نیروهای انسانی موثر بر تغییرات کاربری اراضی در حاشیه مناطق روستایی (نمونه موردی: روستاهای آلکله و سی بن- شهرستان تنکابن)

یکی از مهم ترین معضلات روستاها خصوصا در نواحی خوش آب وهوای ایران، تغییر کاربری اراضی کشاورزی است که علاوه بر پیامدهای اکولوژیکی، سبب تغییرات ناگهانی در اقتصاد و معیشت مردم روستا در درازمدت باعث تضعیف و اضمحلال تولید در روستاها خواهد شد. با این اوصاف، از مبانی مدیریت منابع طبیعی، اطلاعات مربوط به نقشه های تغییرات کاربری اراضی است. در پژوهش حاضر که در دو روستای آلکله و سی بن در شهرستان تنکابن انجام گرفته است، ابتدا نقشه های کاربری اراضی طی سال های 1366 و 1387 با استفاده از تصاویر ماهواره ای تهیه شد. در مرحله بعد با استفاده از روش تحقیق کیفی یا توصیفی نیروهای محرک انسانی موثر بر تغییرات کاربری اراضی در روستاهای مورد مطالعه بررسی شد که ابزار مورد استفاده در این مرحله، پرسشنامه خانوار بوده است. بر اساس نتایج این پژوهش در روستای آلکله و سی بن درصد زیادی از جنگل ها تخریب شده و جای خود را به اراضی مسکونی داده است. مهم ترین عامل تغییر کاربری در روستاهای آلکله و سی بن، مشکلات اقتصادی مردم (درآمد کم و نداشتن پشتوانه ی مالی) و به صرفه نبودن فعالیت های کشاورزی یا به عبارت دیگر بالا رفتن هزینه های کشاورزی و مشکلات مربوط به فروش محصولات است. همچنین رکود بازار ملک و قیمت زمین در چند سال اخیر مهم ترین نیروی بازدارنده تغییرات کاربری اراضی بوده و همچنین می توان با تدوین قانون کارآمد در خصوص کاربری زمین و حمایت دولت از کشاورزان و باغ-داران از تغییرات شدید کاربری اراضی جلوگیری و روند این تغییرات را تا حد زیادی متوقف نمود.