان هستند و ویژگی هایی همانند پریدوتیت های پدیدآمده از تفاله گوشته ای دارند. دما-فشارسنجی الیوین-اسپینل و ارتوپیروکسن-کلینوپیروکسن در هارزبورگیت ها دمای تعادل 967 تا 1100 درجه سانتیگراد در فشار 28 کیلوبار را نشان می دهد که گویای حضور این سنگ ها در محدوده اسپینل پریدوتیت است.
کلید واژگان: شیمی کانی, ذوب بخشی, گوشته پسماندی, پریدوتیت, پهنه فرا فرورانش, دالامپرPetrology, Volume:14 Issue: 56, 2024, PP 29 -74Ophiolites are slices of oceanic lithosphere obducted onto a continental margin and can be classified as mid-oceanic ridge (MOR) or suprasubduction zone (SSZ) types based on the tectonic setting in which they originally formed (Pearce et al., 2000; Shervais, 2001). The Zagros Orogen extends from eastern Turkey through northern Iraq and northwest of Iran to the Hormuz Strait and Oman (Alavi 1994; McQuarrie, 2003; Homke et al., 2004; Agard et al., 2005; Shafaii Moghadam et al., 2018). The geodynamic evolution of the Zagros Belt is mainly related to the opening and closure of the Neo-Tethys oceanic basin. Ophiolites, as Neotethys oceanic lithosphere remnants, are emplaced along the Zagros Orogen. These ophiolites are emplaced along two main belts (Saccani et al., 2013; Shafaii Moghadam et al., 2018). The Neo-Tethys suture zone coincides with the Main Zagros thrust fault (Agard et al., 2005) and ophiolites are exposed scattered along this zone.
Regional GeologyThe Dalampar ophiolite, located between the Piranshahr and Salmas ophiolites. The Dalampar ophiolites consist mainly of strongly sheared serpentinized ultramafic rocks including harzburgite, dunite overlaid by gabbro and basalt units. The emplacement mechanism of the Dalampar ophiolite massifs into the Iranian microcontinent and structural evolution is completely unknown. There has been not performed a systematic investigation of these ophiolites and geodynamic and relation with other ophiolites are not well Studied.
Thus, the main purpose of the present paper is to investigate the petrogenetic processes, tectono-magmatic environment, using mineral chemistry and textural evidences of Dalampar ophiolite which are fundamental for understanding the tectonic evolution of the Neo-Tethyan Ocean.Material and MethodsDuring the fieldwork, a number of suitable peridotites samples with least alteration effects were selected. Folloing the petrographic studies, a thin polished section was prepared from several harzburgites for microprobe analysis using JEOL JXA-8600 M model,15 kv accelerator voltage and 2-ray current 10-8 Amp, placed at the Department of Earth Sciences and Environment of Yamagata University, Japan.
Result and DiscussionHarzburgites are the most basic and widespread ultramafic units in Dalampar ophiolite complex. They show evidences including the presence of exsolution of clinopyroxene in orthopyroxene, the orientation and elongation of the crystals indicating these rocks were formed in the upper mantle conditions and reached equilibrium in the crustal environment. Exsolutions of clinopyroxene lamellae from orthopyroxene are one of the textures observed in the rocks under study and is widespread in both abyssal and SSZ peridotites (Tamura and Arai, 2006). The Cr# of spinel in abyssal peridotites is a good indicator of the degree of partial melting for the mantle-derived spinel peridotite. Low Cr# spinels represent less depleted peridotites, whereas the high Cr# spinels highlight more depleted peridotites (Dick and Bullen, 1984; Arai, 1994). in the Mid-oceanic ridges, the degrees of partial melting and depletion are generally low. In contrast, the supra-subduction zone peridotites have a high degree of partial melting and depletion (Niu and Hekinian, 1997). The content of Cr# in presented Cr-spinels are high (78-83%), and associated with boninitic melts formed by high degrees of partial melting or much more extensive melt-rock reaction (Arai, 1994). As the the Cr# of spinel versus the Fo content of olivine diagram shows the harzburgites fall in SSZ domain. Furthermore, all rock types fall into olivine-spinel mantle array (OSMA). This is regarded as the evidence for their residual origin, i.e. they form a trend which was likely caused by partial melting. Experimental studies confirm that the Al2O3 and TiO2 contents, as well as FeO/MgO ratios in chromian spinel are directly related to those of the parental melt (Rollinson, 2008). According to Maurel and Maurel (1982), The Al2O3 contents of the parental melt range from 10 to 11 wt. % for the studied Harzburgites. Such values are consistent with boninitic melts, which typically contain 10–14 wt.%, respectively (Dilek and Thy, 2009). In the Cr# versus TiO2 diagram, the Dalampar peridotites classify as depleted peridotites. In consequence, chemistry of the chromian spinels in the Dalampar peridotites are compatible with a genesis in a suprasubduction zone from boninitic or primitive arc magmas. However, forearc regions may contain both SSZ and abyssal peridotites, although the former are typically dominant (Pearce et al., 2000). Olivine-spinel and orthopyroxene-clinopyroxene thermobarometry in the harzburgites shows equilibrium temperatures of 1000-1100 ºC at a pressure of 28 kbar and suggests that they have been equilibrated in spinel peridotite field.
ConclusionThe Dalampar Ophiolitic Complex as a part of the Tethyan ophiolites is exposed in the northwestern part of the Iranian-Azerbaijan province, extending to the Anatolian ophiolites in southeastern Turkey. The petrography, geochemistry and microstructural studies of the residual mantle sequence in Dalampar Ophiolitic Complex provide important information regarding the degree of partial melting and deformation in the oceanic mantle lithosphere. Mineral chemistry clearly indicate that Dalampar ultramafic rocks record an episode of boninitic magmatism occurred within the southern Neo-Tethys Ocean in the Late Cretaceous. Boninitic melts in Dalampar Ophiolites were formed by partial melting of depleted peridotite, a residue after MORB-type melt extraction. Mineral chemical data indicate that SSZ peridotites are the residues from ∼30–40% of mantle melting. Nonetheless, the very low (< 0.25 wt. %) TiO2 calculated for the parental melt in equilibrium with chromian spinel are only consistent with boninitic-type parental melts. Based on geothermobarometry calibration the temperature and pressure of crystallization of harzburgite rocks were 1000 to 1200 ° C and 24 Kbar, corresponding to the SSZ tectonic environment.
Keywords: Mineral Chemistry, Partial Melting, Residual Mantle, Peridotite, Suprasubduction Zone, Dalampar -
توده گرانیتوئیدی لاله زار از مهم ترین فازهای ماگمایی کمربند ارومیه-دختر بوده و در جنوب شرق این کمربند در استان کرمان واقع است. بخشی از این توده گسترده در بخش جنوبی منطقه هراران رخنمون دارد که بر اساس بررسی های سنگ نگاری، این سنگ های آذرین از جنس گرانودیوریت و دیوریت و دارای کانی های کوارتز، پلاژیوکلاز، آمفیبول، بیوتیت، پیروکسن و کانی های کدر هستند. جایابی نمونه های آمفیبول این توده گرانیتوئیدی بر نمودارهای رده بندی نشان می دهد که آمفیبول ها کلسیمی و از نوع هورنبلند هستند. این آمفیبول ها، آذرین و مربوط به سری ماگمایی آهکی قلیایی و از نوع آمفیبول های فرورانش (S) هستند که در محیط فرورانش تشکیل شده اند. محاسبه فشار و دمای تشکیل این آمفیبول ها با روش های مختلف نشان داد که این آمفیبول ها در دمای 650 تا 798 درجه سانتی گراد و فشار 9/0 تا 3/2 کیلوبار تشکیل شده اند. همچنین گریزندگی اکسیژن ماگما در زمان تشکیل آمفیبول بالا بوده و این کانی در اعماق 5 تا 7 کیلومتری زمین ایجاد شده است. بر اساس روابط بین برخی از عناصر اصلی این آمفیبول ها، جانشینی های چرماکیتی (جانشینی Al به جای Si, Fe و Mg) و جانشینی ادنیتیک (جانشینی Si به جای AlIV، Na یا K) در این آمفیبول ها رخ داده اما جانشینی نوع گلوکوفان، ریبکیت و ریشتریت در آنها انجام نشده است.
کلید واژگان: هراران, جانشینی, گریزندگی اکسیژنThe Laleh-Zar granitoid complex is one of the most important magmatic phases of the Urumieh-Dokhtar belt and is located in the southeast of this belt in Kerman Province, which has a combination of granite and gabbrodiorite. Parts of this vast complex is exposed in the southern part of Hararan region. Based on petrographic studies, these igneous rocks are granodiorite, diorite, and dacite with quartz, plagioclase, amphibole, biotite, pyroxene, and opac minerals. The secondary minerals of chlorite, calcite, epidote and sericite are also present in these igneous units. The results of mineral analysis, using microprobe method, showed that amphiboles are calcite and hornblende. these amphiboles are igneous and belong to the calc-alkaline magmatic series and are of S type (subduction Amphiboles), which are formed in the subductions environment. The pressure and temperature during the formation of these amphiboles were calculated by different methods, therefore the temperature was 650 to 798 degrees Celsius and the pressure was 0.9 to 2.3 kbar. In addition, these amphiboles have high oxygen fugacity and were created at the depths of 9 to 14 kilometers of the earth. Based on the relationships between different elements in these amphiboles, the conducted studies showed that tschermakite and adenitic successions occurred in these amphiboles, but glaucophane, riebeckite and richterite successions did not occur in these amphiboles.
Keywords: Hararan, Substitution, Oxygen Fugacity -
مجموعه آذرین لاله زار در مرز پهنه سنندج-سیرجان و بخش های جنوب شرقی کمربند آتشفشانی-نفوذی ارومیه-دختر و در شمال شرقی شهرستان بافت در استان کرمان قرار دارد. در کرانه شمال غربی و غرب توده، در سنگ های کربناتی، دگرگونی مجاورتی به نسبت گسترده ای ایجاد شده است. در بخش جنوبی حراران، در محل تماس توده آذرین لاله زار با مجموعه آهکی و مارنی الیگومیوسن (معادل سازند قم) هاله دگرگونی مجاورتی (بخش های اسکارنی و مرمر) بیشترین گسترش را دارد. بر اساس بررسی های میکروسکوپی، در اسکارن ها، کانی های گارنت، کلسیت، ولاستونیت، پیروکسن، الیوین، ایدوکراز و اپیدوت تشکیل شده اند. پهنه های مختلف دگرگونی شامل گارنت - کلینوپیروکسن، اولیوین-کلینوپیروکسن، ولاستونیت - گارنت و گارنت-اپیدوت هستند. تجزیه شیمیایی نقطه ای کانی ها نشان داد که گارنت ها بیش از 70 درصد گروسولار (گارنت غنی از کلسیم) و کمتر از 30 درصد آلماندن (گارنت غنی از آهن) دارند. ترکیب کلینوپیروکسن ها مربوط به گروه نخست (کلسیم-آهن و منیزیم دار) و از نوع ولاستونیت- انستاتیت بوده که مقدار ولاستونیت بیش از 50 درصد است. همچنین کمتر از 10 درصد فروسیلیت نیز در ترکیب این کلینوپیروکسن ها وجود دارد. بر پایه دما-فشارسنجی گارنت-کلینوپیروکسن، دمای تشکیل اسکارن های بر اساس روابط مختلف ارائه شده بین 413 تا 530 درجه سانتی گراد و فشار 5/1 تا 5/2 کیلوبار به دست آمد. سنگزایی موجود و همچنین شرایط ترمودینامیکی بیانگر گریزندگی اکسیژن بیش از 2/0 است. این امر گویای فعالیت سیال های غنی از محلول های غنی از سیلیکات در تشکیل این اسکارن هاست.
کلید واژگان: اسکارن, گریزندگی اکسیژن, توده نفوذی لاله زار, حرارانThe Lalezar igneous complex is located on the border of the Sanandaj-Sirjan zone and the southeastern parts of the Urmia-Dakhtar volcanic arc and in the northeast of Baft city in Kerman Province. In the northwestern and western boundaries of the intrusive body, there are relatively wide contact metamorphic carbonate rocks. In the southern part of Hararan, the Lalezar igneous body with the Oligo-Miocene limestone and marl complex (equivalent to the Qom Formation), as large contact with metamorphism halo (skarn and marble parts), is the most widespread. Based on microscopic studies, garnet, calcite, wollastonite, pyroxene, olivine, idocrase, and epidote minerals are formed in skarns. Different metamorphic zones including garnet-clinopyroxene, olivine-clinopyroxene, wollastonite-garnet, and garnet-epidote have appeared. Based on the geochemical analysis of the minerals (EPMA), the garnets contain more than 70% grossular (calcium-rich garnet) and less than 30% almandine (iron-rich garnet). The composition of clinopyroxenes belongs to the first group (calcium-iron and magnesium) and of the wollastonite-enstatite type, where the amount of wollastonite is more than 50%. Also, there is less than 10% ferrosilite in the composition of these clinopyroxenes. Based on the garnet-clinopyroxene temperature-pressure measurement, the temperature of skarn formation, based on various equations presented, is between 413 and 530 degrees Celsius and the pressure is 1.5 to 2.5 kbar. The existing paragenesis as well as thermodynamic conditions indicate oxygen fugacity greater than 0.2. This phenomenon indicates the activity of fluids rich in silicate-rich solutions in the formation of these skarns.
Keywords: Skarn, Oxygen Fugacity, Lalezar Intrusive Mass, Hararan -
نشریه علوم زمین، پیاپی 131 (بهار 1403)، صص 53 -66کمربند افیولیتی حاجی آباد-اسفندقه-فاریاب به عنوان یکی از معروف ترین رخدادهای کرومیت دار در جنوب ایران می باشد. کمربند افیولیتی حاجی آباد-اسفندقه-فاریاب در سال های اخیر، کانون توجه بسیاری از زمین شناسان علاقمند به کمپلکس های افیولیتی و زمین شناسی اقتصادی بوده است. واحد اولترامافیک گلاشکرد شامل دونیت ، هارزبورژیت های شدیدا سرپانتینیتی شده، لایه های کرومیتیت و ورلیت در کمپلکس افیولیتی فاریاب واقع در جنوب خاور سنندج-سیرجان به عنوان یکی از مناطق کرومیت دار کمربند افیولیتی حاجی آباد-اسفندقه-فاریاب یافت شده است. سنگ های اولترامافیک و کرومیتیت های ناحیه گلاشکرد از 20 تا بیش از 50 درصد مدال کرومیت تشکیل شده اند. کرومیت های مطالعه شده دارای بافت های متغیر توده ای، نواری و پراکنده می باشند. زمین شیمی سنگ های اولترامافیک گلاشکرد نشان می دهد که میانگین غنی شدگی #Cr کرومیت در سنگ های سرپانتینیت (دونیت و هارزبورژیت) و ورلیت برابر 70-80 =100 *Cr/(Cr + Al) و در کرومیتیت ها نسبتا بالاتر است [81 = 100*Cr/(Cr + Al)]. بر اساس ویژگی های سنگ شناسی و شیمی کانی، واحد اولترامافیک گلاشکرد بخش گوشته ای مرتبط با افیولیت می باشد که توسط یک مذاب بونینیتی همگن گسترده در بالای پهنه فرافرورانش (سوپراسابداکشن) تولید شده و کرومیتیت های کروم بالا و پریدوتیت های مرتبط را تشکیل داده است.کلید واژگان: کرومیتیت, شیمی کروم اسپینل, اولترامافیک فاریاب, کمربند افیولیتی حاجی آباد-اسفندقه-فاریاب, پهنه سنندج-سیرجانThe Haji-Abad-Esfandagheh-Faryab ophiolitic belt is one of the most famous chromite-bearing occurrences in the south of Iran that has received considerable attention. Golashkard ultramafic unit includes dunite, highly serpentinized harzburgites, chromitite and wehrlite layers in the Faryab ophiolitic complex located in the southeast of Sanandaj-Sirjan as one of the chromite-bearing areas of the Haji-Abad-Esfandagheh-Faryab ophiolitic belt. Ultramafic rocks and chromitites of Golashkard area consist of 20 to more than 50% of chromite. The studied chromites have variable massive, banded and scattered textures. The geochemistry of Golashkard ultramafic rocks shows that the average Cr# enrichment of chromite in serpentinite rocks (probably dunite and harzburgite) and wehrlite is to Cr/ (Cr + Al) ×100= 70-80 and in chromitite is relatively higher (Cr/ (Cr + Al) ×100= 81). Based on the lithological and mineral chemistry characteristics, Golashkard ultramafic rocks are part of mantle related to ophiolite, which was produced by a homogeneous boninitic melt in the suprasubduction zone and formed high chromium chromitites and related peridotites.Keywords: Chromitite, chromium-spinel chemistry, Faryab ultramafic, Haji-Abad-Esfandagheh-Faryab ophiolitic belt, Sanandaj-Sirjan zone
-
سنگ های دگرگونی مجموعه فاریاب بخشی از دگرگونه های مجموعه باجگان با سن کرتاسه پسین هستند که در جنوب شرق پهنه سنندج-سیرجان، منطقه جنوب اسفندقه برونزد دارند. سنگ های دگرگونی مجموعه فاریاب که در رخساره های شیست سبز و آمفیبولیت دگرگون شده اند، شامل گارنت میکا شیست، اپیدوت شیست، اپیدوت آمفیبول شیست، آمفیبول شیست، اپیدوت-آمفیبولیت، آمفیبولیت و گارنت آمفیبولیت هستند. کانی های تشکیل دهنده آمفیبولیت ها گارنت، آمفیبول، اپیدوت، پلاژیوکلاز، کوارتز و کانی های ثانویه چون کلریت و اسفن و کانی های فرعی تیتانیت و مگنتیت هستند. ترکیب بلورهای آمفیبول در آمفیبولیت و اپیدوت آمفیبولیت های منطقه از نوع کلسیمی و شیمی آنها از مگنزیو هورنبلند و در برخی از آمفیبولیت ها، فروچرماکیت-هورنبلند و همچنین در گروه فروپاراگاسیت هورنبلند، فرو ادنیت هورنبلند و فرو ادنیت متغیر است. شیمی ترکیب پلاژیوکلاز در گستره آلبیت تا الیگوکلاز قرار دارد. سنگ مادر بیشتر آمفیبولیت ها و اپیدوت آمفیبولیت های مجموعه فاریاب با رخداد کانی های شاخص در متابازیت ها تعریف شده و به صورت بازالت و گابرو در نظر گرفته می شود. روش های مختلف دما-فشار سنجی بیشترین دما (T) و فشار (P) را برای آمفیبولیت های کنار پریدوتیت ها نشان می دهند که در بخش شمالی مجموعه قرار دارند و 700 درجه سانتی گراد و 7/9 کیلوبار هستند. با دور شدن از مرز پریدوتیت ها در واحدهای ساختاری پایین تر و در بخش جنوبی مجموعه فاریاب، دما و فشار در سنگ های آمفیبولیت و اپیدوت آمفیبولیت به طور میانگین تا 510 درجه سانتی گراد و 34/4 کیلوبار کاهش می یابد که نشانگر شروع رخساره آمفیبولیت تا گستره آمفیبولیت میانی است. مسیرهای P-T همراه با خطوط هم درجه نزدیک به هم بیانگر شیب زمین گرمایی بالا حتی در ابتدای دگرگونی است. شیمی کانی و نتایج دمافشارسنجی در کنار جایگاه زمین ساختی مجموعه فاریاب در پهنه سنندج-سیرجان می توانند گویای یک مجموعه افزایشی-فرورانشی در یک پهنه فرورانشی نئوتتیس در زمان کرتاسه پسین باشند که شیبی به سمت شمال دارد و باعث شده است که سنگ های با دما و فشار بالاتر روی انواع کم عمق تر قرار گیرند.
کلید واژگان: مجموعه فاریاب, شیمی کانی, آمفیبولیت, اپیدوت آمفیبولیت, مجموعه باجگان, پهنه سنندج-سیرجانMetamorphic rocks in the Faryab complex are part of the Bajgan metamorphic complex with Upper Cretaceous age that crops out in the southeast of Sanandaj-Sirjan zone, south Iran. The metamorphic rocks of Faryab Complex have been metamorphosed in greenschist and amphibolite facies include garnet mica schist, epidote schist, epidote amphibole schist, amphibole schist, epidote amphibolite, amphibolite and garnet amphibolite. Minerals composing amphibolites are garnet, amphibole, epidote, plagioclase, quartz, chlorite and sphene as well as titanite and magnetite as secondary minerals. The composition of amphiboles in amphibolite and epidote amphibolite are made of calcic types and their chemistry varies from magnesio-hornblende through ferro-tschermakite-hornblende, ferro paragasite-hornblende, ferro edenite-hornblende to ferroedenite. The composition of plagioclas ranges from albite to oligoclase. The protolith of most amphibolites and epidote amphibolites in the Faryab complex are defined by the occurrence of key minerals in metabasites and are considered as basalt and gabbro. Several thermobarometeric calculation methods indicate that the highest temperature and pressure for the amphibolites, which were appeared adjacent to peridotites and located in the northern part of the complex, are about 700 °C and 9.7 kbar. By moving away from the peridotites into the lower structural units in the southern part of the Faryab complex, the temperature and pressure range in the amphibolite and epidote amphibolite and decrease to 510°C and 4.34 kbar on average, which is beginning of amphibolite and middle amphibolite facies. Investigation of the P-T pathes in conjunction with close associations of isograde lines show that geothermal gradients were high even at the beginning of metamorphism. Mineral chemistry and thermobarometric calculations along with consideration of the structural position of the Faryab complex indicate that the tectonic position of the Faryab complex in the Sanandaj-Sirjan zone may remined us an accretion-subduction complex. This complex was constructed in the north-dipping Neo-Tethyan subduction zone during the Late Cretaceous time, which caused the higher degree metamorphic rocks were thrusted onto the shallower ones.
Keywords: Faryab Complex, Mineral Chemistry, Amphibolite, Epidote Amphibole, Bajgan Complex, Sanandaj-Sirjan Zone -
بیوتیت اغلب به عنوان یک کانی سنگ ساز در گستره وسیعی از سنگ های نفوذی فلسی تا حدواسط تشکیل می شود و بعلت ساختار بلوری پیچیده ناشی از جانشینی عناصر مختلف می تواند شرایط فیزیکوشمیایی ماگمای مادر را ثبت کند. بیوتیت های سنگ های آذرین بررسی شده در منطقه هراران بر اساس تقسیم بندی شیمیایی میکاها در مرز بین قطب فلوگوپیت و انیت قرار می گیرند و منیزیم دار هستند که نشان دهنده تشکیل آنها در شرایط با گریزندگی اکسیژن بالاست و با توجه به مقادیر Mg،TiO2 و FeO، از نوع اولیه به حساب می آیند. این بیوتیت ها وابسته به سری ماگمایی آهکی قلیایی هستند که در محیط فرورانش تشکیل شده اند. بر اساس شیمی بیوتیت ها، گریزندگی اکسیژن در ماگمای مادر گرانیتوئیدهای هراران در گستره اکسیدهای آهن قرار دارد که نشان دهنده گریزندگی اکسیژن بالا در زمان تشکیل آنهاست. زمین دما سنجی بیوتیت های منطقه دمای تشکیل آنها را بین 680 تا 780 درجه سانتیگراد و فشار را کمتر از دوکیلو بار (1 تا 2 کیلوبار) بدست می دهد.
کلید واژگان: هراران, بیوتیت, گریزندگی اکسیژن, زمین دما سنجیBiotite is usually formed as a rock-forming mineral in a wide range of felsic to intermediate intrusive rocks. Due to complex crystal structure of biotite, different elements can substitute in this rock-forming mineral; therefore can record the physicochemical conditions of the source magma. Based on the chemical classification of mica, the biotites of the igneous rocks, investigated in the Hararan area, can be placed between the poles of phlogopite and annite, and are magnesium type, which indicates their formation in high oxygen fugacity, and according to the amounts of Mg, TiO2 and FeO oxides, these biotites are primary type. These biotites belong to the calc-alkaline magmatic series formed in the subduction environment. Based on the chemistry of biotites, oxygen fugacity in the source magma of Hararan granitoid is in the range of iron oxide. Geothermometry of biotites shows that these biotites formed at temperature ranging between 680 to 780 degrees Celsius and pressure of 2 (1-2) Kbars.
Keywords: Hararan, Biotite, Oxygen Fugacity, Geothermometry -
با توجه به اهمیت حذف یون استرانسیم موجود در پساب های هسته ای، در کار حاضر ضمن سنتز لیگاندهای هیدروکسی بنزآلدهید پروپیل تری اتوکسی سیلان (Si-HL3 (EtO)) و پیریدیل متیلیدین پروپیل تری اتوکسی سیلان (Si-L3 (EtO)) به بررسی خصوصیات نانو ذرات سیلیکای اصلاح شده با این لیگاندها به عنوان جاذب جامد در حذف یون استرانسیم از محلول آبی پرداخته شد و پارامترهایی مانند pH، زمان، جرم جاذب، دما و یون های مزاحم مورد آزمایش قرار گرفت. بررسی رفتار جذبی جاذ ب ها نشان داد با اصلاح سطح نانو جاذب توانایی آن در جذب یون استرانسیم در 6pH= از 31/6 % به 86 % و 11/22 % به ترتیب با استفاده از لیگاندهای Si-HL3 (EtO) و Si-L3 (EtO) افزایش می یابد. نتایج ایزوترم ها و سینتیک های جذب نشان داد که فرایند این جذب از ایزوترم لانگ مویر و مدل شبه درجه دوم تبعیت می کند. هم چنین مقادیر به دست آمده از پارامترهای ترمودینامیکی نشان داد که حذف استرانسیم از محلول آبی یک فرایند گرماگیر و مقادیر مثبت آنتروپی نیروی محرکه فرایند جذب است.
کلید واژگان: استرانسیم, نانو سیلیکا, لیگاند هیدروکسی بنزآلدهید پروپیل تری اتوکسی سیلان, اصلاح جاذبDue to the importance of removing strontium ions in nuclear wastes, in the present work, while synthesizing hydroxybenzaldehyde propyltriethoxysilane ((EtO)3Si-HL) and pyridylmethylidene propyltriethoxysilane ((EtO)3Si-L) ligands, we investigated the properties of silica nanoparticles modified with these ligands as solid adsorbents in The removal of strontium ion from the aqueous solution was investigated and parameters such as pH, time, the mass of adsorbent, temperature, and interfering ions were tested. The adsorption behavior of the adsorbents showed that by modifying the surface of the nano adsorbent, the ability of the adsorbents to adsorb strontium ion at pH=6 increased from 6.31% to 86% and 22.11% using the (EtO)3Si-HL and (EtO)3Si-L ligands, respectively. The results of isotherms and adsorption kinetics indicate that the adsorption process follows the Longmuir isotherm and the pseudo-second-order model, respectively. Also, thermodynamic parameters show that strontium removal from the aqueous solution is an endothermic process. The positive entropy values are the driving force behind the adsorption process.
Keywords: Strontium, Nano silica, Hydroxybenzaldehyde propyltriethoxysilane ligand, adsorbent modification -
گارنت آمفیبولیت و گارنت میکاشیست های مجموعه فاریاب، واقع در جنوب شرق پهنه سنندج-سیرجان، بلافاصله در زیر پریدوتیت ها و گاهی در فاصله چند متری از پریدوتیت های این منطقه با مرزهای گسله رخنمون دارند. برخی گارنت آمفیبولیت ها عمدتا شامل پویکیلوبلاست-های گارنت و کانی های آمفیبول، پلاژیوکلاز، کوارتز، کانی های فرعی اپیدوت، بیوتیت، کلریت و همچنین کانی های اکسیدی مگنتیت، ایلمنیت، تیتانیت و کانی آپاتیت می باشند. گارنت میکاشیست ها شامل کانی های اصلی گارنت، آمفیبول، مسکویت، اپیدوت، پلاژیوکلاز، کوارتز، و کانی های فرعی بیوتیت، کلریت، رتیل، آپاتیت، تیتانیت و ایلمنیت هستند. با در نظر گرفتن شیمی پویکیلوبلاست های گارنت و شیمی آمفیبول ها، دماهای 505 تا 708 درجه سانتی گراد و میانگین فشارهای 7/6 تا 6/8 کیلوبار (رخساره آمفیبولیت متوسط تا فوقانی) برای گارنت آمفیبولیت ها و دماهای 450 تا 650 درجه سانتی گراد و میانگین فشارهای 7/6 تا 2/7 کیلوبار (رخساره آمفیبولیت تحتانی) برای گارنت میکاشیست ها، مشخص شده است. بر این اساس، گارنت آمفیبولیت ها بالاترین درجه دگرگونی را نشان می دهند در حالیکه گارنت میکاشیست ها درجه دگرگونی کمتری را به نمایش می گذارند. چنین وضعیت قرارگیری بیانگر نوعی شیب زمین گرمایی وارانه می باشد. از نگاه ژیوشیمیایی گارنت آمفیبولیت ها را می توان در دو گروه جای داد. گروه I که به همراه گارنت میکاشیست ها دارای ویژگی های ژیوشیمیایی سنگ های رسوبی هستند، در حالیکه گارنت آمفیبولیت های گروه II ویژگی های معمول بازالت ها را نشان می دهند. مجموعه دگرگونی فاریاب در کنار بقایای افیولیتی منطقه ممکن است بیانگر تحول این مجموعه افیولیتی در یک موقعیت افزایشی-فرورانشی نیوتتیس در زمان کرتاسه بالایی باشد.
کلید واژگان: شیمی کانی, آمفیبول, پاشنه دگرگونی افیولیتی, افیولیت فاریاب, پهنه سنندج-سیرجانGarnet amphibolite and garnet micaschists of the Faryab complex, located in the southeast of the Sanandaj-Sirjan zone, are exposed immediately under the peridotites and sometimes a few meters away from the peridotites of this region with fault boundaries. Some garnet amphibolites mainly include poikiloblasts of garnet and amphibole, plagioclase, quartz, secondary minerals of epidote, biotite, chlorite, as well as oxide minerals of, magnetite, ilmenite, titanite and apatite mineral. Garnet micaschists include the main minerals garnet, amphibole, muscovite, epidote, plagioclase, quartz, and secondary minerals biotite, chlorite, rutile, apatite, titanite, and ilmenite. Considering the chemistry of garnet poikiloblasts and the chemistry of amphiboles, temperatures of 505 to 708°C and average pressures of 6.7 to 8.6 kbar (upper amphibolite facies) for garnet amphibolites and temperatures 450 to 650°C and average pressures of 6.7 to 7.2 kbar (lower amphibolite facies) have been determined for garnet micaschists. Accordingly, garnet amphibolites show the highest metamorphic degree, while garnet micaschists show a lower metamorphic degree. Such a situation indicates a type of geothermal gradient. Geochemically, garnet amphibolites can be classified in two groups. Group I, which together with garnet micaschists have the geochemical characteristics of sedimentary rocks, while garnet amphibolites of group II show the typical characteristics of basalts. The Faryab metamorphic complex next to the ophiolitic remnants of the region may indicate the evolution of this ophiolitic complex in a Neotethys accretion-subduction position during the Upper Cretaceous.
Keywords: Mineral chemistry, amphibole, ophiolitic metamorphic sole, Faryab ophiolite, Sanandaj-Sirjan zone -
در مناطق چشمه انجیر، بندان و زلفقاری مجموعه افیولیتی نهبندان، پریدوتیت های میزبان کرومیتیت ها از نوع هارزبورژیت هستند. این هارزبوژیت ها از کانی هایی مانند الیوین، ارتوپیروکسن و کلینوپیروکسن و اسپینل تشکیل شده اند. اسپینل موجود در پریدوتیت های مناطق چشمه انجیر و بندان از نوع کروم- اسپینل و در منطقه زلفقاری از نوع کرومیت آلومینیوم دار است. و اسپینل موجود در کرومیتیت های مناطق چشمه انجیر، بندان و زلفقاری همگی از نوع کروم- اسپینل است. فقط تعدادی از نمونه های بندان از نوع کرومیت آلومینیوم دار هستند. کرومیتیت های این مناطق از نوع انبانه ای یا آلپی می باشند. با توجه به مطالعات ژیوشیمیایی و تعیین خاستگاه تکتونیکی، اسپینل های موجود در هارزبورژیت های منطقه زلفقاری، درجه تهی شدگی و ذوب بخشی بالاتر و از نوع SSZ هستند، اسپینل های موجود در هارزبورژیت های منطقه بندان، درجه تهی شدگی و ذوب بخشی پایین تر و از نوع N-MORB می باشند و اسپینل های موجود در پریدوتیت های منطقه چشمه انجیر، حالت گذار بین این دو را نشان می دهند. اسپینل های موجود در کرومیتیت های منطقه بندان نیز از نوع SSZو Cr بالاتری دارند. اسپینل های موجود در کرومیتیت های مناطق چشمه انجیر و زلفقاری از نوع N-MORB می باشند. ولی در عین حال، به نوع SSZ نیز بسیار شبیه هستند. در کرومیتیت های مناطق چشمه انجیر و زلفقاری میزان Al بالاتر از کرومیتیت های منطقه بندان است.
کلید واژگان: کانی شناسی, ژیوشیمی, اسپینل, کرومیتیت, مجموعه افیولیتی نهبندانIn the Chesmeh-anjir, Bandan and Zolfaqari of Nehbandan ophiolitic complex areas, host peridotites of chromitites are of harzburgite type. These harzbogites are composed of olivine, orthopyroxene, clinopyroxene, and spinel. The spinel from Chesmeh-anjir and Bandan aera peridotites is chrome-spinel and in Zulfaqari aera of Al-chromite type, nd the spinel found in the chromitites of Chesmeh-anjir, Bandan and Zolfaqari are all of Cr-spinel type. Only a few samples of Bandan are of Al-chromite type. The chromitites of these areas are alpine type. According to the geochemical studies and determining the tectonic setting, the spinels in the harzburgites of the Zolfaqari aera show a high degree of depletion and partial melting and are of the SSZ type. Spinels in harzburgites of Bandan area have a low degree of depletion and partial melting and are N-MORB type. In the peridotites of Chesmeh-anjir aera, they show the transition state between the two. The spinels in the chromitites of Bandan aera are also SSZ type and have higher Cr. The spinels in the chromitites of Chesmeh-anjir and Zulfaqari are of N-MORB type, nevertheless, they are very similar to SSZ type. In the chromitites of Chesmeh-anjir and Zolfaqari aeras, the amount of Al is higher than in those from the chromitites of Bandan aera.
Keywords: Mineralogy, Geochemistry, Spinel, Chromitite, Nehbandan Ophiolitic Complex -
نشریه علوم زمین، پیاپی 128 (تابستان 1402)، صص 135 -154مطالعه سنگ شناسی پریدوتیت های مجموعه افیولیتی نهبندان مشخص کرد که پریدوتیت های کلاته شاهپوری، قدمگاه، لاه کوه، چشمه انجیر، بندان و زلفقاری از نوع هارزبورژیت و مناطق سفیدکوه و ناسفنده کوه از نوع لرزولیت هستند. نوع کلینوپیروکسن های موجود در پریدوتیت های این مجموعه عموما دیوپسید هستند. بررسی ژیوشیمیایی کلینوپیروکسن ها در نمودارهای #Mg در برابر Al2O3, Cr2O3 و TiO2 و نمودارهای Ti در برابر Nd Zr و Sr نشان می دهد که پریدوتیت های ناسفنده کوه، بندان، زلفقاری و سفیدکوه با درجه ذوب بخشی پایین، متعلق به جایگاه زمین ساختی آبیسال و حوضه پشت قوس هستند. ولی هارزبورژیت های کلاته شاهپوری و چشمه انجیر در جایگاه زمین ساختی بالای منطقه فرورانش و در حوضه جلوی قوس تشکیل شده اند و دارای درجه ذوب بخشی بالایی هستند. مطالعه عناصر ناسازگار LILE وHFSE در نمودارهای عنکبوتی بهنجارشده نسبت به گوشته اولیه و همینطور بررسی عناصر REE بهنجارشده نسبت به کندریت در کلینوپیروکسن ها هم گویای این موضوع است، به طوری که لرزولیت های ناسفنده کوه و سفیدکوه و همینطور هارزبورژیت های قدمگاه، لاه کوه، بندان و زلفقاری با درجه تهی شدگی پایین با جایگاه زمین ساختی پشته های میان اقیانوسی بیشتر همخوانی دارند و هارزبورژیت های کلاته شاهپوری و چشمه انجیر نیز با درجه تهی شدگی بالا به منطقه فرورانش نزدیک هستند.کلید واژگان: کانی شناسی, ژئوشیمی, کلینوپیروکسن, پریدوتیت, مجموعه افیولیتی نهبندان, خاور ایرانThe petrographical examination of peridotites of the Nehbandan ophiolitic complex revealed that the peridotites of Kalateh Shahpouri, Qadamgah, Lah-Kouh, Cheshmeh anjir, Bandan, and Zolfaghari were of harzburgite type and Sefid-Kouh and Nasfandeh-Kouh were of lherzolite type. Generally, the types of clinopyroxenes in the peridotites of this complex were diopside. The geochemical investigation of clinopyroxenes in Mg# vs. Al2O3, Cr2O3, and TiO2 graphs and Ti vs. Nd, Zr, and Sr graphs shows that the peridotites of Nasfandeh-Kouh, Bandan, Zolfaghari, and Sefid-Kouh with a low degree of partial melting belong to the Abyssal tectonic setting and back-arc basin.on the other side, the harzburgites of Kalateh Shahpouri and Cheshmeh anjir were formed in the Supra-subduction zone tectonic setting and fore-arc basin and have a high degree of partial melting. The study of incompatible elements, LILE and HFSE in spider diagrams normalized to the primary mantle and as well as the study of REEs in spider diagrams normalized to the chondrite for clinopyroxenes confirm this issue. Therefore, Nasfandeh-Kouh and Sefid-Kouh lherzolites as well as Qadamgah, Lah-Kouh, Bandan, and Zolfaghari harzburgites with a low degree of depletion were more consistent with the Mid-oceanic ridgestectonic setting, and the harzburgites of Kalateh Shahpouri and Cheshmeh anjir were close to the Supra-subduction zone tectonic setting with a high degree of depletion.Keywords: Mineralogy, Geochemistry, Clinopyroxene, Peridotite, Nehbandan ophiolitic complex, Eastern Iran
-
مجموعه افیولیتی فاریاب در منطقه گلاشکرد در بخش جنوب شرقی سنندج- سیرجان قرار دارد. این مجموعه بیشتر دربردارنده بخش گوشته ای افیولیت شامل دونیت ، ورلیت و پیروکسنیت و همچنین کرومیتیت و سرپانتینیت بوده که بر یک بستر دگرگونی از مجموعه باجگان رانده شده است. دونیت ها به صورت توده ای دیده می شوند و گاهی دربردارنده لایه های نازکی از کرومیتیت هستند. ورلیت ها و پیروکسنیت ها نیز به صورت دایک در بخش های مختلفی رخنمون داشته و فراوانی کمی دارند. بافت های اصلی موجود در مجموعه ورلیت و دونیت دانه ای و تنش آواری هستند. در کرومیتیت های منطقه نیز، بافت های لایه ای و توده ای دیده می شوند. شواهد میکروسکوپی بیانگر وجود جهت یابی ترجیحی در کانی ها بوده که با بازتبلور دانه ها در دمای بالای گوشته ای همراه شده است. شیمی کانی های موجود در پریدوتیت ها نشان می دهد که این سنگ ها شامل کانی های فورستریت با کروم کم و نیکل بالا، دیوپسید و کروم اسپینل منیزیم دار همراه با مقادیر کمی ارتوپیروکسن وابسته به گوشته بالایی هستند و دچار بیش از 35 تا 40 درصد ذوب بخشی شده اند. براساس نمودارهای تشخیص محیط زمین ساختی، مجموعه پریدوتیت های مجموعه فاریاب بخشی از سنگ کره اقیانوسی هستند که در بالای یک منطقه فرورانش قرار دارند، دستخوش دگرگونی های ذوب بخشی شده و سپس به صورت زمین ساختی و به شکل بخشی از افیولیت در پوسته جایگزین شده اند.
کلید واژگان: افیولیت فاریاب, شیمی کانی پریدوتیت, کمپلکس باجگان-دورکان, پهنه سنندج-سیرجانThe Faryab ophiolitic complex is located in Golashkard region, in the southeastern part of Sanandaj-Sirjan zone. This complex is mainly composed of the ophiolitic mantle part consisting of dunite, wehrlite, and pyroxenite, as well as chromitite and serpentinite, which was thrusted on the metamorphic rocks of the Bajgan complex. Dunites are found in the form of bodies sometimes containing thin layers of chromitite. Wehrlite and pyroxenite are also exposed as minor dykes in different parts of the complex. The main texture in the wehrlite and dunite is granular and cataclastics. The chromitites appear in both stratiform and podiform. Microscopic evidence indicates that the presence of lattice preferred orientation in minerals may be formed during recrystallization at high- temperature mantle. The chemistry of minerals in the peridotites shows that rocks including forsterite with low chromium and high nickel, diopside and magnesium-bearing Cr-spinel with small amounts of orthopyroxene were partially melted in the upper mantle up to 35 to 40%. Using tectonic setting discrimination diagrams led us to conclude that the Faryab complex peridotites are a part of the oceanic lithosphere which have emplaced in the supra-subduction zone, suffered partial melting evolutions and then tectonically emplaced in the crust in the form of ophiolitic remnants.
Keywords: Golashkard complex, Faryab ophiolite, peridotite mineral chemistry, Bajgan-Durkan -
نشریه پترولوژی، پیاپی 49 (بهار 1401)، صص 91 -116
در این بررسی با بهره گیری از مشاهدات صحرایی، سنگ نگاری و نیز داده های به دست آمده از تجزیه زمین شیمیایی سنگ کل (XRF و ICP-MS) به بررسی سنگ های آتشفشانی منطقه علی آباد گروس در جنوب صحنه پرداخته شده است. این سنگ های آتشفشانی بخشی از مجموعه افیولیتی محدوده صحنه- هرسین (کرتاسه پسین تا ایوسن پسین) هستند و به صورت بالشی و توده ای دیده می شوند. از دیدگاه سنگ نگاری این سنگ ها ترکیب بازالتی دارند و بافت های غالب در آنها پورفیریتیک و گلومروپورفیریتیک هستند. این سنگ ها سرشت ماگمایی توله ایتی دارند. همچنین، الگوی پراکندگی عنصر های خاکی کمیاب و الگوی پراکندگی عنصر های فرعی و کمیاب و نیز جایگاه نمونه های بررسی شده در نمودار های تمایز انواع سنگ های بازالتی با ویژگی های زمین شیمیایی مختلف گویای شباهت آنها به سنگ های بازالتی پشته های میان اقیانوسی مرتبط با پلوم های گوشته ای (P-MORB) هستند. ماگمای مادر این سنگ ها می تواند در پی ذوب بخشی کم (کمتر از 3 درصد) خاستگاه پریدوتیتی اسپینل دار پدیدآمده باشد. در مقایسه با سنگ های بازالتی منطقه علی آباد گروس، دیگر رخنمون های سنگ های آتشفشانی در گستره مجموعه افیولیتی محدوده صحنه- هرسین ویژگی های زمین شیمیایی سنگ های بازالتی پشته های میان اقیانوسی وابسته به پلوم های گوشته ای (P-MORB)، سنگ های بازالتی پشته های میان اقیانوسی غنی شده (E-MORB) و نیز سنگ های بازالتی درون صفحه ای (WPB) را نشان می دهند.
کلید واژگان: زمین شیمی, سنگ زایی, بازالت, افیولیت, صحنه- هرسینPetrology, Volume:13 Issue: 49, 2022, PP 91 -116IntroductionMesozoic-Paleogene ophiolitic sequences in Iran are in association with opening and closing of Neo-Tethyan oceanic crust. Temporally and specially, these ophiolitic sequences subdivided into five different groups (or belts) (Shafaii Moghadam and Stern, 2014):Zagros outer belt (late Cretaceous-Paleogene); Zagros inner belt (late Cretaceous); Sabzevar- Torbat e Heydarieh belt (late Cretaceous-early Paleocene); Birjand-Nehbandan belt (early to late Cretaceous);
Makran belt (late Jurassic-Cretaceous). The Zagros outer belt’s ophiolitic sequences cropped out along the NW-SE trending Zagros main thrust and including Maku-Khoy-Salmas, Kermanshah (-Kurdistan), Neyriz and Esfandagheh (or Haji-Abad) ophiolites. The Kermanshah ophiolite (KO) is an ophiolitic tectonic complex, which comprises imbricated dismembered fragments of mantle peridotites, gabbros, sheet dykes and basaltic rocks which generally occur as thrust-bound tectonic slices. The Sahneh-Harsin ophiolitic complex(SHOC) is the southeastern part of KO. Detail petrological study has not been carried out on the basaltic rocks from Ali-Abad Garos area(AGA) as a part of the SHOC. Thus, the present study focuses on the field observations, petrographic study as well as whole-rock geochemical analyses (XRF and ICP-MS) of the basaltic rocks widespread in AGA.Regional geology:
KO cropped out in the northwest of Zagros main thrust (ZMT) where Zagros sedimentary belt join the Sanandaj-Sirjan magmatic-metamorphic belt. In SHOC as the southeastern part of Kermanshah ophiolites Triassic-Cretaceous limestone and radiolarites as well as Mesozoic metamorphic-sedimentary rocks are the oldest lithological units. In the following, ophiolitic sequence related lithological bodies such as peridotites, meta-peridotites, gabbros, meta-gabbros, diabasic dikes and volcanic rocks including pillow lava-massive basalts cropped out which are in accompanied by Eocene extrusive and intrusive rocks. Pliocene to Quaternary sedimentary rocks are the youngest lithological units in Sahneh-Harsin region. In Sahneh-Harsin region ophiolitic sequence related basaltic rocks cropped out in Ali-Abad Garos, Tamark, Gashor areas.
Analytical methodsWe collected ~70 samples of both pillow lava and massive basaltic rocks in-AGA. Based on petrographic characteristics 10 of the freshest samples were analyzed for whole-rock major and trace elements by X-ray Fluorescence (XRF) and Inductively Coupled Plasma-Mass Spectrometry (ICP-MS) in ALS Chemex lab.
Field observations:
Ali-Abad Garos ophiolitic sequence related basaltic rocks mostly show pillow lava structure. However, minor massive basaltic rocks are exist. In the northern part of the study area basaltic rocks are set atop of gabbroic units. However, gabbro-basalt boundary covered by Quaternary sediments. In some parts, basaltic bodies are in association with plagiogranites. Via a fault boundary upper Triassic-Cretaceous limestone units (Biston Formation) thrusted over basaltic rocks.
Petrography:
The rocks under study are dominated by plagioclase (up to 20%), clinopyroxene (up to 10%) and opaque minerals (up to 2%) phenocrysts set in a fine-grained to glassy ground mass. Chlorite, calcite, epidote, quartz, zeolite and opaque minerals as secondary minerals formed by altered phenocrysts and groundmass. Massive basaltic rocks mostly show porphyritic texture and to lesser extent glomeroporphyritic, intergranular and amygdaloidal textures are present. The rocks studied are characterized by plagioclase (up to 10%), clinopyroxene (up to 20%) and opaque minerals (up to 5%) phenocrysts set in a fine grain to glassy groundmass. Secondary minerals in massive basaltic rocks are similar to those presented for pillow lava basaltic rocks. Whole-rock geochemistry, tectonic setting and source characteristics The studied basaltic rocks show tholeiitic signature. Major element oxides values against SiO2 values, as fractionation index, indicate fractional crystallization as an effective parameter in generation of these rocks. In chondrite-normalized REEs diagram, the basaltic rocks exhibit slight LREE enrichment relative to HREEs (LaN/YbN values ranging from 2.91 to 3.35 and Eu/Eu* values vary from 0.91 to 1.01). In primitive mantle-normalized multi-elements diagram, the patterns of basaltic rocks are consistent with plume related mid-oceanic ridge basalts (P-MORB), against within plate basalt (WPB or OIB), normal mid-oceanic ridge basalts (N-MORB) and enriched mid-oceanic ridge basalts (E-MORB). This case is in agreement with situation of the study samples in basaltic rocks with different geochemical signatures on discriminative diagrams. Parallel trends of the studying basaltic rocks on spider diagrams indicate that they are co-genetic. Also, different elemental ratios as well as the situation of the rocks under study in different geochemical diagrams reveal that parental magma (or magmas) could be formed by low degree partial melting (<3%) of a spinel peridotite as a source rock. Integration of our new presented geochemical data from the study basaltic rocks with other previously presented geochemical data from other ophiolitic sequence related basaltic outcrops within (SHOC) (Tamark and Gashor basaltic rocks) reveal that in this ophiolitic complex basaltic rocks are heterogeneous. Briefly, three different groups of basaltic rocks with P-MORB, E-MORB and OIB geochemical features exist in (SHOC). Comprehensive understanding of relation of these three different basaltic groups are needed to further elemental-isotopic geochemical data coupled with geochronological data.
Keywords: Geochemistry, Petrogenesis, Basalt, Ophiolite, Sahneh-Harsin -
مقدمه
فقدان دانش و مهارت پرستار در مراقبت از فشار کاف لوله تراشه منجر به پیدایش عوارض متعددی در بیمار می شود. با این وجود مطالعات اندکی در این زمینه در دسترس می باشد. مطالعه حاضر با هدف تعیین دانش و عملکرد پرستاران در مورد نحوه ی اندازه گیری و کنترل فشار کاف بیماران بستری در بخش های مراقبت ویژه انجام شد.
روش هااین مطالعه توصیفی در 151 نفر پرستاران شاغل واجد شرایط در بخش های ICU بیمارستان های آموزشی شهر شیراز در سال 1398 انجام شد. جمع آوری اطلاعات با استفاده از یک چک لیست محقق ساخته انجام شد.
یافته ها5/21 درصد از پرستاران، محدوده طبیعی فشار کاف لوله تراشه و تراکیاستومی را به درستی می دانستند. در رابطه با راه های مختلف اندازه گیری فشار کاف ،3/5 درصد به روش حداقل نشت،7/86 درصد به روش دستی،7/74 به دستگاه مانومتر اشاره نموده و به روش انسدادی هیچ اشاره ای نشده بود.7/60 درصد از روش دستی برای اندازه گیری فشار کاف و فقط 3/39 از مانومتر، استفاده می کردند. 3/3 درصد از حد فاصل زمان اندازه گیری فشار کاف اطلاعی نداشتند، 40 درصد در هر شیفت و 7/56 درصد زمان مناسب برای کنترل آن را هر 24 ساعت اعلام نمودند.
نتیجه گیرینتایج مطالعه حاضر نشان داد عملکرد پرستاران در رابطه با راه های اندازه گیری فشار کاف مناسب است ولی دانش پرستاران این مطالعه در مورد محدوده طبیعی فشار کاف لوله تراشه و عوارض ناشی از محدوده غیر طبیعی کاف پایین می باشد.
کلید واژگان: فشارکاف, لوله داخل تراشه, دانش, عملکردIntroductionThe nurse's knowledge and skills in caring for endotracheal tube cuff pressure can lead to complications in the patient. However, few studies are available in this area. Therefore, this study aimed to determine the knowledge and practice of nurses on how to measure and control cuff pressure of patients admitted to intensive care units.
MethodsThis descriptive study was performed on 151 qualified nurses working in ICU wards of Shiraz teaching hospitals in 2017. Data collection was performed using a researcher-made checklist.
Results21.5% of the nurses knew the normal tracheal cuff pressure and tracheostomy range. Regarding the different ways of measuring cuff pressure, 5.3% referred to the minimum leakage method, 86.7% to the manual method, 74.7% to the manometer, and no reference was made to the obstruction method. 60.7% used the manual method to measure cuff pressure, and only 39.3% used a manometer. 3.3% did not know the time interval of cuff pressure measurement. 40% in each shift, and 56.7% stated every 24 hours as the appropriate time to control it.
ConclusionsThe results of the present study showed that the performance of nurses concerning the ways of measuring cuff pressure is appropriate. However, the nurses' knowledge in this study is limited about the normal range of endotracheal tube cuff pressure and the complications caused by the abnormal low cuff range.
Keywords: Cuff pressure, Endotracheal tube, Knowledge, Practice -
نشریه پترولوژی، پیاپی 45 (بهار 1400)، صص 41 -62
آگاتهای منطقه فردوس (شمال بلوک لوت) درون واحدهای آتشفشانی پالیوژن به شکل پرکننده حفرهها و شکستگیها دیده میشوند. آنها به رنگهای سرخ، دودی، آبی، بنفش ، سبز و بیرنگ در ساختهای رگهای، بلوردانی، ژیودی، نواری، ستارهای، گلکلمی، خزهای و کروی دیده میشوند. آگاتها بهصورت درونگیر، قطعاتی از سنگهای میزبان را که دچار دگرسانی شدهاند، بدون حاشیه واکنشی دربرگرفتهاند. بررسی سیالهای درگیر در شماری از آگاتهای فردوس، دمای همگنشدن برابربا 102 تا 233 درجه سانتیگراد با شوری 2 تا 11 wt% NaCl equiv. را نشان میدهد. مقدار REE درآگاتهای منطقه فردوس کم است و تنها در نمونههای با ساخت رگهای مقدار تقریبا کل عنصرهای REE اندازهگیری شده است. برای بیشتر آگاتها آنومالی منفی در Eu و آنومالی مثبت در Yb و مقدارهای کمتر از ppm 110 در Ba دیده شده است. ازاینرو، شواهد صحرایی، ریزدماسنجی و زمینشیمیایی گویای خاستگاهگرفتن سیلیس سیالهای سازنده آگاتهای فردوس از سنگهای آتشفشانی هستند. دگرسانی سنگهای آتشفشانی و فرایند شیشهزدایی در توفها شاید عامل تامین سیلیس سیالها در میان سنگهای آتشفشانی بوده است. فراوانی عنصرهای گوناگون تا اندازهای در رنگ کوارتزهای فردوس نقش داشته است؛ بهگونهایکه رنگ دودی پیامد فراوانی بالای U و Th، رنگ سرخ پیامد فراوانی بالای Fe و Cr و رنگ آبی پیامد مقادیر بالای Ni و Cu است.
کلید واژگان: آگات, ساخت, ریزدماسنجی, زمین شیمی, بلوک لوت, فردوسPetrology, Volume:12 Issue: 45, 2021, PP 41 -62Agates of the Ferdows area (north of Lut Block) occurred in open space and cracks filling form in the Paleogene volcanic rocks. These rocks are found as red, smoky, blue, violet, green, and colorless and as a vein, mosaic, geode, banded, stellar, cauliflower, moss, and circular fabrics. The altered host rocks’ fragments as enclave occurred within agates without reaction rims. Fluid inclusion studies on some of the agates show arrange of homogenization temperature from 102 to 233 ℃ and salinities from 2 to 11 wt% NaCl equiv. The REE contents of these rocks are low, only the vein-type agates were analyzed for all REEs. Most of the studied agates display Eu negative anomaly and positive Yb anomaly in REE normalized pattern along with
Keywords: Agate, Fabric, Micro-thermometry, Geochemistry, Lut block, Ferdows -
افیولیت کامیاران، با سن کرتاسه ی فوقانی، بخشی از افیولیت های مزوزوییک ایران است که در جنوب غرب رانندگی اصلی زاگرس رخنمون پیدا کرده است. این افیولیت از شمال شرق توسط سنگ های دگرگونی زون سنندج-سیرجان و از سمت جنوب غرب توسط سنگ آهک های بیستون، رادیولاریت های کرمانشاه و کمربند چین خورده-رانندگی زاگرس احاطه شده است. افیولیت کامیاران از توالی های گوشته ای و پوسته ای تشکیل یافته اند. سکانس پوسته ای از گدازه های بالشی به همراه دایک های صفحه ای و گدازه های جریانی تشکیل شده است. آنومالی مثبت عناصرLILE به همراه تهی شدگی از HFSE خصوصیات سری تولنیتی بازالت های جزایر قوسی را نشان می دهند. دایک های ورقه ای از نظر ویژگی های ژیوشیمیایی از دو روند متفاوت پیروی می کنند. دایک های ورقه ای نوع اول و گدازه های بالشی و جریانی از نظر روند کلی عناصر نادر خاکی الگوهای مشابه با روندهای این عناصر در مورب غنی شده را نشان می دهند. افزون بر این، آنومالی مثبت عناصر نادر خاکی سبک و لیتوفیل بزرگ یون به همراه تهی شدگی از عناصر با شدت میدان بالا نشان دهنده گرایش کالک آلکالن و محیط تشکیل مرتبط با فرورانش این سنگ ها است. این در حالی است که دایک های داسیتی با الگوی عناصر نادر خاکی مسطح و غنی شدگی در عناصر لیتوفیل بزرگ یون و تهی شدگی در عناصر با شدت میدان بالا در گروه سنگ های تولییتی جزایر قوسی قرار می گیرند. تشابه نسبت های عنصری در تمام نمونه های مورد مطالعه دلیلی بر هم منشا بودن ماگمای سازنده ی سنگ های مورد مطالعه است. براساس بررسی های ژیوشیمیایی، محیط تشکیل سنگ های سازنده ی افیولیت کامیاران مرتبط با فرورانش درون اقیانوسی است.
کلید واژگان: افیولیت کامیاران, گدازه های بالشی, دایک های ورقه ای, تولئیت های جزایر قوسی, سری کالک آلکالنThe Kamyaran ophiolites, with the age of Late Cretaceous, are a part of the Iranian Mesozoic ophiolites, which are exposed in the SW of Zagros Main Thrust. This massif is bordered at the NE by the Sanandaj-Sirjan metamorphic rocks and at the SW by the Bisotun limestones and Kermanshah radiolarites and then by the Zagros Fold-Thrust Belt. The Kamyaran ophiolite is made of the mantle and crustal sequences. The crustal sequence is distinguished by pillow lavas, sheeted dike complex, and lava flows. The positive LILE anomalies with the HFSE depleted confirm their arc-related affinity. The geochemistry signatures of sheeted dikes show that these rocks have two different patterns. The REE pattern in some of the sheeted dikes samples with the pillow and flow lavas sample is similar to E-MORB; their element ratios support this likeness too. The positive LREE and LILE anomalies with the depletions of the HFSE suggest the calc-alkalic tendency and subduction-related affinity for these rocks; however, dacitic dikes with the flat REE pattern, LILE enrichment, and HFSE depletions have the Island-arc tholeiites affinity. The similarity of element ratios in all the samples may suggest that these rocks have the same magma source, and the tectonic environment of the ophiolitic rocks can be correlated with the oceanic subduction environment.
Keywords: Kamyaran ophiolite, pillow lavas, sheeted dikes, island-arc tholeiites, calc-alkaline affinity -
پریدوتیت های گوشته ای مجموعه افیولیتی نهبندان در مناطق کلاته شاهپوری، قدمگاه و ناسفنده کوه در پهنه جوش خورده سیستان قرار دارند. از لحاظ سنگ نگاری، این پریدوتیت ها از نوع هارزبورژیت و لرزولیت هستند. از دیدگاه کانی شناسی، هارزبورژیت ها از کانی های اصلی الیوین نوع فورستریت، ارتوپیروکسن نوع انستاتیت همراه با کانی فرعی کروم اسپینل نوع کروم بالا هستند. لرزولیت ها کانی های اصلی الیوین نوع فورستریت، ارتوپیروکسن نوع انستاتیت تا برونزیت، کلینوپیروکسن نوع دیوپسید و کانی فرعی کروم اسپینل از نوع آلومینیم متوسط تا بالا هستند. هارزبورژیت ها با درجه بالای تهی شدگی از نوع پریدوتیت های منطقه فرا فرورانشی بوده که حاصل از باقی مانده ذوب و درجات بالای ذوب بخشی (20 درصد) هستند. در مقابل لرزولیت ها با درجه پایین تهی شدگی از نوع پریدوتیت های میان اقیانوسی بوده و در اثر درجات پایین ذوب بخشی (5 درصد) احتمالا در نتیجه باروری دوباره سنگ های هارزبورژیتی با مذاب های میان اقیانوسی و یا تله های باقی مانده در لیتوسفر هارزبورزیتی به وجود آمده اند. همین طور لرزولیت هایی وجود دارند که درجه ذوب بخشی 11 درصد را نشان می دهند و حالت حد واسط دارند؛ بنابراین، با توجه به بررسی های کانی شناختی، سنگ نگاری، ژیوشیمی و پتروژنز، پریدوتیت های مجموعه افیولیتی نهبندان را می توان به طورکلی در سه گروه هارزبورژیت های کروم بالا، لرزولیت های آلومینیم بالا و لرزولیت های مناطق گذار تقسیم بندی کرد که در اولویت بندی برای اکتشاف کانسارهای کرومیتی، مناطق فرورانش لیتوسفر اقیانوسی نیوتتیس به زیر پهنه سیستان در طی زمان کرتاسه بالایی تشکیل شده اند.
کلید واژگان: کانی شناسی, ژئوشیمی, پتروژنز, پریدوتیت گوشته ای, افیولیت نهبندان, شرق ایرانIntroductionOphiolites are a set of oceanic rocks with different appearance and mineralogy in the world's largest orogenic belt, from the Alpine to the Himalayas. The ophiolites of Iran are also located in this belt. Among ophiolites in Iran, the Nehbandan Ophiolitic Complex in the east of the country is of great importance. The complete ophiolitic sequence consists of two sets. The first is the crust sequence, gabbro, diabase and basalt, and the second is a mantle sequence or peridotites, both of which are sequences in the Nehbandan Ophiolitic Complex. The main purpose of this research study is mantle section. There are three study areas, located near the city of Nehbandan: Kalateh-Shahpori, Qadam Gah peridotites that are about 30 km northwest of the city of Nehbandan near the Chahar Farsang village and the third area is located between the Khansharaf village and Nasfandeh Kuh area that is 10 km east of Nehbandan.
Materials and methodsIn this lithological and mineralogical research study, thin and polished sections were prepared from samples. The thin sections were analyzed by polarizing OLYMPUS microscope BH-2 and the polished sections were analyzed by the OLYMPUS BX-60 reflecting microscope. A CAMECA SX100 electron probe microanalyzer was used to determine the chemical composition of the minerals in samples. The analytical condition include 15 kV and 20 nA rays with periods of 10 to 30 seconds at peaks for different minerals that are analyzed at the electron probe microanalysis center in the University Of Toulouse, France. The stoichiometry of minerals was used to calculate the amount of Fe3+ for access to the structural formula of minerals (Droop, 1987.
Results and discussionIn terms of petrography, the Kalateh Shahpori peridotites are of the Harzburgite type and the Nasfandeh Kuh peridotites are of the Lherzolite type. The Qadam Gah peridotites are both geographically and petrographically indicative of the state of transition between the two other regions. The mineralogy of the Kalateh Shahpori peridotites is composed of olivine (Fo91), orthopyroxene (En90 Fs9), and the Cr-spinel is of the high Cr type. The Nasfandeh Kuh peridotites have olivine minerals that are Chrysolite (Fo89), orthopyroxene (En89 Fs9) and (En86 Fs10), clinopyroxene (En46 Fs5 Wo49) and, the Cr-spinel is of the high Al type. The Qadam Gah peridotites are composed of olivine (Fo90), orthopyroxene (En89 Fs9.5), clinopyroxene (En47 Fs3 Wo50) and, the Cr-spinel is of the medium Cr type.According to geochemical data and petrogenesis, the Kalateh Shahpori harzburgites are of the supra-subduction zone type in the forearc basin. The Nasfandeh Kuh Lherzolites are of the middle-oceanic type. The Lherzolites of Qadam Gah have the same characteristics of both regions in terms of the formation environment. However, they are much more similar to the middle-oceanic peridotites. The degree of partial melting of the peridotite has a direct relationship with the Cr content and it has an inverse relationship with the Al2O3 content in the chromium-spinel of the peridotite (Hellebrand et al., 2001). Probably, these lherzolites formed due to the re-fertilization of harzburgites (Monsef et al., 2018). Accordingly, Kalateh-Shahpori harzburgites with 20% partial melting are of high-grade, and the Nasfandeh Kuh Lherzolites with 5% partial melting are of the low grade type. The herzolites of the Qadam Gah are approximately 11% partial melting and are located between the Kalateh Shahpori peridotites and the Nasfandeh Kuh peridotites. The high degree of melting in the Harzburgites may indicate their remelting in the fluid environment because the hydrosis condition increases the degree of partial melting of peridotite (Hirose and Kawamoto, 1995). The Cr# in Cr-spinel, and the Mg# in olivine of the peridotites indicate the presence of at least 3 types of peridotites in the Nehbandan Ophiolitic Complex. According to mineralogy, petrography, geochemistry, and petrogenesis studies of the peridotites in the Nehbandan ophiolitic complex, it is recommended to explore possible chromite deposits, high melting and supra-subduction harzburgite zones such as Kalateh Shahpori harzburgites which should be considered to be the first priority. Then the peridotites of transition regions such as Qadam Gah should be at second priority and finally the low melting middle-oceanic lherzolites such as the Nasfandeh Kuh shuld be considered to be the third priority.
Keywords: Mineralogy, Geochemistry, Petrogenesis, Mantle peridotite, Nehbandan ophiolite, East of Iran -
نشریه پترولوژی، پیاپی 42 (تابستان 1399)، صص 19 -36
توده آذرین درونی حنار در 155 کیلومتری جنوب بیرجند و در خاور بلوک لوت رخنمون دارد. از دیدگاه ترکیبی، این توده ترکیب تونالیت، گرانودیوریت، کوارتزدیوریت و دیوریت دارد. این سنگها بهصورت استوک و دایک در توالی آتشفشانی (بازیک تا حد واسط) رخنمونیافته در این محدوده نفوذ کردهاند. سنگهای گرانیتوییدی حنار متاآلومین و از نوع I با سرشت کالکآلکالن هستند و ویژگیهای زمینشیمیایی مرز فعال قارهای را به نمایش میگذارند. ازآنجاییکه این توده آذرین درونی گرانیتویید نوع I است و ماگما حالت اکسیدی (مگنتیتی) داشته است، زایش کانسارهای قلع و تنگستن از این توده آذرین درونی ناممکن است. همچنین، نسبتهای کم Sr/Y، V/Sc و جایگیری نمونههای بررسیشده در محدودههای عقیم نمودارهای تمایز تودههای آذرین درونی زایا از نازایا، عقیمبودن این توده آذرین درونی از دیدگاه زایش کانسارهای مس پورفیری را نشان میدهند. میزان کم تکاملیافتگی ماگما و نیز موقعیت نمونههای بررسیشده در نمودارهای ارزیابی توان کانهزایی آهن نشاندهنده توان بالای این توده آذرین درونی (بخش دیوریتی) در پیدایش کانسارهای آهن است. رخداد کانهزایی آهن (بهصورت رگهای) در ارتباط با این توده آذرین درونی نیز این نکته را تایید میکند.
کلید واژگان: داده های زمین شیمیایی, توان کانه زایی, توده های آذرین درونی بارور و نابارور, توده آذرین درونی حنار, بلوک لوتPetrology, Volume:11 Issue: 42, 2020, PP 19 -36Hanar intrusion located in 155 km South of Birjand in the east of Lut block and compositionally consist of tonalite, granodiorite, quartz-diorite and diorite that intruded as stock and dikes in volcanic sequence (basic to intermediate) outcropped in this area. Hanar granitoid rocks are metaluminous and show I-type granitoids affinity. In addition, they are belong to calk-alkaline series and reveal the active continental margin geochemical evidences. According to relation of studying intrusion to I type granitoids with oxide (magnesian) state, they have no potential to produce Sn and W mineralization. Also, Low Sr/Y and V/Sc ratios as well as the situation of the studying samples in barren domain of the fertile-barren discrimination diagrams show that Hanar granitoids have no potential for Cu porphyry mineralization. In other hand, Low degree of the magmatic evolution as well as location of the studying samples in different Fe-mineralization potential evaluation diagrams indicate that Hanar granitoids (Diorite unit) has high potential for formation of iron deposits that this case is supporting by occurrence of Fe-mineralization (as vein-Iron deposit) in association with this intrusion.
Keywords: geochemical data, mineralization potential, fertile, barren intrusions, Hanar intrusion, Lut block -
منطقه ناریگان در جنوب زون فلززایی بافق - ساغند در ایران مرکزی، میزبان رگه های سیلیسی حاوی کانی دیویدایت می باشد. کانی دیویدایت نه تنها از نظر اورانیم بلکه از نظر عناصر نادر خاکی در ایران مرکزی دارای ارزش اکتشافی می باشد. گرانیت ناریگان در منطقه ناریگان با خصوصیات کالکوآلکالن پتاسیم بالا که تا حدودی ماگمای اولیه آن تحت تاثیر آلایش با مواد پوسته ای پرکامبرین قرار گرفته است، شناخته می شود. الگوی REE رگه های سیلیسی توسط مقادیرREE دیویدایت های موجود در این رگه ها کنترل می شود. سیالات درگیر سه فازه در کوارتزهای رگه های سیلیسی دمای >500 درجه سانتیگراد را برای دمای همگن شدن نشان می دهند. همچنین، مقادیر کل REEها (71910-ppm 90292) و نسبت U/Th(کمتر از 1000) در دیویدایت های مورد مطالعه می تواند نشاندهنده دمای بالای (بالاتر از 450 درجه سانتیگراد) تشکیل این کانی باشد. براساس شباهت نسبی الگوی REE این کانی با الگوی کانی های اکسیدی اورانیم در کانسارهای تیپ رگه ای (آنومالی منفی در Eu و نسبت بالای LREE/HREE)، بههمراه دماهای بهدست آمده برای همگن شدن سیالات درگیر و تشکیل دیویدایت می توان زایش این کانی را در ارتباط با ذخایر تیپ رگه های مرتبط با گرانیت دانست.کلید واژگان: ناریگان, دیویدایت, ژئوشیمی, سیالات درگیر, اورانیم رگهای مرتبط با گرانیتNarigan area in the southern part of the Bafq-Saghand metallogenic zone in Central Iran is a host of davidite-bearing quartz veins. Davidite is an important key mineral for exploration of not only uranium but also REE's in Central Iran. Narigan granite in the Narigan area is characterized by high-K calc-alkaline nature and its parental magma was partially contaminated by the Precambrian crust. The REE pattern of quartz veins is brought about by REE contents in davidite. The homogenization temperatures of vapor-liquid-solid (V-L-S) fluid inclusions in quartzes are >500˚C in quartz veins. Furthermore, the ∑REE contents (71910 to 90292 ppm) and U/Th ratios (<1000) in the studied davidites indicate upper 450˚C temperature for the generation of them. Based on the similarity of REE pattern of davidite to REE pattern of oxide-uranium minerals in the vein-type ores (characterized by negative Eu anomaly and high LREE/HREE ratio) as well as achievement of the homogenization temperatures for fluid inclusions and davidite formation; mineralization of this mineral can be related to granite related vein-type uranium deposits.Keywords: Narigan, Davidite, Geochemistry, Fluid inclusions, granite-related vein-type uranium
-
نشریه علوم زمین، پیاپی 113 (پاییز 1398)، صص 89 -100گرانیتویید کودکان در فاصله 100 کیلومتری جنوب بیرجند، 18 کیلومتری شمال معدن قلعهزری و در شرق ایران واقع شدهاند. این توده نفوذی متعلق به پهنه آتشفشانی- نفوذی بلوک لوت است. این سنگ های نفوذی (ائوسن- الیگوسن) از نظر پتروگرافی شامل دیوریت، مونزودیوریت، کوارتزمونزودیوریت، تونالیت، تونالیت پورفیری، گرانودیوریت، گرانیت و گرانیت پورفیری هستند. سنگ های نفوذی در این محدوده دارای سرشت ماگمایی کالک آلکالن با پتاسیم بالا تا شوشونیتی، متا آلومین و گرانیتویید های از نوع I هستند. غنی شدگی LILE نسبت به HFSE (93/124-12/38RbN/YN:)، آنومالی منفی Nb و Ti و میزان نسبتا بالای LREE نسبت به HREE (03/12-74/6LaN/YbN:) در تمامی نمونه ها، از شاخصه های ماگماتیسم های مرتبط با فرورانش و وجود آنومالی مثبت K و Pb از نشانه های درگیر شدن ماگمای اولیه با سنگ های پوسته ای در این محدوده است. در نمودار های عنکبوتی، موازی بودن روند نمونه ها حاکی از خاستگاه مشابه آنهاست. نسبت های عنصری و نمودارهای مختلف نشان از تشکیل این توده نفوذی در یک حاشیه فعال قاره ای با ضخامت پوسته ای کمتر از 45 کیلومتر در مرحله قبل از برخورد دارد. ماگمای والد در نتیجه ذوب بخشی (کمتر از 5 درصد) از یک پریدوتیت غنی شده واقع در گوه گوشتهای (اسپینل لرزولیت) ایجاد شده است.کلید واژگان: ژئوشیمی, پتروژنز, گرانیتویید کودکان, بلوک لوت, ماگماتیسم ائوسن- الیگوسنKoudakan Granitoid located in 100 km South of Birjand and 18 km North of Ghaleh-Zari mine in eastern Iran. It belong to the Lut Block volcanic–plutonic belt. These intrusive rocks (Eocene-Oligocene) petrogaphicaly composed of Diorite, Monzodiorite, Quartzmonzodiorite, Tonalite, Porphyritic Tonalite, Granodiorite, Granite and Porphyritic Granite. Plutonic rocks in this area have features typical of high-K calc-alkaline to shoshonite series, metaluminous and belong to I-type Granitoides. Enrichment in LILE rather than HFSE (RbN/YN: 38.12-124.93), negative anomalies of Nb and Ti and enrichment in LREE rather than HREE (LaN/YbN: 6.74-12.03) in all of samples are important evidences for the formation of this rocks in a subduction related magmatic belt. Positive anomalies of Pb and K indicate the involvement of continental crust in evolution of parental magma. Parallel trend of the samples in spider diagrams show that they are co-genetic. Elements ratios and Different discrimination diagrams show the formation of this rocks in an active continental margin with about less than 45 Km crustal thickness in per-collision steps. Parental magma has been generated by low degree partial melting (less than 5%) of an enriched peridotite in mantle wedge (Spinel lherzolite.).Keywords: Geochemistry, Petrogenesis, Koudakan granitoid, Lut block, Eocene-Oligocene magmatism
-
هدف این مطالعه، شبیه سازی گرمابی واکنش مجتمع های سوخت قلب رآکتور 1000VVER- به تغییرات شار جرمی ناشی از حادثه ی از دست رفتن خنک کننده و افت فشار ناگهانی آن است. تحلیل این حادثه در بازه ی زمانی بسیار کوتاه- در ابعاد میلی ثانیه- با استفاده از اثر صوت صورت گرفته است. معادلات گرمابی وابسته به زمان با استفاده از روش سیال تراکم پذیر در تک کانال گرم شونده تحلیل و با نتیجه های حاصل از گذره ی مورد نظر در یک رآکتور PWR اعتبارسنجی شده است. برای مقایسه، گذره ی مورد نظر در کد 5RELAP نیز شبیه سازی شد و نتایج مورد مقایسه قرار گرفتند. سپس، با توجه به تقارن یک ششم قلب رآکتور 1000VVER تعداد 28 مجتمع سوخت با توجه به ویژگی های منحصربه فرد هر مجتمع بررسی شد. افت شار جرمی پس از چند میلی ثانیه در انتهای کانال احساس شد. مشاهده شد که افت شار جرمی به مقدار سهم هر مجتمع در تولید توان گرمابی قلب وابسته است. استفاده از اثر صوت منجر به شناسایی تفاوت در تغییرات شار جرمی ناشی از افت فشار ناگهانی، با توجه به ویژگی هر مجتمع سوخت خواهد شد.
کلید واژگان: مجتمع سوخت, VVER-1000, شار جرمی, اثر صوتThe article aims in the studying of thermal-hydraulic simulation of the VVER-1000 reactor core fuel assemblies’ reaction to the mass flux changes which are caused by the lose of coolant accident and its sudden pressure drop. The analysis of mentioned accident is performed in concise periods (mili second) by the use of the sound effect. Time-related thermal-hydraulic equations were analyzed by the method of a compressible fluid in a single heated channel and were evaluated by the results of the mentioned transient, in a PWR reactor. The mentioned transient was simulated in RELAP5 code and results were compared to the previous ones. Then, 28 reactor fuel assemblies were studied, considering the 1/6 symmetry of VVER-1000 reactor and unique features of every assembly. Mass flux drop was happened the end of the channel, after a few seconds. It was observed that mass flux is at dependent on the role of every assembly in the production of core heat power. The acoustic effect reveals some of the perturbations in mass flux changes, considering every fuel assembly features.
Keywords: fuel assembly, VVER-1000, mass flux, sound effect -
نشریه پترولوژی، پیاپی 36 (زمستان 1397)، صص 171 -188توالی ماگماتیکی در ناحیه شمال قزوین بخشی از پهنه ساختاری البرز باختری بوده که دربرگیرنده توالی از گدازه های آتشفشانی همراه با سنگ های آذرآواری باسن ائوسن است. بر اساس مطالعات سنگ شناسی، واحدهای آتشفشانی منطقه شامل بازالت، آندزیت بازالتی، پیروکسن آندزیت، تراکی آندزیت، داسیت و ریولیت است. بافت اصلی این سنگ ها پورفیری با زمینه دانه ریز بوده که از کانی های اصلی پلاژیوکلاز، کلینوپیروکسن، کوارتز، آلکالی فلدسپار، آمفیبول و بیوتیت تشکیل یافته است. با توجه به نمودارهای ژئوشیمیایی، این نمونه ها در محدوده سری ماگمایی کالک آلکالن پتاسیم بالا تا شوشونیتی واقع می شوند. همچنین، سنگ های آتشفشانی منطقه غنی شدگی در عناصر نادر خاکی سبک (LREE) و عناصر لیتوفیل بزرگ یون (LILE) و تهی شدگی در عناصر با میدان پایداری بالا (HFSE) نشان می دهند که این خصوصیات از ویژگی های سنگ های کالک آلکالن محیط های مرتبط با فرورانش است. بررسی های پتروژنز نشان داد که گدازه های مافیک از ذوب بخشی 5% تا 10% یک گوشته غنی شده گارنت لرزولیتی حاصل شده است. گدازه های آتشفشانی قزوین دارای مقادیر متوسط نسبت های Nb/Yb و Ta/Yb بوده و یک منشا غنی شده (EMORB) را نشان می دهد. علاوه بر این مقادیر بالای Th، U و Pb بیانگر تاثیر سیالات محیط فرورانشی یا آلودگی پوسته ای در ژنز این گدازه ها است.کلید واژگان: گدازه آتشفشانی, سری شوشونیتی, گارنت لرزولیت, پهنه فرورانش, البرز باختری, قزوینPetrology, Volume:9 Issue: 36, 2018, PP 171 -188The magmatic activities in north Qazvin, as a part of the Western Alborz zone, contain a sequences of volcanic lavas associated with pyroclastic rocks with Eocene age. According to petrographical investigations, volcanic lavas are basalt, basaltic andesite, pyroxene andesite, trachy-andesite, dacite and rhyolite. The texture of these rocks is more porphyritic with fine-grained groundmass including plagioclase, clinopyroxene, quartz, alkali feldspar, amphibole and biotite minerals. On the basis of geochemical features, all samples show high-K calc-alkaline to shoshonitic affinities. Also, these rocks are enriched in LREE and LILE, and depleted in HFSE characteristic of calc-alkaline series in subduction-related environment. Petrogenesis indicate that the mafic lavas have been derived from 5 to 10 % partial melting of enriched garnet lherzolite mantle source. Qazvin volcanic lavas have moderate Nb/Yb and Ta/Yb ratios indicative of an enriched mantle source compositions (e.g., E-MORB). Furthermore, these lavas have high values of Th, U and Pb consistent with slab-related sediments and/or crustal contamination in their mantle source.Keywords: Volcanic lavas, shoshonite, garnet lherzolite, subduction zone, Western Alborz, Qazvin
-
نشریه پترولوژی، پیاپی 35 (پاییز 1397)، صص 55 -78گرانیتویید های محدوده حنار در فاصله 155 کیلومتری جنوب بیرجند و در خاور ایران رخنمون دارند. این توده نفوذی بخشی از پهنه آتشفشانی- نفوذی بلوک لوت است و در نزدیکی مرز بلوک لوت با پهنه زمین درز سیستان جای گرفته است. تونالیت، گرانودیوریت، دیوریت، کوارتزدیوریت و میکرودیوریت از سنگ های گرانیتوییدی آن هستند. بافت های گرانولار، پورفیری و میرمکیتی از مهم ترین بافت های دیده شده در این سنگ ها هستند. ویژگی های زمین شیمیایی نشان می دهند این سنگ ها هم خاستگاه بوده اند و سرشت ماگمایی کالک آلکالن تا کالک آلکالن با پتاسیم بالا، متا آلومین و از نوع I دارند. غنی شدگی از LILE (مانند: Cs، K، Rb، U و Th) دربرابر HFSE (مانند: Nb، P، Zr و Ti) ، آنومالی منفی شاخص در فراوانی Nb و Ti و همچنین، غنی شدگی از LREE دربرابر HREE نشان دهنده پیدایش این سنگ ها در پهنه ماگمایی بالای پهنه فرورانش است. آنومالی مثبت Pb و K نشان دهنده دخالت پوسته ای در تکامل ماگمای مادر آنهاست. نسبت عنصرهای کمیاب و نیز نمودار های جدایش سنگ های آداکیتی از نا آداکیتی، سرشت نا آداکیتی این ماگما را نشان می دهند. نمودار ها شناسایی پهنه های زمین ساختی گویای پیدایش این سنگ ها در پهنه کمان نابالغ در پوسته ای قاره ای با ستبرای کم (کمتر از 45 کیلومتر) و در مرحله پیش از برخورد هستند. ماگمای اولیه از درصد کم ذوب بخشی (کمتر از 8 درصد) پریدوتیت های غنی شده گوه گوشته ای (اسپینل لرزولیت) پدید آمده است. هنگام بالاآمدن ماگما به بخش های بالای پوسته، فرایند های جدایش بلورین و آلودگی پوسته ای (AFC) هم زمان رخ داده اند. یافته ها و ویژگی های صحرایی و بررسی های سنگ نگاری نیز درستی این نکته را نشان می دهند.کلید واژگان: سنگ نگاری, زمین شیمی, جایگاه زمین ساختی, گرانیتویید, حنار, ماگماتیسم بلوک لوتPetrology, Volume:9 Issue: 35, 2018, PP 55 -78The Hanar granitoids, geographically located 155 km south of Birjand in the east of Iran. Geologically, It belongs to the Lut block volcanic–plutonic belt and occurs near to the Lut block-Sistan suture zone border. The granitoid rocks consist of tonalite, granodiorite, quartz-diorite, diorite and microdiorite. The predominant textures are granular, porphyritic and myrmekitic. Geochemical evidence reveals that they are co-genetic and have features typical of calk-alkaline to high-K calk-alkaline, metaluminous with I-type nature. Enrichment in LILE (i.e. Cs, K, Rb, U and Th) rather than HFSE (eg., Nb, P, Zr and Ti), typical negative anomalies of Nb and Ti and LREE enrichment in comparison to HREE, are important characteristics indicating that these rocks were formed in a magmatic belt in a subduction zone. Positive anomalies of Pb and K demonstrate the involvement of continental crust in evolution of parental magma. Trace element ratios and adakitic discrimination diagrams point to the non adakitic nature of the magma. Tectonic discrimination diagrams show formation of these rocks in an immature continental arc setting with less than 45 Km crustal thickness in pre-plate collision event. Primitive magmas should have formed by low degree melting (less than 8%) of an eneriched mantle wedge peridotite (spinel lherzolite). During magma ascent, fractional crystallization and crustal contamination (AFC) took place simultaneously. Field observation and petrography studies support this hypothesis.Keywords: Petrography, Geochemistry, Tectonic setting, Granitoids, Hanar, Lut block magmatism
-
نشریه پترولوژی، پیاپی 34 (تابستان 1397)، صص 183 -204سنگ های آتشفشانی پالئوژن در جنوب غرب بصیران متعلق به نوار آتشفشانی-نفوذی بلوک لوت در شرق ایران می باشند. سنگ-های مورد مطالعه دارای طیف ترکیبی از بازالت تا ریولیت (بازالت، آندزیت، داسیت و ریولیت) با فراوانی بیشتر سنگ های حدواسط می باشند. بافت غالب در این سنگ ها شامل پورفیریتیک و گلومروپورفیریتیک با زمینه میکرولیتی است. خصوصیات ژئوشیمیائی موید ماهیت کالک آلکالن، کالک آلکالن با پتاسیم بالا و شوشونیتی برای این سنگ هاست. بطور کلی غنی شدگی از LILEs (مانند Cs، K، U و Th) نسبت به HFSEsه ( Nb، P، Zr و Ti)، آنومالی منفی Nb و Ti و میزان بالای نسبت LREEs به HREEs در این سنگ ها مشابه با ویژگی های سنگ های ماگمایی در زون های فرورانشی می باشد. آنومالی مثبت Pb مبین نقش آلایش پوسته ای در تکامل ماگمای والد است. تفاوت سنگ های اسیدی و سنگ های بازیک-حدوسط ممکن است نتیجه تکامل یافتگی بیشتر ماگمای اسیدی نسبت به ماگمای بازیک-حدواسط یا نتیجه دگرسانی بالای سنگ های اسیدی باشد. ویژگی های ژئوشیمیائی و نیز نمودارهای تعیین محیط تکتونیکی حاکی از تشکیل سنگ های آتشفشانی مورد بررسی در یک محیط تکتونیکی با ویژگی های قوسی حاشیه قاره ای نابالغ تا نرمال است. بعلاوه، ماگمای والد سنگ های بازیک-حدواسط می تواند از درجه پایین ذوب بخشی (کمتر از 5 درصد) پریدوتیت گوشته ای (گارنت لرزولیت) در عمق 90 تا 110 کیلومتری ایجاد شده باشد.کلید واژگان: سنگ نگاری, ژئوشیمی, جایگاه تکتونیکی, بصیران, بلوک لوتPetrology, Volume:9 Issue: 34, 2018, PP 183 -204The Paleogene volcanic rocks in southwest of Basiran belong to the Lut Block volcanic–plutonic belt in eastern Iran. The studied rocks range from basaltic to rhyolitic compositions (basalt, andesite, dacite and rhyolite) with a peak in intermediate compositions. These rocks are dominated by porphyritic and glomeroporphyric textures with microlitic groundmass. Geochemical evidence reveals that they have typical features of calc-alkaline, high-K calc-alkaline to shoshonitic rocks. Generally, enrichment in LILEs (like Cs, K, U and Th) rather than HFSEs (like Nb, P, Zr and Ti), negative anomalies of Nb and Ti and high LREEs/HREEs ratio in these rocks are similar to magmatic rocks in subduction zones. Positive anomalies of Pb show involvement of continental crust in evolution of parental magma. However, geochemical difference of acidic and basic-intermediate rocks may be resulted from more evolved nature of acidic magma compared to basic-intermediates or alteration effects. Based on geochemical characteristics and tectonic discrimination diagrams the studied volcanic rocks presumably formed in an immature to normal continental arc setting. Furthermore, primitive magma of basic-intermediate associations could be generated by low degree partial melting (less than 5%) of mantle peridotite (garnet lherzolite) in depth of 90-110 km.Keywords: Mineralogy, Geochemistry, Tectonic setting, Basiran, Lut block
- در این صفحه نام مورد نظر در اسامی نویسندگان مقالات جستجو میشود. ممکن است نتایج شامل مطالب نویسندگان هم نام و حتی در رشتههای مختلف باشد.
- همه مقالات ترجمه فارسی یا انگلیسی ندارند پس ممکن است مقالاتی باشند که نام نویسنده مورد نظر شما به صورت معادل فارسی یا انگلیسی آن درج شده باشد. در صفحه جستجوی پیشرفته میتوانید همزمان نام فارسی و انگلیسی نویسنده را درج نمایید.
- در صورتی که میخواهید جستجو را با شرایط متفاوت تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مطالب نشریات مراجعه کنید.