جستجوی مقالات مرتبط با کلیدواژه "sanandaj- sirjan zone" در نشریات گروه "زمین شناسی"
تکرار جستجوی کلیدواژه «sanandaj- sirjan zone» در نشریات گروه «علوم پایه»-
نشریه پترولوژی، پیاپی 58 (تابستان 1403)، صص 55 -78
کانسنگ آهن خبر در 15 کیلومتری شمال خاوری شهر خبر در استان کرمان جای دارد. واحد های سنگی در این محدوده شامل تناوبی از سنگ های کربناته، فیلیت، شیست سبز و میکاشیست با سن کامبرین بالایی تا اردویسین هستند. کلسیت فراوان ترین کانی در سنگ های کربناته (مرمر) است که با مقدار اندکی دولومیت، آنکریت، کوارتز و مسکوویت و فلدسپار همراه است. کوارتز و مسکوویت در همه سنگ های منطقه وجود دارند، بیوتیت بیشتر در میکاشیست ها دیده می شوند. پاراگونیت، کلریت، سریسیت و کانی های رسی در شیست های سبز فراوان تر هستند. کانه زایی آهن در مرمر رخ داده است. کانه زایی با روند شمال خاوری-جنوب باختری در برونزد های تپه مانند و منفرد رخ داده است و شامل کانه زایی اکسیدی و سولفیدی درون زاد (هیپوژن) و کانه زایی اکسید آهن برون زاد (سوپرژن) می شود. بررسی کانی شناسی با روش های میکروسکوپی، XRD و EPMA انجام شد. کانه زایی آهن درون زاد با بقایای بلور های مگنتیت شناخته می شود که به صورت جانشینی در مرمر و توسط محلول های گرمابی پدید آمده اند. کانه زایی سولفیدی پس از کانه زایی اکسیدی در رگچه های سیلیسی، حفره ها و فضا های خالی رخ داده است که گویای پیدایش آنها از محلول های گرمابی است. سولفیدها شامل پیریت، آرسنوپیریت، کالکوپیریت، اسفالریت، بورنیت و کوولیت هستند. شیمی آرسنوپیریت، پیریت و کالکوپیریت نشان می دهد عنصرهایی مانند طلا، نقره، بیسموت و جیوه در آنها ناچیز است. کانه زایی آهن برون زاد از تجزیه مگنتیت پدیدآمده و شامل گوتیت، هماتیت و لیمونیت است. بخش هایی از سولفید های درون زاد نیز با هیدرواکسید های آهن جایگزین شده اند.
کلید واژگان: کانه زایی آهن شیمی کانی های سولفیدی سیال های گرمابی استان کرمان پهنه سنندج, سیرجانPetrology, Volume:15 Issue: 58, 2024, PP 55 -78IntroductionThe Khabr iron ore is located in about 55 km southwest of Baft and 15 km northeast of Khabr in the southeastern part of the Sanandaj-Sirjan zone. This zone hosts a large number of iron deposits of Iran such as Golegohar in Sirjan. The Khabr iron ore is a small and unknown deposit, mainly composed of supergene iron hydroxides outcrops. The Khabr iron ore is a hydrothermal mineralization that has occurred in marble during primary and secondary stages as oxide and sulfide (Dehghani Soltani, 2012). There is rare information about mineralogy, paragenesis and genesis of the study deposit This paper aims to study the mineralogy of hypogene and supergene ores and the chemistry of sulfide minerals.
Material and MethodsFollowing field study and sampling from the rock units, alteration zones, iron ore and sulfide veins, 45 thin sections and 12 polished sections were prepared and studied by transmission and reflective light microscopes at the University of Sistan and Baluchestan and X-ray diffractometry (XRD) at the Yamagata University. The sulfide minerals are analyzed by the Electron Probe Micro Analyze (EPMA) model of JEOL. JXA-8600 with an accelerator voltage of 15kv and current of 2×10-8 A in Yamagata University.
Geology:
The oldest rocks in the Sanandaj-Sirjan zone are metamorphic rocks of the late Precambrian-Cambrian period (Ghorbani, 2008), In this zone, Paleozoic and Mesozoic rocks such as carbonate, quartzite, and volcanic rocks with layers of shale and sandstone are covered by Hamedan phyllites (Ghorbani, 2008). The Cretaceous rocks in this zone are mainly carbonated rocks and ophiolitic complex. The Tertiary outcrops in the Sanandaj-Sirjan zone are relatively small. Several intrusive bodies in the Sanandaj-Sirjan zone were formed in the Middle and Late Triassic, Late Jurassic, Late Cretaceous and Paleocene periods. They are mainly intermediate to acidic in composition (Ghorbani, 2008). Most pre-Mesozoic rocks in the Sanandaj-Sirjan zone were metamorphosed. The metamorphic complexes in the study area are Golegohar, Rutchun and Khabr (Figure 1B). The Khabr Iron mineralization is located in the Rutchun complex, which is on top of the Golegohar complex (lower Cambrian) and below the Khabr complex (Devonian) (Figure 1B). The host rock units in this area are an alternation of carbonate rocks, phyllite, greenschist, mica schist and quartz-schist ranging in age from Upper Cambrian to Ordovician. The dominant minerals in these rock units are calcite, quartz, biotite and muscovite including sericite, paragonite, chlorite and clay minerals.
Discussion and ResultsThe iron mineralization occurs at the contact of carbonate rocks and phyllite and schists. The mineralization develops in a northeast-southwest orientation as hill-like and isolated outcrops including hypogene oxide and sulfide mineralization and supergene iron oxide mineralization. The hypogene iron mineralization is characterized by magnetite euhedral crystals, formed as replacements in carbonate rocks by hydrothermal solutions. The hypogene sulfide mineralization forms following the oxide mineralization as silica veins, cavities and open space filling. Sulfides are associated with quartz and composed of pyrite, arsenopyrite, chalcopyrite, bornite and covellite. The chemistry of arsenopyrite, pyrite and chalcopyrite contain low volumes of gold, silver, bismuth, Pb, Zn, Te and mercury. Some pyrite grains contain Au (maximum 700 ppm) (Table 2). The iron ore outcrops are mainly supergene-type formed as open space filling in fractures or around gangue grains boundary. The supergene iron mineralization is due to the weathering of hypogene minerals such as magnetite and sulfide minerals. The margin of the outcrops of the sulfide veins are partially altered to iron hydroxides in brown, red and yellow. The supergene ore minerals are mainly goethite, hematite and limonite. Calcite, dolomite, quartz and phyllosilicates are the predominant gangue minerals. There exist many secondary structures in iron ore like grape-like, colloidal, box-like, cavity-like, rhythmic, replacement and vein-like and open space filling all are indication of weathering and supergene processes. Some textures of the host rocks are similar to clastic rocks like the magnetite-rich sandstone. The magnetite texture reveals that, the Khabr hypogene iron mineralization is mainly formed as a replacement in carbonated rocks by hydrothermal solutions. High temperature acidic hydrothermal solutions containing chloride complexes, dissolve the carbonate rocks upon reaction with them (Robb, 2005). By dissolving carbonate rocks and increasing the pH, chloride complexes became unstable and magnetite replaced limestone. The Khabr sulfides mineralization in the quartz veins is more characteristic of hydrothermal solutions. The hydrothermal solutions containing metal-sulfide complexes had migrated along faults and permeable zones and then with a decrease in the temperature and pressure, the sulfides had been formed. The fluids responsible for the Khabr sulfide stage have the same salinity and temperature as of the those of epithermal deposits (Dehghani Soltani, 2012).The formation mechanism of supergene mineralization is well-known (Guibert and Park, 1986). The Khabr supergene iron ores are the result of magnetite and sulfide oxidation to goethite, hematite and limonite. The magnetites replaced in limestone and marble and magnetites in clastic sandstone have been weathered and altered by oxygen- and carbon dioxide-rich surface waters. The mineralization zone is severely faulted, crushed and permeable. As a result, the circulation of the oxygen-rich waters toward depths or decomposition of magnetite and sulfides had been possible.
ConclusionsThe Khabr Fe mineralization can be divided into hypogene and supergene stages. The hypogene stage can be divided into sub-stages of oxide and sulfide mineralization. The hypogene oxide stage is characterized by magnetite, formed as a replacement in limestone by hydrothermal solution or as clastic grains in sandstone. The remarkable features of the hypogene sulfide stage are the presence of arsenopyrite, pyrite and chalcopyrite in quartz veinlets precipitated from hydrothermal solutions like those of epithermal type. The supergene mineralization is characterized by iron oxides and hydroxides as hematite, goethite and limonite precipitated from surface waters.
Keywords: Iron Mineralization, Sulfide Chemistry, Hydrothermal Solutions, Kerman Province, Sanandaj-Sirjan Zone -
دایک های متادلریتی مورد بررسی در شمال استان چهارمحال و بختیاری و در کرانه رودخانه زاینده رود و در مجموعه دگرگونی شمال شهرکرد رخنمون یافته اند. منطقه مورد بررسی در پهنه زمین ساختی سنندج-سیرجان قرار دارد. بافت های اصلی بین دانه ای، پوست ماری و نیمه پوست ماری در این سنگ ها دیده می شود. کانی های اصلی دایک های متادلریتی پلاژیوکلاز، کلینوپیروکسن و آمفیبول بوده و کانی های کلریت، کلسیت، سریسیت، اپیدوت، کلینوزوئزیت، اکتینولیت، لوکوکسن و بیوتیت کانی های فرعی و ثانویه هستند. با توجه به بافت و نتایج کانی شناسی، این سنگ ها شواهد یک دگرگونی ناحیه ای برگشتی رخساره شیست سبز را آشکار می سازند. با توجه به بررسی های انجام شده بر کانی کلسیت، ماکل های دگرشکلی از نوع III و IV هستند. این ماکل های دگرشکلی بازتبلور پویای کلسیت در گستره دمایی 200 تا بیش از °C250 را نشان می دهند. همچنین براساس زمین دماسنجی بر کانی کلریت این سنگ ها، دمای تشکیل کلریت از 370 تا 246 درجه سانتی گراد متغیر است که با دمای دگرشکلی در ماکل های کلسیت همخوانی دارد.
کلید واژگان: ماکل دگرشکلی, زمین دماسنجی, کلسیت, کلریت, شمال شهرکرد, پهنه سنندج-سیرجانThe granitic gneisses of Abadchi village is located in the north of Zayandeh-Rud dam, and the area is a part of Sanandaj-Sirjan Zone. The mineralogical composition of these rocks are composed of quartz, plagioclase, K-feldspar, biotite, amphibole, muscovite, zircon, titanite and allanite. Quartz crystals, as the most abundant mineral constituents of these rocks, display the different conditions of deformation dynamic on the studied rocks according to their texture. Moreover, quartz crystals show evidences of bulging recrystallization (BLG), sub grain rotation (SGR), and grain boundary migration (GBM). Deformation of quartz crystals depends on the temperature and strain-rate and can be determine using T/strain- rate diagram. Therefore, the fractal dimension at quartz grain boundary sutures is between 1.23 and 1.11 and temperatures between 250-400 °C and 500 -750 °C in the granitic gneisses. Using the fractal dimension and calculation of temperature, the strain rates are measured 10-11.6 to 10-6.6for the four domain of granitic gneiss sample. The results obtained from the diagram are consistent with the deformation evidence of quartz crystals (GBM, SGR, BLG).
Keywords: Quartz Grain Sutures, Fractal, Strain-Rate, Deformation, Abadchi, Sanandaj-Sirjan Zone -
توده نفوذی جنوب قرهزاغ در شمالغرب مجموعه دگرگونی سورسات برونزد دارد که از نظر ساختاری بخشی از پهنه سنندج-سیرجان است. بخشهای همگن و یکنواختی از توده نفوذی جنوب قرهزاغ در پهنه برشی قرار دارند و میلونیتی شده اند. بلورهای زیرکن در توده نفوذی و میلونیتی جنوب قره زاغ از نظر ریختشناسی شامل منشورهای {110} و هرمهای {211} گسترش یافته بوده که گویای تبلور آن ها از ماگماهای با خاستگاه نوع S هستند. در بخشهای تودهای و میلونیتی توده جنوب قرهزاغ، کمترین دمای تبلور براساس ریختشناسی زیرکن، دماسنجی اشباع زیرکن و زمین شیمی سنگ کل 698 تا oC 770 محاسبه شده است. همچنین بر پایه دما فشارسنجی کانی بیوتیت نیز دما oC 677 و فشار 8/0 کیلوبار به دست آمده است. شواهد بافتی و بررسی دگرشکلیها نشان میدهد که تغییرات شیمیایی و بافتی به صورت تدریجی همراه با پیشرفت دگرشکلی در میلونیتها رخ داده است. در اثر تغییرات بافتی، دانههای کوارتز بازتبلور یافته اند و مهاجرت مرز دانهای در بازتبلور مشخص بوده که گویای دگرشکلی در رخساره دگرگونی شیستسبز است.
کلید واژگان: ریخت شناسی زیرکن, شیمی کانی, دما فشارسنجی, پهنه سنندج-سیرجانThe South-Gharezagh intrusive exposed in northwest of the Sorsat metamorphic complex, which is structurally a part of the Sanandaj-Sirjan zone. Intrusive of South-Gharezagh is located in the shear zone and are mylonitized. Morphologically, the crystallization of zircon in the intrusive and mylonitic mass of South-Gharezagh includes {110} prisms and {211} pyramids, which indicates their crystallization from S-type magmas. The crystallization temperature is calculated to be 698 to 770 ◦C, based on the morphology of zircon, in the massive and mylonitic parts of the South-Gharezagh massif, zircon saturation thermometry and geochemistry of the whole rock. In addition, the thermobarometric chemistry of biotite mineral has been calculated at a temperature of 677 ◦C and a pressure of 0.8 kbar. The petrofabric evidence shows that chemical and petrofabric changes have been gradually occurred along with the deformation progress in mylonites. As a result of petrofabric, the recrystallized quartz grains and the migration of the grain boundary in the recrystallization is clear, which indicates a change in the facies of the green schist metamorphism.
Keywords: Zircon Morphology, Mineral Chemistry, Thermometry, Sanandaj-Sirjan Zone -
هدف از این پژوهش، بررسی زمین شیمی زیست محیطی عناصر بالقوه سمی در باطله های فراوری معدن سرب و روی آهنگران، واقع در 95 کیلومتری جنوب شرق همدان است. به این منظور، مولفه های فیزیکی- شیمیایی، فازهای کانیایی و غلظت عناصر بالقوه سمی در 14 نمونه بررسی شد. pH نمونه های باطله در محدوده بین 7/7 تا 4/9، کربنات بین 5/50 تا 5/64 درصد و ظرفیت تبادل کاتیونی بین 3/27 تا 1/35 میلی اکی والان بر 100 گرم متغیر است. کانی رسی غالب در نمونه های باطله مونتموریلونیت، و کانی های کوارتز و سیدریت فراوان ترین فازهای کانیایی هستند. بر اساس داده های غلظت کل عناصر بالقوه سمی و محاسبه ضرایب زیست محیطی، نمونه های باطله نسبت به عناصر سرب، آنتیموان، روی، کادمیم، آرسنیک، منگنز و نقره غنی شدگی نشان می دهند و دارای خطر بوم شناختی بسیار زیادی هستند. ارزیابی خطر سلامت برای جمعیت های انسانی پیرامون معدن نشان می دهد که مقدار ضریب خطر عناصر مختلف در کودکان بیشتر از بزرگسالان است. بیشترین خطر غیرسرطان زایی برای مسیر بلع، استنشاق، و تماس پوستی به ترتیب مربوط به عناصر آرسنیک، منگنز و کادمیم است. بلع عناصر آرسنیک، کادمیم و کروم برای کودکان و بلع کادمیم برای بزرگسالان با خطر سرطان زایی همراه است. بر اساس نتایج به دست آمده، باطله های فراوری معدن آهنگران پتانسیل آلوده کردن منابع آب زیرزمینی و خاک کشاورزی پیرامون معدن را داشته و بنابراین اعمال تمهیدات زیست محیطی مناسب برای دفع مناسب باطله ها یا پاک سازی آنها ضروری است.
کلید واژگان: آلودگی, باطله, معدن آهنگران, زون سنندج- سیرجانThe present study aims to investigate the environmental geochemistry of potentially toxic elements (PTEs) in tailing samples of the Ahangaran Pb-Zn mine, located 95 km southeast of Hamadan. For this purpose, physico-chemical properties of 14 tailing samples, mineralogy and the concentration of PTEs were studied. The values of pH, carbonate content, and cation exchange capacity (CEC) ranged between 7.7-9.4, 50.5-64.5 %, and 27.3-35.1 meq/100g, respectively. The main clay mineral detected in the studied samples was montmorillonite; quartz and siderite were the most frequent mineral phases in the samples. The tailing samples, based on the total concentration of potentially toxic elements and the calculation of environmental indices, were enriched in Pb, Zn, Cd, As and Ag, and were of high ecological risk. Human Health Risk Assessment (HHRA) revealed that the hazard quotient of PTEs was much higher for children than adults. The highest values of non-carcinogenic risks via ingestion, dermal contact and inhalation were obtained for As, Mn, and Cd, respectively. The ingestion of As, Cd, and Cr for children, and the ingestion of Cd for adults are associated with probable carcinogenic risks. Based on the obtained results, disposed tailings around the Ahangaran mine can be considered a potential source to pollute the groundwater resources and agricultural soils. Therefore, appropriate environmental management of waste disposal as well as taking remediation actions deem necessary.
Keywords: Pollution, Tailing, Ahangaran Mine, Sanandaj-Sirjan Zone -
در بخش میانی پهنه سنندج سیرجان در جنوب شرق شهرستان بروجرد متابازیت هایی به سن تریاس پسین همراه مارن مشاهده می شوند و توسط دایک های بازیک قطع می شوند. متابازیت ها در حد سطوح پایین رخساره شیست سبز متحمل دگرگونی شده اند و کانی های عمده آن ها، پلاژیوکلاز و آمفیبول است و آثاری از بافت های افیتیک و پورفیریتیک آذرین در آنها قابل مشاهده است. داده های حاصل از تجزیه ریزپردازنده الکترونی بیانگر آن است که فلدسپارها از نوع آلبیت، اولیگوکلاز و آنورتوکلاز هستند. همچنین آمفیبول ها از نوع کلسیک بوده و ترکیب آن ها در محدوده اکتینولیت، اکتینولیت هورنبلند، منیزیوهورنبلند و چرماکیت هورنبلند تا چرماکیت قرار می گیرند. بر طبق مطالعات زمین شیمیایی، این سنگ ها ویژگی های ماگمای آلکالن دارند. در الگوهای عناصر کمیاب بهنجار شده به گوشته و عناصر REE بهنجار شده به کندریت، این سنگ ها از عناصر HFSE (به عنوان مثال Th ، و Nb) و LREE به طور یکسان غنی شده اند که این امر نشانگر خصوصیات بازالت های OIB آن ها می باشد. نسبت عناصر کمیاب، از جملهCe/Nb (1.22- 2.20) ،Hf/Nb (0.08-0.2) ، Zr/Nb(3.63-6) و نسبت بالای TiO2/Yb و Nb/Yb، نشان دهنده آن است که خاستگاه ماگمای سازنده این سنگ ها از یک منبع OIB عمیق برای مثال گوشته آستنوسفری غنی شده است. این سنگ ها تحت تاثیر آلودگی اندک پوسته قرار گرفته اند. خصوصیات زمین شیمیایی متابازیت های تریاس پسین نشانه ایجاد آن ها در یک محیط ریفت درون قاره ای است.
کلید واژگان: اقیانوس نئوتتیس, تریاس, پهنه سنندج سیرجان, سنگ های متابازیت, زمین شیمیThe late Triassic metabasites in the southeast of Borujerd area in the middle part of Sanandaj Sirjan zone (SaSZ) are associated with marble and locally intersected by mafic dykes. Metabasites rocks are metamorphosed in the lower green schist facies and are mainly composed of plagioclase and amphibole. However, they locally preserve ophitic and porphyritic igneous textures. The electronmicroprope analysis showed that feldspars are albite, oligoclase and anorthoclase. Also, according to this analysis, type of amphiboles is calcic and includes actinolite, actinolite-hornblend, magnesiohornblend and tschermakit-hornblend to tschermakit. According to geochemical studies, these rocks have alkaline magmas characteristics. The chondrite normalized REE patterns show enrichment in LREE and the Primitive-Mantle normalized multi-element patterns show uniformly enriched LREE, Th, Nb, Ta. These characteristics are similar to those of basalts derived from OIB-like mantle sources. Trace-element ratios, including Ce/Nb (1.22– 2.20), Hf/Nb (0.08–0.2), Zr/Nb (3.63–6) and high TiO2/Yb and Nb/Yb ratios, indicate that these magmas were derived from a deep OIB reservoir, i.e. an enriched asthenospheric mantle source. These rocks underwent slight crustal contamination. These geochemical characteristics of these late Triassic metabasites suggests that they formed in an intra-continental rifting regime.
Keywords: Neo-Tethyan Ocean, Triassic, Sanandaj–Sirjan zone, metabasic rocks, Geochemistry -
در بخش شمالی زون سنندج- سیرجان توده های نفوذی مافیک کوچک و بزرگی به صورت هم جهت و هم روند در امتداد سوچرزون زاگرس رخنمون دارند. در این بخش از پوسته ی ایران فعالیت ماگمایی طی سه بازه زمانی اصلی کرتاسه، ائوسن و میوسن-کواترنری رخ داده است. در دو مرحله اول فعالیت ماگمایی با ماگماتیسم قوس های حاشیه فعال قاره ای سازگارتر است. درحالی که آخرین فاز ماگمایی، دارای سرشت کالک الکالن مربوط به رژیم تکتونیکی پس از برخورد است. توده های مافیک قبادلو، چوپانکره و قره قشون در حاشیه جنوبی دریاچه ارومیه در بخش شمالی زون سنندج - سیرجان درون مجموعه ای از واحدهای شیلی و ماسه سنگی - شیلی با سن کرتاسه نفوذ کرده اند. سن سنجی اورانیوم-سرب انجام شده بر روی نمونه های زیرکن جداشده از نمونه های سنگی توده گابرویی قبادلو سنی معادل 99 میلیون سال را نشان می دهد. در این توده ها محتوای Sio2 46.17 تا 53.35 درصد وزنی و محتوای Al2o3 13.1 تا 18.49 درصد وزنی است. مقدار Fe2o3 در این سنگ ها 8.5 تا 11.3 درصد وزنی، Tio2 بین 0.4 تا 1.9 و متوسط مقدار Cr در حد 119 پی پی ام است. مقادیر سیلیس، عدد منیزیم و کروم این سنگ ها نشان دهنده ی منشا گوشته ای این توده ها است. با توجه به مقادیر بالای عناصری مانند Ba و نسبت Ba/Rb و دیگر عناصر ناسازگار می تواند نشانگر منشا گوشته ای دگرسان شده باشد. آنومالی های مثبت عناصر لیتوفیل با شعاع یونی بزرگ و عناصر نادر خاکی سبک در مقابل آنومالی منفی عناصر HFS همچون Nb،P ،Zr و Ta نسبت های بالای La/Nb، Ba/Nb و الگوی عناصر نادر خاکی در این توده ها هم خوانی خوبی با توده های مربوط به محیط های فرورانش دارد.
کلید واژگان: اورانیوم- سرب, عناصر نادر, کالک آلکالن, فرورانش, زون سنندج-سیرجانIn the northwestern part of the Sanandaj-Sirjan zone, mafic intrusive bodies are aligned with the trend of the Zagros orogenic belt. In this part of the Iranian lithosphere, magmatic activity occurred during three main periods: Cretaceous, Eocene, and Miocene-Quaternary. In the first of two stages, the magmatic activity was associated with subduction-related magmatism at the active continental margin, whereas the last phase was characterized by calc-alkaline magmatism related to post-collision regime. The intrusive mafic bodies of Qobadlo, Chupankareh, and Qaraqoshun at the southern margin of Lake Urmia in the northern part of the Sanandaj-Sirjan zone intruded within the complex of Cretaceous shale, shale-sandstone, and siltstone. U-Pb dating on zircon performed on these bodies indicates an age of 99 Ma. The SiO2 content of these bodies ranges from 46.17 to 53.35%, Al2O3 13.1 to 18.49 % Fe2O3 3.11 to 5.8%, and their TiO2 content ranges from 1.9 to 4.0%. Positive anomalies of large ion lithophile elements and LREE compared with negative anomalies of elements such as Nb, P, Zr, and Ta (HFSE), the La/Nb, Ba/Nb ratios, and the REE pattern show a good correlation with the magmatic rocks of subduction zones.
Keywords: U-Pb Dating, REE, Calc-Alkaline, Subduction, Sanandaj–Sirjan Zone -
نشریه علوم زمین، پیاپی 131 (بهار 1403)، صص 53 -66کمربند افیولیتی حاجی آباد-اسفندقه-فاریاب به عنوان یکی از معروف ترین رخدادهای کرومیت دار در جنوب ایران می باشد. کمربند افیولیتی حاجی آباد-اسفندقه-فاریاب در سال های اخیر، کانون توجه بسیاری از زمین شناسان علاقمند به کمپلکس های افیولیتی و زمین شناسی اقتصادی بوده است. واحد اولترامافیک گلاشکرد شامل دونیت ، هارزبورژیت های شدیدا سرپانتینیتی شده، لایه های کرومیتیت و ورلیت در کمپلکس افیولیتی فاریاب واقع در جنوب خاور سنندج-سیرجان به عنوان یکی از مناطق کرومیت دار کمربند افیولیتی حاجی آباد-اسفندقه-فاریاب یافت شده است. سنگ های اولترامافیک و کرومیتیت های ناحیه گلاشکرد از 20 تا بیش از 50 درصد مدال کرومیت تشکیل شده اند. کرومیت های مطالعه شده دارای بافت های متغیر توده ای، نواری و پراکنده می باشند. زمین شیمی سنگ های اولترامافیک گلاشکرد نشان می دهد که میانگین غنی شدگی #Cr کرومیت در سنگ های سرپانتینیت (دونیت و هارزبورژیت) و ورلیت برابر 70-80 =100 *Cr/(Cr + Al) و در کرومیتیت ها نسبتا بالاتر است [81 = 100*Cr/(Cr + Al)]. بر اساس ویژگی های سنگ شناسی و شیمی کانی، واحد اولترامافیک گلاشکرد بخش گوشته ای مرتبط با افیولیت می باشد که توسط یک مذاب بونینیتی همگن گسترده در بالای پهنه فرافرورانش (سوپراسابداکشن) تولید شده و کرومیتیت های کروم بالا و پریدوتیت های مرتبط را تشکیل داده است.کلید واژگان: کرومیتیت, شیمی کروم اسپینل, اولترامافیک فاریاب, کمربند افیولیتی حاجی آباد-اسفندقه-فاریاب, پهنه سنندج-سیرجانThe Haji-Abad-Esfandagheh-Faryab ophiolitic belt is one of the most famous chromite-bearing occurrences in the south of Iran that has received considerable attention. Golashkard ultramafic unit includes dunite, highly serpentinized harzburgites, chromitite and wehrlite layers in the Faryab ophiolitic complex located in the southeast of Sanandaj-Sirjan as one of the chromite-bearing areas of the Haji-Abad-Esfandagheh-Faryab ophiolitic belt. Ultramafic rocks and chromitites of Golashkard area consist of 20 to more than 50% of chromite. The studied chromites have variable massive, banded and scattered textures. The geochemistry of Golashkard ultramafic rocks shows that the average Cr# enrichment of chromite in serpentinite rocks (probably dunite and harzburgite) and wehrlite is to Cr/ (Cr + Al) ×100= 70-80 and in chromitite is relatively higher (Cr/ (Cr + Al) ×100= 81). Based on the lithological and mineral chemistry characteristics, Golashkard ultramafic rocks are part of mantle related to ophiolite, which was produced by a homogeneous boninitic melt in the suprasubduction zone and formed high chromium chromitites and related peridotites.Keywords: Chromitite, chromium-spinel chemistry, Faryab ultramafic, Haji-Abad-Esfandagheh-Faryab ophiolitic belt, Sanandaj-Sirjan zone
-
توده های نفوذی در جنوب غرب نقده در پهنه سنندج- سیرجان در شمال غرب ایران رخنمون یافته اند. بخشی از این توده ها، سنگ های آپینیتی مافیک- حدواسط نزدیک آهکی قلیایی هستند. سنگ های گرانیت همراه آن، با ماگمای آهکی قلیایی غنی از پتاسیم و به شدت دگرگون یافته هستند. بررسی های زمین شیمیایی سنگ های آپینیتی و گرانیتی همراه آن غنی شدگی از عناصر خاکی نادر سبک (LREE) نسبت به عناصر خاکی نادر سنگین (HREE)، غنی شدگی عناصر سنگ دوست بزرگ یون (LILE) و ناهنجاری منفی عناصر Nb Ta, را نشان می دهند. بررسی های زمین ساختی سنگ های آپینیتی و گرانیتی همراه آن محیط قوس قاره ای را نشان داده و خاستگاه آپینیت را گوشته سنگ کره ای با اثر سیال های فرورانشی و خاستگاه گرانیت ها را آمیزه گوشته سست کره ای- سنگ کره ای با دخالت پوسته ماسه سنگ تیره نشان می دهند. به احتمال بسیار، سنگ های آپینیتی در محل قوس قاره ای همراه با عقبگرد پوسته فرورونده و اثر سیال های فرورانشی در شرایط غنی از آب تبلور یافته اند. سنگ های گرانیتی در اثر شکست سنگ کره فرورانشی نئوتتیس و ایجاد پنجره فرورانشی و بالا رانده شدن سست کره، از ذوب آمیزه گوشته سست کره ای-سنگ کره ای و رسوب های ماسه سنگ تیره پوسته قاره ای شکل گرفته اند. ماگما دچار جدایش بلوری و تبلور طولانی مدتی در بخش عمقی مخزن ماگمایی شده که در پایان توانسته است ماگمای گرانیتی به شدت دگرگون شده ای را در عمق کم پوسته ای در محل شکستگی ها جایگیری کند.
کلید واژگان: سنگ های آپینیت, گرانیت, سنگ زایی, زمین شیمی, پهنه سنندج سیرجان, نقده, شمال غرب ایرانIntrusive rocks are exposed in southwest of Naqdeh in the Sanandaj-Sirjan zone, northwest Iran. There are mafic-intermediate appinitic rocks with calc-alkaline affinity. The accompanying granite is strongly evolved with the affinity of calc-alkaline and rich in potassium. The geochemical analysis of appinite and granitic rocks display LREE enrichment relative to HREE, enrichment of LILE elements, and negative Th and Nb anomalies. According to discrimination diagrams, appinite and granite rocks formed in the continental arc tectonic setting. The appinitic rocks have a lithospheric mantle with subducting slab fluids source. The granitic rocks have an asthenospheric-lithospheric mantle with metagreywaky continental crust contamination. We suggest that appinitic magma formed by roll-back of subducted Neo-Tethys oceanic lithosphere and granitic magma formed by breck-off the subducted Neo-Tethyan oceanic slab. The asthenospheric upwelling would also have provided enough heat for the partial melting of continental crust. It is possible that magma formed at a great depth and underwent a long period of fractional crystallization. Finally, evolved granitic rocks have been placed at a shallow depth of the crust.
Keywords: Appinite Rocks, Granite, Petrogenesis, Gechemistry, Sanandaj-Sirjan Zone, Naghadeh, NW Iran -
سنگ های دگرگونی مجموعه فاریاب بخشی از دگرگونه های مجموعه باجگان با سن کرتاسه پسین هستند که در جنوب شرق پهنه سنندج-سیرجان، منطقه جنوب اسفندقه برونزد دارند. سنگ های دگرگونی مجموعه فاریاب که در رخساره های شیست سبز و آمفیبولیت دگرگون شده اند، شامل گارنت میکا شیست، اپیدوت شیست، اپیدوت آمفیبول شیست، آمفیبول شیست، اپیدوت-آمفیبولیت، آمفیبولیت و گارنت آمفیبولیت هستند. کانی های تشکیل دهنده آمفیبولیت ها گارنت، آمفیبول، اپیدوت، پلاژیوکلاز، کوارتز و کانی های ثانویه چون کلریت و اسفن و کانی های فرعی تیتانیت و مگنتیت هستند. ترکیب بلورهای آمفیبول در آمفیبولیت و اپیدوت آمفیبولیت های منطقه از نوع کلسیمی و شیمی آنها از مگنزیو هورنبلند و در برخی از آمفیبولیت ها، فروچرماکیت-هورنبلند و همچنین در گروه فروپاراگاسیت هورنبلند، فرو ادنیت هورنبلند و فرو ادنیت متغیر است. شیمی ترکیب پلاژیوکلاز در گستره آلبیت تا الیگوکلاز قرار دارد. سنگ مادر بیشتر آمفیبولیت ها و اپیدوت آمفیبولیت های مجموعه فاریاب با رخداد کانی های شاخص در متابازیت ها تعریف شده و به صورت بازالت و گابرو در نظر گرفته می شود. روش های مختلف دما-فشار سنجی بیشترین دما (T) و فشار (P) را برای آمفیبولیت های کنار پریدوتیت ها نشان می دهند که در بخش شمالی مجموعه قرار دارند و 700 درجه سانتی گراد و 7/9 کیلوبار هستند. با دور شدن از مرز پریدوتیت ها در واحدهای ساختاری پایین تر و در بخش جنوبی مجموعه فاریاب، دما و فشار در سنگ های آمفیبولیت و اپیدوت آمفیبولیت به طور میانگین تا 510 درجه سانتی گراد و 34/4 کیلوبار کاهش می یابد که نشانگر شروع رخساره آمفیبولیت تا گستره آمفیبولیت میانی است. مسیرهای P-T همراه با خطوط هم درجه نزدیک به هم بیانگر شیب زمین گرمایی بالا حتی در ابتدای دگرگونی است. شیمی کانی و نتایج دمافشارسنجی در کنار جایگاه زمین ساختی مجموعه فاریاب در پهنه سنندج-سیرجان می توانند گویای یک مجموعه افزایشی-فرورانشی در یک پهنه فرورانشی نئوتتیس در زمان کرتاسه پسین باشند که شیبی به سمت شمال دارد و باعث شده است که سنگ های با دما و فشار بالاتر روی انواع کم عمق تر قرار گیرند.
کلید واژگان: مجموعه فاریاب, شیمی کانی, آمفیبولیت, اپیدوت آمفیبولیت, مجموعه باجگان, پهنه سنندج-سیرجانMetamorphic rocks in the Faryab complex are part of the Bajgan metamorphic complex with Upper Cretaceous age that crops out in the southeast of Sanandaj-Sirjan zone, south Iran. The metamorphic rocks of Faryab Complex have been metamorphosed in greenschist and amphibolite facies include garnet mica schist, epidote schist, epidote amphibole schist, amphibole schist, epidote amphibolite, amphibolite and garnet amphibolite. Minerals composing amphibolites are garnet, amphibole, epidote, plagioclase, quartz, chlorite and sphene as well as titanite and magnetite as secondary minerals. The composition of amphiboles in amphibolite and epidote amphibolite are made of calcic types and their chemistry varies from magnesio-hornblende through ferro-tschermakite-hornblende, ferro paragasite-hornblende, ferro edenite-hornblende to ferroedenite. The composition of plagioclas ranges from albite to oligoclase. The protolith of most amphibolites and epidote amphibolites in the Faryab complex are defined by the occurrence of key minerals in metabasites and are considered as basalt and gabbro. Several thermobarometeric calculation methods indicate that the highest temperature and pressure for the amphibolites, which were appeared adjacent to peridotites and located in the northern part of the complex, are about 700 °C and 9.7 kbar. By moving away from the peridotites into the lower structural units in the southern part of the Faryab complex, the temperature and pressure range in the amphibolite and epidote amphibolite and decrease to 510°C and 4.34 kbar on average, which is beginning of amphibolite and middle amphibolite facies. Investigation of the P-T pathes in conjunction with close associations of isograde lines show that geothermal gradients were high even at the beginning of metamorphism. Mineral chemistry and thermobarometric calculations along with consideration of the structural position of the Faryab complex indicate that the tectonic position of the Faryab complex in the Sanandaj-Sirjan zone may remined us an accretion-subduction complex. This complex was constructed in the north-dipping Neo-Tethyan subduction zone during the Late Cretaceous time, which caused the higher degree metamorphic rocks were thrusted onto the shallower ones.
Keywords: Faryab Complex, Mineral Chemistry, Amphibolite, Epidote Amphibole, Bajgan Complex, Sanandaj-Sirjan Zone -
گارنت آمفیبولیت و گارنت میکاشیست های مجموعه فاریاب، واقع در جنوب شرق پهنه سنندج-سیرجان، بلافاصله در زیر پریدوتیت ها و گاهی در فاصله چند متری از پریدوتیت های این منطقه با مرزهای گسله رخنمون دارند. برخی گارنت آمفیبولیت ها عمدتا شامل پویکیلوبلاست-های گارنت و کانی های آمفیبول، پلاژیوکلاز، کوارتز، کانی های فرعی اپیدوت، بیوتیت، کلریت و همچنین کانی های اکسیدی مگنتیت، ایلمنیت، تیتانیت و کانی آپاتیت می باشند. گارنت میکاشیست ها شامل کانی های اصلی گارنت، آمفیبول، مسکویت، اپیدوت، پلاژیوکلاز، کوارتز، و کانی های فرعی بیوتیت، کلریت، رتیل، آپاتیت، تیتانیت و ایلمنیت هستند. با در نظر گرفتن شیمی پویکیلوبلاست های گارنت و شیمی آمفیبول ها، دماهای 505 تا 708 درجه سانتی گراد و میانگین فشارهای 7/6 تا 6/8 کیلوبار (رخساره آمفیبولیت متوسط تا فوقانی) برای گارنت آمفیبولیت ها و دماهای 450 تا 650 درجه سانتی گراد و میانگین فشارهای 7/6 تا 2/7 کیلوبار (رخساره آمفیبولیت تحتانی) برای گارنت میکاشیست ها، مشخص شده است. بر این اساس، گارنت آمفیبولیت ها بالاترین درجه دگرگونی را نشان می دهند در حالیکه گارنت میکاشیست ها درجه دگرگونی کمتری را به نمایش می گذارند. چنین وضعیت قرارگیری بیانگر نوعی شیب زمین گرمایی وارانه می باشد. از نگاه ژیوشیمیایی گارنت آمفیبولیت ها را می توان در دو گروه جای داد. گروه I که به همراه گارنت میکاشیست ها دارای ویژگی های ژیوشیمیایی سنگ های رسوبی هستند، در حالیکه گارنت آمفیبولیت های گروه II ویژگی های معمول بازالت ها را نشان می دهند. مجموعه دگرگونی فاریاب در کنار بقایای افیولیتی منطقه ممکن است بیانگر تحول این مجموعه افیولیتی در یک موقعیت افزایشی-فرورانشی نیوتتیس در زمان کرتاسه بالایی باشد.
کلید واژگان: شیمی کانی, آمفیبول, پاشنه دگرگونی افیولیتی, افیولیت فاریاب, پهنه سنندج-سیرجانGarnet amphibolite and garnet micaschists of the Faryab complex, located in the southeast of the Sanandaj-Sirjan zone, are exposed immediately under the peridotites and sometimes a few meters away from the peridotites of this region with fault boundaries. Some garnet amphibolites mainly include poikiloblasts of garnet and amphibole, plagioclase, quartz, secondary minerals of epidote, biotite, chlorite, as well as oxide minerals of, magnetite, ilmenite, titanite and apatite mineral. Garnet micaschists include the main minerals garnet, amphibole, muscovite, epidote, plagioclase, quartz, and secondary minerals biotite, chlorite, rutile, apatite, titanite, and ilmenite. Considering the chemistry of garnet poikiloblasts and the chemistry of amphiboles, temperatures of 505 to 708°C and average pressures of 6.7 to 8.6 kbar (upper amphibolite facies) for garnet amphibolites and temperatures 450 to 650°C and average pressures of 6.7 to 7.2 kbar (lower amphibolite facies) have been determined for garnet micaschists. Accordingly, garnet amphibolites show the highest metamorphic degree, while garnet micaschists show a lower metamorphic degree. Such a situation indicates a type of geothermal gradient. Geochemically, garnet amphibolites can be classified in two groups. Group I, which together with garnet micaschists have the geochemical characteristics of sedimentary rocks, while garnet amphibolites of group II show the typical characteristics of basalts. The Faryab metamorphic complex next to the ophiolitic remnants of the region may indicate the evolution of this ophiolitic complex in a Neotethys accretion-subduction position during the Upper Cretaceous.
Keywords: Mineral chemistry, amphibole, ophiolitic metamorphic sole, Faryab ophiolite, Sanandaj-Sirjan zone -
منطقه گرمخانی - میهم در جنوب شرق شهرستان قروه و بخش شمال غرب پهنه سنندج-سیرجان واقع است. سنگ های این منطقه شامل تنوعی از سنگ های دگرگونی ناحیه ای و مجاورتی هستند. داده های ریزپردازشی نشان می دهد که آمفیبول ها از نوع مگنزیوهورنبلند، پلاژیوکلازها از نوع آندزین و آلبیت، بیوتیت از زیرمجموعه سیدروفیلیت، میکای سفید از نوع موسکویت و اپیدوت نیز از زیر مجموعه کلینوزوییزیت هستند. بر اساس شیمی آمفیبول ها، سری ماگمایی ماگمای سازنده آن ها، نیمه قلیایی و محیط زمین ساختی آن ابرفرورانشی است. برآوردهای زمین دما-فشارسنجی کانی های آمفیبول و پلاژیوکلاز در آمفیبول شیست ها گستره دمایی 464 تا 570 درجه سانتی گراد و فشار 3 تا 6/5 کیلوبار را نشان می دهد که بیانگر گذر از رخساره شیست سبز به آمفیبولیت است.
کلید واژگان: شیمی کانی, شیست سبز, دگرگونی ناحیه ای, دگرگونی مجاورتی, زون سنندج- سیرجانThe Garmkhani-Meyham region is located in SE-Qorveh city, in the northwestern part of the Sanandaj-Sirjan zone. This area includes a variety of regional and contact metamorphic rocks. Microprobe data of mineral chemistry show that amphiboles, magnesium-hornblende type; plagioclases, andesine to albite type; biotite crystals, siderophyllite type; white mica, muscovite type and epidotes, clino-zoisite type are in composition. Based on the mineral chemistry of amphibole, the magmatic series of its constituent magma is the subalkaline and its tectonic environment is supra-subduction. Geothermometric estimates on the amphibole and plagioclase minerals in amphibole- schists, a temperature ranges from 464 to 570 °C and pressure between 3 to 5.6 kbar illustrate passing from greenschist facies to amphibolite facies.
Keywords: mineral chemistry, green schist, regional metamorphic, contact metamorphic, Sanandaj-Sirjan zone -
کانسار آهن بالستان در 55 کیلومتری جنوب شرق شهرستان ارومیه قرار دارد. سنگ میزبان اصلی کانه زایی در این کانسار واحد کوارتز سریسیت شیست وابسته به پرکامبرین پسین است. کانه زایی اغلب موازی با شیستوارگی سنگ میزبان است. با وجود این، ساخت پرکننده فضای خالی نیز بسیار در پهنه های گسلی یافت می شود. براساس شواهد صحرایی و بررسی های میکروسکوپی، کانه زایی غالب آهن به صورت مگنتیت است که همراه با پیریت و کالکوپیریت دیده می شود. بررسی های زمین شیمیایی نشان می دهد که الگوی پراکندگی عناصر کمیاب و فرعی و اکسیدهای اصلی در کانسار آهن بالستان شباهت بسیاری به سایر کانسارهای آهن گرمابی دارد. بررسی های ریز دماسنجی میانگین دمای همگن شدگی را 276 درجه سانتی گراد و شوری را 30/7 درصد وزنی معادل نمک طعام برای سیال های درگیر نشان می دهد. بر این اساس، کانسار آهن بالستان را می توان در رده کانسارهای متوسط دما با روند سردشدگی یا در فشار بودن برای تکامل سیال در نظر گرفت.
کلید واژگان: کانسار آهن گرمابی, زمین شیمی, سیال های درگیر, بالستان, پهنه سنندج-سیرجانThe Balestan iron deposit is located about 55 km southeast of Urmia city. The main host rock is the quartz sericite schist unit of the Early Precambrian age. Major mineralization occurred along the schistocytes of the host rock. However, open space filling structure is also abundantly observed in the fault zones. Based on field evidence and microscopic studies, the dominant iron mineralization is in the form of magnetite, which is observed along with pyrite and chalcopyrite. Geochemical investigations revealed that the distribution patterns of trace elements and major oxides are very similar to other hydrothermal iron deposits. The microthermometric studies of fluid inclusions shows an average homogenization temperature and salinity of about 276°C and 7.3 wt% NaCl equivalent, respectively.The variation trends in salinity and Th of fluid inclusions can be explained by a cooling and pressurization of ore-bearing fluids. Also, these data show that the Balestan iron ore deposit is located within the field of mesothermal ore deposits.
Keywords: Hydrothermal iron deposit, geochemistry, fluid inclusions, Baleatan, Sanandaj-Sirjan Zone -
ناحیه مزار- روتشون در زون سنندج- سیرجان جنوبی و جنوب غرب شهر بافت قرار دارد. در این ناحیه، کانسارهای سرب و روی سه چاه، چاه سربی، چاه نار، زردبازی در و چاه سرب ارجمندی بررسی شد. بیشترین برون زد واحدهای زمین شناسی ناحیه، دربردارنده کمپلکس های دگرگونی گل گهر (آمفیبولیت، گنیس و میکاشیست)، روتشون (شیست، مرمر، کالک شیست، اسلیت و فیلیت) و خبر (مرمر وکالک شیست) به سن پالیوزوییک است. دایک هایی با ترکیب میکرودیوریت، مونزودیوریت و دیاباز واحد های دگرگونی را قطع کرده اند. مرمر دولومیتی- کلسیتی کمپلکس روتشون، سنگ میزبان کانه زایی سرب و روی است. در کانسارهای سه چاه، چاه سرب و چاه نار کانه زایی اولیه دربردارنده گالن، اسفالریت، پیریت± کالکوپیریت به همراه کوارتز، کلسیت، دولومیت± باریت است. ساخت و بافت های رگه- رگچه ای، پرکننده فضای خالی، برشی ± دانه پراکنده± لامینه ای در این کانسارها دیده می شود. مهم ترین دگرسانی در این کانسارها، سیلیسی و کربناتی شدن (کلسیتی و دولومیتی) است. در کانسارهای زردبازی در و چاه سرب ارجمندی، کانسنگ سولفیدی اولیه دیده نمی شود و کانسنگ غیرسولفیدی برون زد دارد. کانسنگ غیرسولفیدی در اثر اکسایش سولفیدها تشکیل شده و اغلب از اسمیت سونیت، هیدروزینسیت، همی مورفیت و سروسیت تشکیل شده است. به نظر می رسد کانسنگ غیرسولفیدی در این دو کانسار از نوع جانشینی مستقیم باشد. بر پایه شواهد زمین شناسی، کانی شناسی و دگرسانی می توان کانه زایی اولیه در ناحیه را در دو گروه سرب و روی نوع رسوبی- برون دمی؟ (کانسار چاه سربی) و رگه ای (کانسارهای چاه نار و سه چاه) دسته بندی کرد که تحت شرایط برون زاد در برخی کانسارها، کانسنگ غیرسولفیدی نیز شکل گرفته است. همچنین می توان کانسارهای این ناحیه را در دو گروه سولفیدی اولیه (درون زاد) و غیرسولفیدی (برون زاد) دسته بندی کرد.
کلید واژگان: کانی شناسی, دگرسانی, کانسارهای سرب و روی, مزار- روتشون, زون سنندج-سیرجانRuchun-Mazar region is located in southern Sanandaj-Sirjan Zone, southwest of Baft city in Kerman province, Iran. Seh Chah, Chah Sorbi, Chah Nar, Zardbazi Dar, and Chah Sorbi Arjmand Pb-Zn deposits located in this region were investigated. The most outcrops of the geological units in the area include the Paleozoic metamorphic complexes of Gol Ghohar (amphibolite, gneiss and micaschist), Ruchun (schist, marble, calcschist, black chert, slate and phyllite), and Khabar (marble, calcschist). Microdioritic, monzodioritic and diabasic dykes have intruded into the metamorphic units. Dolomitic and calcitic marble of Ruchun complex is the host rock for Pb-Zn mineralization. Primary mineralization in Seh Chah, Chah Sorbi, and Chah Nar deposits includes galena, sphalerite, and pyrite ± chalcopyrite along with quartz, calcite, and dolomite ± barite. Vein-veinlet, open space filling, brecciated ± disseminated ± laminate structures and textures can be seen in these deposits. The most important alterations in these deposits are silicification and carbonitization (calcitic and dolomitic alterations). Primary sulfide ore in Zardbazi Dar and Chah Sorbi Arjmand deposits has been weathered and mining has been carried out on nonsulfide ore (supergene ore). The nonsulfide ore formed at the expense of sulfides, and mainly consists of smithsonite, hydrozincite, hemimorphite, and cerussite. It seems that these deposits belong to the direct replacement and, to a lesser extent, wall rock replacement nonsulfide zinc deposits. Based on the geological, mineralogical and alteration evidence, the primary mineralization in the region can be divided into two groups of SEDEX type (Chah Sorbi deposit) and vein type (Chah Nar and Seh Chah deposits). It was concluded that under supergene conditions in some deposits, nonsulfide ore was also formed. Moreover, the deposits of this region can be categorized into primary sulfide (hydrothermal) and nonsulfide (supergene).
Keywords: Mineralogy, Alteration, Pb-Zn deposits, Mazar-Rutchun region, Sanandaj-Sirjan zone -
ناحیه زاغ دره در مجموعه افیولیتی صوغان - آبدشت از کمپلکس آمیزه رنگین اسفندقه- فاریاب در جنوب خاوری زون سنندج- سیرجان، با رخنمون های گسترده از گدازه های مافیک-متوسط و یک توده نفوذی فلسیک معرفی می شود. سنگ های آتشفشانی، کالک آلکالن تا تولییتی و متالومین هستند و در نمودار بهنجارشده نسبت به کندریت، تهی شدگی نسبی در عناصر خاکی کمیاب سبک و الگوی کمابیش تخت برای عناصر خاکی کمیاب سنگین به نمایش می گذارند؛ نسبت La/Yb)N) برای بیشتر نمونه ها کمتر از یک است. سنگ های آتشفشانی زاغ دره، از نظر شیمیایی قابل مقایسه با مجموعه های آتشفشانی زون فرافرورانش هستند. توده نفوذی زاغ دره، بافت چیره پورفیری دارد که با درشت بلور های پلاژیوکلاز و کوارتز، و کمتر از آن هورنبلند، در خمیره ای کوارتز- فلدسپاتی خودنمایی می کند. نمونه های معرف از این توده، در نمودار نورماتیو An-Ab-Or در محدوده تونالیت-ترونجمیت قرار می گیرند. توده نفوذی زاغ دره، کالک آلکالن تا تولییتی و پرآلومین است و با غنی شدگی نسبی از Na2O و CaO و تهی شدگی از K2O و Rb و دیگر عناصر لیتوفیل با شعاع یونی بزرگ، و همچنین نسبت پایین K2O/Na2O و نسبت بسیار پایین Rb/Sr و تهی شدگی از عناصر خاکی کمیاب سبک LREE مشخص می شود که از ویژگی های معمول پلاژیوگرانیت های اقیانوسی است. نتایج حاصل و مقایسه آن با دیگر مجموعه های افیولیتی نشان می دهد که رخداد توده های پلاژیوگرانیتی با ویژگی های کانی شناسی و ژیوشیمیایی کمابیش مشابه، پدیده ای تکرارشونده در مجموعه های افیولیتی زون های فرافرورانش و همبسته با فرایندهای موثر در زایش و تحول این مجموعه ها است.
کلید واژگان: زاغ دره, افیولیت اسفندقه-فاریاب, پلاژیوگرانیت, تونالیت-ترونجمیت, زون سنندج-سیرجانThe Zaghdareh area in the Esfandagheh-Faryab ophiolitic complex, southern Sanandaj-Sirjan belt, embraces extensive outcrops of mafic-intermediate lava flows and a felsic intrusive body. The volcanic rocks are calc-alkaline to tholeiitic, metaluminous, and distinguished by depletions in light rare earth elements and relatively flat patterns for heavy rare earth elements in chondrite-normalized diagram; the (La/Yb)N ratio is lower than unity for most samples. The chemical attributes for the Zaghdareh volcanic rocks are comparable to those developed in suprasubduction zones. The Zaghdareh intrusive body is distinguished by abundant plagioclase and quartz, and subordinate hornblende, phenocrysts in quartz-feldspar rich matrix. Representative samples from the intrusion plot in the trondhjemite-tonalite fields in the normative An-Ab-Or diagram. The intrusion is calc-alkaline to tholeiitic, peraluminous, and marked by enrichments in Na2O and CaO and depletions in K2O, Rb, and most other LILEs, as well as low K2O/ Na2O ratios, very low Rb/Sr ratio, and distinct depletions in light rare earth elements, which are typical of the oceanic plagiogranites. Results from this study and a comparison with other ophiolitic suites in Iran suggest that the occurrence of plagiogranites is a recurring feature associated with the development and evolution of ophiolitic suites in suprasubduction zones.
Keywords: Zaghdareh, Esfandagheh-Faryab ophiolite, plagiogranite, Tonalite-Trondhjemite, Sanandaj-Sirjan zone -
نشریه علوم زمین، پیاپی 127 (بهار 1402)، صص 107 -122نوار سنندج- سیرجان کمان قاره ای فعالی است که حاصل فرورانش پوسته اقیانوسی نیوتتیس به زیر ایران مرکزی است و میزبان مجموعه آذرین ملایر- بروجرد است. به تازگی در این مجموعه نمونه هایی با ویژگی سنگ های آداکیتی گزارش شده است. مطالعه پیش رو نشان می دهد که از فرایندهای پتروژنتیکی مختلفی که برای تشکیل سنگ های آداکیتی پیشنهاد شده دو فرایند در تشکیل سنگ های آداکیتی این مجموعه نقش داشته است. 1) برهم کنش ماگمای مشتق از پوسته با سنگ های الترامافیک؛ 2) تبلور آمفیبول از یک ماگمای مافیک تر. به نظر می رسد ماگمای با منشا پوسته ای پس از نفوذ به سنگ الترامافیک و برهم کنش با آن، بلورهای آمفیبول را درون سنگ الترامافیک متبلور کرده است. رشد آمفیبول با تغییرات بافتی و شیمیایی به سمت حاشیه بلور همراه است. مدل سازی شیمیایی نشان داد که رشد آمفیبول با هضم الیوین همراه است. بخش های باقیمانده الیوین های هضم شده به صورت ادخال درون آمفیبول دیده می شود. تبلور آمفیبول باعث افزایش Th, Zr, Ta و LREE اما کاهش Ti و HREE در ماگمای جدید (مذاب در تعادل با آمفیبول حاشیه ای) شده است. هضم الیوین هم مانع کاهش Ni و Co شده است. ترکیب شیمیایی مذاب در تعادل با آمفیبول حاشیه ای با سنگ های آداکیتی بسیار شبیه است. بنابراین مذاب تشکیل دهنده آمفیبول حاشیه ای همان مذاب آداکیتی است.کلید واژگان: پتروژنز آداکیت, تبلور آمفیبول, فرایند AFC, مجموعه ملایر-بروجرد, نوار سنندج-سیرجانThe Malayer-Boroujerd plutonic complex (MBPC) is part of the Sanandaj-Sirjan continental arc of Iran resulted from subduction of Neotethys oceanic crust below Central Iran microcontinent. A number of adakitic samples have recently been reported in the MBPC. This study shows that among the various petrogenetic processes responsible for the formation of adakitic rocks, two have been suggested in the genesis of those from the MBPC. i) interaction of crust-derived magma with ultramafic rocks and ii) crystallization of amphibole from a more basic magma. The former process leads to formation of intermediate to basic magma that subsequently crystallized amphibole in the ultramafic rocks. Amphibole growth was associated with textural and chemical changes toward the rim. Chemical modeling shows that amphibole growth was coeval with assimilation of olivines that their residue are remained as inclusions in the amphibole. The magma that formed the rim of amphiboles had higher Th, Zr, Ta and LREE but lower Ti and HREE than the core-forming magma. Assimilation of olivine during the amphibole growth prevented a decrease in Ni and Co content of the remained magma. Comparable chemistry of the rim-forming melt and MBPC adakitic rocks suggest that they are of the same origin.Keywords: adakite genesis, amphibole crystallization, AFC process, Malayer-Boroujerd complex, Sanandaj-Sirjan zone
-
The magmatic evidence of the Neotethys opening in Iran, such as the Late Paleozoic A-type granitoids, was mainly discovered along the Sanandaj-Sirjan Zone and parallel to the Neotethys suture. Therefore, they may provide important clues about the geodynamic evolution of the Sanandaj-Sirjan Zone. The South of Lake Urmia (SLU) granite is situated near the Khalifan A-type pluton (315±2 Ma) with a cover of the Permian sediments. The rock-forming minerals of the SLU granite consist of quartz, alkali-feldspars (K-rich and microperthitic), sodic plagioclases, biotite (Fe-rich), zircon, apatite, and Fe-Ti oxides. The chemical composition of the SLU granite is characterized by high FeOt/MgO and (Na2O+K2O)/CaO ratios, which are typical features of A-type granites. Furthermore, the studied rocks exhibit the chemical characters of the A1 subgroup of A-type granites with peraluminous and K2O-rich affinities. On the multi-element spider plot, the SLU granite shows distinct negative Ba, Sr, P, and Ti anomalies and positive Pb anomalies. Moreover, the Chondrite-normalized rare earth elements (REE) patterns display slope downwards from LREE to HREE, with flattening at the HREE end and distinct negative Eu anomalies. The ratios of trace elements provide evidence for the contribution of the OIB-like mafic melts with crustal interactions to generate the granitic magmas of the SLU pluton. The compositional and stratigraphic features of the SLU granite are also consistent with an extensional setting during the Late Paleozoic in Iran. Therefore, the genesis of the SLU granite can be attributed to the syn-rift magmatism of the Cimmerian terranes. A comprehensive review of the Late Paleozoic rocks occurrence shows that they mainly are emerged in the northeast margin of the Sanandaj-Sirjan Zone and around the structural depressions such as Lake Urmia (so-called Tertiary fore-arc or Mesozoic back-arc).Keywords: A-type granite, Sanandaj-Sirjan Zone, NW Iran, Neotethys opening, Late Paleozoic
-
مجموعه ماگمایی- دگرگونی توتک بعنوان بخشی از کمربند بوانات در کمربند دگرگونی فشار بالا- دما پایین پهنه سنندج- سیرجان واقع است. مجموعه توتک از شیست ها، مرمرها، گنیس گرانیتی، متاگرانیتویید، متاآپلیت-گرانیت، آمفیبولیت ها و متادلریت با سن ها و درجه های دگرگونی و دگرشکلی متفاوت تشکیل شده است. با توجه به شواهد صحرایی، سنگ ها در سراسر مجموعه توزیع و پراکندگی یکنواختی ندارند و می توان مجموعه توتک را به دو زیرپهنه مرکزی و لبه ای تقسیم کرد. در زیرپهنه مرکزی، متاسدیمنت ها بیشتر بصورت شیست آهکی، میکاشیست ، گارنت مسکویت-شیست، کوارتز-فلدسپات- شیست و انواع متابازیت ها شامل آمفیبولیت و گارنت-آمفیبولیت هستند. این در حالی است که در زیرپهنه لبه ای، متاسدیمنت ها بیشتر بصورت بیوتیت-اپیدوت-شیست و متابازیت ها شامل آمفیبول-شیست و آمفیبولیت هستند. ترکیب شواهد صحرایی و ریزساختاری در متاسدیمنت ها و متابازیت های هر دو زیرپهنه بیانگر رخداد دگرشکلی متناسب با دگرگونی در حد رخساره آمفیبولیت تا شیست سبز در زیرپهنه مرکزی و رخداد دگرشکلی متناسب با رخساره دگرگونی شیست سبز در زیرپهنه لبه ای است.
کلید واژگان: مجموعه کانیایی, شیست و آمفیبولیت, دگرشکلی, مجموعه توتک, سنندج- سیرجانThe magmatic-metamorphic Tutak Complex, as a part of the Bavanat belt, is located in the high pressure-low temperature metamorphic belt of the Sanandaj-Sirjan Zone. The complex contains schists, marbles, granite gneiss, meta-granitoid, meta-aplite granite, amphibolites, and meta-dolerite with different ages and degrees of metamorphism. Based on field evidence, the rocks are not uniformly distributed throughout the complex, thus, the Tutek Complex can be divided into central and marginal sub-zones. In the central sub-zone, most of the metasediments are calcschist, micaschist, garnet-muscovite-schist, and quartz-feldspathic-schist, and types of metabasites include amphibolite and garnet-amphibolite. In the marginal sub-zone, most metasediments are biotite-epidote-schist and meta-basites including of schist-amphibolite and amphibolite. Combining field evidence and microstructures in the metasediments and the metabasites from both sub-zones suggests that the rocks have mainly undergone metamorphism and deformation under the amphibolite to green-schist facies conditions in the central sub-zone and green-schist facies conditions in the marginal sub-zone.
Keywords: Mineral assemblage, schist, amphibolite, deformation, Tutak Complex, Sanandaj-Sirjan Zone -
پلوتون های گرانیتوییدی در پهنه سنندج-سیرجان میزبان دایک های پگماتیتی متعددی هستند. این پژوهش بر روی مطالعه شیمی کانی زیرکن در دایک های پگماتیتی گستره ملایر، بروجرد و شازند به منظور ارزیابی دمای تبلور زیرکن، فوگاسیته اکسیژن و نسبت Ce4+/Ce3+ و همچنین تعیین ضریب توزیع عناصر نادر خاکی، عناصر اورانیوم، توریوم، تالیم، نیوبیم و ایتریم متمرکز شده است. نمودارهای متمایزکننده گرانیتوییدها از جمله Th در برابر Y و Yb/Sm در برابر Y و Nb، نشان داد، زیرکن های مورد مطالعه در گستره سنگ های سینیت پگماتیت قرار دارند. ضریب توزیع زیرکن/ سنگ کل نشان داد، بلورهای زیرکن غنی شدگی نسبت HREE به LREE دارند. شیمی زیرکن نشان داد، دایک های پگماتیتی ملایر و شازند دارای مقادیر Hf کمتر و تغییرات کمتر در REE نسبت به زیرکن های دایک پگماتیت بروجرد هستند که نشاندهنده نقش فرایندهای هیدروترمالی بعدی در تشکیل زیرکن های بروجرد است. دمای تبلور، فوگاسیته اکسیژن و نسبت های Ce4+/Ce3+ از دایک پگماتیتی ملایر به شازند و در نهایت بروجرد کاهش یافته است. شرایط احیایی ماگماتیسم، مقدار Th/U کمتر از یک و مقدار Y/Ho بالای 20 نشان می دهد، بنابراین این پگماتیت ها از لحاظ کانی سازی عقیم هستند.
کلید واژگان: شیمی زیرکن, دایک های پگماتیتی, ضریب توزیع, عناصر نادرخاکی, فوگاسیته اکسیژن, پهنه سنندج- سیرجانThe Granitoid plutons in the Sanandaj-Sirjan zone host numerous pegmatitic dikes. This study is focused on mineral chemistry of zircons in the pegmatite dikes in the Malayer, Boroujerd and Shazand district to evaluate zircon crystallization temperature, oxygen fugacity and Ce4+/Ce3+ ratio and also zircon/rock partition coefficients of REEs and U, Th, Ta, Nb and Y. Trace element discrimination digrams such as Th versus Y and Yb/Sm versus Y and Nb, indicated studied zircons were located in the syenite pegmatite field. Zircon/rock partition coefficients indicate that zircon granis are enriched in the HREE than LREE. Zircon chemistry show that zircon in the Shazand and Malayer pegmatite dikes have more Hf and less REE distribution than zircons in the Boroujerd pegmatite dikes. Consequently, it indicates the role of latter hydrothermal process in the formation of Boroujerd zircons. Crystallization temperature, oxygen fugacity and Ce4+/Ce3+ ratios decrease from Malayer to Shazand and finally Boroujerd pegmatite dikes. Reduced condition of magmatism, Th/U contents below 1 and Y/Ho content higher than 20 indicate that these pegmatities are barren.
Keywords: Zircon chemistry, Pegmatitic dikes, Partition coefficient, REEs, Oxygen fugacity, Sanandaj-Sirjan zone -
The skarn type mineralization has long been accepted as an interaction of magma and the host carbonate rocks. Most researchers have considered the iron deposits in the northern Sanandaj Sirjan zone (Kurdistan area) as skarn-type mineralization which has been generated during the injection of the granitoid bodies into the host carbonate. The calculation of normative minerals from the mixed composition of granite and host dolomite shows that normal reactions cannot produce a large volume of Fe or Mn mineralization in northwest Iran as skarn deposits. One of the iron deposits which is known as the Saheb skarn deposit, 33 km east of Saqqez, NW Iran was selected for this study. The normative minerals from this deposit were calculated for a mixed composition based on 100 grams of Saheb granite and 50 grams of host dolomite. The results show the iron oxides don’t extend into the last stages of magma crystallization to provide the Fe-Mn mineralization in the host rocks. Occasionally, in the contacts of plutons, various types of mineralization appear, however, they are not the result of a magma and carbonate interaction. They are probably the results of the hydrothermal fluids in the late stages of magma crystallization. The magma fluids and fossil water in the host rocks that were heated during the magma injection, leaching the Fe-Mn from the granitoid bodies and surrounding rocks. As follows, Fe-Mn-rich fluids move towards fractures and caves, finally precipitating as ore deposits into the host rocks. The skarnization phenomenon causes the reduction of volume due to the release of CO2 gas and also the crystallization of relatively dense minerals such as garnet. This process, make a partiality space for the precipitation of Fe-Mn-rich hydrothermal fluids. Our findings show that skarnization only makes space for the precipitation of the Fe from the hydrothermal fluids.
Keywords: Hydrothermal Fluids, Iron ore deposits, magma reaction, Sanandaj Sirjan zone -
نشریه علوم زمین، پیاپی 126 (زمستان 1401)، صص 245 -258
مجموعه دگرگونی باجگان در پایانه جنوب خاوری پهنه سنندج- سیرجان و در شمال مکران واقع شده است. سنگ های دگرگون این مجموعه خاستگاه آذرین و رسوبی دارند و با همبری گسله در کنار مجموعه های افیولیتی و آمیزه های رنگین قرار گرفته اند. ویژگی های سنگ شناسی این مجموعه به گونه ای است که می توان آنها را در قالب چهار واحد اصلی طبقه بندی کرد. این واحدها توسط رسوبات پلیوسن و کواترنری پوشیده شده اند. بررسی ساختاری در این مجموعه نشان دهنده سه مرحله دگرریختی هم زمان با دگرگونی در شرایط شکل پذیر است. ساختارهای اصلی در این ناحیه چین خوردگی ها، برگوارگی ها و خطوارگی های متعددی هستند که هر کدام طی مرحله مشخصی از دگرریختی به وجود آمده و بر روی یکدیگر فرانهاده شده اند. عناصر ساختاری شناخته شده در این مجموعه به ترتیب در زمان فرورانش، فرارانش افیولیت ها و پدیدارشدگی به وجود آمده اند.
کلید واژگان: مجموعه دگرگونی باجگان, پهنه سنندج-سیرجان, دگرگونی, دگرریختیBajgan metamorphic complex is located at the southeastern termination of the Sanandaj-Sirjan zone in north of Makran. The metamorphic rocks, having igneous and sedimentary origins, are in tectonic contact with ophiolite assemblages and colored mélange. The rocks can be divided in four units based on lithological characteristics. These units are covered by Pliocene and Quaternary sediments. Structural study indicates the presence of three syn-metamorphic stages of deformation in ductile condition. The main structures elements are different generation of folds, foliation and lineation, each of them has been generated during a specific stage and superimposed on each other. The structural elements in this complex have emerged during subduction, ophiolite obduction and exhumation, respectively.
Keywords: Bajgan metamorphic complex, Sanandaj-Sirjan zone, Metamorphism, deformation
- نتایج بر اساس تاریخ انتشار مرتب شدهاند.
- کلیدواژه مورد نظر شما تنها در فیلد کلیدواژگان مقالات جستجو شدهاست. به منظور حذف نتایج غیر مرتبط، جستجو تنها در مقالات مجلاتی انجام شده که با مجله ماخذ هم موضوع هستند.
- در صورتی که میخواهید جستجو را در همه موضوعات و با شرایط دیگر تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مجلات مراجعه کنید.