جستجوی مقالات مرتبط با کلیدواژه "محاسبه نفس" در نشریات گروه "علوم قرآن و حدیث"
تکرار جستجوی کلیدواژه «محاسبه نفس» در نشریات گروه «علوم انسانی»-
نشریه ره توشه، پیاپی 16 (زمستان 1402)، صص 89 -98
مراقبت معنوی برای رشد شخصیت افراد و رسیدن به کمال انسانی، امری ضروری و لازم است. اساسا مراقبه و محاسبه نفس چه در امر دین یا در کار دنیا امر مفید و دارای سودی عظیم است. علامه طباطبایی (ره) ذیل آیه «یایها الذین ءامنوا اتقوا الله و لتنظر نفس ما قدمت لغد و اتقوا الله...»[1] می نویسد: «در این آیه" اتقوا الله" اول ناظر به مراقبه و" اتقوا الله" دوم ناظر به محاسبه است؛ یعنی خدای متعال اول مومنین را وادار میکند که به یاد خدای سبحان باشند و او را فراموش نکنند، مراقب اعمال خود باشند که چه میکنند، صالح آنها کدام و طالحش کدام است؛ چون سعادت زندگی آخرت شان به اعمال شان بستگی دارد و مراقب باشند که جز اعمال صالح انجام ندهند و صالح را هم خالص برای رضای خدا به جای آورند و این مراقبت را استمرار دهند. همچنین همواره از نفس خود حساب بکشند و هر عمل نیکی که در کردههای خود یافتند، خدا را شکر گذارند و هر عمل زشتی دیدند، خود را توبیخ نموده، نفس را مورد مواخذه قرار دهند و از خدای تعالی طلب مغفرت کنند».[2]
کلید واژگان: مراقبه معنوی, محاسبه نفس, علمای ربانی -
محاسبه نفس، یک آموزه مورد تاکید در اخلاق دینی است. به پیروی از میزان شریعت، در عرفان اسلامی نیز پرداختن به محاسبه نفس، به عنوان یک دستور سلوکی مهم مطرح شده است. امام علی علیه السلام نیز در خلال بخشهای متعددی از نهج البلاغه و در سایر روایات بر اهمیت محاسبه نفس تاکید ورزیده و برخی از مهمترین نتایج آن را برشمردهاند. ایشان همچنین به برخی از نکات اساسی در دستور العمل محاسبه نفس اشاره داشته اند. «اهتمام به محاسبه نفس پیش از ورود در عمل»، «اختصاص دادن یک وقت خالی و اختصاصی در برنامه روزانه به محاسبه»، «جدیت و سختگیری در محاسبه نفس» و «تهیه دفترچه جهت ثبت اعمال در آن»، برخی از این دستور العملها است. همچنین باید توجه داشت که امام علی علیه السلام ما را از نقطه مقابل محاسبه و بازرسی از نفس خود، یعنی عیبجویی از دیگران و تجسس در معایب آنها، به شدت بر حذر داشته اند.
کلید واژگان: محاسبه نفس, عرفان عملی, امام علی (ع), روایات عرفانیPazuhesname- ye Alavi, Volume:14 Issue: 1, 2024, PP 265 -286Recommendation of self-inspection is rigorously and emphatically present in religious teachings. Fallowing to Islamic law, in Islamic mysticism too, self-calculation is considered as an important guideline for spiritual wayfaring. Imam Ali (peace be upon him), in several parts of Nahj al-Balagha and in other prophetic sayings (ahadith) emphasized the importance of self-inspection and listed some of its most important results. In the recipe and guideline for self-inspection, has also mentioned some basic points including such as: "inspection the soul before entering into action", "allocating a free and dedicated time in the daily schedule to inspection", "seriousness and rigor in inspection", and "preparing a notebook for writing actions". It should also be noted that Imam Ali (peace be upon him) warned us and forbid us looking for faults in others and prying into their faults as an opposite point of self-examining and self-inspecting. The research about what has reached to us from Amir al-Mu'minin (peace be upon him) regarding the self-inspecting makes the researchers' view clearer about the various aspects of the Sharia's perspective on the self-inspection, and relying on this comprehensive view, one can evaluate the words of the scholars and any other person who has said anything about self-inspection.
Keywords: Imam Ali (AS), Self-Inspection, Practical Mysticism, Mystical Narratives -
بر اساس آموزه های دینی، مبارزه با نفس، از واجبات هر مسلمان و کلیدی برای رشد اخلاقی اوست. چراکه هدف از زندگی دنیوی، صرفا ارضای غرایز و تمایلات نفسانی نیست. بلکه هر انسانی، به ویژه مسلمانان، باید برای نیل به تعالی خویش که غایت خلقت اوست، تمایلاتش را مدیریت کند و به هر یک به اندازه ضرورت و نیاز بها دهد. این مقاله با روش توصیفی - تحلیلی و با استفاده از منابع تفسیری به دنبال پاسخ به این سوال است که از دیدگاه حدیث ثقلین، چه راه کارهای عملی برای مقابله با تمایلات نفسانی وجود دارد؟ یافته های پژوهش نشان می دهد که در آیات و روایات، راه کارهای متعددی به عنوان ابزارهای کارآمد در جهت مبارزه با هواهای نفسانی معرفی شده اند. از جمله این راه کارها می توان به تبعیت از عقل و شرع، یاد مرگ، محاسبه نفس، دوری از زمینه های گناه و... اشاره کرد. با به کارگیری این راه کارها می توان از غفلت رهایی یافته و به طور موثرتری با تمایلات نفسانی مقابله کرد.کلید واژگان: تمایلات نفسانی, حدیث ثقلین, راه کارهای عملی, غفلت زدائی, محاسبه نفس, هوای نفسAccording to religious teachings, fighting Hawa-y-e Nafs (carnal desires) is one of the duties of every Muslim and a key to his moral development, because the purpose of worldly life is not simply to satisfy instincts and carnal desires. Rather, every human being, especially Muslims, must manage his desires to achieve his excellence, which is the goal of his creation, and value each one according to necessity and need. This article seeks to answer the question by descriptive-analytical method and using interpretive sources: “What practical solutions are there to deal with carnal desires from the viewpoint of Hadith al-Thaqalayn? The findings of the research show that in the verses and traditions, several solutions have been introduced as efficient tools to fight against carnal desires. Among these solutions, it is possible to point out “following reason and Sharia”, “remembering death”, “self-calculation”, “staying away from areas of sin”, etc. By applying these solutions, one can get rid of neglect and deal more effectively with carnal desiresKeywords: Carnal Desires, Hadith Al-Thaqalayn, Practical Solutions, Fighting Against Neglect, Self-Calculation, Sensual Desires
-
از آنجا که تاکنون تحقیقی برای جمع آوری و تحلیل نظام روایات محاسبه نفس صورت نگرفته است، پژوهش پیش رو در جهت رفع این نقیصه، سامان یافته است. احادیث از نظم جامعی در محاسبه نفس برخوردارند و اجزاء مختلف این نظام در یک نگاه کلی، از این قرار است که برخی از روایات، یادآور اهمیت محاسبه بوده و برخی با اشاره به فواید آن، انسان را به سوی محاسبه ترغیب می کنند و برخی دیگر نیز دستورالعمل چگونگی پرداختن به آن را توضیح می دهند. روایات پیرامون محاسبه نفس را می توان در چهار بخش کلی، دسته بندی و تحلیل نمود. دسته ای از روایات، «محاسبه نفس» را به خاطر رهایی از سختی های محاسبه اعمال انسان در قیامت، سفارش می کنند و دسته ای دیگر، نتایج و آثار معنوی و چشم گیر محاسبه نفس را مورد تاکید قرار می دهند. دسته سوم، به رنگ و روی به شدت شیعی محاسبه نفس پرداخته است. و دسته چهارم که در این میان، از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار است، روایاتی است که هر کدام، متضمن نکاتی پیرامون دستور العمل چگونگی پرداختن به محاسبه نفس است. با تالیف و تنسیق منسجم این روایات می توانیم به فهم بهتر و نظام مندتری از نگاه شریعت به محاسبه نفس برسیم.کلید واژگان: روایات عرفانی, محاسبه نفس, عرفان عملیSelf-inspection is a religious systematic teaching and regulation, which never as it worth be taken at attention. Because, until now, there has been any investigation has be done to deal with collecting an analyzing the narrative about self-inspection, this research, in anyway, wants to remove this deficiency. In a short glance, the narratives about self-inspection can be divided and analyzed in six parts. The first are narratives about how to gain a deliverance from the trouble reckoning on resurrection day. The second are about spiritual benefits and consequences of self-inspection. The third have a Shiiat approach to the self-inspection. The forth are narrative that dealing with self-inspection in an inter-religions approach. The fifth, which have an very important and high stage, are narratives that each of them deal with how to be done the self-inspection, and the sixth are narratives have not any contain, but commanding self-inspection in question. Compilation and a regulation of these narratives might helps us to have a better and systematic understanding of self-inspection in religion point of view.Keywords: : Mystical narratives, Self-inspection, Practical mysticism
- نتایج بر اساس تاریخ انتشار مرتب شده‌اند.
- کلیدواژه مورد نظر شما تنها در فیلد کلیدواژگان مقالات جستجو شده‌است. به منظور حذف نتایج غیر مرتبط، جستجو تنها در مقالات مجلاتی انجام شده که با مجله ماخذ هم موضوع هستند.
- در صورتی که می‌خواهید جستجو را در همه موضوعات و با شرایط دیگر تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مجلات مراجعه کنید.
©2000-2025 magiran.com All Rights Reserved.