جستجوی مقالات مرتبط با کلیدواژه « شبهات » در نشریات گروه « فلسفه و کلام »

سنت استدراج به عنوان یکی از سنت های مهم الهی در ارتباط تنگاتنگ با روند رو به خسران طبیعت انسان است؛ همچنین سنت هدایت نیز به عنوان یکی دیگر از سنت های الهی در برابر آن قرار می گیرد. در این میان، چگونگی ارتباط میان سنت استدراج و هدایت الهی، دو دیدگاه معارض را در میان مجبره و عدلیه پدید آورده است. مجبره با تفسیر استدراج به «حرکت دادن به سوی کفر و دوری از خدا» و معرفی خداوند به عنوان عامل و فاعل استدراج، چنین استدلال کرده اند که خداوند خود خواهان وقوع کفر و طغیان از بندگان است و در حقیقت، خداوند از همان ابتدا، هدایت برخی بندگان را اراده نکرده است. از سوی دیگر، عدلیه با استناد به آیات قرآن، تفسیر استدراج به «حرکت دادن به سوی کفر» را نادرست شمرده و بر این باورند که استدراج، نزدیک ساختن کافران به سوی عذابی است که نتیجه اعمال و رفتار خودشان است. در پژوهش حاضر، با روش توصیفی-تحلیلی، مبتنی بر ابزار کتابخانه ای، دو دیدگاه یادشده با رویکرد پاسخ به شبهات با تاکید بر مدل فرآیندی، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته و در پایان این نتیجه به دست آمده است که خداوند حکیم، بدون ابلاغ و بیان تکالیف و نیز بدون انجام گناه از سوی افراد، هیچ فرد و اجتماعی را مجازات نمی نماید و سنت استدراج که شیوه خاصی برای مجازات است، برآیند سنت های الهی دیگر همچون سنت هدایت است.

ایمه اطهار(ع) نه‌تنها در تبیین معارف الهی، بلکه در روش‌ها الگو هستند. ازاین‌رو، شناخت راهبردهای آنان در مواجهه با شبهات اهمیت و اولویت دارد. مسیله پژوهش، کشف راهبردهای روشی معصومان در پاسخ‌گویی به شبهات کلامی؛ و فرضیه تحقیق، «امکان دستیابی به راهبردهای یادشده است». با تبیین روش‌های مواجهه معصومان با شبهات، افق‌ها و راهبردهای جدیدی برای پاسخ‌گویی کشف خواهد شد. روش پژوهش، کتابخانه‌ای و مراجعه به مهم‌ترین منابع روایی و استخراج روایات کلامی معصومان(ع) و تحلیل آنهاست. یافته‌ها نشان می‌دهد: مهم‌ترین راهبرد ایمه اطهار(ع) هنگام پاسخ‌گویی به شبهات، راهبرد برهانی است. آنان از حیث صورت برهان، در غالب موارد، هنگام مواجهه با افراد عادی از «برهان إنی» و در مواجهه با دانشمندان از «برهان لمی» استفاده کرده‌اند. از حیث مواد برهان، در پاسخ‌های مربوط به خداشناسی، از اولیات؛ در براهین اثبات وجود خدا، از محسوسات؛ در شبهات راهنماشناسی از تجربیات؛ در مباحث درون‌دینی از متواترات و در شبهات فقهی و روایی از حدسیات بهره برده‌اند. استفاده معصومان(ع) از فطریات، در مباحث گرایشی بوده است.

پاسخگویی به شبهات، راهبردهایی دارد که بدون توجه به آن ها، پاسخ ناکافی و چه بسا نادرست است. ایمه: نه تنها در تبیین معارف الهی، بلکه در ارایه راهبردها نیز الگو هستند؛ ازاین رو شناخت راهبردهای آنان در مواجهه با شبهات اهمیت و اولویت دارد. در بین معصومان:، حضرت علی7 مواجهه بیشتری با شبهات داشته اند، ازاین رو، کشف راهبردهای آن حضرت در مواجهه با شبهات، اولویت افزون تری دارد. با تبیین راهبردهای یاد شده، علاوه بر کشف پیشینه شبهات، افق ها و راهبردهای جدیدی برای پاسخگویی هویدا خواهد شد. مسئله پژوهش، کشف راهبردهای روشی حضرت علی7 در پاسخگویی به شبهات کلامی و فرضیه تحقیق، امکان دستیابی به راهبردهای یاد شده است. این مقاله با روش توصیفی، تحلیلی با استخراج روایات کلامی امام علی ع و تبیین و تحلیل صورت و مواد برهانی احادیث تدوین شده است. یافته ها نشان می دهد مهم ترین راهبرد آن حضرت هنگام پاسخگویی به شبهات، راهبرد برهانی است. آن حضرت از حیث صورت برهان، در غالب موارد از «برهان إنی» و تنها در مواجهه با دانشمندان از «برهان لمی» استفاده کرده اند. از حیث مواد برهان، در شبهات مربوط به مبدا شناسی از اولیات و محسوسات، در شبهات راهنماشناسی از تجربیات، در مباحث درون دینی از متواترات و در شبهات فقهی از حدسیات و در شبهات اخلاقی از فطریات استفاده کرده اند.

در قرآن کریم آیات متعددی آمده که در آن فضایلی به صورت عام به همه ایمه: و به طور خاص به برخی از ایشان اختصاص داده شده است. از عصر صحابه تا کنون همواره شبهاتی پیرامون این آیات مطرح بوده که از سوی ایمه: و سایرین، پاسخ هایی هم به این شبهات داده شده است. یکی از این آیات، آیه ولایت است که از نظر شیعه امامیه یکی از محکم ترین دلایل اثبات امامت امام علی ع محسوب می شود. علمای اهل سنت شبهات بسیاری پیرامون ادعای اثبات امامت از این آیه وارد کرده اند که پاسخ های بسیاری نیز به این شبهات داده شده است. عموم این پاسخ ها، به صورت حلی و ارایه قراین و دلایل درون متنی و برون متنی بوده است. در این پژوهش خلاف رویه مرسوم، از روش پاسخ نقضی به پاسخگویی به شبهات اهل سنت استفاده شده است. به همین مناسبت ابتدا آموزه های مد نظر شیعه از آیه بیان شده، سپس مناقشات و شبهات اهل سنت مطرح گردیده و در ادامه با استناد به مقبولات و مسلمات خود ایشان از جمله قرآن کریم، صحاح سته و دیگر کتب معتبر حدیثی و سخنان علمای ایشان، بر استدلال آن ها مورد نقض آورده شده است.

مقاله حاضر در پی آن است تا مسئله عصمت  انبیاء را ازمنظر علامه طباطبایی (ره) با محوریت تفسیرگرانسنگ  المیزان، تبیین ودیدگاه این مفسر بزرگ امامیه در این راستا را تشریح نماید. مفسر بزرگوار مساله عصمت راازدومنظر دنبال کرده است: یکی ازمنظر دلالت آیات قرآن کریم ودیگری ازمنظرشبهاتی که با خدشه وارد کردن به دلالت آیات نسبت به عصمت انبیاء مطرح شده است. ازنظرعلامه طباطبایی آیه های:فتح: 1و2، توبه :32، ص : 82و 83.، نساء: 64 ، احزاب: 33، انبیاء: 27-26 ،دلالت روشن برعصمت انبیاء دارندوشبهاتی که برخی بر آیات یاد شده وارد کرده ویا آیات دیگری برای نفی ونقص عصمت  مطرح کرده اند، مردود است. روش پژوهشی در این مقاله توضیفی تحلیلی و با ابزار کتابخانه ای می باشد.

معاد یکی از مهم‏ ترین اصول اعتقادی است که بیشترین آیات قرآنی را پس از توحید به خوداختصاص داده و این حاکی از اهمیت فوق‏ العاده ایمان به معاد است. چنین ایمانی ضامن اجرایقوانین الهی است. ازآنجاکه ایجاد شبهه و تضعیف باورهای دینی مردم به‏ منزله تلاش برای درهمشکستن یکی از ارکان مهم دین است، لازم می‏ نماید تا در زمینه تقویت بنیه اعتقادی جوانان،هرچند مختصر، بداهت و تردیدناپذیر بودن معاد با روشی قرآنی و از خود قرآن، بررسی و تبیینشود. قرآن کریم گاهی معاد را امری تردیدناپذیر می‏ داند و گاهی در پاسخ به بهانه‏ گیری‏ ها وواکنش‏ های منفی منکران معاد، با بیان و پاسخی روشن، معاد را بدیهی می‏ داند. در این تحقیق،ضمن استخراج عناوین مربوط از قرآن، آیاتی هم که حاکی از آن عناوین است، به شیوه‏ ای مطلوب ونو، تنظیم و دسته‏ بندی شده و علاوه بر استفاده از بیانات مفسران، به نقد و بررسی برخی نظریاتآنان نیز پرداخته شده است.

فرقه بهائیت در راستای ترویج آیین باطل خویش و برای حفظ کیانش از فروپاشی، از یک سو با ایجاد شبهه، به انکار دلالت معجزه بر حقانیت ادعای پیامبر پرداختند و از سوی دیگر، با ارائه تفسیری از اعجاز قرآن و توجیه برخی ویژگی های آن**، کوشیدند از آن برای وصول به اهداف خود بهره گیرند. این مقال می کوشد با طرح مهم ترین شبهات بهائیان بر اعجاز و به ویژه اعجاز قرآن- به عنوان برترین معجزه تاریخ بشریت- ضمن اثبات اعجاز قرآن و دلالت آن بر صدق پیامبر، پرده از چهره بهائیت برگشاید.

در این مقاله یازده آیه از قرآن ذکر شده که همگی مربوط به نبی مکرم اسلام است. این آیات دارای عناوینی هستند که برخی به ظاهر آنها تمسک جسته و شبهاتی را مطرح نموده اند؛ مانند غفران و مغفرت الهی در آیه اول و دوم سوره فتح؛ که توهم شده غفران وقتی تعلق می گیرد که گناهی صادر شده باشد. یا عناوین ذنب، توبه، نسیان، عفو، خوف و خشیت و حرمت که مورد استشهاد ظاهربینانه قرار گرفته در این نوشتار بررسی و نقد شده است.

سوره دهر، عمل بسیار خالصانه و ایثارگرانه عده ای از امت اسلامی را به نمایش می گذارد که به اعتراف اکثر روایات فریقین مرتبط با اهل بیت می باشد و از این باب آنان سبب نزول سوره بوده اند.
برخی دانشمندان اهل سنت اسباب نزول هفت گانه دیگری را هم مطرح نموده اند که نه تنها با محتوای سوره بیگانه است، بلکه از حیث متن و سند بسیار ضعیف و از اعتبار ساقط است. عده ای از دانشمندان اهل سنت از جمله ابن تیمیه این سوره را مکی دانسته اند، در حالی که بسیاری از مفسران، محدثان و دانشمندان اهل سنت، سوره دهر را مدنی دانسته اند و برخی از آنان مدنی بودن سوره را اجماعی دانسته و برخی صحیح تر دانسته اند. اما شیعه بر مدنی بودن این سوره اجماع نموده اند. این سوره روزنه ای را پیش رویمان می گشاید تا اهل بیت را از حیث عقیده و عمل بسنجیم.