مهدی فرجی
-
با گذشت بیش از یک قرن از جنبش مشروطه خواهی ایرانیان همچنان مسائلی وجود دارند که مناقشه برانگیز هستند. از مهمترین آنها ماهیت و چگونگی ظهور «نظریه» مشروطیت در ایران است که بازبینی آن به عنوان یک مسئله مستقل پژوهشی ضرورت دارد. نوشتار حاضر با استفاده از نظریه بحران اسپریگنز که ناظر بر فهم نظریه های سیاسی است، به تبیین این سوال می پردازد که روند تکوین و ماهیت «نظریه مشروطیت» در ایران دوره قاجاریه چگونه بوده است؟ کاربست نظریه اسپریگنز به منظور فهم ماهیت و تبیین روند تکوین نظریه مشروطیت در ایران است. نتایج این تحقیق براساس روش توصیفی تبیینی نشان میدهند نظریه مشروطیت دفعتا و در روزهای پایانی جنبش ظهور نکرد، بلکه روندی تاریخی تکاملی داشت. درخصوص ماهیت آن نیز میتوان گفت نظریه مشروطیت، «نظریه حکومت قانون» و جنبشی برای «تاسیس آزادی» و رهایی از استبداد بود. روند تکوین این نظریه با بهرهگیری از رویکرد نظری اسپریگنز در چهار گام شناخت مشکل و مشاهده بینظمی، علل بی نظمی، نظم و خیال (بازسازی جامعه)، و تجویز تبیین خواهد شد.
کلید واژگان: ماهیت و روند, مفهوم مشروطیت, ایران دوره قاجاریه, استبداد و حکومت قانون, نظریه توماس اسپریگنزUsing Spragens’s crisis theory, which oversees the understanding of political theories, the present article has explained the question of the development process and the nature of “constitutional theory” in Iran during the Qajar era. The purpose of this research is to apply Spragens’s theory to understand the nature and explain the development process of constitutional theory in Iran. The results obtained from this research, based on the descriptive-explanatory method, show that the constitutionalism theory did not emerge in the last days of the movement; Rather, it has had a historical-evolutionary process. Regarding its nature, it can be said that the theory of constitutionalism was “the theory of the rule of law” and a movement to “establish freedom” and get rid of tyranny. The development process of this theory by using the theoretical approach of Spragens in the four steps of the problem and observation of disorder; causes of disorder; order and fantasy (rebuilding society); And the prescription phase will be explained.
Keywords: Nature, Process, The Concept Of Constitutionalism, Qajar Era Iran, Tyranny, The Rule Of Law, Thomas Spragens Theory -
مقاله حاضر در صدد است با رویکرد و روشی تلفیقی و با استناد به شواهد تاریخی، از جمله منابع تاریخ نگاری، خاطرات، سفرنامهها و مطبوعات، به تبیین عوامل بروز مشروطه خواهی در ایران بر اساس نظریه انقلاب کرین برینتون بپردازد. نظریه انقلاب برینتون از این جهت مهم است که به بررسی چهار انقلاب بزرگ (فرانسه، روسیه، انگلیس و آمریکا) دنیا پرداخته است. روش مقاله تاریخی بوده و از نظریه جهت تبیین تحولات استفاده شده است. یافته ها حاکی از آن است که از بین نشانههای مقدماتی که برینتون در نظریه انقلاب خود بر میشمارد، مولفههای «ناکارآمدی ماشین حکومت»، و «تغییر بیعت منورالفکران» در وقوع مشروطیت ایران نقش داشتهاند. نشانههای «رشد اقتصادی»، «منازعه طبقاتی» و «ناکامی شگفت آور در کاربرد زور» با مشروطیت ایران انطباق نداشته و برعکس نظریه برینتون، حکومت و مردم در شرایط اقتصادی سختی قرار داشتند. در جنبش مشروطیت تضاد طبقاتی هم مشاهده نشد و علیرغم وجود خشونت در ماجرای مسجد جامع و حوادث منتهی به مهاجرت کبری، به دلیل غلبه جریان مذاکره و فشار و همراهی شاه با مشروطه خواهان، میتوان گفت که در جنبش مشروطه خواهی ایرانیان، کاربرد زور و قوای نظامی جهت سرکوب معترضان مشاهده نمیشود. روند حوادث جنبش و تطبیق آن با نظریه برینتون و چهار انقلاب بزرگ نشان از آن دارد که مشروطه خواهی ایرانیان نه انقلاب بلکه جنبش بوده است.
کلید واژگان: مشروطه خواهی ایرانیان, نظریه انقلاب, کرین برینتون, جنبشJostarha-ye Tarixi, Volume:12 Issue: 1, 2022, PP 315 -344The present article seeks to explain the causes of constitutionalism in Iran based on Crane Brinton's theory of revolution, using a combined approach and method, citing historical evidence, including historiographical sources, memoirs, travelogues, and the press. Brinton's theory of revolution is important because it examines the four great revolutions (France, Russia, Britain, and the United States). The method of the article is historical and theory has been used to explain the developments. Findings indicate that among the preliminary signs that Brinton considers in his theory of revolution, the components of "inefficiency of the government machine", and "change of allegiance of enlightened thinkers" have played a role in the occurrence of Iranian constitutionalism. . The signs of "economic growth," "class strife," and "surprising failure to use force" did not conform to Iranian constitutionalism, and contrary to Brinton's theory, the government and the people were in a difficult economic situation. There was no class conflict in the constitutional movement, and despite the violence in the Grand Mosque and the events leading up to Kobra's migration, due to the dominance of the negotiation process and the Shah's pressure and support for the constitutionalists, it can be said that force was used in the Iranian constitutional movement. And there is no military force to suppress the protesters. The course of events of the movement and its adaptation to Brinton's theory and the four great revolutions show that the Iranian constitutionalism was not a revolution but a movement.
Keywords: Iranian Constitutionalism, Theory of Revolution, Crane Brinton, movement -
فصلنامه دولت پژوهی، پیاپی 26 (تابستان 1400)، صص 157 -190پس از شکل گیری گفتارهای انتقادی علیه وضع موجود در دوره قاجاریه، اکثر آنها حملات خود را متوجه نظام استبدادی نموده و خواهان گذار از استبداد به حکومت قانون شدند. در نهایت، مشروطیت به مطالبه اصلی منتقدین تبدیل و فرمان مشروطه صادر شد. لکن در مرحله تدوین متمم قانون اساسی، مشروطه از سوی مشروعه طلبان، مغایر با شرع تلقی و از این طریق با چالش بزرگی مواجه شد. حبل المتین که از سال ها قبل با تبییناتی عرفی مشروطه را ترویج می کرد، پس از بروز چالش مزبور، تغییر موضع داده و مشروطیت را بر اساس ایده تفکیک شرع از عرف ترویج می کند. پرسش اساسی مقاله این است که حبل المتین بر اساس چه مبنا و اهدافی، ایده مزبور را تبیین و ترویج می کرد؟ یافته های تحقیق بر اساس روش توصیفی تبیینی نشان می دهد، پس از آنکه مشروطیت مغایر با شرع تلقی شد؛ این نشریه تبیین عرفی خود را از مشروطه بر اساس جواز فقهی علمای نجف، مبنی بر ضرورت تفکیک شرع از عرف در عصر غیبت ساماندهی کرده و بعنوان راهکاری برای پیوند زدن اندیشه دولت مدرن و شرع مطرح می کند.کلید واژگان: حبل المتین کلکته, اندیشه مشروطیت, قانون اساسی, ایده تفکیک شرع از عرفStudies the State, Volume:7 Issue: 26, 2021, PP 157 -190After the formation of critical discourses against the current situation in the Qajar period, most of them attacked the authoritarian regime and called for the transition from tyranny to the rule of law. Eventually, the constitution became the main critic's claim, and the constitutional order was issued. However, at the stage of drafting the constitutional amendment, constitutionalism was considered by shariatians to be contrary to sharia and thus faced a major challenge.The Habl-ol- matin, which had been promoting constitutionalism since many years ago, with secular explanations, after the challenge, changed its position and promoted constitutionality based on the idea of separating sharia from the custom.The basic question of the article is that Habl-ol- matin explained the idea on the basis of what basis and purpose?The findings of the research on the basis of the descriptive-explanatory method show that after the constitution was considered to be contrary to sharia, this publication regulates its secular explanation of constitutionalism on the basis of the jurisprudential permission of the Scholars of Najaf on the necessity of the separation of the sharia from the custom at the time of the absent, and as a way of linking the thinking of the modern state and sharia.Keywords: : Habl-ol- matin newspaper of Calcutta, Constitutional Theory, Constitution, The idea of separating the sharia from the custom
-
سفرنامه های ایرانیان هند ازجمله نخستین و مهم ترین منابع در بررسی چگونگی مواجهه ایرانیان با تمدن جدید است. از نکات قابل تامل این سفرنامه ها، بازتاب جلوه هایی از تمدن جدید اروپایی قبل از شکست ایران در جنگ با روس هاست. براساس شواهد و قراین موجود، سه سفرنامه «شگرفنامه ولایت»، «تحفهالعالم» و «مسیر طالبی»، نخستین راویان نظام مشروطیت به زبان فارسی هستند که نوشته پیش رو به معرفی آن ها پرداخته و با نگاهی به منشور کبیر به عنوان سرآغاز مشروطه انگلستان و بلکه جهان، درصدد پاسخ به این سوال است که نویسندگان این سفرنامه ها چه دریافتی از مشروطیت انگلیس داشته و چه ارتباطی بین دریافت مزبور و وضعیت مردم و کشور ایران برقرار می کردند؟ یافته های تحقیق با روش توصیفی- تحلیلی نشان می دهد که مولفان شگرفنامه و تحفهالعالم، ضمن توصیف نظام مشروطه انگلیس، ارتباط مستقیمی بین نظام مشروطه با ترقی و تامین حقوق و رفاه مردم قایلند. همچنین با آنکه مولف تحفهالعالم، مشروطیت را بدیل مناسبی برای نظام استبدادی ایران دانسته و استقرار این نظام را در ایران آرزو و توصیه می کند، اما مولف مسیر طالبی، به رغم مشاهده مستقیم انگلیس و نهادهای آن، تنها به روایتگری مشروطیت پرداخته است و اشاره ای به پیوند مشروطیت و ترقی ندارد.
کلید واژگان: شگرفنامه ولایت, تحفهالعالم, مسیر طالبی, هند, مشروطیت انگلیسIntroductionThe wars between Iran and Russia in nineteenth century, are an important historical milestone which made Iranians aware of their backwardness. The most important way to deal with this situation, was to obtain the democratic achievements of the modern western civilization and the transition from authoritarian government to a law abiding and obligated government. Of course, the background of Iranian ,s awareness of the consequences of modern civilization and especially idea of constitutionalism, goes back to earlier times. The Study of Persian logbooks of India, although not published in Iran and apparently had no direct effect on the political awakening of the elites and the masses of Iranian people in the years leading up to constitutionalism, shows that India under British colonization and works of those Iranians who were living there, were important sources for Iranians to know modern civilization including British constitutionalism. And what was the connection between the rule of constitutional system and the progress of the country and the welfare and comfort of the people? The following article try to answer the question that what was the understanding of authors of the three logbooks, Shegarfnamey-E Velayat by Etesam al-Din, Tohfatolalam by Abdul Latif Shushtari and Masir -E Talebi by Mirza Aboutalebkhan, from British constitutionalism and what was the connection between the rule of constitutional system with the progress of the country and the welfare of the people. Thus, the purpose of this article is to show that before the Iran-Russia wars and the Iranians awareness of their backwardness, a kind of attention to the progress and reflection of the idea of constitutionalism and the necessity of its establishment in Islamic countries, especially Iran, in the works of Persian writers in India can be found. The three mentioned logbooks can be considered as the first narrators of the idea of constitutionalism in Persian. An important features of these writings is that they did not see the issue of progress and constitutionalism in the West, including Britain, only in terms of concepts such as their degeneration or backwardness. And so their main content is a sign of the mentality confrontation of some Iranians with the developments of the modern world which focuses more on institutional differences and current procedures, rather than on understanding its intellectual and thought-provoking foundations. Therefore, understanding the contents of these logbooks is important and necessary for the analysis of the process that the Iranians mind and thought has started in the face of the new civilization and the way it has passed.
Research MethodologyThe research method of the present article is descriptive-analytical in order to focus on the texts of these logbooks and understanding the issue and their concern to explain the perspectives of the authors of these works about the evolution of modern world and in particular the narrative of British constitutionalism and survey the comparative study between Islamic and Eastern countries especially Iran with the developments and events of the modern world from the perspective of the authors of these logbooks.In this regard, the method of collecting information, is library method and based on the text of the three mentioned logbooks, with the emphasis on clarifying the desired intellectual principles by the authors of the logbooks, which is specifically based on their descriptive discourses which is done according to the British constitutional rules and regulations.
DiscussionAmong the three case study logbooks despite some commonalities, Including in view of the achievements of the new world there are also differences, especially with the British Constitutionalism. Etesam Al-Din describes constitutionalism with traditional literature and concepts, and states that the king's authority, separation of powers, and the legal and democratic exercise of power are the main features of the British political system. Also Mirza Aboutaleb pays special attention to the customary nature of the laws and the separation of religion from politics in Britain. (Isfahani, ibid:251). Compared to the other two authors, and despite the fact that Shushtari did not see Britain and its political institutions, including the parliament directly and closely, he pays more attention to the British constitutional achievements and using them for Iran. On the one hand, he attributes the creation of constitutionalism to the eradication of the influence and authority of the Roman Church and British religious independence, as well as the involvement of natural and Western philosophers (Shushtari:254-251). On the other hand, there is a direct relationship between the establishment of constitutionalism and the progress and power of Britain and the welfare of the people and the provision of the rights of the British people (ibid: 259, 277-276, 284). In this way, he criticizes the authoritarian system of Iran and considers the rule of constitutionalism as a condition for Iran's progress and its empowerment (ibid:339).
ConclusionAlthough the understanding of these logbooks from constitutionalism was not based on analysis of the theoretical foundations of modern European political thought and none of them had a clear discourse on the advancement of Muslims or Iranians, but they reflected some aspects of the way which Muslims and Iranians confront with the manifestations of modern European civilization. And for the first time, some modern institutions, as well as the content of some modern concepts, are presented to their audience. It seems that in addition to their traditional affiliations in not presenting a positive and specific account of British constitutionalism, such as being likely to be the headline of the Iranian people and officials, their political attitudes and dependence on the institutions of power in India, including the British has also been so effective that it has even created a kind of empathetic view to the British in a significant part of these works. Also, the authors of three mentioned logbooks were not yet in the reactionary and helpless atmosphere caused by Iran's defeat of Russia and the pressure of the modern civilization, and therefore it is natural that such logbooks should not have been written with the concern of progress and within the framework or under the influence of the discourse of progressivism and modernity and with the knowledge of the foundations of modern European political thought. In their point of view, the West, including the United Kingdom, was not seen as the only model for progressing to be compared with Iran's degeneration and backwardness. Therefore, they can be considered as narrators who, before proposing the idea of degeneration and backwardness of Iran and forming the concern for progress, presented a narrative of the British constitutionalism. This shortcoming does not necessarily diminish the importance of these texts, and the value of the narration of this group of travel writers should not be overlooked. The acquaintance with their point of view, and of course the attention to the logic of subsequent developments, points out that the issue of Iranian backwardness was largely raised over time, especially through the observation of inefficiencies and failures such as Iran's defeat by Russia. And apparently those inside Iran became more central to those who were in areas such as India. In addition, a significant portion of Iranians who later became acquainted with the developments of the modern world gradually found a greater tendency to understand the normative nature of thought contained in the text of modern developments. What was almost absent in the eyes of travel writers in Inida, who were mostly political officials, that they were more concerned with the hard-line and institutional dimensions of change. In addition of some factors like the lack of translation and publication of logbooks at that time in Iran or the locative and temporal distance, perhaps this is the difference in perspective that makes it impossible to speak directly and positively influence of this group of Indian Iranians on Iranian constitutionalism. However, these texts show some marks of the first encounters of the Iranian thought with new developments. Perhaps these works can be considered conceptually and theoretically in the interval between the creation of astonishment, such as those who were later encountered to it such as Mirza Abolhassan Khan Ilchi, and the beginning of reflections on the kind of question that Abbas Mirza asked why this is our situation, and what should be done?
Keywords: Shegarfnamey-E Velayat, Tohfatolalam, Masir-E Talebi, India, British constitutionalism -
پژوهش حاضر با هدف بررسی و تحلیل انتقادی سیاستهای فرهنگی پهلوی اول انجام گرفته است. دولت پهلوی اول با قدرتگیری رضاشاه در صدد تغییر فرهنگ سنتی و بومی برآمد. هدف اصلی دولت پهلوی، دستیابی به تجدد بود که یکی از مهمترین راهبردهای اتخاذ شده، تغییر فرهنگ بومی و سنتی و جایگزینی آن با فرهنگ عرفی و غربی بود. دولت در پروژه مدرن سازی از افراد، گروهها و سازمانهای مختلفی استفاده کرد. یکی از این سازمانها که در سال 1317 هجری شمسی شکل گرفت و تا پایان دوره رضاشاه با شتاب گسترش یافت، سازمان پرورش افکار بود. سوال مقاله عبارتست از اینکه، سیاستهای فرهنگی پهلوی اول در چارچوب پدیدارشناختی چگونه قابل تحلیل است و سازمان پرورش افکار چه نقشی در پروژه متحول سازی فرهنگ آن دوره داشت؟ یافته های مقاله حاکی از آن است که دولت پهلوی اول تغییر فرهنگ سنتی را یکی از راهبردهای تجدد میدانست، به همین منظور در نظر داشت جهان زیسته مردم را با معیارهای جدید تغییر دهد؛ با این هدف و رویکرد در صدد تغییر انگاره ها و باورداشت های جامعه برآمد. دستاورد پروژه زمانی بود که بازاندیشی (تعریف جدید از فرهنگ) به اشتراک بین الاذهانی در سراسر جامعه مبدل شود؛ بعلت عدم پذیرش و مشارکت از سوی مردم سیاست اعمالی رضاشاه امکان اجرایی و عملیاتی نداشت.
کلید واژگان: سیاست فرهنگی, ایران, رضا شاه, سازمان پرورش افکار, دولت مدرنBased on Reza Shah's goals and attitudes, fundamental changes were made in the traditional elements and culture. The Shah's attempt was to rethink and create a new interfaith belief in society. The Pahlavi government began to create a new culture to strengthen the modern national government. In order to achieve its goal and program, the government has used existing and new tools to implement the government's goals. Among the various tools and organizations, the organization "Raising Thoughts" was of great theoretical and executive importance and credibility.Therefore, in addition to high credibility in macro-politics, the Pahlavi government's attention to the organization was pursued unusually. Accordingly, in the present article, an attempt has been made to examine and analyze cultural policies based on a particular theory, and to analyze and explain the cultural tools and elements in the direction of the modern absolute state, to achieve its goals. The findings of the paper, using the method of historical analysis based on historical documents, sources and evidence, show that cultural policy and organization in the Pahlavi government had a great impact on cultural unification and harmonization of minds in order to legitimize.
Keywords: Cultural Policy, Iran, Reza Shah, Thought Development Organization, Modern government -
از دوره ناصرالدین شاه به بعد شاهد ظهور گفتمان ناسیونالیسم و تعریفی از هویت ملی بر اساس مولفه های «ابدی باوری» در ایران هستیم. تجربه یکصد ساله نشان می دهد که چنین تعریفی از هویت ملی در تحقق وحدت ملی و تامین حقوق ایرانیان آسیب هایی داشته است. از سوی دیگر امروزه تعریف واحدی از هویت ملی در بین اندیشمندان و نخبگان وجود نداشته و بحث هایی جدی در این زمینه در جریان است. این در حالی است که حفظ ایران نیازمند ناسیونالیسمی مبتنی بر حق حاکمیت ملت، رضایت و تامین حقوق و منافع همه اعضای ملت است. بر این اساس، بازخوانی و نقد تعریف هویت ملی بر اساس مولفه های «ابدی باوری» ضروری است. در این میان علیرغم اینکه حبل المتین به ترویج مناسبات دولت و ملت در معنی مدرن پرداخته اما هویت ملی را بر اساس مولفه های ابدی باوری تعریف می کند. سوال مقاله حاضر این است که بر اساس «پارادیم مدرنیستی ملی گرایی»، چه نقدی بر هویت ملی مورد تعریف نشریه مزبور وارد است؟ یافته های تحقیق نشان می دهد، تعریف حبل المتین از ایرانیت و هویت ملی بر اساس تعریف قومی- فرهنگی از ملت بوده و نسبتی با ملت مدرن ندارد.
کلید واژگان: حبل المتین کلکته, ایرانیت, هویت ملی, ملت مدرن (سیاسی), ملت قومی- فرهنگیFrom the time of Nasser al-Din Shah onwards, we have witnessed the emergence of the discourse of nationalism and the definition of national identity based on the components of "perennialism" in Iran. One hundred years of experience show that such a definition of national identity has been detrimental to the realization of national unity and the protection of the rights of Iranians. On the other hand, today there is no single definition of national identity among thinkers and elites and serious discussions are underway in this regard. At the same time, the preservation of Iran requires a nationalism based on the sovereignty of the nation, the satisfaction and security of the rights and interests of all members of the nation. Accordingly, it is necessary to re-read and critique the definition of national identity based on the components of "perennialism". In the meantime, despite the fact that Habal al-Matin has promoted the relationship between the state and the nation in the modern sense, it defines national identity based on the components of "perennialism". The question of the present article is that according to the "modernist paradigm of nationalism", what is the critique of the national identity defined by this publication? Findings show that the definition of Iranian identity and national identity is based on the ethnic-cultural definition of the nation and has no relation with the modern nation.
Keywords: Ḥabal Al-Matin of Calcutta, Iranian, National Identity, Modern (political) nation, Ethnic-cultural nation -
در جنگ جهانی اول و دوم، نیروهای بیگانه به اعلام بی طرفی ایران توجه نکردند و کشور را به اشغال خود درآوردند. در این میان، واکنش علما و روحانیون، به عنوان رهبران مذهبی جامعه، بسیار مهم و تاثیرگذار بود. آنها در جنگ جهانی اول، با اعلام جهاد، نیروهای زیادی را برای مقابله با اشغالگران فراخواندند و حتی خودشان نیز در برخی نبردها شرکت کردند. اما در جنگ جهانی دوم، در قبال اشغال کشور واکنشی نشان ندادند. پژوهش حاضر در صدد است دلایل واکنش متفاوت علما و روحانیون را به اشغال ایران در جنگ جهانی اول و دوم مورد بررسی قرار دهد. برای بررسی این موضوع از روش تطبیقی استفاده می شود. یافته های پژوهش نشان می دهد عواملی همچون تضعیف موقعیت علما در اثر سیاست های ضد دینی رضاشاه، اعلام ترک مقاومت از سوی حکومت مرکزی در جنگ جهانی دوم، بی نتیجه بودن هر نوع مقاومتی در برابر قدرت های اشغالگر با توجه به تجربه جنگ جهانی اول، پایین بودن میزان خسارات در جنگ جهانی دوم و تلاش علما برای احیای موقعیت اسلام و روحانیت بعد از استعفای رضاشاه، در واکنش متفاوت علما نقش موثری داشته است.
کلید واژگان: ایران, علما و روحانیون, جنگ جهانی, اشغال کشور, متفقین, رضاشاهIn the first and second World Wars, foreign forces ignored the fact that Iran proclaimed being impartial, and occupied it. Meanwhile, the reaction of the religious scholars and clerics as the religious leaders of the society was much important and influential. In the World War I, they proclaimed Jihad and inducted many forces for confronting the occupying troops. They even took part in those struggles personally. In the World War II, however, they did show no reaction towards occupation of the country. The present study seeks to investigate the reasons for different reactions of the religious scholars and clerics towards the occupation of the country in the first and second World Wars. To do so, we have used a comparative method of study. The findings of the study show that factors such as weakening of the scholars’ position through Reza Shah’s anti-religious policies, proclamation of giving up resistance by the central government in the Second World War, fruitlessness of any resistance against occupying powers considering what was experienced in the First World War, low level of damages in the Second World War, and the scholars’ attempt for reviving the status of Islam and clerics after Reza Shah’s resigning were all effective in different reaction by the religious scholars.
Keywords: Iran, religious scholars, clerics, World War, occupation of the country, allied forces, Reza Shah -
نهادهای انقلابی و کمیته ها از اولین و مهمترین اقدامات در تاریخ انقلاب اسلامی ایران بود که در راستای تامین امنیت و نظم امور جامعه انقلابی شکل گرفتند. نهادها و کمیتههای انقلاب به صورت مردمی از دل نهضت اسلامی - انقلابی شکل گرفته و سازمان یافت. مردم به صورت خودجوش در مساجد و محله های مختلف شهری و روستایی کمیته را با محور قرار دادن، روحانیون یا افراد مورد اعتماد محلی شکل دادند. هدف اصلی کمیته در آخرین روزهای دودمان پهلوی ایجاد امنیت و استقرار نظم از یک سو و مبارزه با رژیم پهلوی و ضد انقلاب از سوی دیگر بود. سوال اساسی مقاله این است که مهمترین اقدامات امنیتی - انتظامی در زمان رخداد انقلاب چه بود و نظم و امنیت جامعه انقلابی با چه مکانیسم هایی تامین میشد؟ به نظر میرسد کمیته و نهادهای جدید برآمده از انقلاب نقش ساماندهی امور و کاردکرد انتظامی و امنیتی داشتند. در آن دوره تاریخی به دلیل فقدان آمادگی لازم نهادهای انتظامی، ازهم گسیختگی شهربانی و ژاندارمری و عدم اعتماد مردم؛ نظم و امنیت به خوبی برقرار نمیشد. در نتیجه نیاز به نهادها و کمیته برای استقرار نظم و امنیت ضرورت داشت. مقاله حاضر با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی، از نوع کیفی و مبتنی بر منابع تاریخی این موضوع را بررسی کرده است. یافته های تحقیق بیانگر آن است که نظم و امنیت در جامعه پیش و پسا انقلابی تا تاسیس نهاد انتظامی رسمی، مردمی بود.
کلید واژگان: نظم و امنیت, نهادهای انقلابی, کمیته, انقلاب اسلامیRevolutionary institutions and committees were among the first and foremost measures in the history of the Islamic Revolution of Iran to establish the security and tolerance of the revolutionary society. The institutions and committees of the revolution were massively formed and organized by the movement. People spontaneously organized committees with clerics or trustees locally in mosques and various urban and rural neighborhoods. The main aim of the committee in the last days of the collapse of the Pahlavi dynasty was to secure and restore order and to fight the Pahlavi regime and the counter-revolution on the other. The basic question of the paper is what were the most important security-law-enforcement measures of the revolutionaries in the last days of the Pahlavi regime and what were the mechanisms and order of the revolutionary society? It seems that the establishment of revolutionary institutions and the Revolutionary Committee was one of the most important security-law-enforcement measures. The collapse of the Pahlavi dynasty was not due to the lack of readiness and disruption of policing and gendarmerie, and institutions and committees were needed. However, the subject of this article is of research importance. This article is a qualitative and historical study based on the sources and documents of contemporary history. The findings of the study
Keywords: Order, Security, Revolutionary Institutions, Committee, Islamic Revolution -
حکومت قاجاریه پس از مواجهه با تهدیدات نظامی و اقتصادی تمدن جدید، در چند مقطع با محوریت اقتباس علوم و فنون جدید، برای اصلاح و نوسازی بخش هایی از نهادها و تاسیسات دولتی اقدام کرد. افزون براین، با آشنایی ایرانیان با تحولات و اندیشه های جدید، در این دوره شاهد شکل گیری اندیشه های انتقادی و گفتمان های ترقی در جامعه هستیم. روزنامه حبل المتین کلکته یکی از مهم ترین مطبوعات دهه های پایانی دوره قاجاریه است که در گفتمان ترقی خواهانه خود، بر اقتباس علوم جدید بسیار تاکید دارد. تحقیق حاضر در تلاش است تا به انتقاد از رویکرد و راهکار این روزنامه در قبال ترقی و علوم جدید بپردازد و به این پرسش اساسی پاسخ دهد که براساس پارادایم نظریه انتقادی، تبیین حبل المتین از نسبت ترقی با علوم جدید و نیز راهکار ترقی این نشریه مبنی بر اقتباس علوم جدید، با چه نواقص و مشکلاتی مواجه است؟ یافته های تحقیق بر اساس روش توصیفی- تحلیلی و بهره گیری از رهیافت نظریه انتقادی، نشان می دهد که نشریه مذکور، درکی از کلیت تمدن جدید و چگونگی تکوین آن براساس نسبت دیالکتیک تحولات و فرآیندهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی نداشت و با رویکردی اثبات گرایانه، ترقی اروپا و همه جوامع را با به کارگیری علوم جدید تبیین کرده و اقتباس این علوم را بدون توجه به ضرورت تحول و همراهی ساختارهای ایران و شکل گیری فرآیندهای لازم، به عنوان راهکار ترقی ترویج کرده است.کلید واژگان: ترقی, علوم جدید, علوم قدیم, نظریه انتقادی, حبل المتین کلکتهDue to the military and economic threats of modern civilization, the Qajar rulers were forced, at some stages, to adapt new sciences and techniques to modify and refurbish parts of their state administration. In addition, due to the acquaintance of Iranians with new changes and modern thoughts of this period, critical thoughts and progressive discourses were formed in society. Printed in Kolkata during the ending decades of Qajar era, Habl al-Matin was one of the most important newspapers which used to emphasize the adaptation of modern sciences in its progressive discourse. Based on a descriptive-analytical method and through a paradigm of critical theory, it has been tried, in present study, to criticize the approach of this newspaper to progress and modern sciences to find answers to these fundamental questions of what were the shortcomings and problems of Habl al-Matin to explore the relation between progress and modern sciences and what was its "of-modern-sciences- derived" solution to get development? Findings show that Habl al-Matin did not have a comprehensive understanding of new civilization and the ways it developed on the basis of dialectical relation of political, economic, social and cultural changes and processes, and it tried, through a positivist approach, to explain the advancement of Europe and all other societies using modern sciences, and it propagated the adoption of these sciences as a strategy for the Iran's progress, regardless of the necessity of making changes and creating capacity for bringing the country's different structures together and forming appropriate processes.Keywords: progress, Modern Science, Ancient Science, Critical Theory, Habl al-Matin, Kolkata
-
حسن البناء موسس، پایهگذار و رهبر جمعیت اخوانالمسلمین در جهان اسلام به مرکزیت مصر بود. راشد الغنوشی بنیادگذار جنبش اسلامی تونس و ملهم از اندیشه البناء و منشعب از اخوان المسلمین است. اندیشه «بنا» و «غنوشی»، انعکاس وسیعی در گستره جغرافیایی جهان اسلام و اندیشه معاصر مسلمین داشته است؛ از این منظر، اندیشه این دو متفکر مسلمان در خور توجه و تحقیق است. در نوشتار پیش رو، اندیشه سیاسی دو متفکر مزبور، با نگاه جدیدی مورد بررسی واقع شده است. اهمیت مطالعه آراء و نظرات البناء و الغنوشی در شرایط بحرانی جهان اسلام، نوع مواجهه با چالشها و پاسخ به آنهاست. بر این اساس، هدف و مسئله اساسی مقاله حاضر، بررسی سیر تطور تاریخی اصلاح و نوسازی دولت مبتنی بر اندیشه البناء و الغنوشی است. سوال اساسی مقاله این است که مبانی و اصول اندیشه سیاسی این دو تئوریپرداز مسلمان چیست؟ و رویکرد اصلاحی و نظام سازی/ دولت در منظومه فکری این دو چگونه قابل ارزیابی است؟ نگارندگان بر این باورند که؛ حسن البناء و راشد الغنوشی در کشور خود در صدد اصلاح وضعیت و احیاء حکومت بر اساس اسلام بودهاند. موفقیت نسبی جریان اسلام گرا در آن برهه مرهون اندیشهورزی و آراء سیاسی این دو متفکر در مسائل سیاسی و دولتسازی بوده است. این نوشتار با استفاده از روش توصیفی - تبیینی به دنبال واکاوی و تبیین مواضع فکری این دو اندیشمند سیاسی، در عرصه اصلاح و نوسازی دولت است.کلید واژگان: البناء, الغنوشی, اسلام و سیاست, مصر, تونس, اصلاح و دولت, نوسازیHassan al-Banna was the founder, leader and leader of the Muslim Brotherhood in the Muslim world in the center of Egypt. Rashid al-Ghannouchi is the founder of the Islamic Movement of Tunisia, and is inspired by the idea of the Al-Bin and the Brotherhood. The idea of "Bana" and "Ghannouchi" has had a profound reflection on the geographical range of the Muslim world and contemporary Muslim thought; From this perspective, the thought of these two Muslim thinkers is worthy of attention and research. In the following paper, the political thought of these two thinkers has been examined with a new look. The importance of studying the views and opinions of Al-Baha and Al-Ghannouchi in the critical situations of the Islamic world is the kind of confrontation with the challenges and their response. Accordingly, the main objective and the main issue of the present article is to examine the historical evolution of the reform and modernization of the state based on the thinking of Al-Banna and Al-Ghannouchi. The basic question of the article is that what are the fundamentals and principles of political thought of these two Muslim theologians? And how can the reformal approach and systemization / state be considered in the intellectual system of these two? The authors believe that Hassan al-Banna and Rashid al-Ghannouchi, in their country, sought to reform the state and revive the government on the basis of Islam. The relative success of the Islamist movement at that time was due to the thought and political views of these two thinkers on political issues and state-building. This paper uses the descriptive-explanatory method to explore and explain the positions of these two political thinkers in the field of reforming and modernizing the state.Keywords: al-bna'a, al-Ghannouchi, Islam, politics, Egypt, Tunisia, reform, government, modernization
-
آشنایی ایرانیان با نظام های سیاسی و اروپایی در قرن سیزده ه.. ق/ نوزده م و مشاهده جایگاه قانون در آن ها، سرآغاز تلاش های گسترده ایرانیان تبدیل حکومت استبدادی به حکومت قانون مدار بود. پس از یک قرن، این تلاش ها در نهضت مشروطیت به ثمر رسید؛ اما نبود مفهوم روشن از مشروطیت و ارکان و لوازم آن، خود سبب ظهور مسئله جدیدی شد. تلاش های زبانی و قلمی گسترده ای برای حل مسئله آغاز شد؛ ازجمله روزنامه حبل المتین کلکته نیز وارد این عرصه شد. یافته های این تحقیق براساس روش تحلیل گفتار نشان می دهد که این روزنامه به دلیل دسترسی مستقیم به منابع انگلیسی مربوط به مشروطیت و نیز اقدامات حاکمان انگلیسی هند در ایجاد نهادهای سیاسی جدید، به نسبت دیگر نویسندگان آن زمان، درک روشن تر و کامل تری از مفهوم و الزامات مشروطیت و جایگاه آن در میان نظام های سیاسی عرفی موجود در جهان را به ایرانیان عرضه کرد.کلید واژگان: مفهوم مشروطیت, ارکان مشروطیت, حبل المتین, سیاست عرفی, مشروطه مشروعه, کونستیتوسیون
-
پس از تبعات سنگین جنگ های ایران و روس، اندیشه و عمل اصلاحات و نوسازی از بدنه دیوانسالاری حکومت قاجار آغاز شد. در کنار آن، با آشنایی ایرانیان با تمدن جدید غرب و مقایسه وضع ایران با ممالک پیشرفته اروپایی، جریان انتقادی و منورالفکری در میان آنان شکل گرفت. در ابتدا گروه مهمی از اندیشمندان ایرانی مقیم هند، ازطریق آشنایی با مجاری و منابع انگلیسی، نخستین آگاهی ها از تمدن یادشده را در آثار خود بازتاب دادند. چگونگی گفتار انتقادی و منورالفکری میرزااسمعیل دردی اصفهانی، به عنوان یکی از اندیشمندان مهم ایرانی هند، مسئله مقاله حاضر است. روش تحقیق در این مقاله، روش تحلیل گفتار خواهد بود و به این پرسش پاسخ داده می شود که تلقی میرزااسمعیل از مفاهیم قانون، حقوق، حدود و آزادی چیست و از نظر وی، چه نسبتی میان مفاهیم مزبور وجود دارد؟ یافته های این تحقیق نشان می دهد که دردی اصفهانی پس از آشنایی با تمدن جدید غربی، به تامل در اوضاع سیاسی و اداری ایران پرداخت. او اساس راهکار خود، برای ترقی ایران را در قالب نظریه حکومت قانون استوار کرد. در نظریه یادشده، براساس قانون، اختیارات پادشاه محدود و حقوق مردم معین می شود. در دریافت وی، آزادی مبتنی بر قانون و سازگار با مقتضیات فرهنگی و ملی نه تنها مضر نیست، بلکه از لوازم اصلی یگانگی و پیشرفت دولت ها و ملت ها شناخته می شود.
کلید واژگان: میرزااسمعیل دردی اصفهانی, هند, قانون, حقوق و حدود, آزادی, منورالفکرانAfter the heavy consequences of the battles between Iran and Russia، revisions and reforms of the body of Qajar government were started. Along with that، open-minded ideas formed among them after Iranian became familiar with new western civilizations and compared Iran with developed European countries. First، a group of Iranian scholars dwelling in India informed people of the civilizations in their works after getting to know British sources. The objective in this article is the critical and open-minded ideas of Mirza Ismail Dordi Isfahani، one of the Iranian scholars living in India. The article aims at analyzing the discourse of Mirza Ismail to clarify what his understanding of the concepts “law”، “rights”، “limitations”، and “freedoms” is and what kind of relation the concepts have to him. The findings of this article reveal that Mirza Ismail considered the political and official condition of Iran after he had become familiar with the new western civilizations and concluded that Iran could develop under the reign of law. According to his hyposesis، the powers of the ruler are limited and people`s rights are determined on the basis of law. He believes that freedoms based on law and cultural and national regulations are not harmful but beneficial since they lead to unity and development of governments and societies.Keywords: Mirza Ismail Dordi Isfahani, India, Law, Rights, Limitations, Freedom, Open, minded People -
پیمان سعدآباد، پیمانی منطقه ای بود که اوضاع و احوال ناآرام قبل از جنگ جهانی دوم، میان چهار کشور همسایه افغانستان، ایران، ترکیه و عراق با پیشقدمی ایران در سال 1316 ه-ش/ 1937م. در تهران منعق شد. پیمان مذکور متعهدین را ملزم به رعایت اصول عدم تجاوزات مرزی، عدم مداخله در امور داخلی، تسویه صلح آمیز منازعات و... می نمود. بازشناسی چگونگی شکل گیری پیمان سعدآباد، تبیین هدف و عوامل موثر در انعقاد پیمان یاد شده، مهمترین پرسش های این مقاله می باشند. تبیین و تحلیل زمینه ها و عوامل موثر و نقش و یا عدم نقش انگلیس در شکل گیری این پیمان، مهمترین تلاش مقاله حاضر می باشد و بر مبنای بررسی های صورت گرفته، ارتباط داادن دسیسه چینی بریتانیا یا شوروی در پیشبرد پیمان سعدآباد، عاری از حقیقت است.
کلید واژگان: پیمان سعدآباد, روابط سیاسی, ایران و ترکیه, انگلیس و شورویThe sadabad pact was a regional treaty among four countries,Afghanistan, iran, tyrkey and araq. this contract was tied in unsafe and unstable condition by initiative of iran before the second world war in Tehran in 1937 / 1316. That mentioned pact constrained obligors to observance lack frontier aggression principals, no interference in internal affairs, peaceful settlement of quarrels. Recognition, formation quality of sadabad pact, explanation of ends and effective factors in this tie is most important question for this article. this article is trying to analyze the impression or disimpression of Britain in formation of this pact.Keywords: sadabad pact, diplomatic relationship, Iran, turkey, Britain, the soviets -
هدفهدف پژوهش حاضر، بررسی اختلافات ارضی ایران و ترکیه در دوره رضا شاه و چگونگی رفع آنهاست.
روش/ رویکرد پژوهش: این مقاله، با روش توصیفی – تحلیلی و بر پایه منابع کتابخانه ای و آرشیوی و با رویکرد تاریخی به بررسی اختلافات ارضی میان ایران و ترکیه می پردازد.
یافته ها و نتایج پژوهش: یافته های این تحقیق بر اساس روش تاریخی، گویای آن است که دو حکومت جمهوری ترکیه و رضاشاه، بنا به پیروی از سیاست خارجی صلح آمیز خود، با انعقاد سه معاهده ودادیه و تامینیه؟ (1305 /1926)، عهدنامه مرزی (1310/1932)، و اصلاح خط مرزی (1316/1937) کلیه اختلافات ارضی خود را حل و فصل نمودند.
کلید واژگان: مسائل ارضی, جمهوری جدید ترکیه, حکومت رضاشاه, قطور, بولاغ باشی, جوزر, قوری گل, سیرو, سرتیک, قره سوPurposeThis research aims to review the territorial disputes between Iran and Turkey in the Reza Shah Period (1925-1941) and to study how these disputes were settled. Methodology / Approach : This study has benefited from the descriptive - analytical method, based on archival and library resources, with a historical approach.ConclusionsThe findings of this study i ndicate that the Republic of Turkey and Reza Shah's Government settled all of their territorial disputes according to their peaceful foreign policies by c oncluding three treaties: " Vedadieh and Ta’minieh”(1926), “Ahdnameye Marzi (frontier treaty)” (1932) and “Eslahe Khate Marzi (treaty of modification of the border lines)” (1316/ 1937).Keywords: territorial disputes, newly established Republic of Turkey, Reza Shah's Government, Qotur, Bolagh Bashi, Ghori Gol, Djowzar, Siru, Sertik, Garasu -
تحقیق حاضر به شرح جغرافیایی تاریخی «فرغانه» که یکی از ایالتهای خراسان بزرگ (خراسان قدیم به علاوه ماوراء النهر) از قرون اولیه اسلامی به بعد بود، می پردازد. همچنین، منابع طبیعی شهرها و عالمان ایالت فرغانه و چگونگی فتح آن بدست اعراب مسلمان و اوضاع سیاسی و اداری آن از دوره اسلامی تا قرون معاصر توضیح داده می شود. به دلیل توجه اندک منابع جغرافیایی و تاریخی به مسائل اجتماعی و فرهنگی فرغانه، بخش مختصری از مقاله شامل این حوزه ها می شود. یافته های تحقیق بیانگر آنست که ایالت فرغانه در جوار سرزمین و مردمان ترک بوده و در دوره باستان جزء ایران زمین محسوب می شده و در دوره اسلامی نیز تحت حکومت خلفای راشدین، اموی و عباسی و حکومتهای ایرانی و ترک و مغول بوده است.
کلید واژگان: جغرافیای تاریخی, ایالت فرغانه, منابع طبیعی, اوضاع سیاسی و اداری, دانشمندان و ادباThe present study aims at describing the historical geography of «Farghaneh» which had been one of the states of the Great Khorasan (the ancient Khorasan and Transoxiana) since the early centuries after the emergence of Islam. Descriptions will also be presented regarding the natural resources، cities، and scholars of the Farghaneh state. Also muslim Arabs'' success in conquering it along with its gubernatorial، administrative، and political conditions from Islamic era up to the modern times will be described. Since the social and cultural issues of Farghaneh have not been addressed adequately in geographical and historical sources، a small portion of the article covers those issues. The research findings suggest that the Farghaneh state had been neighboring Turkish lands and Turkish speaking people. Also، Farghaneh has been part of Persia in ancient times. In addition، It has been governed by Rashedin، Abbasid، and Omavid Caliphate and Iranian، Turk and Mogul governors in Islamic era.Keywords: Historical geography, the Farghaneh state, natural resources, administrative, political situation, men of letters, scholars, scientists -
درآمدی بر شناخت ویژگی ها و عملکرد سیاسی - اجتماعی لوطیان و مشتی های دوره قاجار
-
شورش کردهای ترکیه در آرارات و تاثیر آن بر روابط سیاسی ایران و ترکیه
-
در برخی از دوره های تاریخ ایران به ویژه دوره باستان، زن در مسایل سیاسی به طور مقطعی تاثیر چشمگیری داشته است. در دوره ایران اسلامی نیز از میان حکومت های مختلف، در حکومت های ترک، نفوذ و آزادی عمل زنان هیات حاکمه بیشتر است و نیز از حیث تعداد زنان صاحب نفوذ، قابل توجه می باشد. با توجه به این امر پرسش هایی که مقاله حاضر برای پاسخ دهی به آنها سامان یافته است عبارتند از اینکه: درحکومت های ترک غزنویان، سلجوقیان، خوارزمشاهیان و حکومت های محلی قراختاییان کرمان و سلغریان فارس عملکرد سیاسی و فرهنگی زنان هیات حاکمه چه بود؟ علت نفوذ و آزادی عمل زنان در دوره های یاد شده به جزء دوره غزنوی چه بود و چرا در دوره غزنوی آزادی عمل زنان هیات حاکمه در مقایسه با دوره های یاد شده بعدی، کمتر است؟ یافته های مقاله حاضر، به بیان کارکردهای مختلف سیاسی و فرهنگی زنان، از جمله دخالت در امور مهم سلطنت و... پرداخته و علت آزادی عمل بیشتر زنان در دوره های سلجوقی و خوارزمشاهی و حکومت های محلی یاد شده را در حاکم بودن روابط، آداب و رسوم و هنجارهای قبیله ای در آن حکومت ها می داند که تا آن زمان به همراه آیین شهریاری و مملکتداری ایرانی با قوت اعمال می شدند. و علت کمتر بودن آزادی عمل زنان هیات حاکمه در حکومت غزنوی را، در ساختار غیرقبیله ای (غلامی) حکومت غزنوی می داند.
کلید واژگان: غزنویان, سلجوقیان, خوارزمشاهیان, قراختاییان کرمان, سلغریان فارس
- این فهرست شامل مطالبی از ایشان است که در سایت مگیران نمایه شده و توسط نویسنده تایید شدهاست.
- مگیران تنها مقالات مجلات ایرانی عضو خود را نمایه میکند. بدیهی است مقالات منتشر شده نگارنده/پژوهشگر در مجلات خارجی، همایشها و مجلاتی که با مگیران همکاری ندارند در این فهرست نیامدهاست.
- اسامی نویسندگان همکار در صورت عضویت در مگیران و تایید مقالات نمایش داده می شود.