جستجوی مقالات مرتبط با کلیدواژه "اخلاق دینی" در نشریات گروه "علوم انسانی"
-
پژوهش حاضر با هدف بررسی آرای تربیتی غزالی در حوزه ی اخلاق (به جهت ابتنای آن بر مبانی اصیل دینی)، و احصاء و ارائه ی مبانی تبیینی او در این زمینه، با استفاده از «روش تحلیلی-تفسیری»، به مرحله ی انجام رسیده است. نتایج حاصله حاکی از آن است که غزالی در حوزه ی انسان شناسی، نگاهی دو بعدگرا با تاکید ویژه بر «کرامت ذاتی و الهی انسان» و نیز «جنبه ی نفسانی و روحانی وجود او» دارد. در مبحث خداشناسی، غزالی، خداوند را «کانون و محور عالم» به شمار آورده و گرایش آدمیان به خداشناسی را «امری فطری» و «مبتنی بر سرشت الهی» آنان معرفی می کند. در حوزه ی هستی شناسی، غزالی جهان هستی را برخوردار از دو بعد «عالم ماده» و «عالم آخرت» معرفی می کند که مساعی و زیست آدمی در هر دوی آن ها، لازم و ملزوم یکدیگر است. در خصوص مبانی روان شناختی، تشریحات غزالی بر «نقش عقل و اراده در شکل دهی رفتار اخلاقی آدمی»، «نحوه ی کسب ارزش های اخلاقی»، «چگونگی قضاوت اخلاقی و انگیزش اخلاقی»، «غایت اخلاق ورزی آدمی» و «ملاک و هدف اعتدال قوا» استوار است. در حوزه ی مبانی ارز ش شناختی، تاکید و تمرکز غزالی بر «احوالات ایجادکننده ی رفتار به جای خود رفتار»، «مخالفت با ریشه کنی غرایز از وجود آدمی به عنوان ریشه ی فضائل و رذایل اخلاقی در انسان»، و نیز «تاکید بر هماهنگی و توازن میان قوای سه گانه ی نفس، به عنوان زیبایی اصیل و نهایی» می باشد. و در نهایت در حوزه ی معرفت شناختی، «امکان حصول معرفت در حوزه ی اخلاق» و نیز «میزان توسل و تاکید بر عقل و وحی در تشخیص حسن و قبح افعال» از موارد مورداشاره ی غزالی است.
کلید واژگان: تربیت اخلاقی, مبانی تعلیم و تربیت, اخلاق دینی, محمد غزالیThe present study was conducted with the aim of examining the educational opinions of Ghazali in the field of ethics (in order to base it on the original religious foundations), and compiling and presenting his explanatory foundations in this field, using the "analytical-interpretive method". The results indicate that Ghazali in the field of anthropology has a two-dimensional view with special emphasis on the "inherent and divine dignity of man" as well as the "spiritual and spiritual aspect of his existence". In the discussion of theology, Ghazali considers Allah the "center and Axis of the universe" and introduces the tendency of people to theology as "natural" and "based on their divine nature". In the field of Ontology, Ghazali presents the universe as having two dimensions: "the universe of matter" and "the universe of the hereafter", both of which require human effort and life. In terms of psychological foundations, Ghazali's explanations are based on the "role of reason and will in shaping human moral behavior", "how to gain knowledge and moral values", "how to judge morally and the ultimate morality", "how to motivate morally", "the angel and goal of moderation of power". In the field of cognitive foundations, Ghazali's emphasis and focus is on "the conditions that create behavior instead of behavior itself", "the opposition to the eradication of instincts from the existence of man as the root of moral virtues and vices in man", as well as "the emphasis on harmony and balance between the three forces of the soul, as the authentic and ultimate beauty". Finally, in the field of epistemology, "the possibility of acquiring knowledge in the field of morality" and also "the extent of Appeal and emphasis on reason and revelation in the recognition of the good and ugliness of actions" are among the things mentioned by Ghazali.
Keywords: Moral Education, Foundations Of Education, Religious Ethics, Mohammad Ghazali -
نظم در جامعه، منوط به وجود قواعد و هنجارها، و تربیت افراد برای پایبندی به آن قواعد است. در اسلام، چنین قواعد و تربیتی، ازسوی دین تدوین و به جامعه بشری ارائه شده است. با توجه به نیاز جامعه به انسان اخلاقی، در نبود روایت واحد و منسجمی از دین در جامعه مدرن، متفکرانی نظیر دورکیم تلاش کرده اند تا چارچوبی برای ساختن اخلاقی و اجتماعی کردن افراد منهای دین ارائه کنند. با توجه به نوعی این همانی جامعه و خدا در نگاه دورکیم، جامعه ازسویی دارای قدرت و اعتبار تشریع قواعد و هنجارهاست و ازسویی تاکید بر قداست آن پشتوانه تربیت اخلاقی افراد است. در مقابل و مبتنی بر قرآن کریم، انسان نمی تواند بدون قانون الهی و بدون رسولی که تبیین قانون و عدالت به او وابسته است، جامعه ای اخلاقی بسازد. دراین مقاله با استفاده از روش اسنادی و رویکرد تدبر سوره ای، گزیده ای از ساختار معنایی و ارتباطی سوره نساء، دیدگاه قرآن درباره نحوه پیاده سازی قانون در جامعه ایمانی و التزام انسان به حقوق اجتماعی بررسی و به مقایسه با رویکرد تربیتی دورکیم پرداخته شده است. در دیدگاه دورکیم جامعه به جای خدا، اصناف شغلی به جای رسول خدا و نظم حقوق عرفی و مدنی جای نظام الهی را می گیرد.کلید واژگان: امیل دورکیم, نظم اجتماعی, قانون الهی, اخلاق دینی, اخلاق مدنی, حقوق اجتماعیOrder in society depends on the existence of rules and norms, and training people to adhere to those rules. In Islam, such rules and education have been compiled by the religion and presented to the human society. Considering society's need for moral man, in the absence of a single and coherent narrative of religion in modern society, thinkers such as Durkheim have tried to provide a framework for moral construction and socialization of people minus religion. According to a kind of identity of society and God in Durkheim's view, on the one hand, society has the power and validity of legislating rules and norms, and on the other hand, emphasizing its sanctity is the basis of moral education of people. In contrast and based on the Holy Qur'an, man cannot build a moral society without divine law and without a messenger on whom the explanation of law and justice depends. In this article, using the documentary method and the approach of Surah deliberation, an excerpt from the semantic and communicative structure of Surah Nisa, the Qur'an's view on how to implement the law in a faith society and human commitment to social rights have been examined and compared with Durkheim's educational approach. In Durkheim's view, society replaces God, trade unions replace God's messenger, and the order of customary and civil rights replaces the divine order.Keywords: Emile Durkheim, Social Order, Divine Law, Religious Ethics, Civil Ethics, Social Rights
-
رابطه اخلاق با دین از دیرباز موضوع مباحثات فلسفی و الهیاتی بوده است. در سال های اخیر، این ایده که ناسازگاری اخلاق با دین واقعیت دارد، به اشکال مختلفی مطرح شده و طرفدارانی پیدا کرده است. در این میان، عده ای دین را به نفع اخلاق تخطئه می کنند و عده ای دیگر اخلاق را از اعتبار ساقط و جانب دین را تقویت می کنند. در این نوشتار، دیدگاه یکی از طرفداران رویکرد اخیر که در رسانه ملی بازتاب داشته، مورد تحلیل انتقادی قرار گرفته است. ایده اصلی «جایگزینی تقوا به جای اخلاق» است. پس از بررسی ابعاد مختلف این ایده، به برخی از مهم ترین کاستی های آن اشاره شده است. این کاستی ها بدین قرارند: ابتنای ایده بر درکی نابسنده از اخلاق، بی توجهی به مضامین قرآن و روایات شیعی ناظر به جایگاه ویژه اخلاق در دین، بی توجهی به لوازم منطقی بی اعتبارکردن اخلاق فطری و پیشادینی. جمع بندی نوشتار حاضر این است که تاکید بر ناسازگاری اخلاق و دین و پیشنهاد جایگزینی تقوا به جای اخلاق، نه تنها از منظر دینی قابل دفاع نیست؛ بلکه درنهایت به نفع دین داری جوانان نخواهد بود.کلید واژگان: اخلاق دینی, تقوا, رابطه اخلاق و دین, الهیات اخلاق, نظریه امر الهیThe relationship between morality and religion has long been a contentious issue in philosophy and theology. In recent years, the notion of inconsistency between morality and religion has gained traction, with advocates on both sides. Some argue for morality over religion, while others dismiss morality in favor of reinforcing religious practice. This article critically examines the perspective of a proponent of the latter approach, which was reflected in IRIB and other major Iranian official media. The central idea is the substitution of morality with piety (taqwa or fear of God). After analyzing various aspects of this concept, we highlight some of its major flaws, including its reliance on an inadequate conception of morality, neglect of themes within the Quran and Shiite hadiths regarding the importance of morality in religion, and disregard for the logical implications of invalidating innate and pre-religious morality. I conclude that emphasizing the inconsistency between morality and religion and proposing to replace morality with piety is not only untenable from a religious standpoint but also detrimental to attracting youths to religion.Keywords: Morality, piety (taqwa), morality-religion relationship, theology of morality, divine command theory
-
رابطه میان دین و اخلاق، همواره یکی از موضوعات محوری در فلسفه اخلاق و فلسفه دین بوده است. طه عبدالرحمن - فیلسوف نامدار مراکشی - یکی از جریان ساز ترین اندیشمندان جهان عرب به شمار می آید و آراء و ایده های او در مسایل گوناگون فلسفی، او را به متفکری نظام ساز بدل کرده است. در باب رابطه دین و اخلاق نیز عبدالرحمن با طرح نظریه «اتحاد و یگانگی اخلاق و دین» به دنبال درافکندن طرحی نو است. به اعتقاد او، نگرش های رایج به رابطه اخلاق و دین، برخاسته از تفکری است که دوگانگی را، پیش فرض گرفته است؛ در حالی که اخلاق و دین دو تافته جدا بافته نیستند که دوگانگی میان آن دو معنا داشته باشد. در این مقاله، پس از بررسی نحوه نگرش عبدالرحمن به «اخلاق» و «دین»، به تحلیل و ارزیابی دیدگاه او در باب رابطه دین و اخلاق پرداخته و روشن خواهیم ساخت که او در اثبات اتحاد مفهومی و مصداقی دین و اخلاق ناکام بوده است.
کلید واژگان: اخلاق دینی, اخلاق و دین, طه عبدالرحمن, عقلانیت, ایمان, مدرنیتهThe relation between religion and morality has been always considered to be a central subject in moral philosophy and philosophy of religion. Ṭāḥā ʻAbd al-Raḥmān, a famous Moroccan philosopher, is regarded as one of the most influential thinkers in the Arab world. He is a systematic theorist who has presented many views for different philosophical problems. The new theory of “unity of morality and religion” is put forward by him concerning the relation between religion and morality. He believes that the prevalent attitudes about this relation are derived from a thought that has taken disunity for granted, whereas it does not make sense to think of morality and religion as two distinct phenomena. After discussing ʻAbd al-Raḥmān’s view concerning morality and religion, we attempt to critically analyze it and to clarify that he failed to prove the unity of religion and morality in terms of their concepts and instances.
Keywords: Religious morality, morality, religion, Ṭāḥā ʻAbd al-Raḥmān, rationality, faith, modernity -
این مقاله با روش توصیفی تحلیلی درصدد تعیین ارزش اخلاقی فرزندآوری با رویکرد نقد دیدگاه های مطرح شده و تبیین دیدگاه صحیح برآمده است. بررسی نشان می دهد دو دیدگاه می توان درباره ارزش اخلاقی فرزندآوری تبیین و صورت بندی نمود که عبارت هستند از دیدگاه ضداخلاقی بودن فرزندآوری و دیدگاه ارزش ذاتی داشتن آن. دیدگاه قایلان به ارزش ذاتی فرزندآوری که بر پایه ارزش ذاتی انسان و نیز ارزش ذاتی ادراک ارزش ها توسط انسان، صورت-بندی شده است، با اشکال خلط ارزش ذاتی و غیری مواجه است و در نتیجه قابل پذیرش نیست. همچنین استدلال بر ضداخلاقی بودن فرزندآوری از طریق ضداخلاقی بودن ازدواج، به جهت ضعف تبیین های ارایه شده ناتمام و غیر قابل پذیرش است. در نهایت این پژوهش نشان می دهد با استناد به دیدگاه ضرورت بالقیاس الی الغیر و از طریق بررسی منابع دینی جهت فراهم آوردن کبرای کلی قیاس که تعیین کننده محمول (خوب/ بد) برای موضوع (فرزندآوری) در قضیه اخلاقی است، می توان به دیدگاه سومی دست یافت که عبارت باشد از ارزش غیری فرزندآوری. در این دیدگاه فرزندآوری چون زمینه نیل به کمال نهایی انسان را فراهم می کند، دارای ارزش اخلاقی غیری دانسته شده است.
کلید واژگان: ارزش اخلاقی, فرزندآوری, ارزش ذاتی و غیری, اخلاق دینیRevelatory ethics, Volume:13 Issue: 1, 2023, PP 119 -151This article seeks to determine the moral value of having children from the perspective of religious ethics by means of content analysis and based on the criticism of the views raised. The research findings show that two views can be explained about the moral value of having children. The view of the unethical nature of having children and the view of the inherent value of having children. The survey showed that the views of the speakers on the intrinsic value of having children, which is formulated on the basis of the intrinsic value of human beings and the intrinsic value of the perception of values by humans, is faced with forms of confusion of intrinsic value and other values. Also, the arguments of those who say that having children is unethical are also incomplete. Finally, by referring to the view of the necessity of analogies to the other and through the examination of religious sources to provide the general cobra of analogies that determine the predicate (good/bad) for the issue of having children, the value of other than having children was explained. In this view, having children is considered to have a different moral value because it provides the basis for reaching the final perfection of man.
Keywords: Moral Value, having children, intrinsic, other values, Religious -
پژوهش نامه اخلاق، پیاپی 55 (بهار 1401)، صص 135 -148
نگارش آثار اخلاقی به شکل جدی و گسترده، با شروع قرن چهارم آغاز شد. در این دوره از سویی ثبات سیاسی و اجتماعی حاصل از حکومت آل بویه و از سوی دیگر نهضت ترجمه که حجم زیادی از آثار اخلاقی ملل دیگر را در اختیار اندیشمندان این قرن قرار می داد، سبب شکل گیری پژوهش های عمیقی دراین حوزه شد. آثار اخلاق فارسی که از زبان پهلوی به عربی ترجمه شد، سبب ورود اخلاق ایرانی در نگاشته های اخلاقی اندیشمندان مسلمان شد. پرسش مهم آنکه کدام رویکرد اخلاقی ایران باستان، توانست به دنیای اسلام راه یابد؟این مقاله که از شیوه تحلیلی کتابخانه ای بهره می برد، نخست به دو گونه ی اخلاق فارسی (اخلاق فارسی دینی و اخلاق فارسی تجربی) و تفاوت آنها با یکدیگر اشاره می کند. سپس به توضیح این نکته می پردازد که اخلاق فارسی دینی به سه دلیل 1. ترجمه نشدن آثار اخلاق فارسی دینی 2. محتوای آمیخته با مفاهیم اسطوره ای 3. مخالفت سیاسی و اجتماعی، نتوانست به دنیای اسلام راه یابد. اما در مقابل، اخلاق فارسی تجربی از آنجا که 1. توسط کاتبان و دبیران ترویج می شد و 2. همسو با ذایقه شرقیان بود و 3. متکی به ایده خرد جاویدان است، توانست به دنیای اسلام راه یافته و مورد استفاده اندیشمندان این دوره قرار گیرد.
کلید واژگان: اخلاق فارسی, اخلاق دینی, اخلاق تجربی, نهضت ترجمه, قرن چهارمMoral works were extensively composed at the beginning of the fourth century. In this period, some pieces of in-depth research were conducted in the field of ethics due to the political and social stability maintained by the Buyid dynasty’s rule on the one hand, and due to the translation movement which provides a great deal of the moral works of other nations for scholars in that century on the other hand. The works on ethics in Farsi translated from Pahlavi to Arabic made Iranians’ morals enter into the moral writings of Muslim thinkers. The question arises as to which moral approaches in ancient Iran could contribute to the Islamic world. Using an analytic-library method, this paper first indicates that there are two kinds of Farsi ethics (religious Farsi ethics and empirical Farsi ethics) and how they are different. Then, it explains that religious Farsi ethics could not get into the Islamic world for three reasons: (1) the works on religious Farsi ethics remained untranslated; (2) they were mixed with mythological concepts; and (3) they met political and social opposition. On the contrary, empirical Farsi ethics could get into the Islamic world and was used by the scholar of that time since (1) it was promoted by scribes and teachers; (2) it was favored by the taste of Eastern people; (3) it was based upon the idea of “Philosophia Perennis”.
Keywords: Farsi ethics, religious ethics, empirical ethics, translation movement, fourth century -
ابوحامد غزالی به عنوان شخصیتی چندوجهی، در آثار خویش توجه ویژه ای به مفهوم قرآنی صراط مستقیم داشته است. مسیله اصلی این پژوهش، تبیین مفهوم صراط مستقیم و راه های دستیابی به آن و به تعبیری دیگر، پردازش عرفانی صراط مستقیم در اندیشه غزالی است. نوشتار حاضر به روش توصیفی تحلیلی و به صورت کتابخانه ای انجام یافته است. یافته های این پژوهش گویای این است که غزالی، صراط مستقیم را راه سلامت معرفی کرده است و حرکت در صراط مستقیم را سبب نجات و رستگاری انسان می داند. این راه سلامت، که غزالی از آن به «در ازهر» نام می برد، به مثابه توحید، شکرگزاری، راه حج، پل صراط و قوس صعودی است. تمامی این مفاهیم در یک نقطه مهم با هم تلاقی دارند که حاکی از مسیر و راهی است که انسان باید برای رستگاری و نجات، در آن استقامت و مداومت داشته باشد. غزالی راه های دستیابی به صراط مستقیم را داشتن ایمان و رعایت اخلاقی دینی بیان کرده است. از نظر وی داشتن ایمان و رعایت اخلاق دینی، هم زمان سبب حرکت در صراط مستقیم می شود و هیچ کدام از این دو، به تنهایی نمی تواند انسان را به سرمنزل مقصود برساند. در اندیشه غزالی، اخلاق، زمانی ارزشمند است که ابتنای بر ایمان و دینی باشد. غزالی بر اساس نظریه فرمان الهی، اطاعت از هر آنچه را که خداوند امر یا نهی کرده است، واجب می داند.
کلید واژگان: ابوحامد غزالی, صراط مستقیم, استقامت, ایمان, اخلاق دینی -
مسیولیت نسبت به دیگران از جمله مسایل اخلاقی است که در مکاتب اخلاقی با ادله گوناگونی بدان پرداخته و آن را توجیه کرده اند. در این پژوهش کوشیده شده که این مسئله را در گستره نظریه هنجاری امر الهی مورد کنکاش قرار داده و با تاکید بر کتب مقدس به این پرسش پرداخته شده که بنا بر دیدگاه الهیاتی انسان چرا نسبت به دیگران مسیولیت دارد و باید بدان ها خیرخواه باشد. براین اساس ادله و مولفه های اصلی را بر اساس کتاب مقدس تبیین کرده ایم. خداوند منشا اصلی مسیولیت پذیری انسان نسبت به دیگران است. انگیزه وعد و وعید، عشق الهی، شکر منعم، مشابهت انسان با خداوند و نیز نقش خلافت انسان به عنوان مخلوقات الهی از جمله مولفه ها و ادله اساسی در نظریه های امر الهی است که انسان را به مسیولیت پذیری نسبت به دیگران ترغیب می کنند.
کلید واژگان: اخلاق دینی, مسئولیت, مسئولیت اخلاقی, خیرخواهی, اراده الهی, امر الهی, انسانAssuming responsibility for other human beings has been amongst ethical issues which is underlined in different ethical schools of thought and justified through various argumentations. The current research is an attempt to investigate this issue in the light of the normative theory of divine command and enjoy the divine books to answer this question that why Man is required to feel responsible and benevolent toward other human beings. Accordingly, major reasons and components of this issue are explained in keeping with the divine books. It was revealed that God is the primary source of human responsibility toward others. The incentive of divine promise, divine love and giving thanks to the most beneficent as well as human resemblance to God and His succession on the earth as a divine creature are amongst major reasons and components in theories of divine command which motivates Man toward feeling responsibility and benevolences for others.
Keywords: Religious ethics, responsibility, Moral Responsibility, benevolence, Divine Will, Divine command, Man -
مسئله مهم مطرح شده دراین پژوهش این است که اخلاق فضیلت می تواند بهترین وسازگارترین تبیین ازاخلاق دینی باشد. برای رسیدن به این مسئله ابتدا نظریه های اخلاق هنجاری -وظیفه گرایی وغایت گرایی وفضیلت گرایی- تبیین ومقایسه ی بین آن ها انجام می گردد. برتری نظریه فضیلت نسبت به دونظریه رقیب آشکاروپس ازتبیین اخلاق فضیلت محور، هریک مولفه های اصلی آن از قبیل: فضیلت، سعادت، نیت، حکمت عملی، الگوی اخلاقی وحدوسط بیان می-گردد. درادامه برخی مولفه های اخلاق دینی-ازقبیل خداباوری ومعادباوری، پرورش ملکات درونی وخودسازی، جایگاه الگوی اخلاقی دراخلاق دینی، نقش نیت دراخلاق دینی، حدوسط صراط مستقیم یا راه نجات و... بررسی می شود. همچنین با توجه به قرابت ووحدت موضوع وغایت اخلاق فضیلت واخلاق دینی - به ترتیب علم نفس وسعادت _می توان نتیجه گرفت که اخلاق فضیلت واخلاق دینی نگاهشان به فاعل اخلاقی تکاملی وتعالی بخش است. و نیز می توان با رنگ دینی و جهت الهی دادن به غایت یعنی سعادت دراخلاق فضیلت، زمینه سازگاری این دو اخلاق را فراهم نمود.
کلید واژگان: نظریه فضیلت گرایی, فضیلت, سعادت, اخلاق دینی -
پژوهش حاضر با هدف تبیین جایگاه تربیت اخلاقی در فضای مجازی با تکیه بر اخلاق دینی؛ به تحلیل دلایل ضرورت توجه به تربیت اخلاقی در فضای مجازی و موانع موجود بر سر راه آن از منظر زنان پرداخته است. پژوهش با روش پدیدارشناسی انجام شده است. دیدگاه های جامعه پژوهش، با استفاده از مصاحبه اکتشافی نیمه ساختاریافته با سوالات باز گردآوری و داده ها با الگوی کلایزی، تجزیه و تحلیل شد. یافته ها نشان داد که اختلاف نظر در اصول و مبانی تربیت اخلاقی از دیدگاه کاربران و ضعف در رعایت آن در زندگی حقیقی، تلاش برای جذب مخاطب بیشتر به هر طریق ممکن و ضعف و ناآگاهی در فرهنگ استفاده از قابلیت های فضای مجازی از مهمترین چالش هایی هستند که توجه به تربیت اخلاقی در فضای مجازی را به ضرورتی مهم مبدل ساخته است. نتایج حاکی از آن بود که بهره گیری از رهنمودهای تربیتی و آموزه های اخلاقی بر پایه دین، باور به حضور همیشگی خداوند، برجسته سازی هویت انسانی کاربران، توصیه به رعایت اخلاق و بهره گیری از روش های بازدارنده برگرفته از مبانی اخلاقی، تشریک مساعی، اهتمام خانواده ها در تربیت نسل جوان مطابق با الگوهای اسلامی- ایرانی و استفاده از مطالعات و دیدگاه های اندیشمندان بین رشته ای، می تواند در جهت نیل به این هدف و رفع موانع موجود، موثر واقع شود.
کلید واژگان: تربیت اخلاقی, تربیت, اخلاق, اخلاق دینی, فضای مجازیThis research deals with the analysis of the necessity of moral training in cyberspace and its obstacles by qualitative phenomenology method from the visions of women. The purpose of this research is determining the position of moral training in cyberspace with emphasizing the religious ethics. For this purpose, the visions of the research community were gathered together by Semi-structured exploratory interviews with open-ended questions. Then the data was analyzed byColaizzi'smethod. According to the findings, the most important challenges that have turned the cyberspace moral training into an important necessity are: disagreement in the principles of moral training, from the users’ vision and lack of it in real space, the users attempt for attracting more audiences by each possible way, weakness and unawareness of users of usage culture of cyberspace capacities. The results indicated that it is useful to achieve the goal and removing barriers by utilization of educational guidelines and Islamic moral teachings such as belief in the eternal presence of God, highlighting human identity of users, recommend to moral behavior and utilization of preventive methods from ethics, global cooperation, family effort of training the young generation according to Iranian-Islamic models and using the studies and visions of interdisciplinary thinkers.
Keywords: moral training, Training, ethics, religious morality, cyberspace -
تبیین صحیح از رابطه دین و اخلاق از دغدغه های فیلسوفان این دو حوزه بوده که بحث های گسترده ای درباره آن انجام شده است. یکی از چالشی ترین قلمروهای این بحث، اخلاق اجتماعی است؛ زیرا افراد جامعه باورهای مختلفی دارند و پیچیدن یک نسخه اخلاقی برای همه آنان چه بسا به تحمیل ارزش ها و تبعیض نسبت به گروهی شود که باورهای اکثریت را قبول ندارند. هدف از تحقیق پیش رو، تبیین شاخصه های اخلاق دینی است که به سبب برخورداری از آنها برای تنظیم روابط افراد جامعه ای که همه یا اکثریت آنان مسلمان اند، بر اخلاق فرادینی اولویت می یابد. از یک سو، اخلاق اجتماعی متاثر از باورهای کلان اعتقادی، به دلیل تاثیرات شگرف این باورها بر عناصر مهم اخلاق، بر اخلاق فرادینی که تنها بر سرشت مشترک انسان ها تکیه دارد، مقدم است؛ و از سوی دیگر، اخلاق اجتماعی برگرفته از متون دینی معتبر، به دلیل شناخت عمیق و صحیحی که به وسیله وحی از انسان و افعال متناسب با سعادت حقیقی وی به دست می آورد، بر اخلاق فرادینی که خود را برای کشف ارزش های اخلاقی از این منبع شناخت بی نیاز می داند، ترجیح دارد.
کلید واژگان: اخلاق, اخلاق اجتماعی, اخلاق دینی, اخلاق فرادینی, اخلاق اجتماعی دینیOne of the most challenging topics in the discussion of religion and ethics is social ethics; because providing the same ethical guidelines for individuals with their own diversity may lead to discrimination or imposition of majority values upon minority. The purpose of this research study is to explain the characteristics of religious ethics that their observance in Muslim societies takes precedence over the principles of trans-religious ethics. Given the tremendous impact of religious beliefs over the ethical elements, religious social ethics precedes trans-religious ethics that relies solely on the common nature of humans. Due to the revealed nature of religious social ethics, it has authority over the trans-religious ethics that finds itself needless of revealed sources.
Keywords: ethics, social ethics, religious ethics, trans-religious ethics, religious social ethics -
پژوهش نامه اخلاق، پیاپی 45 (پاییز 1398)، صص 33 -42هدف این پژوهش یافتن ریشه های نظام اخلاقی «گاهان» است. اخلاق شناسی این مقاله شامل بررسی نوع اخلاق دینی در گاهان (اخلاق دینی مبتنی بر تحقق صفات الهی یا قانون طبیعی یا فرمان الهی) و از سوی دیگر بررسی منابع اخلاقی (حسن و قبح ها در مقام ثبوت و اثبات) و معیارهای اخلاقی (فضیلت گرایی یا نتیجه گرایی یا تکلیف گرایی) در آن است. روش این مقاله توصیفی تحلیلی است و برای جمع آوری اطلاعات از روش کتابخانه ای بهره می گیرد. در پایان رویکرد غالب اخلاق دینی در گاهان مبتنی بر تحقق صفات الهی و تا اندازه ای مبتنی بر قانون طبیعی (اراده تکوینی الهی) است. حسن و قبح های اخلاقی گاهان، در مقام ثبوت ذاتی، و در مقام اثبات هر چند به طور کلی عقلی است اما در برخی مواضع شرعی است. معیار اخلاقی در گاهان فضیلت گرایی ناظر به غایت گرایی است.کلید واژگان: گاهان, اخلاق دینی, منابع اخلاقی, معیارهای اخلاقیThe purpose of this research is to find out the roots of the ethical system of the Gathas. The ethics of this article includes examining the type of religious ethics at Gathas (a religious ethics based on the fulfillment of divine attributes or natural law or divine command) and on the other hand examining ethical resources (virtues and vices de jure and de facto) and ethical criteria (virtue ethics or consequentialism or deontology). The methodology of this article is descriptive-analytical and uses library method to collect information. In the end, the dominant approach to religious ethics is based on the fulfillment of divine attributes and partly on the basis of natural law (divine formative will). While ethical virtues and vices of Gathas are generally rational as essentially de jure as well as de facto, they are sometimes religious. The ethical criterion in Gathas based on virtue ethics indicates teleology.Keywords: Gathas, religious ethics, ethical sources, ethical standards
-
بحث درباره مدلول بیانات اخلاقی دینی مبتنی بر اعتبار ادله نقلی در اخلاق اسلامی است؛ یعنی پیش از پرداختن به آن باید به این سوال پاسخ داده شود که آیا اساسا این ادله در اثبات گزاره های اخلاقی، حجیت و دلیلیت دارند یا خیر؟ بی شک قرآن کریم، احادیث متواتر و نیز اخبار آحاد مقرون به قرائن حجت هستند. این پژوهش به حجیت اخبار آحاد اخلاقی و تفاوت معنای حجیت در گزاره های فقهی و اخلاقی پرداخته و با کاوشی تحلیلی، به این نتیجه رسیده است که در کشف معارف ناظر به واقع، از جمله معارف اخلاقی، جعل حجیت و اعتبار تعبدی دلیل، معنای روشنی ندارد؛ بلکه ملاک اعتبار این گزاره ها درجه واقع نمایی آن هاست. به بیان دیگر، اعتبار این معرفت ها را نباید و نمی توان بر محور وجود و عدم (صفر و یک) تلقی کرد؛ بلکه این اعتبار، درجاتی قابل محاسبه دارد و در شرایطی که برای واقع نمایی یقینی یک قضیه، توجیه کافی وجود ندارد، درجه غیریقینی معینی از معرفت قابل توجیه است. خبر واحد حاکی از واقع، معرفت می آورد و درجه ای از واقع نمایی دارد که البته تام و یقینی نیست؛ اما ممکن است بر هر معرفت دیگری در عرض خود، ترجیح داشته باشد؛ و به همین دلیل، حجت است و باور به آن، معقول و منطقی است. در این جا هرچه قرائن و شواهد بیشتری به نفع آن جمع آوری کنیم، آن را معقول تر ساخته ایم و ترجیح آن را موجه تر و منطقی تر کرده ایم. این قرائن و شواهد ممکن است قرائن عقلی، عقلایی، نقلی، تاریخی، جغرافیایی، تجربی، عرفی و غیر این ها باشد.کلید واژگان: اخلاق دینی, حکم فقهی, حکم اخلاقی, حجیت خبر واحد, واقع نمایی خبر واحدThe debate over the meaning of the religious ethical statements is based on the validity of the narrative reasons in Islamic ethics; that is, before addressing it, the question must be answered is that whether these reasons are substantially justified in proving ethical propositions or not? Undoubtedly, the Holy Qur'an, the widely transmitted hadiths and unique traditions with evidences are justified. The present study deals with the authority of unique moral Hadiths and the difference in the meaning of authority in jurisprudential and ethical propositions. Then, by using the analytical research, it is concluded that there is no clear meaning in the knowledges referring to reality, including ethical knowledge, giving authority and validating religious reasons. Rather, the criterion of the validity of these propositions lies in the degree of their realism. In other words, the validity of these knowledges cannot and should not be based on existence and non-existence (zero and one); rather the validity has calculable degrees, and in conditions where there is insufficient justification for the certainty of a theorem, a particular uncertain degree is justifiable. The unique Hadith relating reality gives us knowledge, and has a degree of realism, which is not absolute, but it may be preferred over any other knowledge within itself, and is therefore justified and its belief is reasonable. Whatever more evidences we collect here, we make it more rational and justified. These evidences may be rational, reasonable, narrative, historical, geographical, empirical, customary, and so on.Keywords: religious ethics, Jurisprudence's injunction, Ethical Judgment, validity of unique hadiths, the degree of validity of unique hadiths
-
هدف این مقاله، بررسی پاسخ به این سوال است که آیا اخلاق دینی وجود دارد، یا خیر؟ برای پاسخ به آن، سوال به چهار نحو معنا شده و سپس به هر یک جداگانه پاسخ داده شده است: اول اینکه، آیا اخلاق دینی وجود دارد؛ یعنی آیا بخشی از دین مربوط به اخلاق است، تا آن را اخلاق دینی بنامند؟ دوم اینکه، آیا اخلاق دینی به معنای نظام اخلاقی وجود دارد؟ سوم اینکه، آیا نظریاتی اخلاقی وجود دارد که از طرف متدینان به دین نسبت داده شده باشد، تا بتوان آن را اخلاق دینی نامید؟ چهارم اینکه، آیا اخلاق وابسته به دین است و اخلاق سکولار معنا ندارد؟ معانی چهارگانه فوق، که به صورت چهار سوال مجزا مطرح شده در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته اند. پاسخ سه سوال اول مثبت، و پاسخ سوال آخر منفی است. روش اصلی پژوهش، فلسفی می باشد، اما بسته به مورد، گاهی از روش نقلی نیز استفاده شده است.کلید واژگان: اخلاق دینی, قواعد اخلاقی دینی, نظام اخلاقی دینی, وابستگی اخلاق به دین, اخلاق سکولارThe purpose of this paper is to study whether religious morality exists or not. To address this issue, the question is stated in four meanings, and then each meaning is dealt with separately: First, is there religious morality? That is, is a part of religion related to morality so it can be called religious morality? Second, is there religious morality that means moral system? Third, are there any moral theories to be attributed to religion by the believers, so that it can be called religious morality? Fourth, is morality dependent on religion and does secular ethics make any sense? This paper studies the above four meanings, which are presented in four separate questions. The answer to the first three questions is positive, and the answer to the last question is negative. The main research method of is philosophical, but, depending on the case, sometimes a narrative method is also used.Keywords: religious ethics, religious- ethical rules, religious- ethical system, dependence of ethics on religion, Secular Ethics
-
پیروان نظریه امر الهی، اخلاق را به طور کامل وابسته به دین دانسته و ورای امر و نهی الهی، معنا و واقعیتی برای آن قایل نیستند. در مقابل، پیروان اخلاق سکولار، اخلاق را مقدم بر دین و حاکم بر آن می دانند و دست کم برای ارزش های اخلاقی معنا و واقعیتی مستقل قایل اند. در این میان برخی از نظریه پردازان اندیشه اسلامی نیز، علی رغم انکار نظریه امر الهی، به اخلاق دینی قایل بوده و دین را مشتمل بر اخلاق می دانند. نظریه مختار آن است که اخلاق عین دین و دین عین اخلاق است و با وجود نادرستی نظریه امر الهی، قرایتی از اخلاق دینی وجود دارد که در تمام وجوه معناشناختی، هستی شناختی، معرفت شناختی و روان شناختی برتر از اخلاق سکولار است.کلید واژگان: اخلاق, دین, سکولاریسم, اخلاق دینی, اخلاق سکولارThe followers of the divine command theory regard ethics as completely dependent on religion and do not regard a meaning and reality for it beyond the divine command and countermand. On the other hand, the followers of secular ethics view ethics as prior and superior to religion, and at least consider moral values as an independent meaning and reality. In the meantime, some theorists of Islamic thought, despite the rejection of the theory of the divine command, believe in religious ethics and deem religion consisting of ethics. The chosen theory is that ethics is the same as religion and religion is the same as ethics, and despite the inaccuracy of divine command theory, there is a reading of religious ethics that is superior to secular ethics in all semantic, ontological, epistemological, and psychological aspects.Keywords: ethics, religion, secularism, religious ethics, secular ethics
-
پژوهش نامه اخلاق، پیاپی 43 (بهار 1398)، صص 55 -70
نظریه پردازان «امر الهی» سعی کرده اند روش هایی را برای دستیابی به اراده الهی که گویای حقایق اخلاقی است، معرفی کنند. رجوع به وحی، عقل و طبیعت اشیاء، هرکدام راهکار هایی است که توسط نظریه پردازان این دیدگاه ارائه شده است. چارلز تالیافرو دراین راستا نظریه ناظر آرمانی را کارآمد و کاملا مغتنم می داند. وی ارتباط وثیقی را بین این دیدگاه و نظریه امر الهی برقرار کرده است. او با استفاده از این نظریه سعی کرده، جایگاه نگاه خدا در اخلاق را نشان داده و روشی نوین در دستیابی به اوامر اخلاقی به دست دهد. تالیا فرو معتقد است نظریه ناظر آرمانی، تنها می تواند نگاه خدا را بر اساس باور دسته ای از خداباوران که معتقدند خدای متعال در امر و نهی خود مقید به هیچ ارزش و الزام اخلاقی مستقل نیست، توجیه کند. اما برخلاف نظر تالیافرو، روش معرفت اخلاقی این نظریه به جهت نامعقول و ناکارآمد بودن نمی تواند برای هیچ یک از خداباوران مفید و مغتنم واقع شود.
کلید واژگان: امر الهی, ناظر آرمانی, معرفت اخلاقی, اخلاق دینی, تامل اخلاقیTheorists of “divine command” have strived to introduce methods for accomplishing the divine will that states ethical facts. Referring to revelation, intellect, nature of objects are among the approaches presented by those theorists. In this respect, Charles Taliaferro designates the ideal observer theory as effective and completely valuable. He established a solid relationship between the ideal observer theory and the divine command theory. Having employed this theory, he endeavored to show the role of God’s stance in ethics, and bring out new methods for the purpose of achieving moral decrees. Taliaferro holds that the ideal observer theory can only justify God’s stance based on some of the atheists who believe that God the Exalted is not committed to any independent moral necessity and value in His enjoining and forbidding. However, unlike Taliaferro’s view, the methodology of ethical knowledge of this theory cannot be considered useful and valuable for any atheist due to its being irrational and ineffective.
Keywords: Divine command, ideal observer, moral knowledge, religious ethics, ethical consideration -
پژوهش نامه اخلاق، پیاپی 40 (تابستان 1397)، صص 89 -106زندگی انسان در جهان مادی در عین خوشی ها و لذت ها همواره دستخوش رنج ها و سختی هایی است که برای برون رفت از آن ها باید با اتکاء به منابعی تقویت کننده به گونه ای موثر به مقابله با آن ها پرداخت. مقابله را می توان فرایندی پیوسته در حال تغییر دانست که با برطرف ساختن نیازهای موقعیتی یا شخصی در حفظ یا تحول این نظام های معناده از نقشی درخورتوجه برخوردار است. بر این اساس، در مقابله دینی که هر رویدادی در پرتو امر قدسی و ایمان به آن تفسیر می شود، فرد دین دار به انواعی از مقابله های شناختی، عاطفی و رفتاری متوسل می شود و «سبکی از زندگی» را رقم می زند که از آن به «زندگی مومنانه» یا «حیات طیبه» تعبیر می شود. ایمان مومنان با ایجاد پایداری در قبال رویدادهای تلخ، حلم در تعامل با دیگران و خویشتن داری در رویارویی با ناملایمات، پرده ای از زندگی دین دارانه را به نمایش می گذارد. با این تصویر از ایمان، می توان جوهر «مقابله ایمانی در اسلام» را پرورش «روحیه استقامت و سرسختی» یا به تعبیر روان شناختی «سخت رویی» دانست. بدین ترتیب، سخت رویی مومنانه، مجموعه ای از ویژگی های شخصیتی و نیز رویکردهای دین دارانه است که به عنوان یک «منبع مقاومت» درپی ایمان و التزام به راهبردهای ایمانی در شخص حاصل می شود. مقاله حاضر درصدد تبیین انواع مقابله اخلاق دینی و مدل مقابله ایمانی تحولی برگرفته از آموزه های اخلاقی قرآن است.کلید واژگان: مقابله, مقابله دینی - اخلاقی, اخلاق دینی, مقابله ایمانی تحولی, سخت رویی, صبر, حلم, رضاHuman life in this world, in addition to its joys and pleasures, is accompanied with Pains and Vicissitudes and, relying on some powerful spiritual sources, one may oppose and be released from them. The opposition may be known as a progressive and changing process that satisfying temporal or individual needs in keeping or developing such meaningful systems, is of an important role. On this basis, in religious opposition in which each event is commented in the shadow of a sacred being and belief in it, a religious man resorts to some kinds of mental, emotional and functional opposition and takes such style of life called faithful life or pure life. One`s strong belief, causing power against vicissitudes, patience to others and against pains and difficulties, exhibits a religious life. With this image, one may regard breeding powerful spirit as the essence of faithful opposition in Islam. As understood, the faith-based strength lies in a set of individual properties and religious approaches is followed by human faith and obedience to faith-based strategies. The paper may be regarded as an attempt for explaining all types of religious and ethical opposition extracted fromQuranic ethical teachings.Keywords: Opposition, An Ethico-Religious Opposition, Islamic ethics, Faith-Change Model of Opposition, Patience, meekness, Reza
-
دیدگاه اخلاقی آقای مطهری حاصل تفسیر خاصی است که ایشان از متون دینی مرتبط با اخلاق دارد و نظریه بزرگواری روح را می توان مفهوم محوری این دیدگاه دانست. بر اساس این تفسیر توصیه های اخلاقی در آیات و احادیث نه با محوریت وعده بهشت یا وعید دوزخ، بلکه بیش از هرچیز حول محور کرامت و عزت نفس شکل گرفته است. ایشان میان بزرگی و بزرگواری روح تمایز قائل می شود و دستیابی به هر یک را در گرو داشتن همت بلند، تلاش بسیار و تحمل سختی ها می داند. روح هایی که در مسیرهای مختلف از قبیل علم خواهی، ثروت اندوزی و جاه طلبی، همت بلندی دارند و هرگز از کوشش باز نمی ایستند، روح های بزرگ اند و روح هایی که این همت بلند را در مسیر فضائل اخلاقی دارند و روح خود را چنان بزرگ می دارند که از ایشان، جز کار نیک صادر نمی شود و بدی ها را موجب دنائت و پستی می دانند، روح های بزرگوارند. از نظر ایشان همه فضائل اخلاقی مطرح در آیات واحادیث را می توان به بزرگواری روح تحویل کرد و همه رذائل مطرح شده را می توان به پستی و دنائت روح برگرداند. هدف دراین مقاله تامل در فهم و تفسیر دینی آقای مطهری از اخلاق و تلاش در جهت ارائه تصویری نظام مند از آن است.کلید واژگان: اخلاق دینی, بزرگواری روح, همت بلند, تربیت, اخلاق, کمالات انسانیMotahhari's religious view is originated from his special interpretation of religious texts related to ethics and the theory of dignity of soul can be regarded as the central concept of this view. According to this interpretation the axis of ethical advises in Quran verses and hadiths is the dignity of soul more than promising paradise or hill. He distinguishes the greatness of soul from its dignity. He says that to achieve each one of them it is necessary to try hard and to suffer intensities. The great souls are those who have lofty aim and continued effort in the way of getting knowledge or welfare or ambition. And the dignified souls are those who have the lofty aim in the realm of virtues and who dignify their souls to the extent that only the good acts are done by them and the bad acts are regarded as something produced by the lowness of soul. In his view, all virtues mentioned in Quran verses and hadiths can be reduced to the dignity of soul and all evils mentioned there can be reduced to the lowness of soul. This article is a meditation in Motahhari's understanding of ethics and it tries to present a systematic picture of it.Keywords: religious ethics, dignity of soul, lofty aim, pedagogy, ethics, human virtues
-
زمینهگرایش به هنجار های اخلاقی به ویژه در دانشجویان نشان گر هدف و نیت افراد در عمل به اصول اخلاقی است که نتیجه و شیوه رفتاری را نیز مشخص می کند، لذا پژوهش حاضر بر آن است تا با بررسی نظریه های مکاتب اخلاقی به میزان گرایش دانشجویان دانشگاه های آزاد اسلامی استان لرستان به نظریه های اخلاقی وظیفه گرایی، عاطفه گرایی، دینی (نظریه امر الهی)، فضیلت گرایی و منفعت گرایی بپردازد.روشروش تحقیق به صورت توصیفی و از نوع زمینه یابی است. جامعه آماری این پژوهش شامل دانشجویان دانشگاه های آزاد اسلامی استان لرستان می باشد که برابر با 30000 دانشجو بودند. حجم نمونه مناسب، با استفاده از روش نمونه گیری کوکران، برابر 400 نفر بودند که به شیوه داوطلبانه و در دسترس از بین واحد های دانشگاهی دانشگاه آزاد استان لرستان انتخاب شدند. ابزار سنجش، پرسشنامه محقق ساخته ای برای ارزیابی گرایش های اخلاقی مذکور بود. داده های حاصل با استفاده از آمار توصیفی و نرم افزار SPSS v. 21 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته هانتایج نشان داد که، میزان گرایش به هنجار های اخلاقی در جوانان، به ترتیب عبارت اند از: هنجار های دینی (با میانگین 82/33)، هنجار های اخلاقی منفعت گرایی (با میانگین 64/31)، هنجار های اخلاقی فضیلت گرا (با میانگین 21/29)، هنجار های عاطفه گرا (با میانگین 36/24) و در نهایت هنجار های اخلاقی وظیفه گرا (با میانگین 24/16).نتیجه گیرینتایج حاصل بیانگر گرایش بسیار زیاد به هنجار های اخلاقی است. فطرت خداجوی و اخلاق پسند انسانی، نشان دهنده آن است که افراد در دوره سنی نوجوانی و جوانی، که در روانشناسی معادل هویت یابی محسوب می شود، به سمت موضوعات اخلاقی و رعایت اخلاقیات در گرایش های مختلف سوق پیدا کنند.کلید واژگان: اخلاق, وظیفه گرایی, فضیلت گرایی, اخلاق دینیBackgroundTendency to moral norms, especially in students, indicates the purpose and intent of the act to ethical principles and shows the results of behavior. The present study aims to evaluate the student's tendency to moral oriented task.MethodThis is a descriptive- correlation study. The population includes all students of Islamic Azad University of Lorestan. By Cochran sampling, 400 students were selected as a sample group. Data were collected by research made questionnaire. Data were analyzed by SPSS 21.ResultsThe results showed that the tendency to moral norms in young people are as followed: religious norms (average 82/33), benefit-oriented ethical norms (average 64/31), virtue-oriented ethical norms (mean 21/29), emotion-oriented norms (average 36/24) and the task-oriented ethical norms (average 24/16).ConclusionThe results has shown great tendency to moral norms. Pious nature and ethics of human-friendly show that people in the age of adolescence and youth, which is the psychological equivalent identification, and adhere to the ethical issues of morality in different trends are headed.Keywords: Ethics, Task, oriented, Liberal virtue, Religious ethics
-
نوشتار حاضر مسئله غایتمندی و نتیجه گرایی اخلاقی را می کاود. به نظر برخی متفکران، این نگاه مستلزم سلب عنوان اخلاقی از فعل شده است و لذا معتقدند در صورتی فعل، عنوان اخلاقی پیدا میکند که فارغ از نتیجه و غایت آن صرفا به عنوان یک وظیفه انجام شود. اما به نظر نگارنده، نگاه نتیجه گرایانه به انجام فعل اخلاقی، مستلزم سلب عنوان اخلاقی از آن نخواهد شد و از طرفی مشوق و محرک انجام فعل اخلاقی می شود. در نگاه اسلامی وجود چنین مشوق هایی نه تنها منعی ندارد، بلکه مورد تاکید و سفارش هم میباشد.کلید واژگان: دین, اخلاق, اخلاق دینی, غایت, غایت گرایی, سودگراییThe present writing researches ethical finality. Some scholars believe this view necessitates the negation of the ethical title of the action and thus believe an act is ethical when it is merely done as a duty, regardless of its conclusion and goal. But I believe having a conclusion oriented view to the performance of an ethical action does not necessitate the negation of its ethical title and on the other hand, it is an encouragement and motivation for the performance of the ethical action. Not only these encouragements, according to the Islamic view, has no obligation, it is rather emphasized and recommended.Keywords: Religion, Ethics, Religious ethics, Goal, Finality, conclusion oriented, Utilitarianism
- نتایج بر اساس تاریخ انتشار مرتب شده‌اند.
- کلیدواژه مورد نظر شما تنها در فیلد کلیدواژگان مقالات جستجو شده‌است. به منظور حذف نتایج غیر مرتبط، جستجو تنها در مقالات مجلاتی انجام شده که با مجله ماخذ هم موضوع هستند.
- در صورتی که می‌خواهید جستجو را در همه موضوعات و با شرایط دیگر تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مجلات مراجعه کنید.
©2000-2025 magiran.com All Rights Reserved.