مجید زارعی
-
مفسران فریقین در تبیین مفهوم آیه 53 فصلت، مشهور به آیه آفاق وانفس، نظریات هم سویی ابراز نکرده اند؛ لذا مراد از آیات آفاقی، آیات انفسی، متعلق حق و معنای شهید در این آیه، به روشنی مشخص نیست. نظر به اهمیت کشف مراد الهی از این کریمه، پژوهش حاضر مدعی است که راز برون رفت از این تشتت آرا، تبیین دقیق متعلق «حق» و وجه تناسب صدر با ذیل آیه شریفه است. ازاین رو در این مقاله، با استفاده از روش تحلیلی- انتقادی و پس از عرضه یک طبقه بندی اجتهادی از گونه های مختلف این ارتباط در میان آثار مفسران، رویکرد جدیدی به عنوان رویکرد معیار، پیشنهاد شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که انتساب قرآن و آورنده آن به «رب العالمین»، امر حقی است که از دو طریق مستقل و البته غیر هم رتبه، یکی ارایه آیات آفاقی و انفسی و دیگری شهادت مکفی الهی بر این موضوع، توسط مشرکان حجاز قابل ردیابی بوده است. در این رویکرد، ارایه آیات آفاقی و انفسی از معنای مصطلح و رایج برآمده از جریان صوفی - عرفانی بیگانه خواهد بود.کلید واژگان: آیه 53 فصلت, متعلق حق, شهید, آفاق وانفس, مفسران فریقینSunni and Shia exegetes are not aligned in their views regarding the meaning of verse 53 of the al-Fussilat Chapter, commonly known as the verse of Āfāq and Anfus (lit. horizons and souls, referring to the external world and the internal one of one’s soul). Therefore, the meanings of external signs, internal signs, the object of the words ḥaq (truth, reality) and shahīd (witness and, in other usages, martyr) in this verse are not clear. Considering the importance of divine intent regarding this verse, the present article claims that the way of these scattered views is to precisely explain the object of the word “ḥaq” and the consistency of the beginning of the verse with what follows. Thus, in this article, utilizing a critical-analytical method, and after presenting a jurisprudential classification of the different types of this relationship in the works of the exegetes, a new approach known as the criteria approach has been suggested. The results of the study show that the attribution of the Quran and its bringer to the “Lord of the Worlds” is a truth that can be traced through the polytheists of Hijaz through two independent albeit unequally ranked ways; one is through the presentation of external and internal signs and the other sufficient divine testimony on this subject. In this approach, the presentation of external and internal signs will be separate from the terminological and prevalent meaning arising from the Sufi-mystic movement.Keywords: Verse 53 of al-Fussilat, the object of the word ḥaq, Āfāq, Anfus, Sunni, Shiite exegetes
-
آموزه «امامت»، موضوعی است که از جنبه های مختلف کلامی، فقهی، عرفانی و قرآنی مورد کاوش و پژوهش قرار گرفته است. در این میان، شناخت مفهوم «امامت انبیاء» از منظر قرآن کریم، می تواند راهگشای طریقی باشد که حاصل آن، شناختی مبنایی از آموزه امامت به معنی الاخص، از زاویه ای تاریخی است. به رغم کوشش فراوان مفسران فریقین در جهت تبیین مقام امامت حضرت ابراهیم (ع) در آیه 124 سوره بقره، هنوز شاهد یک نظریه منسجم و خالی از اشکال در این زمینه نمی باشیم. افزون بر آن، خلط مباحثی همچون معناشناسی امام، لوازم امامت، ویژگی های امام و... بر شعله این اختلافات دامن زده است. نظر بر اهمیت و جایگاه این مبحث در اندیشه اسلامی، پژوهش حاضر کوشیده است تا با روش تحلیلی- انتقادی ضمن سنجش اجمالی آراء مفسران فریقین در حوزه «معناشناسی امامت انبیاء»، راهکار جدیدی را با تفحص همه جانبه از آیات امامت انبیاء، عرضه نماید. در سایه تبیین این چالش، دیگر ابعاد موضوع امامت قرآنی نیز که عموما در امامت اهل بیت (علیهم السلام) متبلور بوده، رخ خواهد نمود. نتایج پژوهش حاکی از آن است که با محورگیری «کتاب» و «شریعت الهی» در میان سلسله انبیاء، قادر خواهیم بود تا مقام امامت انبیاء در اندیشه قرآنی را تحلیل نماییم.
کلید واژگان: امامت انبیاء, آیه 124 بقره, معناشناسی مقام امامت, ابعاد امامتTeaching of Imamate is a subject that has been investigated and researched from various theological, jurisprudential, mystical and quranic aspects. In this regard, understanding the concept of "the Imamate of the prophets" from the perspective of the quran can be in some way that it is a basis for the teaching of Imamate particularly from the historical look. In spite of the abundant efforts of the shi'ite and sunni commentators to explain the position of the Imamate of prophet Ibrahim (AS) in verse 124 al - Baqara, we did not see a coherent and complete theory in this regard. In addition, the mucus of topics such as Imam semantics, necessaries of Imamate, Imam features and … has added on the flame of these conflicts. In regard to the importance and position of this discussion in Islamic thought, the present study has tried to present a new strategy by holistic examining the verses of the Imamate of prophets in addition to measure the opinions of the shi'ite and sunni commentators briefly in the field of "the semantics of the Imamate of the prophets" in critical-analytical method. In the light of the explanation of this challenge,
Keywords: the Imamate of the Prophets, the Verse 124 al &ndash, Baqara, the Semantics of the Position of the Imamate, Dimensions of the Imamate -
یکی از موضوعات مهم و پرکاربرد علم اصول که در تفسیر و علوم قرآنی کاربست به سزایی دارد، مباحث الفاظ است. به رغم اهمیت بسیار زیاد این مباحث، موضوعات زیرمجموعه این عنوان کمتر مورد توجه مفسران بوده است. قاعده زبانی «تعلیق الحکم علی الوصف مشعر بالعلیه» از جمله این موضوعات است که اصولیان ذیل مبحث مفهوم وصف، از آن یاد کرده و مورد اتفاق موافقان و مخالفان مفهوم وصف است. بر طبق این قاعده، وصف به کار گرفته شده در جمله، به علیت حکم جمله اشعار دارد. راهیابی این قاعده به تفسیر قرآن و استمداد از آن در جهت تبیین گویاتر کلام الهی، گرچه در آثار مفسران سلف از فریقین، به ندرت به چشم می خورد، اما کاربست گسترده آن، توسط علامه طباطبایی در تفسیر «المیزان» مورد توجه واقع شده و آیت الله جوادی آملی، به آن توسعه بخشیده و آن را تثبیت نموده است. این مفسر با اشراف علمی خود بر مباحث عقلی به ویژه علم اصول، توانسته است تا علم تفسیر را نسبت به گذشته منسجم تر و ضابطه مندتر نماید که این امر در به کارگیری این قاعده، کاملا مشهود است. این پژوهه با استفاده از روش تطبیقی تحلیلی و با تاکید بر آرای تفسیری ایشان نگاشته شده و رسالت تبیین گونه های متعدد و برشماری کارکردهای تفسیری این قاعده را برعهده دارد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که با ایجاد الفت میان دو علم اصول فقه و تفسیر و استفاده از ظرفیت های مغفول این قاعده زبانی در حوزه تفسیر قرآن، می توان تفسیر گویاتری ارایه نمود و به حل پاره ای از چالش های این حوزه کمک شایانی کرد.کلید واژگان: قاعده «تعلیق الحکم علی الوصف مشعر بالعلیه», مفهوم شناسی, گونه شناسی, کارکردهای تفسیری, آیت الله جوادی آملی
-
یکی از وجوه اعجاز قرآن، إخبار از غیب و پیشگویی نسبت به آینده است. از این رو برخی از مفسران، شادی مومنان در آیات ابتدایی سوره روم را تحت سیطره این فضای فکری تحلیل نموده اند. نظر به اهمیت کشف مراد الهی از این فراز سوره روم، پژوهش حاضر با عرضه یک طبقه بندی مناسب از اختلاف قرایات در آیات یادشده، سعی در بازخوانی شادی مومنان دارد. پس از نقد آراء مختلف در این زمینه، نتایج تحقیق حاکی از آن است که شادی مومنان در پرتو قرایت مشهور و از «نصر الله» نشات یافته که این نصرت، همان وعده قطعی الهی بر پیروزی دین حق در همه ابعاد آن خواهد بود. در این میان، تحقق غلبه روم بر ایران، به مثابه نشانه صدقی است که در ظرف وقوع آن، مومنان را با اطمینان به إنجاز وعده دیگر الهی؛ یعنی نصرت اهل ایمان، شادمان خواهد ساخت.
کلید واژگان: سوره روم, شادی مومنان, اختلاف قرائات, نصرالله, وعده الهیOne of the miraculous aspects the Qur'an is its news of the unseen and its prediction about the future. Thus, some commentators have analyzed the joy of the believers in the first verses of chapter al-Rom under the effect of such an intellectual circumstance. Given the importance of discovering the divine intention from this verse of chapter al-Rom, the present study attempts to highlight the happiness and delight of believers via offering a suitable classification of the differences in the readings of the mentioned verses. After criticizing various opinions in this regard, the results of the research indicate that based on the famous reading the believers’ joy derives from "Allah’s help". This help is the very definite divine promise that the true religion with its all dimensions will prevail over the world. In the meantime, the Quranic prediction that the Roman will conquer Iran was a clear sign of the fulfilment of other divine predictions. This event on its due time made the believers delighted and confident that Allah’s another promise, that Allah helps believers, will be fulfilled.
Keywords: chapter al-Rom, the Joy of the Believers, the Differences in the readings, help from Allah, Divine Promise -
بر اساس مدلول ظاهری بعضی از آیات قرآن کریم، توبه از شخص گناهکار در هنگامه مشاهده آیات الهی در حال مرگ پذیرفته نیست. این در حالی است که بر پایه حدیث «اذا بلغت النفس هذه و اهوی بیده الی حلقه لم یکن للعالم توبه و کانت للجاهل توبه»؛ توبه از شخص جاهل (بر خلاف عالم)، در آخرین لحظات زندگی دنیوی نیز مقبول است. حال، چگونه می توان بین این حدیث با آیات شریفه قرآن جمع کرد؟ رهیافت های رایج میان حدیث پژوهان در تحلیل این روایت چیست؟ مقصود اصلی معصوم 7از عالم و جاهل در این حدیث چیست؟ قبول توبه جاهل، ناظر بر کدامیک از مراحل احتضار است؟ نقش قرآن کریم در این زمینه چیست؟ پژوهه حاضر، رهیافت های شارحان درباره حدیث مذکور را جمع آوری نموده و پس از یک واکاوی نقادانه نسبت به آن ها، رهیافت معیار را با توجه به یک ارزیابی تفسیری از آیه 17 و هیجده سوره نساء ارائه خواهد داد.
کلید واژگان: توبه, عالم و جاهل, زمان احتضار, حدیث توبه جاهل
- این فهرست شامل مطالبی از ایشان است که در سایت مگیران نمایه شده و توسط نویسنده تایید شده‌است.
- مگیران تنها مقالات مجلات ایرانی عضو خود را نمایه می‌کند. بدیهی است مقالات منتشر شده نگارنده/پژوهشگر در مجلات خارجی، همایش‌ها و مجلاتی که با مگیران همکاری ندارند در این فهرست نیامده‌است.
- اسامی نویسندگان همکار در صورت عضویت در مگیران و تایید مقالات نمایش داده می شود.
©2000-2025 magiran.com All Rights Reserved.