جستجوی مقالات مرتبط با کلیدواژه « بالکان » در نشریات گروه « علوم سیاسی »

کوزوو به عنوان تنها کشور اروپایی که 90 درصد جمعیت آن را مسلمانان تشکیل می‌دهند، همچنان بر سر استقلال خود با صربستان مناقشه دارد. بعد از سال‌ها مذاکره، سرانجام توافق‌نامه واشنگتن در شهریور 1399 میان صربستان و کوزوو به امضا رسید تا گامی برای حل این مناقشه باشد. آمریکا پس از مسئله کره شمالی، توافق با گروه شبه‌نظامی طالبان، ادعای پایان بحران سوریه، ارایه طرح معامله قرن، خروج از برجام، انتقال سفارت‌ها به بیت‌المقدس و عادی‌سازی روابط برخی کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی، وارد مناقشه قدیمی بالکان شد تا ترامپ در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری، توافق صلح دیگری را به کارنامه دستاوردهای سیاست خارجی خود اضافه کند. اما این توافق‌نامه ابعاد دیگری نیز دارد؛ دولت کوزوو و رژیم صهیونیستی یکدیگر را به رسمیت می‌شناسند و صربستان نیز سفارت خود را به بیت‌المقدس منتقل می‌کند. واکاوی عوامل تاثیرگذار در استقلال کوزوو، همچنین انعقاد این توافق‌نامه و آثار و نتایج آن از موضوعات مهم روز در جهان سیاست به شمار می‌آید. از این‌ رو مقاله حاضر ابعاد و زوایای پیدا و پنهان توافق‌نامه صربستان و کوزوو را مورد موشکافی و تجزیه و تحلیل قرار می‌دهد. به نظر می‌رسد توافق‌نامه واشنگتن بیش از حل و فصل یکی از قدیمی‌ترین منازعات منطقه بالکان، منافع ترامپ و رژیم صهیونیستی را تعقیب کرده است.

با انتخاب مجدد پوتین در 19 مارس 2018، دوره جدیدی از روابط میان روسیه و غرب آغاز شده است. همزمان با دوره چهارم ریاست جمهوری پوتین، روسیه پیغام‌های متضادی را در مورد روابط با اتحادیه اروپا و آمریکا ارسال می‌کند. با توجه به این که پوتین از سال 1999 به عنوان نخست وزیر در ساختار قدرت حضور داشته است در پایان دوره چهارم ریاست جمهوری خود به اندازه برژنف در قدرت حضور خواهد داشت. در دوره حضور پوتین در کرملین، روابط میان غرب و روسیه، مقاطعی از تنش و همزیستی مسالمت آمیز را تجربه کرده است. در اوایل دهه 90 میلادی این خوش بینی وجود داشت که روسیه به حکومتی دموکراتیک تبدیل خواهد شد و بخشی از چارچوب ارزشی و هنجاری غرب خواهد بود. روسیه پس از پایان جنگ سرد با توجه به تلقی خود به عنوان قدرت بزرگ به دنبال آن بود تا عضوی برابر با سایر کنشگران در نظام بین الملل باشد و مخالف دیکته شدن دستورالعمل از سوی کشورهای غربی و اجبار برای پذیرفتن چارچوب ارزشی و هنجاری آنها بود. با این حال به ویژه از اوایل هزاره سوم برخی موضوع ها و اختلاف نظرها موجب دور شدن دو طرف از یکدیگر و ایجاد تنش در روابط روسیه و غرب شده است. پرسش اصلی مقاله عبارت است از «حوزه های اختلاف میان فدراسیون روسیه و غرب چگونه قابل ارزیابی است؟» فرضیه مطرح شده نیز عبارت است از پندار متفاوت روسیه و غرب نسبت به نظام بین الملل پس از پایان جنگ سرد، تلاش روسیه برای تثبیت جایگاه خود به عنوان قدرتی فراگیر، عدم اعتقاد نخبگان جدید روس به ارزش‌های بنیادین سنتی غربی و عدم پذیرش وجود حوزه های خاص نفوذ روسیه از سوی غرب و مغایرت داشتن رفتار روسیه موجب دور شدن روسیه و غرب از یکدیگر و در نتیجه بروز بحران های مختلف میان دو طرف شده است.

شبه جزیره بالکان (در اروپای جنوب شرقی) یکی از مناطقی است که محل حضور پیروان ادیان و فرهنگ های متعدد می باشد و به عنوان پلی میان شرق و غرب، همیشه مورد توجه تمدن ها بوده است. پراکندگی اقوام مختلف با زبان ها، آیین ها، اعتقادات، فرهنگ ها و هویت های مختلف در حوزه بالکان، وجود مسلمانان بومی و فرقه های علوی و همزیستی مسالمت آمیز آنان با یکدیگر و با سایر پیروان ادیان، وجود زمینه های مساعد جهت حضور و مشارکت فعال و همکاری موثر نهادهای فرهنگی، پیشینه حضور فرهنگی ایران و جایگاه زبان و ادب فارسی در منطقه و بسیاری از نکات دیگر، از برجستگی های ممتاز اروپای شرق و بالکان است که ضرورت دارد به منظور معرفی وضعیت این جمعیت اثرگذار در منطقه، مورد بررسی و تحقیق قرار گیرد.

منطقه بالکان یکی از نقاط مهم دنیا می باشد که از لحاظ مذهبی تنوع زیادی داشته و از گذشته دور تا به حال به دلیل گرایشات مختلف دینی، مذهبی و قومی، جنگ های مختلفی در این منطقه شکل گرفته است. مسلمانان بجز در دوره عثمانی، در سایر زمان های تاریخی، همواره تحت فشار حاکمان بوده اند. یکی از ویژگی های بارز مسلمانان این منطقه آن است که آنها به جای تاکید بر زبان یا قومیت، اسلام و تصوف را مهم ترین عنصر هویت ساز خود قلمداد نموده و لذا بر همین مبناست که آنها تحت فشارهای حکومت های مختلف، هویت خود را حفظ نموده اند. در سال های اخیر، کشورهای فرامنطقه ای برای رسیدن به ساختارهای اجتماعی فکری همسو در منطقه بالکان و هدایت کشورها به سمت سیاست های مطلوب خود، با قلمداد نمودن تصوف به عنوان فرصت/ تهدید، درصدد بهره مندی از این موقعیت برآمده و از این روی نهادهای ایرانی با توجه به اهمیت فرهنگ ایرانی اسلامی در منطقه و انگاره های مشترک بین صوفیان و شیعیان، لازم است تا برنامه های متناسب با این ظرفیت ها را در پیش گیرند. در این راستا نگارندگان این مقاله با بررسی روند تاریخی تصوف و طریقت های صوفیه معاصر در منطقه بالکان، بدنبال آن هستند تا ضمن رقیب شناسی در نحوه تعامل با صوفیان منطقه، راه کارهایی را جهت بهره مندی بهتر از ظرفیت های موجود تمدن اسلامی و مشترکات فرهنگی ارائه دهند.

مسلمانان اسلاو جنوبی، با وجود خاطرات فرح انگیز از میراث افتخارآمیز علمی خود و بزرگان پرشمار تاریخ منطقه ی بالکان که تمام جهان اسلامی بدان ها می بالد، هرگز مغلوب و مقهور هجمه های مدرنیسم نمی شدند مگر زمانی که مبانی اصلی علم آن ها عمیقا مورد تعرض، واقع و مفهوم جدیدی از علم محقق می گشت که تمام سنت متقدم عقلانی را با بدعت مساوی بداند و به تبع آن، ارزش عالمان سابق را از بین برده و آثارشان را از میراث علمی آن مردم حذف نماید. بدین جهت، اتریش مجارستان بی درنگ ایده ی ضرورت دنیوی سازی و به اصطلاح به روزسازی نظام آموزشی مسلمانان دین مدار را مطرح نمود. روشنفکران از میان مسلمین اسلاو جنوبی هم، در پایان قرن نوزده و آغاز سده ی بیستم، با شعار ضرورت پیشرفت، مردم خود را به سمت حوزه ی معرفتی جدید علم مدرن هدایت نمودند. برخی از مسلمانان، که در فرهنگ دینی خود نهاد علم را همیشه مقدس می شمردند، با غفلت از زمینه های معرفتی و استعدادهای فرهنگی علم تجربی ای که آن را مایه ی تعالی غرب می دانستند، در انتقال سریع و عجولانه ی نتایج آن علم سطح وسیعی از جامعه ی خود سهیم شدند. آن ها تنها راه حفظ اسلام را در این دیدند که نشان بدهند پیام دینی اسلام هیچ ناسازگاری ای با علم جدید ندارد و لذا جریان های متعدد و متنوع نوگرایانه ی دینی، هر کدام اسلام و آموزه های الهی و مقدس آن را در قالب نظام های معرفتی جدیدی تفسیر می کردند که بسیاری از مبانی آن نظام ها، حضور عناصر علمی، انسان شناختی و اجتماعی سیاسی وحیانی را در چهارچوب های شناختی خود تحمل نمی کردند. این که آموزش اسلامی اسلاوهای جنوبی، در آغاز سده ی بیستم، به دلایل گوناگونی وارد یک دوره ی بانشاط خود شد غیر قابل انکار است. لیکن، آن چه که باید زیر ذره بین تحقیق قرار گیرد میزان موفقیت نیروی روحانیت است در این که در متن اصلاحات سریع مدارس علمیه، متعهد به مبانی اصیل حوزه ی معرفتی اسلام بماند و نه آن که پیشرفت را، لزوما، با مدرنیسم برابر انگارد.