به جمع مشترکان مگیران بپیوندید!

تنها با پرداخت 70 هزارتومان حق اشتراک سالانه به متن مقالات دسترسی داشته باشید و 100 مقاله را بدون هزینه دیگری دریافت کنید.

برای پرداخت حق اشتراک اگر عضو هستید وارد شوید در غیر این صورت حساب کاربری جدید ایجاد کنید

عضویت

جستجوی مقالات مرتبط با کلیدواژه « vulnerability » در نشریات گروه « آب و خاک »

تکرار جستجوی کلیدواژه «vulnerability» در نشریات گروه «کشاورزی»
  • سیده معصومه خواستی، فاطمه شفیعی*، رامین فضل اولی، مرضیه کشاورز

    در مدیریت خطر سیل، شناخت و آگاهی از آسیب پذیری جوامع محلی از اهمیت بسزایی برخوردار است. بنابراین هدف تحقیق حاضر، ارزیابی آسیب پذیری خانوارهای روستایی ساکن در حوضه آبخیز تجن (استان مازندران) در برابر سیلاب بود. جامعه آماری این مطالعه، 44014 خانوار روستایی حوضه آبخیز تجن بود و اطلاعات موردنیاز پژوهش از 257 خانوار جمع آوری شد. آزمودنی ها به روش نمونه گیری طبقه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. به منظور ارزیابی آسیب پذیری؛ سه مولفه میزان مواجهه، حساسیت و ظرفیت سازگاری مورد سنجش قرار گرفت. بر اساس تحلیل خوشه ای، خانوارهای روستایی موردمطالعه در سه گروه دارای آسیب پذیری کم، متوسط و شدید قرار گرفتند. از نظر شاخص های میزان مواجهه و حساسیت تفاوت معنی داری بین سه گروه مذکور و جود داشت اما از نظر ظرفیت سازگاری تنها از بعد سرمایه های فیزیکی، مالی و طبیعی میان گروه دارای آسیب پذیری شدید با سایر گروه ها تفاوت معنی داری مشاهده شد. به علاوه، نتایج تحلیل واریانس نشان داد که میزان آسیب پذیری خانوارهای روستایی ساکن در شرق حوضه آبخیز تجن بیشتر از ساکنان سایر نواحی بود. در نهایت برخی پیشنهادها و راهبردهای عملیاتی برای کاهش آسیب پذیری خانوارهای روستایی منطقه موردمطالعه از سیل ارائه شده است.

    کلید واژگان: آسیب پذیری, مواجهه, حساسیت, سیل, ظرفیت سازگاری
    Seyedeh Masoumeh Khasti, Fatemeh Shafiei *, Ramin Fazloula, Marzieh Keshavarz

    In flood risk management, understanding the vulnerability of local communities to floods is imperative. Therefore, the purpose of this study was to investigate the flood vulnerability of rural households living in the Tajan watershed, Mazandaran province. The statistical population of the research was the rural households of the Tajan watershed (N= 44014), and the required data were collected through 257 questionnaires, which were distributed among the sample group. The subjects were selected using a multi-stage stratified sampling method. The rural households’ vulnerability was measured based on three components:  exposure, sensitivity, and adaptive capacity. Using cluster analysis, rural households were classified into three groups with low, moderate, and high flood vulnerability. Also, the results revealed a significant difference between the three vulnerability groups in terms of exposure and sensitivity indicators. Also, the physical, financial, and natural capitals of the high flood vulnerable group were significantly lower than the other two groups. Furtheremore, the results of the analysis of variance indicated that the vulnerability of the rural households located in the east of the Tajen watershed was significantly higher than that of other residents. Finally, some policy implications and operational strategies have been presented to reduce the vulnerability of rural households to floods.

    Keywords: Adaptive Capacity, Exposure, Flood, Sensitivity, Vulnerability
  • امیررضا کاوسی زاده، رضا براتی، علی فرودی*، حسین صبورکازران

    در بخش اول این تحقیق، مدل سازی هیدرولیکی شکست سدهای تبارک آباد و چهچهه در استان خراسان رضوی مورد تحلیل و بحث قرار گرفت. در بخش دوم، تبعات شکست این دو سد بررسی خواهد شد. به منظور ارزیابی ریسک روشی مبتنی بر رویکردهای توصیفی-تحلیلی (کمی-کیفی) پیشنهاد شده و در این راستا پرسشنامه ای تهیه شده است. ارزیابی و تحلیل ریسک این سدها در روش پیشنهادی که با رویکردهای پدافند غیرعامل همخوانی دارد با کمک صاحب نظران این حوزه و با کمک برنامه کدنویسی شده عملیاتی گردید. در نهایت به ازای سناریوهای مختلف نظیر شکست روگذری، رگاب و شکست آنی (اقدامات خرابکارانه)، ارزش گزاری دارایی های پایین دست سدها، تهدیدها، نقاط آسیب پذیر، نقشه های پهنه بندی ریسک و پیش نویسی از برنامه اقدامات اضطراری ارائه گردیده است. مطابق نتایج به دست آمده مشخص گردید که ریسک سد تبارک آباد نسبت به سد چهچهه درجه بالاتری دارد و در صورت بروز حادثه، روستاهای مجاور سد و همچنین شهر قوچان دچار آسیب های جدی خواهند شد. با اینحال عملکرد صحیح سرریز سد چهچهه می تواند در پایداری و جلوگیری از وقوع بحران نقش بسزایی ایفا کند.

    کلید واژگان: شکست سد خاکی, پهنه بندی ریسک سیلاب, مدیریت بحران, آسیب پذیری
    Amirreza Kavousi, Reza Barati, Ali Foroudi *, Hossein Saboorkazeran

    In the first part of this study, hydraulic modeling of failure of the Tabarakabad and Cahcahe dams in Khorasan Razavi province was analyzed and discussed. In the second part, the consequences of the failure of these two dams will be examined. In order to assess the risk, a method based on descriptive-analytical (quantitative-qualitative) approaches has been proposed and a questionnaire has been prepared in this regard. Risk assessment and analysis of these dams in the proposed method, which is consistent with passive defense approaches, was implemented with the help of experts in this field and with the help of a coded program. Finally, for different scenarios such as overtopping, piping and sudden failures (subversive actions), assets valuation of downstream dams, threats, vulnerabilities, risk zoning maps and drafting of emergency action plan is presented. According to the results, it was indicated that the risk of the Tabarakabad dam is higher than Cahcahe dam and in case of an accident, the villages adjacent to the dam and the city of Quchan will suffer serious damage. However, the correct operation of the Cahcahe dam overtopping can play an important role in stabilizing and preventing the occurrence of crisis.

    Keywords: Dam-Break, Flood Risk Zoning, Crisis Management, Vulnerability
  • Mohammadreza Farzaneh *, Masoumeh Fakhri, Iman Fazeli Farsani, Maryam Najafi Biragani, Mohammad Abdolhosseini

    Global warming has led to changes in climate variability and different characteristic of consequence extreme events. Recently, the study of compound extremes, defined as the co-occurrence of multiple events with extreme impacts, has attracted much attention because of their detrimental impacts on society and ecosystems. In countries like Iran with arid and semi-arid climate patterns, the inter-annual climate variability causes severe influences on agriculture through compound dry and hot extremes. Such impacts are expected to increase due to climatic changes. Decreasing water availability as a consequence will impose a direct impact on agriculture and could endanger the socio-economic development and social sustainability in these regions. Assessment of the vulnerability to climate change and its resulted-in agricultural drought is fundamental for effective adaptation strategies in the future. This paper is presenting a spatial GIS-based assessment method for agricultural drought vulnerability in current and future climatic conditions in Isfahan province, Iran by constructing agricultural drought vulnerability maps. This assessment was conducted by evaluation of changes in the severity, duration, and frequency of compound dry and hot extremes. The results expressed the spatio-temporal variability of the empirical probability of drought occurrence, and indicated the relation between the vulnerability of agricultural drought and the characteristics of drought occurrence. The results of vulnerability assessment can be used to prioritize the counties for implementation of long-term drought management plans and effective countermeasures, as well as to contribute to sustainable agricultural development.

    Keywords: Spatial Analysis, Agricultural Drought, Vulnerability, Isfahan, Iran
  • ناصر عسکربیوکی، احمد شرافتی*، حمید کاردان مقدم

    امروزه فعالیت های بشری یکی از مهم ترین چالش ها در مسایل مرتبط با کیفیت منابع آب است که در حال حاضر یکی از تهدیدهای مدیریت در بخش بهره برداری بشمار می رود. این موضوع ضرورت شناسایی و ارزیابی منابع آب را از دیدگاه های مختلف خواهد داشت که یکی از این رویکردها، آسیب پذیری منابع آب است. این مطالعه به ارزیابی آسیب پذیری منابع آب با تلفیق دو شاخص آسیب پذیری DRASTIC در بخش آبخوان و شاخص آسیب پذیری WRASTIC در بخش ارتفاعات منطقه آستانه-کوچصفهان می پردازد. در این مطالعه پس از ارزیابی آسیب پذیری با شاخص های مربوطه از دو روش آنتروپی و تحلیل سلسله مراتبی برای واسنجی براساس حداکثرسازی همبستگی با غلظت نیترات انجام گرفت. بررسی نتایج نشان داد که بیشترین اهمیت در هر دو شاخص بر اساس وزن های واسنجی شده شامل کاربری صنعتی در شاخص WRASTIC  و عمق آب زیرزمینی در شاخص DRASTIC است. بررسی نتایج واسنجی نشان داد که میزان همبستگی نیترات با شاخص آسیب پذیری DRASTIC با روش AHP مقدار 61/0 و شاخص WRASTIC با روش شانون آنتروپی مقدار 58/0 بدست آمد. همچنین نتایج واسنجی نشان داد که شاخص WRASTIC بین مقادیر 17 تا 46 و شاخص DRASTIC  بین 119 تا 180 متغیر است. براساس نتایج تلفیقی در بخش غربی و شرقی ارتفاعات، میزان آسیب پذیری با استفاده از شاخص WRASTIC  کمتر و در بخش غربی آبخوان نسبت به بخش شرقی آسیب پذیری بالاتری وجود دارد.

    کلید واژگان: آسیب پذیری, شاخص DRASTIC, شاخص WRASTIC, واسنجی
    Naser Asgarbioki, Ahmad Sharafati *, Hamid Kardan Moghaddam

    Today, human activities are one of the most important challenges in issues related to the quality of water resources, which is currently considered one of the management threats in the exploitation sector. This issue will require the identification and evaluation of water resources from different perspectives, of which the vulnerability of water resources is one. This study evaluates the vulnerability of water resources by combining two DRASTIC vulnerability indices in the aquifer sector and WRASTIC vulnerability index in the upland sector of Astana-Kuchsefahan region. In this study, after assessing the vulnerability with the relevant indicators, two methods of entropy and hierarchical analysis were used for scaling based on maximizing the correlation with nitrate concentration. The results showed that the most importance in both indices based on recalibrated weights include industrial use in the WRASTIC index and underground water depth in the DRASTIC index. The analysis of the calibration results showed that the correlation of nitrate with the DRASTIC vulnerability index using the AHP method was 0.61 and with the WRASTIC index was 0.58 using the Shannon entropy method. Also, the measurement results showed that the WRASTIC index ranges from 17 to 46 and the DRASTIC index ranges from 119 to 180. Based on the consolidated results in the western and eastern parts of the highlands, the level of vulnerability using the WRASTIC index is lower and there is a higher vulnerability in the western part of the aquifer compared to the eastern part.

    Keywords: Vulnerability, DRASTIC index, WRASTIC index, calibration
  • محمودرضا نورعلی نژاد اسلاملو، مجتبی شوریان*، سید سجاد مهدی زاده محلی
    زمینه و هدف

    منشاء بسیاری از مشکلات کیفی و کمی منابع آب، فعالیت هایی است که در یک حوضه آبریز انجام می شود. بنابراین بازنگری استراتژی های برنامه ریزی حوضه آبریز می تواند منجر به کاهش این چالش ها گردد، لذا ضروری است اثرات اجرای استراتژی ها پیش از اجرا، ارزیابی شود.

    روش پژوهش: 

    در پژوهش حاضر که بر روی حوضه آبریز هشتگرد واقع در قسمت مرکزی استان البرز انجام گردیده است، پس از ساخت مدل هیدرولوژیکی نیمه توزیعی SWAT به منظور تبدیل کمی و کیفی منابع آب سطحی این مدل توسعه داده شده است. به این منظور از آمار ایستگاه های هیدرومتری فشند، ده صومعه و نجم آباد و داده کیفی نیترات ایستگاه شاخص به عنوان نقطه کنترل مورد واسنجی و اعتبار سنجی قرار گرفتند، بعد از آنالیز حساسیت مدل، فرایند واسنجی توسط نرم افزار SWAT-CUP با الگوریتم SUFI2 با تعداد 500 تکرار انجام گرفت و بهترین مقادیر پارامترهای انتخابی بدست آمد. سپس اثر اجرای سناریوهای مدیریتی همچون اصلاح الگوی کشت و ارتقاء روش آبیاری برای افزایش راندمان کشاورزی در جهت بهبود وضعیت کشاورزی و کاهش میزان آلایندگی انجام گردید. در نهایت آسیب پذیری آبخوان هشتگرد با استفاده از هفت پارامتر DRASTIC و با تلفیق لایه ها با وزن دهی و رتبه بندی ارزیابی گردید.

    یافته ها

    نتایج شبیه سازی رواناب سطحی در مقیاس ماهانه توسط شاخص های آماری نش- ساتکلیف و ضریب تبیین نشان داد که شبیه سازی با دقت خوبی انجام گردیده است (نتایج بالای 7/0)، نتایج حاصل از ضریب NS برای دوره واسنجی و صحت سنجی به ترتیب برابر 83/0 و 7/0 شد و ضریب R2 به ترتیب برابر 87/0 و 89/0 برآورد شد که بیانگر عملکرد مناسب مدل و همبستگی بالای داده های مشاهداتی و شبیه سازی شده می باشد. بعد از مشخص کردن نقشه آسیب پذیری آبخوان دشت به همراه تراکم چاه ها پس از اصلاح اوزان لایه های مدل، بخش مرکزی دشت بیشترین آسیب پذیری را داراست.

    نتایج

    با مدل سازی دو سناریوی مدیریتی تغییر الگوی کشت و ارتقای راندمان آبیاری به منظورارزیابی تغییرات کیفی و کمی در منابع آب سطحی، نتایج حاکی از آن است که در این حوضه با اصلاح الگوی کشت و کاهش برداشت، میزان رواناب سطحی افزایش یافت.با این وجود غلظت نیترات در ماه های مختلف از 5 تا 20 درصد کاهش می یابد. با اعمال سناریوها، مقدار مصرف آب در بخش کشاورزی از 3/85 میلیون مترمکعب به 8/59 میلیون مترمکعب کاهش خواهد یافت. شاخص نهایی آسیب پذیری آبخوان با استفاده از روش DRASTIC بین 44 تا 90 متغیر شد.

    کلید واژگان: آبخوان هشتگرد, آسیب پذیری, DRASTIC, آب سطحی, SWAT
    Mahmoodreza Nooralinejad Islamloo, Mojtaba Shourian*, S. Sadjad Mehdizadeh
    Background and Aim

    The source of many qualitative and quantitative problems of water resources is the activities that are done in a watershed. Therefore, reviewing the planning strategies of watershed can lead to the reduction of these challenges therefore it is necessary to assess the effects of operating of these strategies before implementing them.

    Method

    This research is carried out in the Hashtgerd basin is located in the central part of Alborz province. After making the semi distributed hydrological model (SWAT), this model has been developed to convert quantity and quality of surface water resources. For this purpose, the statistics of hydrometric stations Fashand, Dehsomeh and Najmabad and qualitative data of nitrate of the index station were calibrated and validated as control points. After model sensitivity analysis, its calibration process was conducted using SWAT-CUP software with SUFI2 algorithm and 500 iteration and the best values of selected parameters were obtained. Then, impact of implementing management scenarios are required such as modifying cropping pattern and improving irrigation methods to enhance the agricultural efficiency for improving agricultural state and reducing the contaminations. At last assessing the vulnerability of the Hastgerd aquifer using seven DRASTIC parameters by overlaying layers, ranking and weighing was assessed.

    Results

    The results of the monthly surface runoff simulation were tested by Nash-Sutcliffe indicators and coefficient of determination. The results above 0.7 which showed that the simulation was done with good precision showed that simulation was done with proper precision(results over 0.7). The results of the Nitrate calibration and validation show that the NS was 0.83 and 0.7 and the R2 was estimated .87 and 0.89. These values indicate the proper performance of the model and approve high correlation between the observed and simulated data. After determining the vulnerability map of the Hashtgerd aquifer along the density of wells correcting the weights of the model layers, the central part of the plain is the most vulnerable.

    Conclusion

    Two management scenarios were modeled including the change in the cropping pattern and improvement of the irrigation efficiency to assess the quality and quantity variation in surface resource. It was indicated, by modifying the cropping pattern and reducing water exploitation, the amount of surface runoff was increased. However, the density of Nitrate was reduced by 5 to 20 percent in different months. With implementation of scenarios, the water consumption in the agriculture sector will be reduced from the 85.3 MCM to 59.8 MCM. The final vulnerability index of the aquifer varied between 44 to 90 by using DRASTIC method.

    Keywords: SWAT, DRASTIC, vulnerability, surface water, Hashtgerd aquifer
  • امیر بسکابادی، سیدناصر باشی ازغدی*، فرهاد خام چین مقدم
    سفره های آب زیرزمینی، به عنوان یکی از مهم ترین منابع آبی آسیب پذیر، به شکل های مختلف در معرض آلودگی قرار دارند که تشخیص و کنترل آلودگی در آن ها نسبت به آب های سطحی مشکل تر و پرهزینه تر است. بهترین روش جلوگیری از آلودگی آن ها، شناسایی منابع آلوده کننده و مناطق آسیب پذیر، تهیه نقشه های پهنه بندی آسیب پذیر و اتخاذ سیاست های مدیریتی مناسب است. برای ارزیابی دشت خضری در این تحقیق از دو روش درستیک و گادز استفاده شده است. این دشت که جزو زیر حوضه های نمکزار خواف- دق پترگان ایران می باشد از جنبه تقسیمات سیاسی کشور جزو استان خراسان جنوبی و در محدوده شهرستان قاینات مابین طول های 35 58 تا 17 59 شرقی و عرض های 41 33 تا 6 34 واقع گردیده است. نتایج حاصل از درستیک برای این دشت نشان داد که بخش کوچکی از منطقه دارای آسیب پذیری بسیار کم و ناحیه بسیار وسیعی از دشت دارای آسیب پذیری کم (68/69 درصد) و شمال غربی و غرب این دشت دارای آسیب پذیری متوسط، زیاد و خیلی زیاد می باشد. تحلیل حساسیت به دو روش حذف پارامتر و تک پارامتر انجام گرفته است. در تحلیل حساسیت تک پارامتر، پارامتر محیط آبخوان بیشترین وزن موثر و پارامتر درصد شیب توپوگرافی کمترین وزن موثر را در محاسبه شاخص آسیب پذیری دارند. در نقشه پهنه بندی شده توسط هر دو روش نقاط با آسیب پذیری زیاد در محدوده شهر خضری و کارخانه فولاد است.
    کلید واژگان: آبخوان دشت خضری, آسیب پذیری, تحلیل حساسیت, مدل درستیک, مدل گادز
    Amir Boskabadi, Seyyed Nasser Bashi Azghadi *, Farhad Khamchin Moghaddam
    Aquifers, as one of the most vulnerable water sources, are exposed to various contaminants in different forms, which detecting and controlling pollution in these resources are more difficult and costly than surface water. The best way to prevent their contamination is to identify polluting sources and vulnerable areas, prepare vulnerable zoning maps and adopt appropriate management policies. In this study, the DRASTIC and GODS methods are used to assess the Khezri area. Khezri area is one of the sub-basins of Khaf-Petergan Playa Iran, based on the political divisions of the country, and located in the southern Khorasan province near Qayen city, between the longitudes of 35 58 to 17 59 east and latitudes 41 33 to 6 34. The results of the DRASTIC for this area showed that a small part of the area has very low vulnerability, a very wide area of the plain has low vulnerability (69.68%), and the northwest and west of this plain have medium, high and very high vulnerability. Sensitivity analysis is also done in this area with two methods of eliminating the parameter and single parameter. In the single parameter sensitivity analysis, the aquifer environment parameter has the most effective weight and the parameter of the topographic slope percentage has the least effective weight in calculating the vulnerability index. In the map zoned by both methods, the points with high vulnerability are in the area of Khezri city and steel factory.
    Keywords: Khezri aquifer, Vulnerability, Sensitivity Analysis, DRASTIC model, GODS model
  • محبوبه بای، ناصر طهماسبی پور*، حسین زینی وند، امیر سعدالدین، مهدی کاهه
    سابقه و هدف
    سیل یکی از آسیب رسان ترین مخاطرات طبیعی در جهان محسوب می شود. درک بهتر پدیده سیل و پیامدهای بالقوه آن ضرورت دارد. تحقیق حاضر بخشی از رویکرد مدیریت ریسک -محور سیل بر اساس چارچوب KULTURisk است که در آن آسیب پذیری به عنوان یکی از مولفه های ریسک سیل بررسی می شود. هدف تحقیق ارزیابی آسیب پذیری جوامع محلی در مواجهه با پدیده سیل در شرایط موجود و نیز پیش بینی اثرهای سناریوهای مدیریتی بر کاهش آن است. ارزیابی آسیب پذیری سیل، مستلزم کمی کردن اجزای آسیب پذیری است.
    مواد و روش ها
    در این تحقیق، با توجه به هدف مورد نظر و با استفاده از بازدیدهای میدانی و مرور منابع مولفه ها، متغیرها و شاخص های متناسب با شرایط موجود منطقه انتخاب شد. داده ها و اطلاعات مورد نیاز با استفاده از پرسشنامه و مصاحبه با جوامع محلی، سالنامه های آماری، اطلاعات سرشماری نفوس و مسکن، دستورالعمل و راهنمای سامانه مدیریت آمار و اطلاعات بیمارستانی و همچنین مراجعه به دستگاه های اجرایی مرتبط در سطح شهرستان رامیان و استان گلستان جمع آوری و تجزیه و تحلیل شد. جامعه آماری شامل جوامع محلی ساکن در پهنه سیلاب با دوره بازگشت صد سال در بازه ای از رودخانه قره چای شهر رامیان از سرشاخه های رودخانه گرگانرود واقع در استان گلستان می باشد. دلیل انتخاب بازه مذکور موقعیت قرارگیری روستاها در مجاورت رودخانه و نیز فراوانی وقوع رخدادهای سیلابی است که طی سال های گذشته رخ داده است. مقادیر شاخص ها با روش مقیاس طبقه بندی شده و با روش فاصله تا مرجع نرمال سازی شدند. وزن هر یک از شاخص ها با روش دلفی تعیین گردید. مقادیر شاخص های نرمال شده در محیط GIS به لایه های مکانی تبدیل شدند. بدین ترتیب با ترکیب لایه های متغیرهای حساسیت، ظرفیت های سازگاری و مدارا نقشه آسیب پذیری منطقه هدف تهیه شد. بر اساس نتایج حاصل، سه سناریوی اصلاحی شامل ایجاد سامانه‏ هشدار ‏زودهنگام، بهبود حکمرانی ریسک و توزیع ریسک به منظور کاهش سطح آسیب پذیری در مواجهه با سیل برای منطقه هدف انتخاب شد.
    یافته ها
    سطح آسیب پذیری مناطق متاثر از سیل در منطقه هدف در شرایط کنونی در طبقه "زیادآسیب پذیر" قرار گرفت که با اعمال سناریوی اصلاحی ترکیبی (سامانه‏ هشدار ‏سیل زودهنگام، بهبود حکمرانی ریسک و توزیع ریسک) آسیب پذیری به طبقه"کمی آسیب پذیر" خواهد رسید.
    نتیجه گیری
    نتایج تحقیق حاضر علاوه بر کمک به درک بهتر پدیده سیل و پیامدهای بالقوه آن توسط مردم روستای سیدکلاته و مسیولین، موجب تسهیل در اولویت بندی اقدامات متناسب با شرایط منطقه به منظور کاهش آسیب پذیری از طریق افزایش ظرفیت های سازگاری و مدارا می گردد. چرا که میزان اثربخشی اقدامات پیشنهادی (ایجاد سامانه‏ هشدار ‏زودهنگام، بهبود حکمرانی ریسک و توزیع ریسک) بر کاهش آسیب پذیری و به تبع آن کاهش میزان تلفات جانی و خسارات مالی مشخص شده است که خود گام مهمی در راستای مدیریت ریسک-محورسیل در مقیاس های مختلف مکانی بشمار می رود. همچنین نتایج این مطالعه ضرورت ارزیابی آسیب پذیری و اتخاذ سیاست های خاص در مقیاس محلی (روستای سیدکلاته) را نشان می دهد . این در حالی است که این موضوع به طور معمول در برنامه ریزی های فنی و مالی در حوزه مدیریت بحران بویژه مدیریت ریسک سیل لحاظ نمی شود.
    کلید واژگان: رویکرد KULTURisk, مدیریت ریسک-محور سیل, آسیب پذیری, سناریو اصلاحی, رودخانه قره چای
    Mahbube Bai, Nasser Tahmasebipour *, Hossein Zeinivand, Amir Sadoddin, Mahdi Kahe
    Background and objectives
    Floods are one of the most damaging natural disasters in the world. So better understanding of the flood hazard phenomenon and its potential consequences is necessary. The present research is a part of the flood risk management approach based on the KULTURisk framework, in which vulnerability is examined as one of the flood risk components. The aim of the research is to assess the vulnerability of local communities exposed to the flood occurrence in the current conditions, and also to predict the effects of intervention scenarios to reduce it. Flood vulnerability assessment requires quantifying vulnerability components.
    Materials and methods
    In this research, the components, variables and indicators for the region existing conditions were selected based on the intended aim, region field observations and related literature review. The required data and information were collected using questionnaires and interviews with the local communities, statistical yearbooks, population and housing census data center, instructions and guidelines for the management system of statistics and hospital information, as well as referring to related executive organizations at the city and province levels. The statistical population includes local communities living in the 100-year flooding areas in a part of the Qarachai River in Ramian city (one of the tributaries of the Gorganroud River in the Golestan province). The reason for choosing this reach is the location of the villages in the vicinity of the river and the frequency of flood events that have occurred in the past years. The index values were normalized by classification scale and distance to reference methods and the weight of each index was determined by the Delphi method. The normalized index values were converted into spatial layers in the GIS environment. Then, a vulnerability map of the target area was prepared by combining the spatial layers of susceptibility, adaptation capacities and coping capacities variables. Based on the results, three intervention scenarios including early warning system establishment, risk governance intervention and risk spreading were selected in order to reduce the level of vulnerability in the face flooding for the study area.
    Results
    The degree of vulnerability of flood-affected areas in the study area for the current conditions was placed in the "highly vulnerable" class, while by applying intervention scenario under combined scenarios (including early warning system establishment, risk governance intervention and risk spreading), the vulnerability degree would change to "slightly vulnerable" level.
    Conclusion
    The results of this research, is helpful for better understanding of the phenomenon of flooding and its potential consequences by the people and authorities of the Seyed Kalateh village. It also will facilitate the prioritization of measures appropriate to the region conditions in order to reduce vulnerability by increasing the capacity of adaptation and tolerance. Since, the effectiveness of the proposed measures such as creating an early warning system, intervention risk governance and risk spreading on reducing vulnerability and consequently reducing the amount of human and financial losses has been recognized, it is an important step in the direction of flood risk management at different scales. Moreover, the analysis shows the necessity of vulnerability assessment and adoption of specific policies at the local scale (the Seyed Kalateh village), while this issue is usually not considered in technical and financial planning of crisis management especially for flood risk management.
    Keywords: KULTURisk approach, Risk-based flood management, Vulnerability, Intervention scenario, The Qarachai River
  • احمد عباس نژاد*، حسام احمدی افزادی، بهنام عباس نژاد

    حفاظت از منابع آب زیرزمینی محدود کشور از اهمیت زیادی برخوردار بوده و لازم است آبخوان ها از نظر استعداد آلودگی مورد مطالعه قرار گرفته و زون های مستعد به آلودگی برای حفاظت بیش تر تفکیک شوند. آبخوان آبرفتی دشت سیرجان، واقع در جنوب استان کرمان، در معرض آلودگی های ناشی از کشاورزی، مناطق مسکونی و صنعتی است. لذا، هدف این مطالعه تهیه نقشه آسیب پذیری آبخوان دشت سیرجان با استفاده از مدل دراستیک است. بدین منظور ابتدا هفت لایه اطلاعاتی مورد نیاز در ArcGIS تهیه و مقادیر مربوطه رتبه بندی شدند. در مرحله بعد، بر اساس دستورالعمل این روش، ادغام شدند و نقشه مقادیر شاخص دراستیک آبخوان تهیه شد. در این نقشه، مقادیر شاخص بین 60 تا 128 متغیر هستند. با کیفی سازی این نقشه، محدوده هایی با آسیب پذیری کم، متوسط و زیاد به دست آمدند. حساسیت سنجی این مدل با روش تغییرات شاخص آسیب پذیری و صحت سنجی آن با غلظت نیترات در آب های زیرزمینی انجام شد و مورد تایید قرار گرفت. بر اساس این مطالعه، محدوده هایی با آسیب پذیری کم، دارای شاخص دراستیک 60 تا 87، در شمال، غرب و مرکز دشت قرار داشته و با سطوح فاقد کاربری انطباق دارند. ولی محدوده هایی با آسیب پذیری متوسط، دارای شاخص دراستیک 87.1 تا 100، در شمال، جنوب و بخش هایی از غرب دشت واقع شده اند که معمولا با سطوح فاقد کاربری انطباق دارند. ولی محدوده های با آسیب پذیری بالا، دارای شاخص دراستیک 100.1 تا 128، به طور عمده با سطوح کشاورزی و مناطق مسکونی مطابقت دارند. لذا، توجه به اصلاح روش های کشاورزی، مصرف کودهای نیتراتی کم تر و تسریع در راه اندازی شبکه جمع آوری و تصفیه فاضلاب شهر سیرجان مورد تاکید است.

    کلید واژگان: آبخوان, آسیب پذیری, دراستیک, سیرجان, ArcGIS
    Ahmad Abbasnejad *, Hesam Ahmadi Afzadi, Behnam Abbasnejad
    Introduction

    Groundwater is one of the most important water resources in many parts of Iran as well as in Sirjan plain. Although in comparison with surface waters, groundwaters are less vulnerable to pollution, their pollution abatement is much more difficult. It is thus necessary to protect them from being polluted. Additionally, in contrast with stream waters which are concentrated in linear areas across the world, groundwaters are present in vast areas. This means they are much more accessible and human beings are much more dependent on them. They are also present under terrains having different uses. That is, their protection against pollution and preparing their vulnerability maps is of utmost importance. There are different methods to determine the pollution potential of groundwater, the most widely used and the most comprehensive method is DRASTIC. DRASTIC is a model that considers the main hydrological and geological factors which potentially may impact aquifers. It considers seven relevant parameters which include depth to water table (D), recharge rate (R), aquifer material (A), soil characteristics (S), topographic slope (T), vadose zone impact (I), and aquifer,s hydraulic conductivity (C). The depth to the water table (D, in meters) is the distance from the land surface to the groundwater level, which means the distance the polluter must pass to reach groundwater. The net recharge (R, in mm per year) is the amount of infiltrated water that reaches the aquifer from the surface. The soil characteristics determine the ease with which a polluter can pass the soil layer toward groundwater. The probability of a surficial polluting agent reaching groundwater is inversely related to surface slope, which is expressed as T in DRASTIC. The material comprising the vadose zone plays an important role in blocking the movement of polluting agents to reach the water table. In DRASTIC, each parameter has devoted a rate of 1 (the least important) to 10 (the most important) which depends on its value. Subsequently, the DRASTIC index is determined using the weights considered for each of the seven parameters. Sirjan plain is one of the most developing plains in Iran which has many different land uses, including agriculture, urban areas, roads, and factories. The majority of these uses may pollute groundwater. It is, therefore, necessary to adapt the different land uses with groundwater vulnerability rates. So, the purpose of this article is to determine the groundwater pollution potential of this plain using the DRASTIC model.

    Materials and Methods

    In this study, the relevant seven parameters were first prepared. For preparing the D layer, the depths of the water table measured from monitoring wells across the plain were employed. The (R) layer was prepared using the data of rainfall infiltration, runoff infiltration, and infiltration from residential and agricultural areas. For preparing the (A) layer, 70 geological logs of the area were used. The (S) layer was prepared according to field studies and geological logs. The digital elevation model (DEM) was used to prepare the (T) layer. The (I) layer was prepared using the geological logs of the area. Finally, the (C) layer was prepared by dividing the transmissibility values of the aquifer by its thicknesses. All maps were rated according to and combined to calculate the DRASTIC index (DI). DI values were validated according to nitrate concentrations, and sensitivity analysis was undertaken by omitting the layers successively.

    Results and Discussion

    The relevant DRASRIC layers are given in Figures 2 to 8. In the depth rating map (Fig 2 ), the majority of the surface belongs to rate 1. This means that due to high water-level depths, this parameter has lowered pollution potential. In the recharge rating map (Fig 3), the major part of the plain is green (rate 1), meaning very low levels of recharge and a low role in pollution. The aquifer material map (Fig 4) is mainly covered by 5, 6, and 7 rates. The soil rating map (Fig 5 ) indicates that the 7, 8, and 9 rates cover the major parts. This means a rather high pollution potential share of this parameter. In the topographic slope rating map (Fig 6) the 9 and 10 rates cover vast surfaces at the west and south, and the 4-7 rate values of the vadose zone rating map (Fig 7) represent the average contribution from this parameter. The aquifer's hydraulic conductivity map (Fig 8) indicates a rather wide range contribution of this parameter. DI values of the study area range from 60 to 128, representing rather medium vulnerability. The higher vulnerability values are mostly observed in the western part, where recharge from agriculture is high, the topographic slope is gentle, and the water level is rather high. Low and medium values of DI are mostly observed at the north center and east. In a qualified vulnerability map comparatively low, medium, and high vulnerability values are separated. The high values mostly belong to residential and agricultural areas, which are at the risk of nitrate, pesticide, saltwater, detergent, and heavy metal risk factors.

    Conclusion

    The DRASTIC index values of the Sirjan alluvial aquifer range from 60 to 128, meaning low- to high vulnerability values. The most vulnerable locations mainly include residential and agricultural areas which may deliver considerable amounts of nitrate, detergents, pesticides, heavy metals, and dissolved salts to the aquifer. It is, therefore, necessary to reduce the pollution potential in these areas by such means as reducing pesticide use, using green agricultural practices, and collecting and treating sewage from residential areas. Considering the high water level dropdowns in this plain, which means decreasing groundwater resources, it is necessary to abate the pollution risk of these limited resources via such means as adapting land use with vulnerability at every location.

    Keywords: ArcGIS, DRASTIC, Sirjan aquifer, Vulnerability
  • سارا ایوبی ایوبلو، مهدی وفاخواه*، حمیدرضا پورقاسمی

    رشد جمعیت، توسعه شهرنشینی و تغییر کاربری اراضی باعث افزایش رویداد سیلاب های ویرانگر شده است. ایران نیز در میان کشورهای با خطرپذیری بالای سیل قرار دارد، به طوری که سیلاب های ویرانگر بهار 1398 با مرگ و میر و خسارت های مالی چشمگیری در بیش از ده استان کشور از آخرین نمونه های خسارات سیلاب است. هدف از این پژوهش تهیه نقشه ریسک سیلاب شهری منطقه چهار شیراز است که برای این امر آسیب پذیری منطقه با مدل های تصمیم گیری چندمعیاره PROMETHEE II، COPRAS و محدوده های خطر سیلاب شهری با مدل های حداقل مربعات جزیی (PLS) و رگرسیون ستیغی (RR) تهیه شد و با استفاده از حاصل ضرب آسیب پذیری در احتمال خطر در محیط نرم افزار ArcGIS نقشه ریسک به دست آمد. بر اساس نتایج پژوهش، پس از طبقه بندی میزان آسیب پذیری، بیشترین درصد منطقه مورد مطالعه در مدل PROMETHEE II و COPRAS مربوط به طبقه متوسط آسیب پذیری است. ارزیابی خروجی مدل های آسیب پذیری، با استفاده از منطق بولین و آماره های RMSE و MAPE نشان داد که مدل COPRAS نتایج بهتری نسبت به مدل PROMETHEE II ارایه کرده است. نتایج مدل های حداقل مربعات جزیی (PLS) و رگرسیون ستیغی (RR) در مدل سازی احتمال خطر سیلاب به وسیله دیاگرام تیلور مورد تحلیل قرار گرفت که نشان دهنده برتری مدل رگرسیون ستیغی (RR) و دقت این مدل در تهیه نقشه خطر سیلاب شهری است. بررسی نقشه ریسک نشان داد که 34 درصد از منطقه (973 هکتار) در محدوده خطر زیاد و بسیار زیاد سیلاب قرار دارد.

    کلید واژگان: خطر, آسیب پذیری, سیلاب شهری, رگرسیون ستیغی, COPRAS
    S. Ayoubi Ayoublu, M. Vafakhah*, H.R. Pourghasemi

    Population growth, urbanization, and land use change have increased disastrous floods. Iran is also among the countries at high risk of floods. The latest examples of flood damage are the devastating floods of the spring of 2019 with significant mortality and financial losses in more than ten provinces of the country. The purpose of this study is to prepare an urban flood risk map of District 4 City Shiraz. The vulnerability of the region was made using PROMETHEE Ⅱ and COPRAS multi-criteria decision-making models and urban flood hazard zones were prepared by partial least squares regression (PLSR) and ridge regression (RR) models and a risk map was obtained by multiplying the vulnerability and hazard in ArcGIS software. The highest percentage of the study area in the PROMETHEE Ⅱ and COPRAS models belongs to the moderate class of vulnerability. The evaluation of the vulnerability models using Boolean logic and RMSE and MAPE statistics, showed that the COPRAS model provided better results than the PROMETHEE model. The results of partial least square regression (PLSR) and ridge regression (RR) models in flood risk modeling were analyzed by the Taylor diagram, which showed the superiority of the ridge regression (RR) model and the accuracy of this model in preparing urban flood hazard maps. The risk map of the study area indicated that 34% of the area (973 ha) is in the range of high and very high flood risk.

    Keywords: Hazard, Vulnerability, Urban flood, Ridge regression, COPRAS
  • M. Al-Mohamed, A. Sotoodehnia*, P. Daneshkar Arasteh, N. Al-Ansari, A. AzizianandH. Ramezani Etedali

    Groundwater vulnerability assessment is an effective tool in the joint management of transboundary groundwater, especially in developing countries where data is scarce, monitoring networks are insufficient, and water is both a cause and a target of conflicts. The Jezira Tertiary Limestone Aquifer Transboundary System (JTLATS) region, which Syria, Iraq, and Turkey share, gives a clear description of the shared water problem in developing countries with arid and semiarid environments. In this study, a comprehensive multidisciplinary Groundwater Vulnerability Index (GVI) was developed as a distributed composite index to assess the groundwater vulnerability in JTLATS by combining different environmental and political socioeconomic datasets and models for three periods between 2003 and 2017. The JTLATS was categorized into five zones: very low, low, moderate, high, and very high vulnerability. The results showed a low vulnerability in the southern regions of the aquifer. In comparison, the areas with high vulnerability are primarily spread in the northern and western parts of the JTLATS and along the Euphrates river. The results showed an increase in the percentage of areas with high vulnerability from 10.45% in (2003-2007) to 13.42% and 20.57% of the aquifer area in (2007-2011) and (2011-2017), respectively. The groundwater vulnerability in the aquifer increased with the spread of political instability in both Syria and Iraq and the increase in cultivated areas in Turkey

    Keywords: Groundwater, Transboundary, Vulnerability, Syria, CompositeIndex
  • S. Anvari*, M. Rezakhani Nejad

    Due to the increasing demand for water resources in agricultural, domestic, and industrial sectors, the quality of groundwater resources in Iran is at risk. This is more sensitive for the arid and semi-arid regions of the country where the main supply of water is from groundwater resources. The aim of this study was to investigate the vulnerability of the groundwater aquifer of Sirjan Plain (Kerman province). For this purpose, the DRASTIC model was employed, while the Geographical Information System (GIS) software was used to draw the vulnerability map. In the DRASTIC model, the effective characteristics in assessing the vulnerability of groundwater aquifers including water table depth, net recharge, aquifer type, soil type, topographic slope, the media forming the vadose zone, and hydraulic conductivity were used. They were prepared in seven layers in the ArcMap software and by weighing, ranking, and combining these layers, the final vulnerability map of Sirjan Plain with respect to contamination was produced. The results showed that the DRASTIC index for the mentioned plain was between 69 and 141 and that the southern parts of this plain were more susceptible to contamination. Moreover, the investigation of the nitrate ion on the final DRASTIC map showed that all the points with high nitrate content were in the highly contaminated zone. This can confirm the accuracy of the model.

    Keywords: Vulnerability, Underground Water, DRASTIC Model, GIS, Sirjan Plain
  • پدرام کریمیان، مجتبی شوریان*، حمید کاردان مقدم

    یکی از رویکردهای ارزیابی تعادل بخشی استفاده از شاخص های کمی و کیفی است که می تواند ابزار مناسبی باشد. در این مطالعه به منظور ارزیابی سناریوهای تعادل بخشی در آبخوان هشتگرد از دو شاخص آسیب پذیری ذاتی آبخوان و شاخص پایداری کمی آبخوان استفاده شد. پنج سناریو براساس طرح تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی در منطقه تعریف و با استفاده از مدل عددی MODFLOW شبیه سازی شد. با تلفیق سه شاخص اعتمادپذیری، آسیب پذیری و مطلوبیت شاخص پایداری سیستم آب زیرزمینی در سناریوهای مختلف تعادل بخشی محاسبه شد. نتایج شبیه سازی و اعمال سناریوهای مختلف نشان داد که با کاهش برداشت آب به میزان 15درصد بیش ترین میزان پایداری در سیستم آبخوان ایجادشده و میزان پایداری سیستم از مقدار 55 درصد تا 87 درصد افزایش دارد. میزان تغییرات شاخص پایداری آبخوان به صورت توزیعی در چاه های مشاهده ای نیز حاکی از این موضوع است که بخش میانی آبخوان بیش ترین وضعیت بهبود شاخص پایداری را دارد. این منطقه با تراکم بالای چاه های بهره برداری بیش ترین تاثیر را از کاهش برداشت از آبخوان می پذیرد. نتایج به دست آمده از شاخص پایداری آبخوان با توجه به پراکنش مکانی، امکان پذیری پیاده سازی سناریوهای مختلف را نشان می دهد. از طرفی نیز با توجه به اهمیت توسعه و استفاده از شاخص های آسیب پذیری، شاخص دراستیک در سطح منطقه تحلیل شد. نتایج نشان داد بخش بالادست آبخوان با توجه به ویژگی های هیدروژیولوژی دارای بیش ترین میزان آسیب پذیری بوده و در جهت جریان آب زیرزمینی میزان آسیب پذیری کاهش یافته است.

    کلید واژگان: آبخوان, آسیب پذیری, تعادل بخشی, شاخص پایداری آبخوان, مدل سازی توزیعی
    Pedram Karimian, Mojtaba Shourian *, Hamid Kardan Moghaddam

    One of the approaches to equilibrium assessment is the use of quantitative and qualitative indicators that can be a good tool. In this study, in order to evaluate the equilibrium scenarios in Hashtgerd aquifer, two indicators of intrinsic vulnerability of the aquifer and quantitative stability index of the aquifer were used. Five scenarios were defined based on the groundwater resources balancing scheme in the region and simulated using the MODFLOW numerical model. Equilibrium was calculated by combining three indicators of reliability, vulnerability and desirability of groundwater system stability index in different scenarios. The simulation results and application of different scenarios showed that by reducing the water withdrawal by 15 percent, the highest level of stability is created in the aquifer system and the system stability rate increases from 55 percent to 87 percent. The extent of changes in the aquifer stability index as a distribution in the observation wells also indicates that the middle part of the aquifer has the highest status of improving the stability index. This region, with its high density of exploitation wells, is most affected by the reduction of aquifer withdrawals. The results obtained from the aquifer stability index, considering the spatial distribution, show the feasibility of implementing different scenarios. On the other hand, due to the importance of development and the use of vulnerability indicators, the drastic index was analyzed at the regional level. The results showed that the upstream part of the aquifer has the highest level of vulnerability due to hydrogeological characteristics and the level of vulnerability has decreased in the direction of groundwater flow.

    Keywords: Groundwater, Hashtgerd aquifer, MODFLOW, Vulnerability
  • فرزانه جان محمدی، رکسانا موگوئی*، حمید کاردان مقدم

    توسعه ناپایدار بدون درنظرگرفتن آمایش منطقه ای می تواند اثرات نامطلوب محیطی بخصوص در منابع آب کارستی یک منطقه ازنقطه نظر کیفی ایجاد کند. براین اساس در این مطالعه با استفاده از تلفیق دو روش تعیین آسیب پذیری چشمه و حریم کیفی به روش MDHT، پهنه بندی حریم کیفی برای چشمه ها به عنوان خروجی سیستم کارستی انجام گرفت. این مطالعه برای سه دهنه چشمه در پایین دست سد سیمره برای یک دوره پنج ساله انجام شده است. نتایج نشان داد که مقدار شاخص آسیب پذیری در چشمه S1 نسبت به دو چشمه دیگر بالاتر و مقدار 4/150 به دست آمده است. تحلیل نتایج به دست آمده نشان داد که میزان آسیب پذیری تابعی معکوسی از آبدهی چشمه بوده است. با افزایش میزان آبدهی میزان شاخص آسیب پذیری کاهش می یابد. باتوجه به انتخاب روش MDHT برای تعیین حریم کیفی چشمه و نقش میزان آبدهی در تعیین سناریو حریم، بیشترین میزان آبدهی مربوط به چشمه S3 بوده است. مقدار شاخص MDHT به دست آمده نیز نسبت به دو چشمه دیگر بیشتر و مقدار 417 محاسبه شده است. کمترین میزان آبدهی نیز مربوط به چشمه S1 بوده که مقدار شاخص MDHT نیز 75/14 به دست آمد و بیشترین سطح و حریم مربوط به چشمه S1 و کمترین سطح حریم مربوط به چشمه های S2 و S3 است. نتایج نشان می دهد شبکه کارستی چشمه های منطقه دارای آسیب پذیری بوده که باعث می شود حریم کیفی این منابع تحت تاثیر قرار گرفته و پهنه های حساس منطقه برای توسعه بهره برداری به شدت با خطر آلودگی همراه شود.

    کلید واژگان: آسیب پذیری, آبدهی, کارست, VESPA, MDHT
    Farzaneh Janmohammadi, Roxana Moogouei *, Hamid Kardan Moghaddam

    Unsustainable development without considering regional planning can create adverse environmental effects, especially in karst water resources of a region from a qualitative point of view. Accordingly, in this study, a combination of two methods for determining spring vulnerability and qualitative zoning by MDHT method was used. This study was performed for three springs downstream of Seymareh Dam for a period of 5 years. The results showed that the value of vulnerability index in S1 spring was higher than the other two springs and the value was 150.4. Analysis of the results showed that the degree of vulnerability was an inverse function of spring discharge. By increasing the amount of discharge, the vulnerability index decreases. Considering the choice of MDHT method for qualitative zoning of the spring and the role of flow rate in determining the zoning scenario, the highest flow rate was related to S3 spring. The value of obtained MDHT index was also higher than the other two sources and the value of 417 has been calculated. The lowest flow rate was related to S1 spring and the MDHT index value was 14.75. The highest level is related to spring S1 and the lowest level is related to springs S2 and S3. The results show that the karst network of springs in the region is vulnerable, which affects the quality of these resources and sensitive areas of the region to develop exploitation are strongly associated with the risk of pollution.

    Keywords: Vulnerability, discharge, Karst, VESPA, MDHT
  • آرزو نقریان، جمال محمدولی سامانی، مهدی مظاهری*

    آب های زیرزمینی در مناطق خشکی همچون ایران، سهم بسیار زیادی در تامین آب آشامیدنی و کشاورزی دارند. یکی از خطرهایی که آینده بهره برداری از منابع آب زیرزمینی را تهدید می کند، آلودگی این منابع توسط مواد زیان آور است. در حال حاضر حدود 60 درصد از مصارف آب منطقه دشت ورامین و کل حجم آب مصرفی در بخش شرب از منابع زیرزمینی تامین می گردد. یکی از راه های مناسب جهت جلوگیری از آلودگی آب های زیرزمینی شناسایی مناطق آسیب پذیر آبخوان است که از مدل SINTACS برای ارزیابی آسیب پذیری آبخوان دشت ورامین استفاده شده است. این روش از هفت پارامتر تشکیل شده که پس از ترکیب پارامترها، نقشه شاخص آسیب پذیری به دست می آید. شاخص این روش بین 92 تا 168 متغیر می باشد که در رسوبات جاجرود واقع در شمال دشت آسیب پذیری زیاد و در اراضی جنوب شرقی روستای جلیل آباد در شرق دشت و اراضی پایاب دشت آسیب پذیری کم و مابقی دشت دارای آسیب پذیری متوسط می باشد. برای ارزیابی نتایج مدل مذکور از مدل عددی سه بعدی استفاده شد و مدل برای یک دوره یک ساله اعتبارسنجی شد که دقت مدل ساخته شده مناسب ارزیابی گردید. در این مدل آلاینده نیترات به عنوان عامل آلوده کننده آبخوان در نظر گرفته شد. به منظور صحت سنجی آسیب پذیری ذاتی و ویژه مدل SINTACS، از خروجی نیترات مدل استفاده گردید، مقدار مجذور همبستگی نتایج حدود 65 درصد به دست آمد که همبستگی خوبی را نشان می دهد. باتوجه به اهمیت نقش آبخوان دشت ورامین در تامین آب موردنیاز منطقه، حفاظت کمی و کیفی این آبخوان از اهمیت زیادی برخوردار می باشد. همچنین جهت کاهش غلظت یون نیترات منطقه موردمطالعه راهکارهای درازمدت ازجمله اصلاح ساختار کشاورزی و الگوی کشت منطقه و احداث شبکه جمع آوری و تصفیه خانه فاضلاب پیشنهاد می گردد.

    کلید واژگان: نیترات, آسیب پذیری, آب زیرزمینی, ارزیابی, مدل عددی سه بعدی
    Arezoo Noghreyan, Jamal Mohamadvali Samani, Mehdi Mazaheri *

    Groundwater in arid regions such as Iran plays a very large role in drinking water supply and agriculture. One of the threats to the future of groundwater exploitation, could be the contamination of these resources by harmful substances. At present, about 60% of the water consumption of Varamin plain region and the total volume of water consumption in the drinking sector is provided from groundwater sources. One of the best ways to prevent groundwater pollution is to identify vulnerable aquifer areas. The SINTACS model has been used to assess the vulnerability of the Varamin plain aquifer. This method consists of seven parameters that after combining the parameters, the vulnerability index map is obtained. The index of this method varies between 92 and 168.Results show that the north of the plain is very vulnerable and vulnerability is low in the south-eastern parts of Jalilabad village and downstream areas of the plain, while the rest of the plain has moderate vulnerability. A three-dimensional numerical model was used to evaluate the results of the model and the model was validated for a period of one year. The accuracy of the constructed model was evaluated as appropriate. In this model, nitrate contaminant was considered as an aquifer contaminant. In order to validate the inherent and special vulnerability of the SINTACS model, the nitrate output of the model was used, The correlation square of the results was about 65%, which shows a good agreement between the two models even thogh the numerical model is considered as micro- model compared to SINTACS one. Considering the role of the aquifer of Varamin plain in supplying the required water of the region, the quantitative and qualitative protection of this aquifer is a necessary and strongly recommonded. Also, in order to reduce the nitrate ion concentration in the study area, long-term solutions such as improving the agricultural structure and cultivation pattern of the area and constructing a collection network and wastewater treatment plant are proposed.

    Keywords: Nitrate, Vulnerability, Groundwater, Evaluation, 3D Numerical Model
  • محمد اکرامی، رسول مهدوی*، مرضیه رضایی، حسن وقارفرد، جلال برخورداری

    آب به عنوان یک عامل اصلی محدودکننده تولید، نقش مهمی در تعیین نوع فعالیت های کشاورزی ایران دارد. همچنین وقوع خشکسالی ها در دهه های گذشته، باعث تهدید این فعالیت ها شده است. امروزه، یکی از موثرترین واکنش ها و راهکارهای مدیریت ریسک خشکسالی کشاورزی، شناخت مناطق آسیب پذیر و تعیین الگوی بهینه کشت کم آبخواه می باشد. لذا هدف از این پژوهش، آنالیز مکانی آسیب پذیری خشکسالی کشاورزی و ارایه الگوی کشت کم آبخواه و سازگار با مناطق خشک در حوزه آبخیز پیشکوه استان یزد می باشد. در این پژوهش ابتدا گونه های باغی غالب منطقه شناسایی و پس از محاسبه نیاز آبی آنها ، نقشه آسیب پذیری خشکسالی کشاورزی منطقه مطالعاتی تهیه شد. نتایج حاکی از آن است که مناطق جنوبی تا جنوب غربی شامل روستاهای سانیچ،  دره شیر، دره سیر و... نسبت به سایر مناطق، دارای بیشترین میزان آسیب پذیری خشکسالی است. لذا پیشنهاد می گردد کم آبخواه ترین گونه های درختی باغی نظیر بادام با نیاز آبی753 ، انگور با نیاز آبی 798 میلی متر در طول دوره رشد و... در این مناطق کشت گردد. همچنین بررسی نتایج پژوهش نشان داد، مناطق مرکزی، شرقی و شمال غربی، شامل روستاهای اسلامیه، مزرعه نواب، نصرآباد و...، دارای آسیب پذیری متوسط و به نسبت کمتری هستند. لذا پیشنهاد می گردد علاوه بر کاشت درختان کم آبخواه، گونه های درختی متوسط آبخواه نظیر انار و زردآلو نیز کاشت شود. لذا تغییر و اصلاح الگوی کشت مانند کاهش سطح زیر کشت محصولات پرآبخواه، کشت گونه های کم آبخواه و افزایش بهره وری آب، یکی از ضروری ترین اقدامات لازم برای مدیرت ریسک خشکسالی کشاورزی می باشد.

    کلید واژگان: خشکسالی کشاورزی, الگوی کشت, آسیب پذیری, مدیریت ریسک, .GIS
    MOHAMMAD EKRAMI, Rasool Mahdavi *, Marzie Rezaei, Hassan Vagharfard, Jalal Barkhordari

    Water, as a major limiting factor in production, plays an important role in determining the type of agricultural activities in Iran. The occurrence of droughts in recent decades have also threatened these activities. Today, one of the most effective responses and strategies for agricultural drought risk management is to identify vulnerable areas and determine the optimal pattern of low-water cultivation. Therefore, the aim of this study is spatial analysis of agricultural drought vulnerability and introduce a pattern of low-water cultivation and compatible with arid areas in Pishkuh watershed in Yazd province. In this research, first the dominant garden species in the study area were identified and after calculating their water requirements, a map of the agricultural drought vulnerability in the study area was prepared. The results showed that the southern to southwestern of study area, including the villages of Sanich, Darreh Shir, Darreh Sir, etc., have the highest vulnerability to drought compared to other areas. Therefore, it is recommended to be cultivated garden species with the least water requirement such as almond and Grapes with water needs of 753 and 798 mm during the growing period, respectively. Also Results showed that the central, eastern, and northwestern of study area, including Islamieh, Navab, Nasrabad villages and etc., have a moderate and relatively low vulnerability. In addition, it is recommended to plant the species with moderate-water needs such as pomegranate and apricot. Therefore, changing and modifying the cultivation pattern, such as reducing the planting areas with high water requirements, developing species with low water needs, and increasing water efficiency, is one of the most necessary activities for managing agricultural drought risk.

    Keywords: Agricultural drought, cropping pattern, vulnerability, Risk Management, GIS
  • محمدرضا امینی، هومن حاجی کندی*

    به علت گستردگی شبکه فاضلاب و محدودیت زمان و هزینه، امکان رسیدگی و برطرف کردن تمام آسیب های فاضلاب روها در یک زمان وجود ندارد و این امر، نیازمند رتبه بندی آسیب پذیری، تدوین برنامه نگهداری و بازسازی فاضلاب روهاست. پژوهش پیش رو، به ارزیابی و رتبه بندی آسیب پذیری شبکه فاضلاب اجراشده در بخشی از منطقه 5 شهرداری تهران با استفاده از تلفیق مدل فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و تکنیک اقدام کرد. بر این اساس، ابتدا با توجه به نظر کارشناسان و متخصصان شاغل در زمینه طراحی و نگهداری سیستم های فاضلاب و نیز مطالعات کتابخانه ای انجام شده، انواع آسیب های شبکه جمع آوری فاضلاب در سه سطح آدم رو، لوله و انشعاب بررسی و طبقه بندی شد. برای تعیین اهمیت نسبی ایرادها، پرسش نامه ای تهیه و در میان متخصصان شاغل در زمینه طراحی و نگهداری سیستم های فاضلاب توزیع شد. با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی، مقایسه زوجی میان عامل های مربوط انجام و وزن نسبی هر یک از معیارها محاسبه شد. ماتریس های داوری به محیط نرم افزار ArcGIS منتقل و خروجی رستری از آنها تهیه شد. در پایان، لایه های رستری عامل های مختلف در محیط ArcGIS به روش عضویت دهی فازی هم جنس و سپس تلفیق و در نهایت، پهنه بندی آسیب پذیری شبکه فاضلاب در دو سطح آدم رو و لوله تهیه شد. براساس نتایج، احتمال شکست آدم روهای اجراشده در شبکه مورد مطالعه بسیار کم بوده و بیشتر از 70 درصد آدم روهای اجراشده در رده میزان آسیب کم و خیلی کم طبقه بندی شد. از علت های احتمالی این امر به کم بودن سن و اجرای اصولی شبکه اجراشده می توان اشاره کرد. هم پوشانی نهایی عامل ها و زیرمعیارهای موثر بر آسیب پذیری شبکه فاضلاب نشان  داد احتمال تخریب خطوط لوله ی اجراشده در شبکه مورد مطالعه بسیار کم بوده و بیشتر از 74 درصد خط لوله جمع آوری فاضلاب اجراشده در محدوده مطالعه موردی، در رده میزان آسیب کم و متوسط طبقه بندی شد. نتایج نشان داد فقط 30 مسیر انتقال فاضلاب (حدود 7 درصد شبکه) در شرایط بحرانی قرار دارد که باید توجه بیشتری به آنها نشان داد. انتظار می رود تعداد کم خطوط لوله بحرانی به علت عمر کم خطوط لوله اجراشده  باشد. براساس نتایج، در میان سه عامل هدف (گرفتگی آدم رو، گرفتگی لوله و گرفتگی انشعاب)، بیشترین آسیب پذیری شبکه فاضلاب به عامل گرفتگی لوله مربوط است. همچنین، عیوب روش های اجرا در هر سه سطح گرفتگی آدم رو، گرفتگی لوله و گرفتگی انشعاب، بیشترین تاثیر را  داشت.

    کلید واژگان: آسیب پذیری, شبکه جمع آوری فاضلاب, GIS, تحلیل سلسله مراتبی (AHP), گرفتگی لوله, آدم رو فاضلابرو
    Mohammad Reza Amini, Hooman Haji Kandi *

    Sewage collection network is one of the largest and most valuable infrastructure assets. Therefore, managing the wastewater collection network faces many challenges. Unfortunately, due to the extent of the damaged wastewater collection network and time and budget constraints, it is not possible in practice to treat and eliminate all wastewater collection system damages at the same time. So, this issue requires management activities in the form of vulnerability rating, to develop a maintenance program for sewage collection system maintenance. The present study evaluated and ranked the vulnerability of the sewerage network implemented in a part of District 5 of Tehran Municipality using a combination of Analytic Hierarchy Process (AHP) and GIS technique. AHP is one of the most efficient multi-criteria decision-making techniques, in this method, the factors are compared with each other in pairs and the highest weight is given to the layer that has the maximum effect on goal setting. In this regard, according to the opinion of experts and literature review, all types of possible damage to the sewage collection network at three levels of manhole, pipeline and branch were investigated and classified. In order to determine the relative importance of the defects, a questionnaire was prepared and distributed amongst experts working in the field of design and maintenance of sewage systems. Using AHP method, pairwise comparison between the relevant factors was performed and the relative weight of each criterion was calculated. After calculating the inconsistency ratio and confirming the meaningfulness of the judgement matrices of effective factors, the final weight of each criterion was applied to the corresponding layers to prepare the zoning map of the area. Next, judgement matrices were transferred to ArcGIS software and raster output was generated from them. The raster layers of different factors in ArcGIS software were homogenized and then combined using Fuzzy Membership method. In fact, the ultimate goal of the GIS technique used in this study was to obtaine the final overlap of all factors affecting the vulnerability of the sewage collection network (at two levels of manhole and pipeline clogging) and provide a zoning map of damages in the study network. It is important to note that the transformed raster maps for each of the effective factors have different units that must be scaled to the fuzzy membership method. As a result, all values scaled between 0 and 1 range. In general, each number in this range indicates the strength of membership in a set, based on a specific fuzzy algorithm. Next, the Fuzzy Membership command was run to obtain fuzzy the classified raster, from the Spatial Analyst Tools toolbox and the Overlay menu. Thus, fuzzy raster of quantitative criteria affecting the vulnerability of the sewage collection network was obtained. Weighted Overlay method was used to correctly apply the resulted weights and present the final model in ArcGIS. Thus, the fuzzy raster was added to the Spatial Analyst Tools toolbox and the Overlay menu, using the Weighted Sum command. Then, the aggregation of the obtained weights revealed the total weight of each of the target factors. Finally, the vulnerability zoning map of the sewage collection network was prepared in two levels of manhole and pipeline. According to the results, the probability of failure of the implemented manholes was very low and more than 70% of the manholes were classified in the category of low and very low damage. One of the possible reasons for this could be the young age and the principled implementation of the sewage collection network. The final overlap of the factors and sub-criteria affecting the vulnerability of the sewerage network indicated that the probability of destruction of pipelines was very low. More than 74% of the sewerage collection pipeline implemented in the case study area was classified in the category of low and medium damage. The results showed that only 30 wastewater transfer pipelines (about 7% of the whole network) were in critical conditions that should be given more attention. It could be considered that the small number of critical pipelines was due to the short life of the implemented pipelines. Based on the results, among the three target factors (manhole, pipeline and branch), the highest vulnerability of the sewerage collection network was related to the pipeline blockage. Also, the defects of the operational defects in all three levels of manhole, pipeline and branch clogging was the most affecting factor and have the highest impact.

    Keywords: Vulnerability, Sewage collection network, GIS, Analytical Hierarchy Process (AHP), Pipeline blockage, Sewage manhole
  • مریم قره خانی، عطاالله ندیری*، اصغر اصغری مقدم، سینا صادق فام

    نیترات یکی از شایع ترین آلاینده های منابع آبی است که از کودهای شیمیایی، آفت کش ها و یا فاضلاب های خانگی و صنعتی منشا می گیرد و موجب آلودگی آب های زیرزمینی می شود. آبخوان دشت سلماس به علت رونق کشاورزی در منطقه در معرض خطر آلودگی نیترات قرار دارد. لذا ارزیابی ریسک آلودگی این آبخوان نسبت به آلاینده نیترات و تعیین مناطق در معرض خطر امری ضروری می باشد. در این پژوهش ریسک آلودگی آبخوان دشت سلماس با استفاده از روش DRASTIC-L و سرعت جریان آب زیرزمینی مورد بررسی قرار گرفته است. در این روش بعد از تهیه هشت لایه رستری روش DRASTIC-L و سپس بهینه سازی وزن های پارامترها با استفاده از الگوریتم ژنتیکی، نقشه آسیب پذیری آبخوان نسبت به آلاینده نیترات بدست آمد. در نهایت نقشه ریسک آلودگی نیترات از حاصل ضرب آسیب پذیری آبخوان در سرعت جریان آب زیرزمینی حاصل شد. نتایج نشان داد که ریسک آلودگی آبخوان نسبت به آلاینده نیترات در قسمت های غربی آبخوان بالا می باشد و در قسمت های شرقی و مرکزی آبخوان، ریسک آلودگی خیلی کم است.

    کلید واژگان: آبخوان سلماس, آسیب پذیری, الگوریتم ژنتیکی, ریسک آلودگی, نیترات
    Maryam Gharekhani, AtaAllah Nadiri *, Asghar Asghari Moghaddam, Sina Sadeghfam

    Nitrate is one of the most common contaminants that originates from fertilizers, pesticides or domestic and industrial wastewater. This non-point source contaminant exposes the Salmas plain aquifer to groundwater pollution due to extensive agricultural activity. Therefore, it is necessary to assess the contamination risk of aquifer to high nitrate concentration and identify the high-risk areas in this aquifer. In this research, the contamination risk of Salmas plain aquifer was investigated using DRASTIC-L framework and groundwater velocity. For this purpose, after constructing of DRASTIC-L framework, the weights of eight layers of the framework optimized by genetic algorithm to obtain the aquifer vulnerability map to nitrate contaminant. Finally, the contamination risk map to nitrate was achieved from multiplying the aquifer vulnerability and groundwater velocity. The results showed that against to the eastern and central parts of the aquifer, the contamination risk of the aquifer is high in the western part of the aquifer.

    Keywords: Salmas aquifer, vulnerability, Genetic Algorithm, Contamination risk, Nitrate
  • Hamid Kardan Moghaddam *, Mohsen Pourreza Bilondi, Masoud Bahrainimotlagh
    Due to population growth and political development of Birjand city, the status of aquifer vulnerability is important for development. Studies on the DRASTIC index indicate the lack of consideration of land use status and the effect of pollutant transfer on aquifer vulnerability. DRASTIC-LU index has eight parameters and since the incoming weights to this index can be a matter of taste, the model was calibrated according to the Nitrate concentration in the wells of the region. The model was calibrated by using AHP method and the completion of questionnaires was analyzed from the point of view of the importance of each parameter in terms of weight and rank. Questionnaire analysis was performed by couple comparison method and using Expert choice software. The calibrated results indicate an increase in the correlation coefficient between the vulnerability index and the Nitrate concentration at the aquifer. The results showed that land use was positive due to the surface concentration of pollutants in the agricultural and urban sectors, which played an important role in the vulnerability index of aquifers. The results also showed that the accuracy of the vulnerability index could be increased by using the proposed method of this research and calibrate weights and ranks by using the hierarchical analysis method. The correlation between Nitrate concentration and DRASTIC-LU index in the aquifer had increased from 42% to 65%.
    Keywords: Vulnerability, Land use, DRASTIC, LU, Calibration, Nitrate
  • رضا میر*، غلامرضا عزیزیان، علیرضا مساح بوانی، علیرضا گوهری

    با هدف توسعه تحلیل آسیب پذیری دشت سیستان به نوسانات و کاهش منابع آب رودخانه هیرمند از چارچوب آسیب پذیری فوزل با رویکرد برگشت پذیری گذار استفاده شده است. مولفه های اقتصادی- اجتماعی و بیوفیزیکی مطرح شده در این چارچوب، در مجموعه ای از زیرسیستم های مدل پویایی سیستم ها درنظر گرفته شده است. بر این اساس چهار سطح برگشت پذیری مرجع بر پایه آورد سالانه رودخانه هیرمند تعریف و مقادیر مشخصه های نگرانی تحت ساختار موجود منطقه تا افق 1430 مشخص شد. در ادامه، راهکارهای پیشنهادی در ساختار اقتصادی- اجتماعی تحت دو حالت بحرانی مخاطره کم آبی و نوسان جریان رودخانه به کار گرفته شدند. مقادیر مشخصه های نگرانی دو حالت مذکور با هریک از سطوح برگشت پذیری مرجع مطابقت داده شدند. نتایج حکایت از مناسب بودن گزینه سیاستی کاهش مصرف آب و اهمیت پیامدهای زیست محیطی مولفه بیوفیزیکی دارد. به نحوی که حالت های مخاطره کم آبی و نوسان جریان دارای درآمدهایی به ترتیب 9490 و 5100 میلیارد ریال (به قیمت پایه سال 1390) بوده اند ولی دارای جمعیت و سطح رفاهی یکسان هستند که علت آن به تامین 117 و 600 میلیون متر مکعب از نیاز زیست محیطی ارتباط دارد. مدیریت، توسعه و حمایت مستمر بخش صنعت قادر خواهد بود الگوی "موفقیت برای موفق ها" را برای بخش اجتماعی- اقتصادی سیستان به ارمغان آورد.

    کلید واژگان: برگشت پذیری, آسیب پذیری, منابع آب, دینامیک سیستم ها, سیستان
    R. Mir*, Gh. R. Azizyan, A. R. Massah Bavani, A. R. Gohari

    This study aimed to investigate the vulnerability of Sistan plain to fluctuations and Water Scarcity in Hirmand River using the vulnerability framework, by applying the resilience approach. The socioeconomic and biophysical components presented in this framework were embedded in a set of subsystems of the System Dynamics (SD) model. According to this, four levels of reference resilience were defined based on the annual flow from the Hirmand River, and the system attributes of concern were identified under the existing structure until 2050. Then, the proposed strategies to the socio-economic structure of the model were applied under two critical conditions of water scarcity and fluctuations of the river flow. The values associated to the system attributes of concern of the two mentioned conditions were compared with the reference resilience levels. The results showed the efficiency of the policy option in reducing water scarcity and the importance of the environmental impacts of the biophysical component. For example, the two modes of water scarcity and water inflow fluctuations had the revenues of 9490 and 5100 billion IRR (annual income according to the base price of 2011), but they had the same population and residentchr('39')s utility, which was related to receiving 117 and 600 MCM of the environmental demand, respectively. Management, development and continuous support of the industrial sector can provide a "Success to the Successful" archetype for the socio-economic section of Sistan Plain.

    Keywords: Resilience, Vulnerability, Water resources, System dynamics, Sistan
  • حمید کاردان مقدم، سامان جوادی*، زهرا رحیم زاده

    یکی از راهکارهای برقراری تعادل زیست محیطی، بررسی و مدیریت آسیب پذیری آبخوان است. جهت تصمیم گیری و مدیریت آبخوان لزوم برنامه ریزی جهت شناسایی عرصه های آسیب پذیر بسیار مهم است. روش ها و شاخص های متعددی جهت بررسی آسیب پذیری آبخوان ها ارایه شده اند که هریک از این شاخص ها براساس مجموعه ای از فاکتورها مورد استفاده قرار می گیرد. در این مطالعه از 5 شاخص آسیب پذیری در منطقه ساحلی به منظور بررسی و مقایسه این روش ها نسبت به هم مورد استفاده قرار گرفته است. شاخص های DRASTIC، SINTACS، SI، GALDIT و GODS به بررسی وضعیت حساسیت آبخوان از نظر ذاتی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج استخراجی از این 5 شاخص با توجه به ماهیت هریک از آنها متفاوت بوده و به منظور افزایش دقت نتایج و استفاده کاربردی از این نتایج در مناطق ساحلی واسنجی وزن و رتبه ها با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی و آنتروپی انجام گرفت. بدین منظور از همبستگی بین هر شاخص آسیب پذیری با غلظت TDS، نیترات و کلراید استفاده و وزن پارامترهای هر شاخص واسنجی گردید. آنالیز حساسیت پارامترهای مختلف در شاخص های آسیب پذیری نشان داد که شاخص GALDIT با توجه به در نظرگیری اثر پیشروی آب شور دریا این حساسیت را در نتایج منعکس می کند. پارامتر عمق تا سطح ایستابی در سایر شاخص ها و پارامتر فاصله از دریا معیار حساس و با اهمیتی در شاخص GALDIT بوده و پس از واسنجی مدل مشخص گردید 30 درصد آبخوان در معرض جبهه های شور نفوذ آب دریا قرار گرفته است.

    کلید واژگان: آسیب پذیری, آنالیز حساسیت, شاخص GALDIT, مدیریت آبخوان
    Hamid Kardan Moghaddam, Saman Javadi *, Zahra Rahimzadeh

    One way to balance the environment is to study and manage aquifer vulnerabilities. In order to decide and manage the aquifer, the need for planning to identify vulnerable areas is very important. Several methods and indicators to assess the vulnerability of the aquifer are presented in each of these indicators is based on a set of factors used. In this study, 5 vulnerability indicators have been used in the coastal region to investigate and compare these methods. The characteristics of DRASTIC, SINTACS, SI, GALDIT and GODS were investigated to assess the sensitivity of the aquifer inherently. The results of these 5 indicators were different according to the nature of each of them and in order to increase the accuracy of the results and practical use of these results in coastal areas, weight and rankings were performed using hierarchical and entropy analysis method. For this purpose, the correlation between the vulnerability index concentrations of TDS, nitrate and chloride and weights of each indicator was calibrated. Sensitivity analysis of various parameters in vulnerability indicators showed that GALDIT index reflects this sensitivity in the results, considering the effect of sea salt water progress. Depth parameter to static level in other indicators and distance parameter from the sea is a sensitive and important criterion in GALDIT index and after model calibration, it was found that 30% of aquifers are exposed to the saline fronts of sea water infiltration.

    Keywords: GALDIT index, Management aquifer, Sensitivity analysis, Vulnerability
نکته
  • نتایج بر اساس تاریخ انتشار مرتب شده‌اند.
  • کلیدواژه مورد نظر شما تنها در فیلد کلیدواژگان مقالات جستجو شده‌است. به منظور حذف نتایج غیر مرتبط، جستجو تنها در مقالات مجلاتی انجام شده که با مجله ماخذ هم موضوع هستند.
  • در صورتی که می‌خواهید جستجو را در همه موضوعات و با شرایط دیگر تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مجلات مراجعه کنید.
درخواست پشتیبانی - گزارش اشکال