جستجوی مقالات مرتبط با کلیدواژه « اشتداد » در نشریات گروه « فلسفه و کلام »
تکرار جستجوی کلیدواژه «اشتداد» در نشریات گروه «علوم انسانی»-
نفس در بستر وجود سیال خود بترتیب دارای مراحل عنصری، طبیعی، معدنی، نباتی، حیوانی (تجرد مثالی) و نطقی (تجرد عقلانی) میگردد؛ از اینرو تعلق نفس به بدن بخشی از هویت اوست و در نتیجه، نفس جوهری مادی مجرد است. صدرالمتالهین با توجه به سیلان وجودی نفس، ویژگیهای گوناگون آن را بازخوانی کرده است. بر این مبنا، قوای نفس مراتبی از حقیقت ممتد نفسند که در پی یکدیگر شکوفا میشوند. همچنین مرگ طبیعی نتیجه اشتداد وجودی نفس و برداشتن علاقه او از بدن عنصری است. نفس در مراحلی از این سیلان وجودی به تجرد دست می‌یابد و بنابرین بقایش پس از مرگ ضروری میشود. از آنجا که اشتداد و در نتیجه دستیابی به تجرد، ذاتی نفس است، تناسخ و بازگشت دوباره او به بدن عنصری نارواست. از اینرو نفس پس از مرگ، با بدن مثالی‌یی که بر پایه ملکات اخلاقیش انشاء میکند، زندگی برزخی خود را آغاز کرده و صورت طبیعی‌یی که در ماده بدن عنصری انشاء میکند، راه تکامل برزخی را برای او باز میگذارد. یکی از مهمترین پیامدهای حرکت جوهری نفس، راهیابی آن به عوالم ربوبی و فنای در توحید افعالی، صفاتی و ذاتی است. جالب آنکه بر پایه حرکت جوهری، این دستاورد مهم حتی هنگام تعلق نفس به بدن عنصری نیز رواست و الزاما محدود به رخداد مرگ طبیعی نیست.
کلید واژگان: حرکت جوهری نفس, حدوث نفس, اشتداد, تجربه ذاتی, مرگ طبیعی, بدن مثالی, تکامل برزخی, بطلان تناسخ, مقام فنا, صدرالمتالهین}The soul goes through elemental, natural, mineral, vegetative, animal (Ideal immateriality), and rational (intellectual immateriality) stages in the cradle of its fluid existence. Therefore, the soul’s belonging to the body is a part of its identity and, thus, it can be said that the soul is a material-immaterial substance. Given the existential fluidity of the soul, Mullā Ṣadrā has reinterpreted its various characteristics. Accordingly, the soul’s faculties are levels of its continuous truth that flourish one after each other. Moreover, natural death is the result of the soul’s ontological gradedness and losing interest in elemental body. At some stages of this ontological becoming, the soul attains immateriality and, hence, its survival after death become necessary. Because gradedness and, as a result, attaining immateriality are essential to the soul, its incarnation and return to elemental body is unjustifiable. Therefore, after death, the soul begins its purgatorial life in an Ideal body that is created based on its moral habits, and the natural form that is created in the matter of elemental body opens the path towards purgatorial perfection before it. One of the most important consequences of the soul’s trans-substantial motion is its entrance into divine worlds and annihilation in active, attributive, and essential oneness. Interestingly enough, based on the trans-substantial motion, this significant achievement is possible at the moment of the soul’s belonging to elemental body and is not necessarily limited to the moment of occurrence of natural death.
Keywords: trans-substantial motion of the soul, origination of the soul, gradedness, essential experience, natural death, Ideal body, purgatorial perfection, falsity of incarnation, station of annihilation, Mullā Ṣadrā} -
به باور ملاصدرا، علم حضوری نفس به ذاتش اشتدادی است. این نظریه از نظریات بدیع ملاصدرا و از نتایج هستی شناسی و نفس شناسی اوست. این نظریه بیانگر این معناست که مرتبه و درجه آگاهی حضوری انسان به حقیقت ذاتش امری ثابت نیست و می تواند ارتقاء یابد و از مرتبه نازل خودآگاهی خیالی به مرتبه عالی خودآگاهی عقلی و حتی بالاتر برسد. خودآگاهی خیالی به معنای ادراک حضوری خیالی نفس که در عین تجرد، محفوف به عوارضی چون شکل، اندازه و... است و خودآگاهی عقلی، ادراک به نحو تجرد تام و محض من است. هر یک از این مراتب اقتضایاتی دارند که آثار مهمی در معرفت و عمل آدمی خواهند داشت. مهم ترین مبانی فلسفی این نظریه در حکمت صدرالمتالهین عبارت است از: نظریه اتحاد مدرک به مدرک، نظریه حرکت جوهری و نحوه وجود خاص نفس ناطقه انسانی نزد ملاصدرا.کلید واژگان: علم حضوری, اشتداد, نفس, ادراک, خیال, عقل}
-
اعتقاد به حرکت جوهری اشتدادی در مورد موجودات عالم ماده از جمله انسان، مبنای مهمی است که ملاصدرا را از سایر فیلسوفان پیش از خود جدا می کند. ملاصدرا در برخی از عبارت های کتب خود نسبت به انسان دو نوع حرکت را مطرح نموده است، یک حرکت جبلی و فطری و دیگری حرکت ارادی. طبق نظر ایشان انسان با سایر موجودات در حرکت اول مشترک است و همان طور که موجودات دیگر همچون جمادات، نباتات و حیوانات با توجه به ظرفیت وجودی شان مشمول حرکت جوهری اشتدادی تکوینی هستند مراحلی از حرکت جوهری انسان نیز تکوینی و اضطراری است، اما انسان نسبت به دیگر موجودات این امتیاز را دارد که پس از طی مراحلی از حرکت جوهری خویش که عبارت از مراحل جمادیت نباتیت و حیوانیت باشد و رسیدن به مرتبه عقل هیولانی، بر اساس انتخاب و اراده خویش مسیرش را ادامه می دهد. ایشان هرچند غایت حقیقی حرکت جوهری انسان را اتحاد با عقل فعال معرفی می کند اما با توجه به وجود حرکت ارادی نسبت به انسان، غایت حرکت جوهری در مورد انسان ها یکسان نخواهد بود و چه بسیار انسان هایی که به خاطر سوء اراده خویش از نیل به این غایت باز می مانند.
کلید واژگان: حرکت جوهری, اشتداد, حرکت ارادی, ملاصدرا} -
در سنت فلسفه اسلامی به دلیل اذعان به ناکامی نفس در دستیابی به کنه وجودی و نفس الامری اشیا مسئله اطلاق گرایی معرفتی بروزی جدی می یابد. اما در این بین، نگاه ملاصدرا به این مسئله رویکردی متمایز را ارائه می دهد. صدرا در تفکر عام خویش، طبق مشرب فلاسفه، توانایی نفس در شناخت حقایق اشیا را آماج تردید قرار می دهد. با وجود این، در رویکرد نهایی اش بر اساس برخی مبانی وجودی و معرفتی تفکر خویش، دغدغه این مسئله را طرح می کند و در نهایت، راهکاری پیش می نهد. ملاصدرا در گام اول اذعان می دارد که به دلیل اختلاط محاکی ادراکات حسی و خیالی با نقص و شرافت وجودی محاکی ادراکات عقلی و همچنین خساست وجودی نفس که لازمه حدوث جسمانی آن است، محتمل است ادراکات نفس قرین ابهام و عدم وضوح گردد و در حد ظواهر و اعراض اشیا باقی بماند. اما وی در گام نهایی با تاکید بر ماهیت وجودی حقیقت علم، اشتداد نفس و تعالی آن از خساست جسمانیه را مرهون فرایند وحدت عاقل و معقول می داند. صدرا معتقد است به هر میزان که نفس در فرایند وحدت با ادراکاتش گسترش بیشتری یابد، به همان میزان از نقایص وجودی و شواغل معرفتی تعالی می یابد و در نتیجه، ادراکاتی ماخوذ از کنه و ملکوت اشیا و محاکی نفس الامری را به دست می آورد.
کلید واژگان: علم, وحدت, نفس الامر, اشتداد}Due to acknowledging in failure of the soul in achieving the noumen of things in the tradition of Islamic philosophy, the issue of the cognitive generality becomes more apparent. But Mulla Sadra’s approach towards this issue is distinct. Sadra in his general thought, according to the disposition of the people, puts into question the ability of the human soul in achieving the noumen of things. However, he ultimately provides some solutions and propounds the concern of this issue in his final approach based on some cognitive and existential principles of his thought. In the first step, Mulla Sadra acknowledges that due to mixing of the representation of sensational and imaginary perceptions with the deficit and the existential honor of the representation of the intellectual perceptions and also due to existential lowness of the soul that requisite its physical creation, it is possible that the perceptions of the soul become ambiguous and unclear and remain in the stage of pima facie and phenomena of the things. But in the final step, with an emphasis on the real nature of knowledge, he thinks that the intensity of the soul and its excellence from the stinginess corporeality owes process of the unity of the intelligent and intelligible. Sadra believes that the more the soul become extended in the process of unification with its perceptions, the more it become excellent from the existential deficits and cognitive concerns and as a result, it achieve the perceptions that gained from noumen and the reality of the things and noumenal representatives.Keywords: Knowledge, Unity, Thing in itself, Intensity} -
ملاصدرا در قبال مساله امکان تحصیل معرفت اطلاقی و نفس الامری برای نفس دو رویکرد کاملا متفاوت دارد. وی در نگرش عام، بنابر بر مشرب قوم، توانایی نفس انسان در شناخت حقایق اشیاء را مورد تردید قرار می دهد. صدرالمتالهین در نگرش خاص به جهت تاکید بر ماهیت وچودی و کمالی ادراکات نفس و وحدت آنها با نفس در حین ادراک، به ارائه تبیین در این خصوص می پردازد. از دیدگاه صدرا توقف نفس در ادراک ظواهر و اعراض اشیاء ناشی از حدوث جسمانی و خساست وجودی آن است. وی تعالی و اشتداد نفس را مرهون فرایند وحدت آن با ادراکات وجودی اش می داند. ملاصدرا معتقد است به هر میزان که نفس در فرایند وحدت با ادراکاتش گسترش بیشتری یابد؛ به همان میزان از شواغل و حجاب های معرفتی تعالی یافته و در نتیجه خواهد توانست از ظواهر اشیاء عبور کرده ادراکاتی ماخوذ از کنه و ملکوت اشیاء را تحصیل نماید.کلید واژگان: علم, وحدت, نفس, اشتداد}Mulla Sadra assumes two approaches toward the issue of the soul’s acquisition of absolute, thing-in-itself knowledge. In his general approach based on common sense, he sheds doubt on the ability of the soul in gaining knowledge of the true nature of things. In his special approach, Sadrolmote'allehin reiterates the existence and perfection of soul perceptions and the unity of these perceptions and soul in the perception proces to clarify this issue. From Sadra’s perspective, the physical occurrence and existential Niggardliness of soul is the reason why it does not move beyond the perception of appearances and accidentals. He attributes the soul’s intensification to the unity of soul and its existential perception process. Mullasadra believes that the more the soul expands in its unity with perception, the more it acquires the capacity to pass through the appearances of objects to obtain perceptions derived from the true nature of objects.Keywords: knowledge, unity, soul, intensification}
-
مقاله حاضر، با واکاوی مبانی وجودی و معرفتی فلسفه ملاصدرا، رویکرد خاص وی را به نظریه حرکت جوهری بررسی می کند. ملاصدرا بر اساس نگرش تلفیقی خود، مولفه ها و لوازم نظریه خویش را بازنگری می کند. بر این اساس، دوگانه های ماده و صورت و اتصافشان به جوهریت، در ذیل کارکردهای نفس تبیین می شود. وی، با وضع تفکیک بین اشتداد وجودی و اشتداد جوهری، موضوع اشتداد را امری ورای جوهریت و عرضیت و اسناخ حقیقت وجود می داند. ملاصدرا، با وضع تشکیک به مثابه ملاک نهایی، فرآیند اشتداد را در عقول مجرد و جمیع ماسوی الله تسری می دهد. بر این اساس، در تفکر صدرایی، خلع نفس از عوارض مادی و جسمانی در حین موت، مانع از استدامه حرکت استکمالی و تناسخ دنیوی نفس نخواهد بود.
کلید واژگان: اصالت وجود, اشتداد, ماده و صورت, تشکیک, تناسخ}The present paper investigates Mulla Sadra’s specific approach to the theory of substantial motion by reanalyzing the existential and epistemic foundations of his philosophy. Based on his synthetic attitude، Mulla Sadra revises the components and requirements of his theory. Accordingly، dichotomy of matter-form and qualifying them to substantiality are explained under the rubric of soul’s functions. By differentiating existential increase in intensity from substantial increase in intensity، he believes that gradual increase in intensity is beyond substantiality، accidentalness and congruence of reality. By proposing gradation as the final criterion، he applies the process of gradual increase in intensity to immaterial intellects and everything other that God. In Sadrian thought، therefore، removing material and physical accidents from soul at the time of death does not prevent the continuation of its perfecting motion and worldly reincarnation. -
حرکت جوهری ملاصدرا و پیامدهای معرفت شناختی آنملاصدرا بواسطه مبانی هستی شناختی خویش در نظریه اصالت وجود، حقیقت حرکت را واقعیتی تدریجی و ذواطوار میداند که بجهت وجه خلا قیت نفس، اقسام صور نوعیه، فصول، اجناس و حرکات عرضی و جوهری از آن انتزاع میگردد. او در جهت تبیین شبهه فقدان موضوع حرکت جوهری، با وضع تفکیک دقیق بین ذهن و عین، تطور و اشتداد را مربوط به عالم خارج و مراتب وجودی میداند که طبیعتا باعث انعدام ذات و جوهر انتزاعی موجود نمیشود. اوج هنر ملاصدرا در مسئله اشتداد جوهری نفس انسانی در تلفیق آن با نظریه معرفت شناختی وحدت عاقل و معقول بچشم میخورد. وی بواسطه داشتن نگرش وجودی و کمالی به مقوله علم و آگاهی، اشتداد جوهری و توسع معرفتی نفس را بسان نردبان صعود آن از محدودیت و سطحی نگری به معرفت اطلا قی، ناب و مطابق با محاکیات حسی، خیالی و عقلی لحاظ کرده است. ملاصدرا معتقد است مادامی که نفس واجد جنبه نقص و بعد وجودی از عوالم غیب و مثال باشد، شهودی مبهم و بعید را تحصیل میکند که بجهت وحدت حقیقه و رقیقه علت و معلول، این ادراکات مبهم قابلیت انطباق بر معالیل جزئی و حسی را مییابند.
کلید واژگان: حرکت جوهری, اصالت وجود, اشتداد, مطابقت, اطلا ق گرایی} -
انسان از آغاز تا انجام حیاتش با حرکتی جوهری از منازل بی شمار مسیر تکاملی می-گذرد. این حرکت به حالت های گوناگون قهری، اختیاری، اشتدادی و تضعفی است. اعمال اختیاری ویژه ای که به کسب هیئات و ملکاتی خاص و در نتیجه کمال وجودی انسان می انجامد نیل به مقامات رفیع را ممکن می سازد. این کمالات وجودی به جهت یگانگی «وجود» و «خیر» در حکمت متعالیه، کمالات ارزشی اخلاقی نیز هستند و به جهت توقفی که بر افعال اختیاری دارند منشا ارزش اخلاقی آن افعال می شوند. چنین ربطی میان انسان شناسی، با پژوهشی درباره واقع و اخلاق، به عنوان قلمروی ارزشی، ناشی از دو مبنای فلسفی در اندیشه صدرالمتالهین است: نخست حرکت جوهری و اشتدادی، و دوم یگانگی «وجود» و «خیر».
کلید واژگان: انسان شناسی, اخلاق, حرکت جوهری, اشتداد, کمال, تکامل, خیر, اختیار, حکمت متعالیه, صدرالمتالهین}Essential change causes human being to pass through unlimited evolutional stages. The change sometimes occurs naturally and sometimes optionally, and sometimes increasingly and sometimes decreasingly. The particular conducts leading to special characteristic and existential perfections, cause man to attain transcendental high grades. As we know, in transcendental philosophy, existence has been known to be the same as virtue. In this way, valuable perfections would also be ethical, and because of their dependence upon optional conducts, they can be considered as a basis for the conducts to be ethical. It is, therefore, concluded that in transcendental philosophy there can be found an existential relationship between philosophical anthropology and ethics as the realm of ought to and ought not. Two philosophical principles of Sadra have led to this conclusion; substantial change and the unity of existence and good. -
ملاصدرا در زمانی پا به عرصه فلسفه نهاده که مسئله غالب فلسفی، مسئله اصالت وجود و ماهیت بوده است. او در چرخشی معرفتی از نظریه اصالت ماهیت در عرصه موجودات ممکن الوجود به نظریه اصالت وجود در این عرصه می گراید. این چرخش، انقلابی فراگیر در ساحت فلسفه ایجاد می کند و به تبع خود، اصولی همچون وحدت وجود، تشکیک وجود و اشتداد وجود را حاصل می کند. ملاصدرا عینیت مصداقی وجود، زیبایی، علم و دیگر صفات کمالی را به عنوان یک اصل فلسفی مطرح می کند. درچنین نگاهی، به اصولی همچون اصالت زیبایی، وحدت زیبایی، تشکیک زیبایی و اشتداد زیبایی می رسیم که خود را در اندیشه ملاصدرا آشکار می کنند.
کلید واژگان: وجودی, زیبایی, اصالت, وحدت, تشکیک, اشتداد}Mullā Sadrā appeared in the philosophical field when the prevalent philosophical questions were principality of existence and principality of quiddity. Although he first held the theory of principality of quiddity, later in a cognitional rotation he accepted the theory of principality of existence. Such a rotation gradually causes a wide revolution in the realm of philosophy, and consequently it yields principles such as unity of existence, analogicity of existence, and intensification of existence. He propounds external objectivity of existence, knowledge, beauty and other qualities of perfection as his philosophical principles. Thus, due to Mullā Sadrā’s basic principles, we can attain to principles such as principality of beauty, unity of beauty, analogicity of beauty, and intensification of beauty.
- نتایج بر اساس تاریخ انتشار مرتب شده‌اند.
- کلیدواژه مورد نظر شما تنها در فیلد کلیدواژگان مقالات جستجو شده‌است. به منظور حذف نتایج غیر مرتبط، جستجو تنها در مقالات مجلاتی انجام شده که با مجله ماخذ هم موضوع هستند.
- در صورتی که می‌خواهید جستجو را در همه موضوعات و با شرایط دیگر تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مجلات مراجعه کنید.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.