به جمع مشترکان مگیران بپیوندید!

تنها با پرداخت 70 هزارتومان حق اشتراک سالانه به متن مقالات دسترسی داشته باشید و 100 مقاله را بدون هزینه دیگری دریافت کنید.

برای پرداخت حق اشتراک اگر عضو هستید وارد شوید در غیر این صورت حساب کاربری جدید ایجاد کنید

عضویت

جستجوی مقالات مرتبط با کلیدواژه "بنای عقلا" در نشریات گروه "علوم انسانی"

  • مهدی منتظرقائم*

    «همراهی، سکوت یا مدارای شارع با سیره های عقلا»، موضع گیری شارع نسبت به سیره های عقلا در باب معاملات را شرح می دهد. شارع با این سیره ها مقابله نمی کند؛ با آن ها همراهی می کند، در برابر آن ها سکوت یا با آن ها مدارا می کند. بنا بر نظر سوم یعنی مدارای شارع با سیره عقلا، بعضی از آیات و روایات اقتضای ردع برخی از سیره های مستحدث دارند، ولی برای ردع آن ها موانعی موجود است. مقابله شارع با سیره ها موجب تضعیف دین و شریعت شده، به ضرر مردم است، زندگی بسیاری از ایشان را در مضیقه قرار می دهد و موجب تفویت مصالح و منافع جامعه است. در فقه رایج، سیره های مستحدث از این منظر بررسی نشده اند؛ ازاین روی، کاوش آن بسیار ضروری و دارای نتایج موثر است. این پژوهش بنیادین، با روش توصیفی تحلیلی به این نتیجه رسیده است که حتی با پذیرش مخالفت اولی شارع مقدس اسلام با سیره های مستحدث، می توان گفت این سیره ها با استناد به ادله احکام ثانوی - به عنوان ادله سلبی - برای فقه معتبراند؛ و عمومات و اطلاقات شریعت را به گونه ای محدود و مضیق می کنند که هیچ حکم مخالف سیره به شارع نسبت داده نشود. در مقام اجراء نیز با تقدیم اهم، هیچ حکم شرعی مخالف سیره لباس قانون به خود نمی پوشد، وانگهی به موقع اجراء نیز گذارده نمی شود. سیره های عقلا در مقام استنباط، بر احکام اولی شرعی حاکم اند یا در مقام اجرا بر آن ها تقدم دارند.

    کلید واژگان: سیره عقلا, بنای عقلا, سیره های مستحدث, حجیت سیره
    Mahdi Montazerqaem *
    Introduction

    This paper addresses the nuanced relationship between Islamic jurisprudence (Fiqh) and the evolving conduct of society, specifically within the context of the wise (ʿuqalāʾ). The debate over the origin of moral values—whether they are inherently recognized by reason, divinely assigned, or conventionally accepted by society—has long occupied the attention of Islamic scholars, particularly within the Imamiyyah (Shia) tradition. This paper explores the Legislator's stance toward the conduct of the wise, focusing on how these conducts interact with the principles of Sharia, particularly in the realm of transactions.
         The three primary perspectives on the origin of moral values in Islam are Ash'arism, Mu'tazilism, and a particular viewpoint within the Shia (Imamiyyah). Each of these schools of thought offers a distinct interpretation of the relationship between divine command and human reason in determining the moral value of actions. This paper, however, zeroes in on the third perspective within the Imamiyyah tradition, which posits that the moral value of actions like justice and injustice is recognized by the wise and is a product of societal conventions rather than an inherent or divinely assigned characteristic.
         The primary aim of this paper is to examine the Legislator's (Allah's) stance on the conduct of the wise in a contemporary context, especially as modern conduct have developed in ways that sometimes conflict with traditional Islamic legal teachings. By exploring the concepts of accompaniment, silence, or tolerance by the Legislator, the paper seeks to clarify how Islamic law can remain relevant and just in the face of evolving societal norms and conduct.
         The implications of this discussion are profound, particularly in light of the challenges posed by modernity and the globalized world. The paper delves into the ways in which Islamic jurisprudence can accommodate or resist these changes without undermining the fundamental principles of Sharia. This exploration is crucial for contemporary Islamic scholars, who must navigate the tension between upholding traditional legal teachings and addressing the practical needs of a modern Muslim society.

    Research Question

    The central research question of this paper is: How does the Legislator's stance—whether of accompaniment, silence, or tolerance—toward the conduct of the wise impact the application of Sharia in the context of modern societal practices, particularly in the domain of transactions?
         This question is pivotal because it addresses the broader issue of how Islamic law interacts with evolving societal norms. As conduct change and develop over time, they often present challenges to established legal and religious frameworks. The research seeks to determine whether the Legislator's stance toward these conducts allows for flexibility within Sharia or whether it necessitates a more rigid adherence to traditional interpretations, even at the cost of causing harm, hardship, or corruption within society.

    Research Hypothesis

    The hypothesis of the research is that the Legislator's opposition to the conduct of the wise weakens the efficacy and relevance of Sharia, imposes unnecessary hardships on the Muslim community, and undermines societal interests. Conversely, by accompanying, remaining silent, or showing tolerance toward these conducts, the Legislator preserves the integrity of Islamic law while ensuring that it remains aligned with the practical needs and moral intuitions of society.
         This hypothesis challenges the traditional notion that Islamic law is static and unchanging. Instead, it suggests that the Legislator's approach to conduct is dynamic and context-dependent, allowing for a more flexible application of Sharia that can accommodate the changing moral landscape of society. The hypothesis also implies that a rigid, unyielding application of Sharia that ignores the conduct of the wise may lead to outcomes that are contrary to the objectives of Islamic law, such as justice, mercy, and the prevention of harm.

    Methodology & Framework, if Applicable

    The research is conducted using a doctrinal approach, which involves a detailed analysis of primary and secondary Islamic legal sources, including the Quran, Hadith, and the writings of classical and contemporary jurists. This approach is supplemented by a critical examination of the conduct of the wise and their evolution over time, particularly in response to changing social, economic, and political conditions.
         The framework for this analysis is built around three key concepts: accompaniment, silence, and tolerance. Each of these concepts represents a different way in which the Legislator might interact with the conduct of the wise:     Accompaniment refers to instances where the Legislator actively endorses and supports a particular custom, aligning it with the primary teachings of Sharia.
         Silence refers to cases where the Legislator neither endorses nor opposes a custom, thereby allowing it to persist without explicit approval or rejection.
         Tolerance refers to situations where the Legislator does not agree with a custom but refrains from opposing it due to the potential harm, hardship, or corruption that might result from such opposition.
         The research also employs a comparative analysis to explore how these concepts have been applied in different historical and geographical contexts. This includes examining the ways in which Islamic jurists have historically dealt with conduct that conflicted with Sharia, as well as how contemporary jurists are addressing similar issues in the modern world. By doing so, the research seeks to identify patterns and principles that can guide the application of Sharia in relation to the conduct of the wise in today's society.
         The paper's approach is both analytical and normative, aiming not only to describe how Islamic law has historically interacted with societal conduct but also to offer normative guidelines for how it should do so in the future.

    Results & Discussion

    The exploration of the Islamic legislator's stance towards the conduct of the wise (Sīrah al-ʿUqalāʾ) reveals significant implications for contemporary Islamic jurisprudence. The results of this research indicate that Islamic legal rulings are not inherently opposed to the conduct of the wise, but rather, they are flexible and responsive to societal changes through a process of alignment, silence, or tolerance. The key findings can be summarized as follows:     Alignment with Conduct: The research confirms that in many instances, the Legislator aligns with the conduct of the wise, particularly those that resonate with the fundamental principles and objectives of Sharia. This alignment suggests that Islamic law is not static but can evolve to accommodate societal changes, provided these changes do not conflict with the core values of Islam. This perspective supports the idea conduct promote justice, fairness, and social welfare are likely to be endorsed by the Legislator.
         Silence toward New Conduct: Another significant finding is the Legislator's silence in response to new conduct. This silence does not imply indifference but rather a deliberate choice to allow this conduct to persist without direct interference. The silence of the Legislator can be interpreted as a form of tacit approval, particularly in cases where the new conduct do not directly contradict Islamic principles but rather exist in areas not explicitly addressed by primary legal evidence. This finding emphasizes the importance of considering silence as a form of legal reasoning within Islamic jurisprudence.
         Tolerance of Conflicting Conduct: The most complex and perhaps controversial finding is the Legislator's tolerance toward conduct that, on the surface, appear to contradict primary religious evidence. This tolerance is understood through the concept of secondary legal evidence, which can validate conduct by acting as negative evidence that nullifies conflicting rulings. The research shows that the Legislator’s tolerance is a pragmatic approach to prevent harm, hardship, or societal disruption, which could result from rigidly applying primary legal rulings without consideration of the conduct of the wise. This tolerance underscores the adaptability and resilience of Islamic law in the face of changing societal norms.
         Role of Secondary Legal Evidence: The discussion highlights the critical role of secondary legal evidence in reconciling apparent conflicts between Islamic law and societal conduct. Secondary evidence serves as a means to prioritize the objectives of Sharia, such as preventing harm and promoting societal welfare, over strict adherence to primary rulings that may not be applicable in modern contexts. This finding suggests that secondary legal evidence can limit or even override primary evidence when it comes to conduct that have gained widespread acceptance among the wise.
         Practical Application: In practice, the research concludes that Islamic legal rulings must be interpreted and applied in a manner that considers the conduct of the wise as a significant factor. This approach ensures that the law remains relevant and effective in addressing contemporary issues. The discussion emphasizes that any ruling that conflicts with established conduct of the wise is likely to be viewed as inconsistent with the Legislator's intent and, therefore, should not be enforced. This pragmatic approach to Islamic law highlights the need for jurists to be attuned to societal changes and to interpret Sharia in a way that aligns with the evolving moral and social landscape.
         Jurists’ Role in Shaping Conduct: Finally, the research touches on the proactive role that religious scholars and jurists can play in gradually shaping the conduct of the wise to better align with the principles and objectives of Sharia. This finding points to a dynamic interaction between Islamic law and society, where scholars are not merely passive observers but active participants in guiding societal norms in a direction that reflects Islamic values.

    Conclusion

    The conclusion of this research underscores the flexibility and adaptability of Islamic law in relation to the conduct of the wise. The analysis reveals that the Islamic Legislator does not inherently oppose societal conduct but instead adopts a nuanced approach that includes alignment, silence, or tolerance depending on the nature of the custom and its impact on society.
         The key conclusion is that no Islamic legal ruling should be enacted or enforced if it directly contradicts the established conduct of the wise, particularly when such conduct is supported by secondary legal evidence. This perspective suggests that the conduct of the wise play a crucial role in shaping the practical application of Sharia, serving as a form of negative evidence that can nullify conflicting primary rulings. As a result, the Legislator’s tolerance toward such conduct can be seen as a means of safeguarding the religion and the community from harm, hardship, and social disruption.
         Moreover, the research concludes that religious scholars and jurists must recognize the importance of conduct in the legal framework and work to harmonize Islamic law with societal practices. This does not mean compromising on core Islamic principles but rather ensuring that the application of these principles is contextually relevant and socially just. The research advocates for a jurisprudence that is both rooted in traditional Islamic teachings and responsive to the needs of contemporary society.
         In conclusion, the paper asserts that the flexibility inherent in Islamic jurisprudence allows it to remain a living tradition that can effectively address the challenges posed by modernity. The conduct of the wise are not merely to be tolerated; they are to be understood as integral to the continued relevance and applicability of Sharia in the modern world. By prioritizing the objectives of Sharia—such as justice, mercy, and the prevention of harm—over rigid adherence to primary legal rulings, Islamic law can continue to serve as a source of guidance and wisdom for Muslim communities across the globe.

    Keywords: Conduct Of The Wise, Foundations, Practices Of The Wise, New Conduct, Binding Nature Of Conduct Of The Wise
  • حجت الله فتحی*

    مقاله حاضر حجیت اقرار ازمنظر قرآن کریم را بررسی کرده است و درصدد پاسخ به این پرسش است که آیا حجیت اقرار از آیات قرآن کریم قابل استفاده است یا خیر؟ درصورت اثبات حجیت اقرار با قرآن، چه تاثیری در فقه دارد؟ به نظر برخی فقها آیات قرآن کریم بر حجیت اقرار دلالتی ندارد و برخی دیگر معتقدند در آیات متعدد به موضوع اقرار پرداخته شده است و دلالت آیات قرآن بر حجیت اقرار، تام است. در پژوهش حاضر با مطالعه آیات مرتبط و دسته بندی آیات دال بر حجیت اقرار به هفت گروه و بررسی استدلال های طرفین و با رجوع به منابع متعدد فقهی و تفسیری این نتیجه حاصل شده است که حجیت اقرار از آیات قرآن کریم قابل استفاده می باشد. درصورت اثبات حجیت اقرار با آیات قرآن، می توان از اطلاقات آیات استفاده کرد، درحالی که اگر دلیل اثبات، بنای عقلا باشد، به عنوان یک دلیل لبی قابل اطلاق گیری نخواهد بود و ثمره دوم اینکه اگر دلیل اثباتی اقرار بنای عقلا باشد، بنای عقلا در حجیت اقرار ممکن است در ادوار زمانی گوناگون متفاوت شود و با این تغییرات، قلمرو حجیت اقرار نیز متفاوت می شود. مقاله حاضر در استناد به برخی آیات و دسته بندی آیات دال بر حجیت اقرار، همچنین در نحوه استدلال به آیات و نیز در نقد آرای مخالف، دارای نوآوری می باشد. روش تحقیق ازجهت جمع آوری مطالب، کتابخانه ای و ازنظر محتوا توصیفی و تحلیلی است.

    کلید واژگان: حجیت, اقرار, اعتراف, بنای عقلا

    This article examines the validity of confession from the perspective of the Holy Quran and seeks to answer the question of whether the validity of confession can be derived from the Quranic verses. If the validity of confession is proven through the Quran, what impact does it have on jurisprudence? Some jurists believe that the Quranic verses do not indicate the validity of confession, while others believe that numerous verses address confession, and the Quran's indication of the validity of confession is complete. In this study, by examining relevant verses, categorizing verses that indicate the validity of confession into seven groups, and reviewing the arguments of both sides, and by referring to multiple jurisprudential and interpretative sources, it is concluded that the validity of confession can be derived from the Holy Quran. If the validity of confession is proven through the Quran, the generality of the verses can be used, whereas if the proof is based on the consensus of rational individuals (bana al-uqala), as a rational-based argument, it (as a non-verbal proof) cannot be applied universally. The second outcome is that if the proof of confession is based on the consensus of rational individuals, it may vary over time, and with these changes, the scope of the validity of confession may also change. This article innovatively categorizes verses that indicate the validity of confession, explains how to argue with verses, and critiques opposing views. The research method is library-based in terms of data collection and descriptive-analytical in content

    Keywords: Validity, Confession, Admission, Consensus Of Rational Individuals
  • سید ابوالقاسم حسینی زیدی*، محمدمهدی لطیفی سیدآبادی
    با توجه به پیشرفت فناوری و ظهور روش های نوین دادوستد برای رفاه هر چه بیشتر بشر، پذیرش و عدم پذیرش نظریه اجتماع و افتراق معنوی در خیار مجلس از جمله موضوعاتی است، که نقش به سزایی بر حفظ حقوق مکتسبه افراد در زیست اجتماعی دارد. در گذشته با توجه به شکل روش های کهن معاملاتی استدلال در مسیر موضوعیت داشتن اجتماع و افتراق فیزیکی در خیار مجلس قرار می گرفت، و رفته رفته با پیدایش معاملاتی نظیر عقود تلفنی، اینترنتی و . موضوعیت داشتن ارتباط فکری نیز از سوی برخی از صاحب نظران مطرح شد؛ حال در خصوص از بین رفتن این ارتباط فکری به روش توصیفی - تحلیلی، مطابق آیاتی که دلالت بر اهمیت قصد و اراده طرفین و تاکید بر اصاله اللزوم درعقود دارند، با جمع میان اخبار متعارض و توجیه مستدل روایت متعارض به افتراق معنوی در همراهی بنای عقلاء، همچنین تمسک به قیاس اولویت و حکم عقل، نظر جدیدی تحت عنوان افتراق معنوی در خیار مجلس مبتنی بر ارتباط فکری ثابت می شود، که بنا به اثبات و پذیرش این نظریه در صورت برهم خوردن ارتباط فکری طرفین با وجود اجتماع فیزیکی ایشان، افتراق که غایت از بین رفتن خیار مجلس است، به خاطر موضوعیت نداشتن اجتماع و افتراق فیزیکی، محقق می شود.
    کلید واژگان: افتراق معنوی, اراده, خیار مجلس, بنای عقلا, قصد
    Abolghasem Hosseini *
    Considering the technology advancement and emergence of new trading methods for the greater welfare of humankind, the acceptance and non-acceptance (rejection) of the theory of union and spiritual distinction in meeting-place option (khiyār-i majlis) are among the issues that play a significant role in preserving the acquired rights of individuals in social life. In the past, arguments were placed in the meeting-place option regarding the relevance of union and physical distinction according to the form of the old trading methods, and gradually, with the emergence of transactions such as telephone contracts, internet contracts, etc. the topic of having an intellectual relationship was also raised by some experts. Now, the author uses a descriptive-analytical method regarding the loss of this intellectual relationship to prove a new claim under the title of the spiritual distinction theory in the meeting-place option based on intellectual connection, according to all the verses that indicate the importance of the intention and will of the parties and emphasis on the integrity and necessity of contracts, by reconciliation between conflicting traditions and justified justification of the conflicting narrative to the spiritual distinction in companionship of intellectuals procedure as well as resorting to the analogy of priority and the ruling of wisdom. According to the proof and acceptance of this theory in the event of disruption of the intellectual connection of the parties despite their physical union, the distinction, which is the end of the destruction of the meeting option, is realized due to the lack of objectivity of the physical distinction and union.
    Keywords: Spiritual Distinction, Will, Meeting-Place Option, Intellectuals’ Stipulation, Intention
  • علی اصغر افشاری*، حمید انصاری

    عمده دلیل اصولیان برای حجیت امارات، بنای عقلا است. این دلیل به ضمیمه امضای شارع، دلیل قاطعی بر حجیت امارات محسوب می شود اما این مقاله می کوشد به روش تحلیلی نقش تحسین و تقبیح عقلی نسبت به امارات عقلایی را ریشه یابی کند و با شناسایی مولفه های امارات عقلایی، نظریه حجیت ذاتی امارات عقلایی را، در مقابل دیدگاه حجیت امضایی امارات، مستدل نماید. ملاک حسن و قبحی که این پژوهش بر آن تکیه می کند، ملاک مصلحت و مفسده است. نتیجه پژوهش این است که امارات عقلایی مبتنی بر بایسته های حیات و مصالح عامه که نظام جامعه متوقف بر آن ها است شکل می گیرند و سیره عمومی بر عمل به آن ها مستقر می شود. مصالح عامه و بایسته های حیات جمعی، حد وسطی است که امارات عقلایی را بنائات مبتنی بر تحسین و تقبیح عقلی می شناساند و درنتیجه به حکم عقل، حجیت می یابند؛ حجیت به حکم عقل حجیت ذاتی است، بر خلاف نظام معمول حجیت که در آن، حجیت ذاتی از آن قطع است و سایر امارات حجیت عرضی دارند. نظریه حجیت ذاتی امارات عقلایی، سازه جدیدی از نظام حجیت اصولی به دست می دهد.

    کلید واژگان: حجیت ذاتی, امارات, بنای عقلا, امضای شارع, حسن و قبح
    Ali Asghar Afshari *, Hamid Ansari

    The bases of intellectuals are the main reason that is introduced by Uṣūlī scholars for the validity of the imārāt (indications). This reason, along with the approval of the shāriʻ (lawmaker), is considered decisive proof of the validity of the indications. But, contrary to the theory of the validity of approved indications, can it be said that the validity of the indications is not made by shāriʻ and could not be, as it is not accepted and it is not possible to reject it at all by shāriʻ. Rather, do rational indications have inherent validity? Using the analytical method, this study tries to derive the role of rational taḥsīn (admiration) and taqbīḥ (condemnation) in relation to the rational indications and to substantiate the theory of the inherent validity of the rational indications by identifying its components. The theory that this study relies on as the criterion of ḥusn (good) and qubḥ (evil) is the criterion of expediency and corruption. This study comes to the conclusion that rational indications are formed based on the needs of life and public interests, which the society system depends on, and the public attitude is based on acting on them. Public interests and the needs of social life are the middle ground that recognizes rational indications as structures based on rational admiration and condemnation. As a result, they are valid by virtue of intellect. This ḥujjīyat (validity) is inherent according to virtue of intellect. Unlike the usual system of validity, in which the inherent validity is removed from it, and other indications have ʻaraḍī (accidental) validity, the theory of the inherent validity of rational indications provides a new structure of the uṣūlī validity system.

    Keywords: Inherent Validity, indications, Bases of Intellectuals, Approval of the Lawmaker, good, evil
  • سجاد شهباز قهفرخی*
    بنای عقلا، رفتار یا ذهنیتی عام است که در شرایط و اوضاع و احوال یکسان توسط عقلای عالم صرف نظر از آیین و مسلک فکری ایشان، مورد عمل قرار گرفته است. مفهومی که در دو سده اخیر در بین دانشمندان علم اصول فقه جایگاه ویژه ایی یافته و در مورد حجیت و اقسام آن گفتگوها فراوان است. در بین فقهای طراز اول اختلاف نظرهایی در مورد شناسایی مصداق بنای عقلا مشاهده می شود. شناخت مصادیق این مفهوم را باید سهل ممتنع دانست. این مقاله در پی این است که روش هایی که ممکن است به عنوان روش شناسایی مصداق بنای عقلا مطرح شوند را معرفی و ارزیابی نماید. روش های مختلفی همچون رجوع به قوانین کشورهای دیگر، رجوع به قوانین نمونه و یکنواخت، اصول کلی حقوق و نظر نمایندگان مجلس در این مقاله مورد ارزیابی قرار گرفته اند. رد یا تایید کامل هر یک از این روش ها اشتباه بوده و می توان از برآیند تمامی این روش ها به عنوان راهکاری برای شناسایی مصادیق بنای عقلا استفاده نمود.
    کلید واژگان: بنای عقلا, مصداق شناسی, حکم شرعی, اصول کلی حقوقی, قوانین یکنواخت
    Sajad Shahbaz Ghahfarokhi *
    The Practice of Reasonable Persons is a universal behavior or mentality that, under identical circumstances and conditions, is adopted by erudite minds, regardless of their doctrinal and intellectual inclinations. This concept, which has gained a special status among scholars of the science of jurisprudence in the past two centuries, has sparked numerous discussions regarding its legitimacy and classifications. Among the foremost jurisprudents, discrepancies can be observed regarding the identification of instances of the Practice of Reasonable Persons. Understanding these instances must be considered as an inimitable simple task. This article aims to introduce and evaluate potential methodologies for identifying instances of the Practice of Reasonable Persons. Various approaches, such as referencing foreign legal systems, uniform and model laws, general principles of law, and the opinions of parliamentary representatives, have been scrutinized in this paper. Absolute rejection or endorsement of any one of these methods is a mistake. Instead, one can utilize the culmination of all these methods as a means to identify instances of Wisdom Praxis.
    Keywords: Wisdom Praxis, Instances Analysis, Canonical Ruling, General Principles of Law, Uniform Laws
  • علی اصغر افشاری*، حمید انصاری

    مشهور اصولیان، حجیت بنای عقلا را به عدم ردع شارع منوط دانسته اند. مطالعه دیدگاه های محقق اصفهانی و محمدباقر صدر درباره بنای عقلا نشان می دهد درعین حال که هر دو مانند دیگر اصولیان حجیت بنای عقلا را به عدم ردع وابسته دانسته اند، لیکن مقتضی حجیت بنای عقلا را مبتنی بودن بر عقلانیت معرفی کرده اند. آیا می توان با تحلیل مبتنی بودن بر عقلانیت، به نظریه عدم امکان ردع از بنایات مبتنی بر عقلانیت رسید؟ این جستار می کوشد با به کارگیری روش توصیفی تحلیلی، مفهوم عقلانیت بنایات عقلا را بازنمایی کند و با تکیه بر آن، نظریه عدم امکان ردع از بنایات مبتنی بر عقلانیت را مستدل سازد. شناسایی نظریه عدم امکان ردع از سیره های مبتنی بر عقلانیت به هدف دستیابی به حجیت سیره های متاخر از عصر معصومان (ع) صورت می گیرد، افزون بر اینکه سازواری حقوق اسلامی با عقلانیت زمانه را تسهیل می کند. نتیجه جستار پیش رو این است که بایسته های حیات و مصالح نظامیه، شاخص تعیین کننده عقلانیت سیره است و هر بنایی که مبتنی بر بایسته های حیات و مصالح نظامیه باشد غیرقابل ردع است.

    کلید واژگان: بنای عقلا, حجیت ذاتی, ملاک حسن و قبح
    AliAsghar Afshari *, Hamid Ansari

    The famous ʾUṣūlīs have considered the validity of Banā-yi ʿUqalā (The common performance of the wise) to be subject to the non-repeal of the Sharīʿah. The study of Muḥaqiq Isfahānī and Muḥammad Bāqir Șadr’s views about Banā-yi ʿUqalā shows that both of them, like other ʾUṣūlīs, considered the validity of Banā-yi ʿUqalā to depend on non-repeal; But they have introduced the validity of Banā-yi ʿUqalā as being based on rationality. Is it possible to arrive at the theory of the impossibility of deterring Banāt which are based on rationality by analyzing that they are based on rationality? This essay tries to represent the concept of rationality of Banāʾāt-i ʿUqalā by using a descriptive-analytical method. Based on this framework, the study proves the theory of the impossibility of deterring rationality-based Banāʾāt.The identification of the theory of the impossibility of deterrence from the rationality-based Sīrahs is done with the aim of achieving the validity of the Sīrahs after the era of the Innocents (pbuh), in addition to facilitating the compatibility of Islamic law with the rationality of the time. The research contends that the necessities of life and expediencies of the governing system are the determining factors of the rationality of Sīrah and any Banā which is based on the necessities of life and expediencies of the governing system is irrevocable.

    Keywords: Banā-yi ʿUqalā, intrinsic validity, criterion of Ḥusn, Qubḥ
  • محمدباقر محمدی لایینی *، سید محتبی حسین نژاد

    بدون شک مسیله تغییر جنسیت از مسایل رایج و مبتلابه در جامعه امروزی است. در این تحقیق به بررسی این پدیده نوظهور در فقه و حقوق کیفری پرداخته می شود. با توجه به وجود فروض متعدد، تنها حکم مساله تغییر جنسیت قبل از رخ دادن جرم، آن هم در ابواب حدود، قصاص و دیات مورد بررسی قرار می گیرد. پس از فحص و بررسی ادله، می توان گفت: اگرچه مقتضای اطلاق، عمل به احکام مطابق با حالت پس از تغییر جنسیت است، منتها با توجه به شک در انعقاد موضوع در حالت پس از تغییر جنسیت، تمسک به اطلاق صحیح نیست. همچنین اگرچه ممکن است مقتضای دلیلی چون بنای عقلا، در نظر گرفتن حالت پس از تغییر جنسیت باشد، منتها در ابواب حدود و قصاص، قواعد اختصاصی این ابواب همچون قاعده احتیاط در دماء، بنای حدود بر تخفیفات و قاعده درء به خاطر اهمیت باب حدود و قصاص و خطیر بودن آن و نیز حساسیت ویژه شارع به این ابواب خصوصا زمانی که به خون منتهی می شوند، حاکم بر بنای عقلا بوده و از باب تضییق، موضوع دلیلی چون بنای عقلا را در این ابواب به موارد قطعی مضیق می کند و به تبع آن مقتضای این قواعد اختصاصی، اجرای مجازات اخف و اقل در این مسیله است. این حکومت مطابق با مذاق شریعت در این ابواب است. در باب دیات نیز با توجه به عدم جریان سه قاعده فوق، مقتضای بنای عقلا مد نظر قرار دادن حالت پس از تغییر جنسیت و به تبع آن استنتاج حکم بر اساس آن حالت است. در صورت پافشاری در عدم پذیرش بنای عقلا، مقتضای قاعده اولیه، جریان استصحاب است که به تبع آن حالت قبل از تغییر جنسیت(خلقت اولیه) استصحاب شده و حکم بر اساس آن استنتاج می شود. در تمامی این موارد نمی توان به تبادر و صحت حمل به عنوان علایم حقیقت و پی بردن به مراد تمسک نمود، چرا که در دلالت آنها خدشه است.

    کلید واژگان: تغییر جنسیت, بنای عقلا, قاعده احتیاط در دماء, بنای حدود بر تخفیفات, قاعده درء, تفسیر به نفع متهم
    Mohammad Bagher Mohammadi Laeeni *, Mojtaba Hosseinnezhad

    Undoubtedly, the issue of gender change is one of the common and problematic issues in today's society. This research examines this emerging phenomenon in jurisprudence and criminal law. Due to the existence of many assumptions, the only ruling on the issue of gender change before the crime occurs is examined in the chapters of Hudud, Qisas and Dayat. After examining and examining the evidence, it can be said: Although the application is necessary to follow the rulings in accordance with the state after gender change, but due to the doubt in concluding the matter in the state after gender change, it is not correct to adhere to the application. Also, although it may be necessary for a reason such as rational basis, to consider the state after gender change, but in the chapters of Hudud and Qisas, the specific rules of these chapters such as the rule of caution in temperature, the basis of Hudud on discounts and the rule of Dara due to the importance of the chapter of Hudud and Its retribution and seriousness, as well as the special sensitivity of the Shariah to these chapters, especially when they lead to blood, govern the foundation of rationality, and because of narrowing, it narrows the subject of reason, such as the foundation of rationality, to definite cases in these chapters, and accordingly The requirement of these special rules is the implementation of the least punishment in this matter. This government is in accordance with the taste of Sharia in these chapters. In the matter of diet, considering the non-flow of the above three rules, it is necessary to consider the condition after the change of gender and, accordingly, infer the verdict based on that condition. In case of insisting on not accepting the rational basis, the basic rule is the process of assihab, according to which the state before gender change (primary creation) is assihab and the ruling is deduced based on it. In all of these cases, it is not possible to insist on the signs and correctness of carrying as signs of truth and understanding of the meaning, because there is a flaw in their meaning.

    Keywords: Change of gender, based on reason, rule of caution in temperature, based on limits on discounts, rule of door, interpretation in favor of the accused
  • سجاد شهباز قهفرخی، محمدعلی انصاری پور*

    مهم ترین دلیل بر حجیت ظهور الفاظ و عبارات ادله لفظی، بنای عقلا است؛ اما آیا بنای عقلا در سامان یافتن ظهور برای الفاظ و عبارات نیز موثر است؟ اگر پاسخ مثبت است، چگونه این تاثیرگذاری تحقق پیدا می کند؟ بنای عقلا، گاه به مثابه قرینه لبی متصله به کلام متکلم بوده و در توسعه و تضییق مفهومی کلام موثر خواهد بود و گاهی نیز بر شکل گیری و احراز مقدمات حکمت و به تبع آن بر تحقق اطلاق برای الفاظ و عبارات تاثیر می گذارد. توجه به تفکیک بین عرف و بنای عقلایی حاکم بر زمان صدور دلیل و زمان صدور فتوا نیز امری لازم است. در این مقاله با طرح نمونه هایی از مسایل حقوق قراردادها، این کارکرد از بنای عقلا مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین ایرادات متصور بر حجیت چنین کارکردی از بنای عقلا مطرح و پاسخ داده شده است.

    کلید واژگان: اصاله الاطلاق, اصاله الظهور, بنای عقلا, حجیت, دلیل لفظی
    Sajjad Shahbaz Qahfarrukhi, MohammadAli Ansari Poor *

    The most important reason for the authoritativeness of the apparent meaning of words and phrases of the verbal sources is the intellectuals’ stipulation [basis]. The question is: can this stipulation have an impact on the semantic shifting of words and phrases? If the answer is affirmative, how would it have such an impact? The intellectuals’ stipulation, sometimes as a rational indication, associated with the words and phrases, has an impact on the semantic extension or semantic limitation, and sometimes it has an impact on the construction of premises on the stipulation of which a general meaning for the words and phrases is established. In addition, the distinction between the custom and the intellectuals’ stipulation at the time when the verbal sources are issued and the time when the said sources is used is necessary. By giving some examples of the law of contract, this article introduces this impact of the intellectuals’ basis. In addition, the possible objections to the authoritativeness of this use of the intellectuals’ basis have been raised and answered.

    Keywords: intellectuals’ stipulation, apparent meaning principle, generality of meaning principle, authoritativeness, verbal source
  • سیدرضا میرعظیمی

    هدف از پژوهش حاضر بررسی مستندات اندیشه های فقهی معاصر در باب مالکیت معنوی می باشد. روش تحقیق توصیفی تحلیل و با استفاده از منابع کتابخانه ای می باشد. مباحث، دلایل و مستندات فقهی مشروعیت و اعتبار شرعی مالکیت‌های فکری و حقوق مرتبط به آنها مورد بررسی قرار گرفت. اهم این دلایل شامل؛ بنای عقلا، قرآن و روایات، عرف، حکم عقل و بناء عقلا، قاعده لاضرر، قاعده سلطنت. همچنین مخالفان مالکیت‌های معنوی نیز به دلایل ذیل استناد می‌کنند. این دلایل شامل، عدم اعتبار آن از سوی عقل و عقلا، اموال معنوی جزو سرمایه‌های عمومی است و ناسازگاری مالکیت‌های معنوی با قاعده سلطنت. مالکیت فکری با بنای عقلا مبرهن می‌شود. همچنین با جست و جو و تحقیق در قرآن کریم، می‌توان مواردی را پیدا کرد که مجموع آن‌ها مویداتی هستند در جهت تایید مشروعیت مالکیت‌های معنوی.می‌توان از روایات به عنوان مویداتی بر مشروعیت و اعتبار شرعی حقوق مولفان و پدیدآورندگان استفاده و به آن‌ها استناد کرد و حقوق پدیدآورنده مطلب رعایت شود. از سوی دیگر مفاد قاعده سلطنت این است که اولا سلطنت مالک بر مال خویش حق اوست و هرطور که بخواهد می‌تواند در آن تصرف کند. مگر در مواردی که شارع مقدس منع و نهی نموده باشد.به طور کلی نظر می‌رسد که می‌توان حقوق مولف و به طور کلی حقوق مالکیت‌های فکری و حقوق متعلق به آن را حق شرعی دانست و آن را به عنوان سیره متحدث و بناء عقلا در عصر حاضر تلقی کرد و از طرق مذکور به اثبات مشروعیت و اعتبار شرعی آن پرداخت. چنانکه عرف، از جمله دلایلی است که فقها بر مشروعیت مالکیت معنوی آورده و به آن استناد و استدلال نموده اند.

    کلید واژگان: مالکیت معنوی, بنای عقلا, قرآن و روایات, قاعده لاضرر, قاعده سلطنت
  • ساجده رسولی، حمید عیوضی*، رضا رنجبر
    با توجه به اهمیت بنای عقلا در استنباط احکام شرعی به ویژه در مسایل نو، بررسی آثار فقها در استفاده از بنای عقلا به استفاده بهتر از آن کمک می کند. بررسی آثار فقهی سید حسن بجنوردی و امام خمینی به عنوان فقیهانی موثر در تکامل فقه در اثبات این مسیله درخور و شایسته است. بدین منظور بررسی متون فقهی استدلالی و اصولی ایشان بر اساس روش تحلیل محتوا انجام شده و بیاناتشان موردبررسی قرارگرفته است. نتیجه تحقیق نشان می دهد هر دو فقیه از بنای عقلا استفاده های زیادی کرده اند. ضمن اینکه به حجیت آن بدون نیاز به امضای شارع و تنها با در نظر گرفتن و عنایت به عدم منع و ردع توسط شارع معتقدند و به طور خاص و مستقل از بنای عقلا در استناد به قواعد فقهی معتبر و مهم در استنباط احکام شرعی استفاده نموده اند و با توجه به تاثیر زمان و مکان در مسایل فقهی، بایستی از منبع مهم و کاربردی بنای عقلا در تطبیق فقه با اوضاع و شرایط امروزی در جهت عقلانیت و حل مسایل و مشکلات امروزی بهره برد.
    کلید واژگان: بنای عقلا, ارتکاز عقلا, جایگاه سیره عقلا, سید حسن موسوی بجنوردی, امام خمینی, استنباط احکام شرعی
    Sajedeh Rasouli, Hamid Eivazy *, Reza Ranjbar
    With respect to the significance of the arguments of rationalists in inference of religious instructions, particularly in the case of new issues, a review of the jurists’ works on quality of applying the arguments of rationalists will help its understanding better. A restudy of jurisprudential works of Seyyed Hassan Bojnourdi and Imam Khomeini, as the two jurists with immense influence on perfection of jurisprudence, will be important and worthy in proving the point. To that end, we have reviewed the deductive and doctrinal jurisprudential texts of the two jurists based on content analysis methodology to analyze their claims. Findings of this paper indicate that both jurists have abundantly made use of the arguments of rationalists. In the meantime, both of them believe in its validity with no need to endorsement of the legislator, taking into consideration only lack of prohibition or rejection by the legislator. In particular, they have independently used the arguments of rationalists in invoking valid and important jurisprudential codes in deducing religious instructions. Given the effect of time and space on jurisprudential issues, the important and practical arguments of rationalists can be used for comparing and contrasting jurisprudence with modern-day issues and conditions toward rationality in settling modern-day problems.
    Keywords: Arguments of rationalists, Style of rationalists, status of conduct of the rationalists, Seyed Hassan Moosavi Bojnourdi, Imam Khomeini, deduction of religious instructions
  • حمید انصاری، علی اصغر افشاری*

    بررسی نظرات پیرامون ملاکات تحسین و تقبیح عقلی، دو ملاک عمده به دست می دهد: یکی مصلحت یا مفسده عمومی و دیگری عدل یا ظلم. از طرف دیگر، بنایات عقلایی متاثر از تحسین و تقبیح عقلی شکل می گیرند. با توجه به دو دیدگاه عمده پیرامون ملاک تحسین و تقبیح، سوال این است که تاثیر هر یک از آن دو ملاک بر شکل گیری بنایات عقلایی چیست؟ آیا اصولیان به تاثیر پذیری شکل گیری بنایات عقلایی از هر دو ملاک توجه کرده اند؟ آیا نمونه هایی از بنایات عقلایی متاثر از هر یک از دو ملاک یافت می شود؟ تتبع در کلمات اصولیان نشان می دهد که به نقش تحسین و تقبیح عقلی در شکل گیری بنایات عقلایی توجه داشته اند و از قضا، بر اساس توجه به همین نقش، نظریه عدم امکان ردع طرق عقلاییه مطرح شده است. با این حال، بیشتر توجه اصولیان معطوف به نقش ملاک مصلحت و مفسده عمومی در بنایات عقلایی است. اما بنایات عقلایی بسیاری متاثر از تحسین و تقبیح عقلی به ملاک عدل و ظلم قابل شناسایی است. برخی قواعد حقوق جزا و عرف های حقوق بشر بین الملل در همین طیف قرار می گیرند.

    کلید واژگان: تحسین و تقبیح, بنای عقلا, مصلحت عمومی, عرف بین المللی
    Hamid Ansari, Ali Asqar Afshari *

    The analysis of the standpoints about the criteria of rational approbation and disapprobation gives two major criteria which are "general prudence or depravity" and "justice or oppression". Furthermore, the conducts of the wise are formed based on rational approbation and disapprobation. Considering the two major standpoints about the criterion of approbation and disapprobation, the question at hand is: what is the impact of each criterion on the formation of the conducts of the wise? Have Osuli scholars noticed the impressibility of the formation of the conducts of the wise from both of the criteria? Is there any sample of the conducts of the wise impressible from each of the criteria? Research in the sayings of Osuli scholars shows that they have paid attention to the role of rational approbation and disapprobation in the formation of the conducts of the wise and because of this attention, the theory of "the impossibility of the rejection of the conducts of the wise" is proposed. Nevertheless, most of Osuli scholars' attention is directed towards the role of the general prudence or depravity in the formation of the conducts of the wise. But there are many examples of the conducts of the wise that are impressible from rational approbation and disapprobation that is based on justice and oppression. Some of the rules of the penal codes and international human rights customs fall into this category.

    Keywords: approbation, disapprobation, conducts of the wise, general prudence, international custom
  • عابدین مومنی، جمشید معصومی، مهرداد جمشیدیان*

    در دین اسلام امنیت و نظم در جامعه، پایه و اساس تشکیل و استمرار یک نظام اجتماعی محسوب می شود و این مهم را می توان در اندیشه بزرگان دین یافت. نظام در مفاهیم و مراتب گوناگونی مثل سامان داشتن زندگی اجتماعی، کیان کشور، حکومت، مجموعه احکام و موازین اسلام و خرده نظام های سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی به کارمی رود و زمانی که گفته می شود اختلال درنظام جایزنیست منظور از نظام؛ نظام اسلامی، نظام و سرزمین اسلامی، نظام حکومت اسلامی و نظام زندگی و معیشت مردم و منع اختلال در آن است که در این تحقیق آنچه مورد نظر می باشد منع اختلال در نظام اجتماعی و معیشت مردم است. از جمله بزرگان معاصر که بحث منع اختلال در نظام را مطرح و به آن پرداخته است امام خمینی (ره) است. از نظر ایشان حفظ نظام به حکم عقل از اوجب واجبات و اختلال در آن حرام است و هیچ حکمی توان و یارای تزاحم با آن را ندارد. این تحقیق با روشی توصیفی - تحلیلی و با مطالعه کتابخانه ای اصل منع اختلال در نظام را با رویکردی برمنظر امام خمینی (ره) به عنوان یک اصل معرفی کرده است.

    کلید واژگان: نظم, نظام, منع اختلال, عقل, بنای عقلا, امام خمینی(ره)
    Abedin Moumeni, Jamshid Masomi, Mehrdad Jamshidian *

    In the religion of Islam, security and order in society are the basis for the formation and maintenance of a social system.And this can be found in the thought of the elders of religion. The system is used in a variety of concepts such as the organization of social life, the state of affairs, the state, the set of Islamic rules and regulations, and the political, cultural, social, and economic subsystems. And when it is said that disruption of the system is considered to be the system of the Islamic system, the Islamic system and the land, the system of the Islamic government and the system of life and livelihood of the people, and the prohibition of disturbance in this research, what is meant is the prohibition of disturbance in the social system and the livelihood. People. Imam Khomeini is one of the contemporary elders who has discussed and discussed the prohibition of disorder in the system. In their view, it is forbidden to preserve the system according to the wisdom of the imperative and to disrupt it. This descriptive-analytical study with a library study has introduced the principle of non-systemic disorder with an approach to Khomeini's approach as a principle.

    Keywords: order, System, Disruption, reason, reasoning, Imam Khomeini
  • علی نهاوندی*

    یکی از منابع معرفتی که اصولیون معرفی کرده اند و در ساختار این دانش جایگاه مختص به خود را دارد، عقل است؛ لکن آن چنان که شایسته و بایسته بود، نه در نقش عقل و نه در سهم آن در دانش اصول، کاربست شایان توجهی صورت نگرفته است. با توجه به اینکه برای ارتقای فقه باید اصول را تقویت کرد و برای تقویت اصول لازم است نقش و جایگاه عقل در اصول فقه تقویت شود. استاد جوادی آملی بر این باور است که درباره عقل از دو جهت راه صواب پیموده نشد. یکی از جهت نقش، زیرا عقل سراج است، نه صراط؛ پس هرگز برای عقل شانی جز کشف حکم نیست. بر این اساس ذکر عقل در کنار دو منبع احکام الهی، یعنی کتاب و سنت، خلط بین سراج و صراط است. دیگری از جهت بی مهری به عقل که در دانش اصول به صورت متناسب بدان پرداخته نشده و به سهم کارآمدی آن توجهی نشده است. این تحقیق با روش توصیفی و تحلیلی بر آن است که با تاکید بر دیدگاه استاد در خصوص نقش و سهم عقل در اصول فقه، زمینه‎ای برای اصلاح ساختار و تبویب دانشی به مراتب عمیق تر و کارآمد تر از اصول فقه کنونی فراهم آید.

    کلید واژگان: عقل, نقش عقل, اصول فقه, بنای عقلا, اصلاح ساختار, علامه جوادی آملی
    ali nahavandi*

    One of the sources of knowledge introduced by the Usūlis is reason, enjoying its special place in the structure of the field of Usūl. However, neither its role nor its contribution has received sufficient attention as it deserves, despite the fact that in order to promote jurisprudence, first, the field of Usūl must be strengthened and in order to strengthen the field of Usūl, it is necessary to strengthen the role and position of reason in the field of principles of jurisprudence. Master Javādi Āmoli believes that regarding the reason, the right path has not been taken, in two aspects: first, in terms of its role, because reason is the light, not the way, therefore, reason enjoys no function but discovering the rule. Based on this, to consider reason as one of the sources of divine rules along with the Book and Tradition is a confusion between the light and the way. The second is that the reason has not been adequately addressed in the field of principles, despite its efficient contribution to the field. Employing a descriptive and analytical method, this research aims to provide a basis for reforming the structure and categorization of a much deeper and efficient knowledge in the field of principles of jurisprudence compared to its current system, emphasizing the

  • سید علی جواهری

    فقیهان مستنداتی را برای ضمان مقبوض به عقد فاسد بر شمرده اند، روایت نبوی « علی الید ما اخذت حتی تودیه» که به عنوان قاعده « علی الید» شهرت پیدا کرده است، یکی از مهمترین مستندات ضمان مقبوض به عقد فاسد است که فقیهان، از جمله شیخ انصاری به بررسی و توضیح آن همت گماشته اند؛ لیکن اکثر ایشان پس از بررسی مفردات و توضیح مدلول روایت نبوی «علی الید»، استناد آن را برای اثبات ضمان مقبوض به عقد فاسد، تمام ندانسته اند. نگارنده در این نوشتار، پس از مفهوم شناسی مختصر بنای عقلا، کارکرد آن را در مستند سازی و کشف گستره روایت نبوی مذکور، مورد بررسی قرار داده و در نتیجه روایت را به لحاظ سندی و دلالی تمام دانسته است. هم چنین با بیانی نوین ضمان مقبوض به عقد فاسد را مستند به قاعده «علی الید» می داند.

    کلید واژگان: ضمان, مقبوض به عقد فاسد, قاعده «علی الید», بنای عقلا
    Seyed Ali Javaheri

    The jurists have considered the documents to guarantee the receipt of a corrupt contract. Sheikh Ansari, for example, has tried to study and explain it; However, most of them, after examining the contents and explaining the meaning of the prophetic narration of "Ali Al-Alid", have not considered its citation to prove the acceptable guarantee of a corrupt contract. In this article, after a brief semantics of the construction of the wise, the author examines its function in documenting and discovering the scope of the above-mentioned prophetic narration, and as a result, considers the narration to be complete in terms of documents and meanings. Also, with a new expression, he considers the guarantee of a corrupt contract to be based on the "Ali al-Alid" rule.

    Keywords: guarantee, acceptable to a corrupt contract, Ali Alid rule, building of wisdom
  • نجف لک زایی، عبدالله نظرزاده اوغاز*

    هدف از این پژوهش، بررسی مبانی امام خمینی در مشروعیت «اسناد بالادستی و برنامه های توسعه»در حکومت اسلامی است. فرضیه ی پژوهش این است که در فقه حکومتی ایشان، با استناد به ادله ای هم چون «عرف عام و عرف خاص»، «سیره و بنای عقلا» و «قاعده ی حفظ نظام» می توان حجیت «اسناد بالادستی جمهوری اسلامی ایران» را اثبات کرد. دراین راستا فرضیه ی یادشده را با روش توصیفی-تحلیلی دیدگاه مورد بحث قرار داده ایم. یافته های پژوهش نشان می دهند امام خمینی در ارتباط با ضرورت «برنامه ریزی»، ضمن تاکید بر جامعیت اسلام، برای هدایت برنامه های توسعه ی مادی و معنوی، بر اهمیت قوانین اسلامی تاکید کرده اند. ایشان بارها با ذکر مصادیق مختلفی، به مقابله با کسانی برخاسته اند که اسلام را مخالف توسعه و تمدن قلمداد می کنند. امام خمینی برنامه های برگرفته از قواعد عرفی و الزاماتی که «عرف خاص» برای بقا یا توسعه و پیشرفت نظام را ضروری می بیند، با استناد به «بنای عقلاء» حجت شرعی می شمارد. بنابر ضرورت آینده نگری و تدبیر امور جامعه، دولت ها نیازمند برنامه ریزی، تدوین اسناد بالادستی و برنامه های توسعه هستند؛ این برنامه ها از عرف عام و خاص سرچشمه می گیرند و در صورت عدم مخالفت با شرع و قانون اساسی، لازم الاجرا بوده و حکم شرعی محسوب می شوند. از آن جایی که عدم اجرای صحیح این اسناد، موجب رکود و تضعیف جامعه می شود، از منظر فقه حکومتی امام خمینی، حرام و خلاف شرع است.

    کلید واژگان: امام خمینی, قانون اساسی, اسناد بالادستی, برنامه های توسعه, عرف عام و خاص, قاعده حفظ نظام, بنای عقلا
    Najaf Lakzaee, Abdullah Nazarzadeh Oghaz *

    he purpose of this study is to examine the foundations of the legitimacy related "upstream documents and development plans" of the Islamic government in the view of Imam Khomeini. The hypothesis is that in Imam Khomeini's jurisprudence, the authority of these documents can be proved by citing arguments such as "general and special custom", "the way of life of the wise" and "the rule of preserving the Islamic system". The method of this research is descriptive-analytical. Findings show that Imam Khomeini in connection with the need for "planning", while emphasizing the comprehensiveness of Islam, emphasized on the importance of Islamic law to guide the economic, political and cultural aspects, in order to guide the material and spiritual development programs of society, and by citing various examples, they rise up against those who consider Islam to be against development and civilization. According to his belief, due to the necessity of foresight and management of the affairs of the society and the people, every government needs to compile upstream documents and development plans that originate from the general and specific custom. These documents are binding if they do not contradict the Sharia and the Constitution, they are imperative and Sharia' rulings too. If they are not implemented correctly and accurately, the government and society will definitely suffer from stagnation, backwardness and weakening. This is contrary to the rule of "preserving the Islamic system" and is considered Haram and against the Sharia'

    Keywords: Imam Khomeini's governmental jurisprudence, upstreamdocuments, development plans, general, special custom, rule ofpreserving the Islamic system, manners, building of the wise
  • فاطمه احمدی قراگزلو، سیدابوالفضل موسویان*، حسین جعفری فرانی

    برخی از احکام فقهی در گذر زمان دستخوش تغییراتی شده اند. طبعا علل و عوامل مختلفی در این امر دخیل بوده است. در این مقاله به دنبال عوامل تاثیرگذار و نقش زمان و مکان در آنیم و با ارائه یک نمونه از مباحث فقهی درباره «قطع ید صبی» به این عوامل تاثیرگذار می پردازیم. در ابتدا به اهمیت واکاوی این مسئله، سپس با نگاه به حکم قطع ید صبی، به عنوان یک نمونه در سه قسمت پرداخته شده است. نخست به بررسی روایات دال بر قطع ید صبی هنگامی که مرتکب سرقت می شود و مروری بر ادوار فقه، سپس به موضع فقی هان در برابر این روایات و فتاوایی که در خصوص این موضوع صادر کرده اند، اعم از موافقان و مخالفان قطع ید و آنگاه به دلایل مخالفان این حکم با وجود ادله معتبری که در این زمینه وجود داشته، اشاره و در پایان به نقش زمان و مکان و بنای عقلا و عقل توجه شده است.

    کلید واژگان: بنای عقلا, تعزیر صبی, قطع ید صبی, نقش زمان و مکان در فتوا
    Fatemeh Ahmadi Qaragozlou, Seyyed Abolfazl Mousavian *, Hossien JaFari Farani

    Some of the jurisprudential rules have undertaken some changes over the time. Naturally different causes and factors have played role in the process. This article is seeking to define the roles played by time, place, and other influential factors and having presented an example of jurisprusential issues about "cutting the young boy’s hand" it discusses the influential factors. First, it deals with the importance of analyzing this matter. Next, it examines the ruling of cutting the young boy’s hand as an example in three parts. Primarily, it examines the reliable traditions about cutting the young boy’s hand when he commits stealing. Next, the different periods of jurisprudence are reviewed.  It then examines the jurisprudents' standing against such traditions and the rulings issued by them regarding this matter, including both the cons and pros of cutting the hand. Next, it makes a reference to the arguments of the opponents of this ruling in spite of the reliable evidences existed regarding this matter. Finally, it focuses on the role played by time and place, as well as the conduct of the wise, and the reason.

    Keywords: Young Boy’s Punishment, Cutting the Young Boy’s Hand, Role of Time, Place in Fatwa, Conduct of the Wise
  • درآمدی بر جایگاه پیمایش اجتماعی در فقه
    محمدجواد دانیالی*

    فقه علمی مبتنی بر عقل و وحی است و تکلیف شرعی مکلفان را بیان می کند. درعین حال جامعه و افکار و رفتارهای آن، در مراتب مختلف روش استنباط، استنباط و تشخیص مصادیق اثر گذار است. پیمایش های اجتماعی از جمله افکارسنجی و رفتارسنجی جوامع، با شاخص سازی، نمونه گیری و مشاهده و تحلیل داده ها دقت شناسایی واقعیت های اجتماعی را بالا برده است. این ابزار جدید به عنوان یک دستاورد بشری می تواند در موارد وابستگی فقه به فهم افکار و رفتار جامعه به کار آید و در کنار چارچوب های فقهی دقت نتایج فقهی را افزایش دهد. از مواردی که پیمایش های اجتماعی در فقه کاربردی ضروری دارد می توان به سه حوزه روش استنباط فقه (اصول فقه)، استنباط احکام کلی (فقه)، تشخیص مصادیق احکام شرعی (عمل مکلف و حکم حاکم) اشاره کرد. کشف بنای عقلا، سیره متشرعه، ارتکاز عرف و تشخیص ظهور در روش استنباط با استفاده از پیمایش اجتماعی می توان استفاده کرد. در موارد خاصی سنجش اثر یک فتوا با ابزار پیمایش اجتماعی می تواند بر خود استنباط تاثیرگذار باشد. تشخیص مصادیق احکام مشروط به کنش های اجتماعی، جایگاه اصلی به کارگیری ابزار پیمایش اجتماعی در فقه است. این مرتبه مختص مکلفان است و البته حاکم اسلامی به عنوان مکلفی که موظف به تشخیص مصادیق احکام شرعی کلان است و نیز نهادهای قانونگذار که به اذن حاکم موظف به همین تشخیص هستند، به جد نیازمند این ابزار می باشند.

    کلید واژگان: فقه, پیمایش اجتماعی, بنای عقلا
    An Introduction to the Position of Social Survey in Islamic Jurisprudence

    Scientific study of Islamic jurisprudence is based on reason and revelation and expresses the religious duty of every responsible Muslim. At the same time, society and its thoughts and behaviors are effective in different levels of inference and recognition of instances. Social surveys, including opinion polls and behavioral surveys of communities, have increased the accuracy of identifying social realities by indexing, sampling, and observing and analyzing data. This new tool as a human achievement can be used in cases of jurisprudence dependence on understanding the thoughts and behavior of society and along with jurisprudential frameworks increase the accuracy of jurisprudential results. The discovery of the rational structure, sire-ye motasharre’eh[1], ertekaz-e orfi[2], and its recognition of emergence can be used in the method of inference using social survey. In certain cases, measuring the effect of a fatwa with social survey tools can affect inference by itself. Recognizing the examples of Islamic rulings conditioned on social actions is the main position of using social survey tools in Islamic jurisprudence. This rank is reserved for the Islamic ruler, as to recognize the instances of the great sharia’ rulings, as well as the legislative institutions that to do so with the permission of the Islamic ruler.

    Keywords: Sire-yemotasharre’eh, ertekaze orfi, Islamic jurisprudence, social survey, human achievement
  • سیده فاطمه موسوی، هرمز اسدی کوهباد*، جواد پنجه پور

    بنای عقلا در استنباط احکام و قانون ها از مهم ترین مباحث روز به شمار می رود، چرا که این بنا در پاسخگویی به نیازهای روزافزون جوامع و انطباق فقه با زندگی نوین اجتماعی نقش بسزایی دارد. لذا این پژوهش با هدف سیر تحول بنای عقلا نزد اصولیون شیعه انجام گرفته است و میزان روی آوری به بنای عقلا از اصولیون متقدم تا معاصر را بررسی خواهیم کرد. پس از بررسی این نتیجه به دست آمده که اصولیون شیعه بالخصوص متاخرین، در بسیاری از مباحث اصول به بنای عقلا استناد کرده اند و گاه آن را تنها دلیل یا از بهترین ادله برشمرده اند.

    کلید واژگان: اصول فقه, بنای عقلا, سیره عقلا
    Fatemeh Mousavi, Hormoz Asadi Koohbad *, Javad Panjepour

    The conduct of the wise in deducing the rules is one of the most important issues of the modern time because it plays a great role both in responding to the increasing needs of the societies and the adaptation of jurisprudence to the new social life. Therefore, this study aimed to investigate the evolutionary process of the conduct of the wise to the Shi'ascholars of the principles of jurisprudence and the amount of referring to the conduct of the wise from the early to the contemporary scholars of the principles of jurisprudence. The results showed that the Shi'ascholars of the principles of jurisprudence specifically the later ones have relied on the conduct of the wise on most of the principles of jurisprudence and sometimes have regarded it as the only evidence or the best evidence.

    Keywords: Conduct of the Wise, the Practice of the Wise, the Principles of Jurisprudence
  • حسین بهرامی*، محمدحسین بیاتی

    «شخص حقوقی» مفهومی پذیرفته شده در حقوق است که درستی آن از منظر شرع محل اختلاف است؛ گروهی از علما وجود آن را در شرع منکر شده و آن را از قیدوبند احکام شرع معاف می دانند. برخی دیگر هر چند می پذیرند در فقه غیر از اشخاص طبیعی، امور دیگری هم موضوع حق و حکم قرار گرفته است، اما مصادیق نوین شخص حقوقی را شرعی نمی دانند و در نهایت طیفی دیگر مدعی شرعیت شخص حقوقی در تمامی مصادیق آن هستند. نگارندگان این سطور هرچند نظر دسته اخیر را نظری صحیح می دانند، اما تمامی ادله ارایه شده از سوی آنها را مثبت مدعا نمی دانند. شاید علت تشتت آراء در موضوع مورد بحث، همین ضعف دلایل ارایه شده باشد. اموری مانند اطلاق لفظی ادله بیع، تایید مصوبات مربوط به شخص حقوقی از سوی شورای نگهبان و بنای عقلا به عنوان دلیل مستقل از منظر نویسندگان این مقاله مورد پذیرش نبوده و تنها الغای خصوصیت و بنای عقلایی که مورد تایید شارع قرار گرفته را دلیل ادعای خود می دانند.

    کلید واژگان: شخصیت حقوقی, شرعیت, بنای عقلا, اهلیت تملک, مصادیق نوین شخص حقیقی
    MohamadHossein Bsyati

    “Legal person” is an accepted concept in law that its accuracy from perspective of Sharia is in dispute. Some of the Islamic scholars deny its existence in Sharia and hold it is free from Sharia conditions. Some others although accept that in the Islamic jurisprudence things other than real persons are also subject of canons and rights, they deny religiosity of the new forms of legal person. And finally some others claim that all forms of legal person are in accordance with Sharia. The authors although accept the last idea, do not believe that all of their arguments are able to prove their claims. The main cause of differences of the ideas on the issue may be the weakness of the reasons propounded. Reasons like lexical absoluteness of the reasons of sale, confirmation of the laws about legal person by the Guardian Council and the manner of the reasonable are not accepted as sufficient reasons by the authors of the paper. Only removal of exclusivity and the manner of the reasonable which is confirmed by the establisher of Sharia (Share’) are accepted as reasons.

    Keywords: legal personality, religiosity, manner of the reasonable, capacity of possession, new examples of legal person
  • رحیم نوبهار*
    مباحث فقه اغلب در چهار گروه "عبادات"، "معاملات"، "ایقاعات" و "احکام و سیاسات" دسته بندی شده اند. مقررات جزائی در دسته "احکام و سیاسات" قرارگرفته اند. حتی کسانی که باب های فقهی را به گونه ای دیگر دسته بندی کرده اند مباحث جزایی را زیر عنوان عبادات قرار نداده اند. با این حال در عمل، با مقررات جزایی اسلام به نوعی همچون مباحث تعبدی، توقیفی و تغییرنابردار رفتار شده است. این مقاله با توجه به جایگاه مباحث جزایی از یک سو و تحلیل طبع و ماهیت بسیاری از آنها از سوی دیگر نشان می دهد که مباحث فقه جزایی را نمی توان یکسره در شمار مباحث تعبدی و توقیفی قلمداد کرد. اگر احکام ناظر به بیان حرمت و جرم انگاری برخی اعمال در شمار مسائل توقیفی باشد، مسائل مربوط به چند و چون کیفر که نوعی واکنش اجتماعی به جرم است در شمار مسائل عبادی و رازمند نیستند. در نتیجه آنها از تغییر و تحول های عقلایی که در شرع مقدس از آنها صریحا یا ضمنا نهی نشده باشد، اثر می پذیرند.
    کلید واژگان: فقه جزایی, احکام, سیاسات, بنای عقلا, عبادات
    Rahim Nobahar *
    In Islamic jurisprudence criminal teachings are often classified under the title of decrees and punishments (ahkām va siyāsāt). Even jurists who classified different sections of Islamic jurisprudence in a different way, have not put criminal teachings as a part of the acts of worships (ībādāt). In practice, however, the way jurists treat criminal teachings is more consistent with assuming them as a part of the acts of worships, i.e. fixed and unchangeable laws. This article clarifies the location of criminal teachings in Islamic jurisprudence first and then mentions the methodological consequences of this classification. The article concludes that not all criminal teachings and rules can be counted among mysterious laws and/or acts of worships. The laws that contain prohibition of some behaviors might be counted as something mysterious and as a part of the acts of worships, but not those related to the quality and quantity of punishments. Therefore, they can be under the influence of social developments and accept some rational changes except those changes that have been rejected implicitly or explicitly by the holy lawmaker.
    Keywords: Islamic jurisprudence, punishment, common sense, the acts of worships
نکته
  • نتایج بر اساس تاریخ انتشار مرتب شده‌اند.
  • کلیدواژه مورد نظر شما تنها در فیلد کلیدواژگان مقالات جستجو شده‌است. به منظور حذف نتایج غیر مرتبط، جستجو تنها در مقالات مجلاتی انجام شده که با مجله ماخذ هم موضوع هستند.
  • در صورتی که می‌خواهید جستجو را در همه موضوعات و با شرایط دیگر تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مجلات مراجعه کنید.
درخواست پشتیبانی - گزارش اشکال