علی اکبر مهرابی
-
با توجه به لزوم مشارکت مردم در فعالیت های مرتبط با منابع طبیعی، بر آن شدیم تا از متخصصان مربوطه دعوت کنیم و در نشستی پیرامون «جلب مشارکت مردم در فعالیت های منابع طبیعی» و به طور اخص «تبیین مسئله مشارکت» و «راهکارهای عملی مشارکت، هم در بخش تحقیقات و هم در بخش اجرا»، گفت و گو کنیم.در این گفت و گو، از نظرات آقایان دکتر علیزاده، دکتر مهرابی، دکتر گرشاسبی، دکتر بدری پور، دکتر شفیعی، مهندس پالوچ، دکتر جعفریان، دکتر ابراهیمی، دکتر عواطفی همت، دکتر ثاقب طالبی، دکتر هناره، دکتر قاسمی آریان، دکتر خسروشاهی، دکتر صادقی و مهندس ابوالحسن نیا بهره بردیم.ذکر این نکته لازم است که بخش اول این گفت وگو، که در قالب نشست نخبگانی موسسه برگزار شد، در شماره پیشین نشریه طبیعت ایران منتشر و مطالب ارزشمند ارائه شده در اختیار علاقه مندان موضوع و مسئولان کشور قرار گرفت. آنچه در ادامه می آید، بخش دوم این گفت و گوی چالشی است.
-
با توجه به لزوم مشارکت مردم در فعالیت های مرتبط با منابع طبیعی، بر آن شدیم تا از متخصصان مربوطه دعوت کنیم و در نشستی پیرامون «جلب مشارکت مردم در فعالیت های منابع طبیعی» و به طور اخص «تبیین مسئله مشارکت» و «راهکارهای عملی مشارکت، هم در بخش تحقیقات و هم در بخش اجرا»، گفت و گو کنیم.در این گفت و گو، از نظرات آقایان دکتر علیزاده، دکتر مهرابی، دکتر گرشاسبی، دکتر بدری پور، دکتر شفیعی، مهندس پالوچ، دکتر جعفریان، دکتر ابراهیمی، دکتر عواطفی همت، دکتر ثاقب طالبی، دکتر هناره، دکتر قاسمی آریان، دکتر خسروشاهی، دکتر صادقی و مهندس ابوالحسن نیا بهره بردیم.ذکر این نکته لازم است که این گفت وگو، در قالب نشست نخبگانی موسسه برگزار شد که از آن برای گفت وگوی چالشی «نشریه طبیعت ایران» نیز بهره بردیم تا مطالب ارزشمند ارائه شده در اختیار علاقه مندان موضوع و مسئولان کشور قرار گیرد.
-
هدف از این پژوهش بررسی اثر جاده سازی بر میزان فرسایش و تولید رسوب در جاده جدید هشتگرد - طالقان در استان البرز بود. بدین منظور با توجه به معادله کوکران، از جاده آسفالته هشتگرد-طالقان به طول 26 کیلومتر و جاده خاکی هشتگرد-طالقان به طول 9 کیلومتر به ترتیب با 17 و 11 نمونه رسوب دهی جاده محاسبه شد و در نهایت با استفاده از روابط آماری میزان فرسایش و رسوب دهی در کل مسیر برآورد شد. با اندازه گیری مستقیم فرسایش، کل رسوبات به جامانده در طول مسیر برابر با 17259.32تن در سال به دست آمد که 6241.45 تن در سال مربوط به دیواره خاک برداری و 11017.87 تن در سال مربوط به دیواره خاک ریزی می باشد. با استفاده از مدل WARSEM، میزان کل رسوب دهی از جاده آسفالته و خاکی برابر 15172.67 تن در سال، معادل 52.14 تن بر هکتار در سال، برآورد شد که از این مقدار 9464.53 تن در سال، معادل 48.03 تن بر هکتار در سال سهم دیواره خاک برداری و دیواره خاک ریزی جاده آسفالته و 5708.14 تن در سال، معادل 63.22 تن بر هکتار در سال سهم دیواره خاک برداری و دیواره خاک ریزی جاده خاکی می باشد. حساسیت مدل WARSEM برای پارامترهای استانداردشده برای جاده آسفالته نشان داد که فاکتورهای شیب و زمین شناسی عامل مهمی در رسوب از دیواره خاک برداری می باشد و فاکتور ارتفاع دیواره خاک ریزی پارامتر بسیار مهمی در رسوب دهی دیواره خاک ریزی می باشد. حساسیت مدل در جاده خاکی با توجه به این امتیاز پارامترها خیلی به هم نزدیک بود عامل عرض سطح جاده خاکی پارامتر بسیار مهمی در رسوب دهی دیواره خاک برداری و خاک ریزی می باشد
کلید واژگان: استان البرز, فرسایش, رسوب, جاده هشتگرد-طالقان, WARSEMFor this purpose, according to Cochran's equation, from Hashtgerd-Taleghan asphalt road 26 km long and Hashtgerd-Taleghan dirt road 9 km long, road sedimentation was calculated with 17 and 11 samples, respectively, and finally, using statistical relationships, the erosion rate was calculated. And sedimentation was estimated in the entire route. By direct measurement of erosion, the total sediments remaining along the route were equal to 17259.32 tons per year, of which 6241.45 tons per year are related to the excavation wall and 11017.87 tons per year are related to the embankment wall. Using the WARSEM model, the total amount of sedimentation from asphalt and dirt roads was estimated as 15172.67 tons per year, equivalent to 52.14 tons per hectare per year, of which 9464.53 tons per year, equivalent to 48.03 tons. Per hectare per year, the contribution of the excavation wall and the embankment wall of the asphalt road is 14.5708 tons per year, which is equivalent to 22.63 tons per hectare per year, the contribution of the excavation wall and the embankment wall of the dirt road. The sensitivity of the WARSEM model for the standardized parameters for the asphalt road showed that the slope and geological factors are important factors in the sedimentation of the embankment wall and the height factor of the embankment wall is a very important parameter in the sedimentation of the embankment wall. The sensitivity of the model on the dirt road according to this score of the parameters was very close to each other.
Keywords: erosion, Hashtgerd-Taleqan Road, Sediment, WARSEM, Alborz Province -
مقدمه
لازمه قانون جامع آب، تدوین و تنقیح قوانین و نظم بخشی علمی و حقوقی، به قوانین پراکنده آب است. ایده قانون جامع، در بسیاری از کشورها برای رفع پراکندگی قوانین همسو است. قانون جامع آب یعنی، بررسی موضوعی قوانین و قواعد حقوقی مرتبط با آب که تحقق آن مستلزم صرف زمان زیاد است. کمبود منابع آب و خشکسالی، افزایش جمعیت و مصرف بی رویه آب، وجود قوانین مبهم و غیر قابل اجرا در بخش آب، از مهمترین چالش های کشور است و برای تخصیص عادلانه و اجرای مدیریت صحیح حفاظت از منابع آب در حوزه های آبخیز، تدوین قانون جامع آب ضروری است. عدم بررسی جایگاه قانونی حقابه های محیط زیست، به عنوان عامل تخریب تالاب ها در ایران از یک سو و استفاده بی رویه از آب رودخانه ها از سوی دیگر، باعث تغییرات گوناگون در رژیم جریان آب و تخریب اکوسیستم رودخانه و تالاب ها شده است و اهمیت تدوین قانون جامع آب در ایران را بیشتر نمایان می کند. نتایج شفاف سازی و تدوین قانون جامع، منجر به افزایش امنیت اجتماعی و رفاه عمومی خواهد بود. عدم توجه به این نوع پژوهش، منجر به افزایش بی عدالتی، تخریب منابع آب و خاک، ضایع شدن حقوق ملی و حقابه مردم و تخریب محیط زیست خواهد شد. هدف پژوهش، بررسی قوانین آب در ایران، به منظور رفع چالش های حقوقی و فراهم کردن زمینه تدوین قانون جامع آب کشور است.
مواد و روش هامواد و روش پژوهش، شامل جمع آوری آمار و اطلاعات قوانین مربوط به آب و شناسایی و تفکیک قوانین اصلی و فرعی مرتبط با آب، قوانین معتبر حاکم از غیرمعتبر حاکم و منسوخ و بررسی ارتباط موضوعی، مفهومی و تحلیل قوانین آب از دیدگاه حقوقی و ساختار سازمانی که شامل جامعه آماری کل قوانین وضع شده، در مدت قانون گذاری از سال 1285 تا سال1400 شمسی است. در این پژوهش، لیستی از عنوان قوانین اصلی و فرعی آب، اعم از قوانین معتبر، منسوخ، مدت منقضی، منتفی و متعارض، در قالب جدول و هیستوگرام تهیه و بر اساس مرجع، شماره شناسه و تاریخ تصویب، از منابع کتابخانه ای و اینترنتی جمع آوری و تحلیل شد. این مهم، به صورت کیفی در قالب چارچوب نظری و تحلیل محتوی و مدل مفهومی، انجام و پارامترهای تعداد قوانین منسوخ، متعارض منقضی، منتفی و حاکم معتبر و غیره، تحلیل کمی شد.
نتایج و بحث:
نتایج پژوهش نشان داد، از 364 مورد قوانین مرتبط با آب، تنها 6.6 درصد در قالب اساسنامه و حدود21.7 درصد، قانون معتبر است. 30 درصد هم مربوط به پروتکل، موافقت نامه، کنوانسیون و قراردادها است. 6.6 درصد از قوانین بخش آب، نسخ ضمنی و صریح و شش درصد هم، مدت منقضی و 29.1 درصد از قوانین، موجود با اجرا منتفی است که طی مراحل تنقیح، اغلب قابل نسخ و زمینه تدوین قانون جامع آب کشور را فراهم خواهد کرد.
نتیجه گیریتحلیل پرسش نامه نشان داد که 95 درصد از پاسخ دهندگان با انتخاب گزینه بسیار زیاد و پنج درصد با انتخاب گزینه زیاد، تنقیح تدوین قانون جامع آب را ضروری می دانند. از بین پاسخ دهندگان، 89 درصد معتقدند که تدوین قانون جامع آب بر جلب مشارکت مردم در حفظ منابع آب و مدیریت حوزه آبخیز، تاثیر دارد. لذا، پاسخ اغلب سوالات موید ضرورت تدوین قانون جامع آب است.
کلید واژگان: نقیح و کدیفیکاسیون, حفاظت از منابع آب, قوانین آب, کمبود منابع آب, مدیریت حوزه آبخیزIntroductionThe requirement of a comprehensive water law is the drafting and revision of laws and the scientific and legal regulation of water distribution laws. The idea of a comprehensive law is consistent in many countries to eliminate the fragmentation of laws. The comprehensive water law means the thematic examination of the laws and legal rules related to water, the realization of which requires spending a lot of time. Lack of water resources and drought, increase in population and excessive consumption of water, the existence of vague and unenforceable laws in the water sector are among the most important challenges of the country, and for the fair allocation and implementation of the correct management of the protection of water resources in watersheds, it is necessary to formulate a comprehensive water law. Failure to examine the legal position of environmental rights, as the cause of destruction of wetlands in Iran on the one hand and the indiscriminate use of river water on the other hand, causes various changes in the water flow regime and destruction of the river ecosystem and It has become wetlands and it shows the importance of drafting a comprehensive water law in Iran. The results of clarifying and drafting a comprehensive law will lead to an increase in social security and public welfare. Failure to pay attention to this type of research will lead to an increase in injustice, destruction of water and soil resources, loss of national rights and rights of people, and destruction of the environment. The purpose of the research is to examine the water laws in Iran in order to solve legal challenges and provide the basis for the development of the country's comprehensive water law.
Materials and methodsResearch materials and methods include collecting statistics and information on water laws and identifying and separating the main and secondary laws related to water, valid ruling laws from non-valid ruling and obsolete laws, and examining the thematic, conceptual relationship and analysis of water laws from a legal and structural point of view. An organization that includes the statistical population of all laws enacted during the legislative period from 1906 to 2021. In this research, a list of the main and secondary water laws, including valid and obsolete laws and expired, rejected and conflicting laws, was prepared in the form of tables and histograms, and based on the reference, ID number and date of approval, it was collected and analyzed from library and internet sources. It was conducted qualitatively in the form of theoretical framework, content analysis and conceptual model, and the parameters of the number of obsolete, conflicting, expired, repealed and valid ruling laws were quantitatively analyzed.
Results and discussionThe research results show that out of 364 water-related laws, only 6.6% are in the form of statutes and about 21.7% are valid laws. 30% are related to protocols, agreements, conventions and contracts. 6.6 percent of the laws of the water sector are explicitly and implicitly repealed, 6% are expired and 29.1% of the existing laws are repealed, which can often be repealed during the revision process and will provide the basis for the development of the country's comprehensive water law.
ConclusionThe analysis of the questionnaire also shows that 95% of the respondents by choosing a very high option and 5% by choosing a high option consider it necessary to revise the comprehensive water law. Among the respondents, 89% believe that the drafting of the comprehensive water law has an effect on attracting people's participation in preserving water resources and watershed management. Therefore, the answer to most of the questions is affirming the necessity of developing a comprehensive water law.
Keywords: Lack of water resources, Protection of water resources, Revision, codification, Water laws, Watershed management -
مقدمه و هدف
مدیریت مراتع نسبت به عرصه های دیگر دشوارتر است زیرا مدیریت این عرصه ها شامل مدیریت و یکپارچه سازی همزمان تولید علوفه، تولید دام و بهره برداری از علوفه در یک مکان است. بر این اساس در نظر گرفتن ابعاد مختلف گروه های بهره بردار در مدیریت و برنامه ریزی های بلند مدت مراتع حایز اهمیت است. این تحقیق نیز با هدف بررسی نگرش بهره برداران نسبت به افراز مراتع شامل افراز بین واحدهای بهره برداری و افراز درون واحدهای بهره برداری و تعیین حد و مرز مراتع با استفاده از گزینه های عرف، قانون و یا ترکیبی از هر دو گزینه (جهت گیری بهره برداران نسبت به تحولات آینده) در سه استان لرستان، مرکزی و سمنان انجام گرفت.
مواد و روش هابه منظور جمع آوری داده ها ابتدا سطوحی برای هر یک از متغیرها در نظر گرفته شد. سپس، داده ها با استفاده از یک پرسشنامه استاندارد شده جمع آوری و با استفاده از آزمون کای اسکویر در نرم افزار SPSSتجزیه و تحلیل شدند.
یافته هااز نتایج فراوانی متغیرها مشخص شد که از دید اکثر پاسخگویان افراز بین واحدهای بهره برداری انجام شده است؛ در حالیکه افراز درون واحدها صورت نگرفته است. بعلاوه، در استان های لرستان و مرکزی به ترتیب 68/90 و 68/35درصد بهره برداران اهمیت بیشتری به قانون در تعیین حد و مرز مراتع داده اند. اما در استان سمنان 40/67درصد بهره برداران اهمیت بیشتری برای عرف قایل شده اند. همچنین مشخص شد که بیشتر بهره برداران نسبت به افراز مراتع "بین" و "درون" واحدهای بهره برداری رضایت دارند. در استان لرستان بین متغیرهای شغل (P<0.01) و تجاورز به مرتع (P<0.05) با رضایت از افراز بین واحدهای بهره برداری، تجاوز به مرتع (P<0.05) با رضایت از افراز درون واحدهای بهره برداری و در نهایت تحصیلات (P<0.05) و تمایل به ترک دامداری (P<0.05) با نقش عرف و قانون در تعیین حد و مرز مراتع ارتباط معنا دار مشاهده شد. در استان مرکزی بین متغیر شرکت تعاونی عشایری (P<0.05) با افراز بین واحدهای بهره برداری و در استان سمنان بین متغیر وضع مرتع با متغیر افراز درون واحدهای بهره برداری رابطه آماری معنادار (P<0.05) گزارش شد.
نتیجه گیریبراساس یافته این پژوهش از دید بهره برداران افراز مراتع در ایران یک مساله است. در مقابل، در سایر کشورها افراز مراتع مساله و مشکل نبوده است. بنابراین لازم است که براساس دانش بومی منطقه به حل این مساله پرداخته شود. زیرا این امر منجر به اتخاذ تصمیمات بی طرفانه براساس اطلاعات علمی و عینی می شود. بعلاوه، سیاست ها و اقدامات حفاظت از مراتع را می توان براساس نگرش بهره برداران بهبود بخشید. به طورکلی، بررسی نگرش بهره برداران علاوه بر اینکه بینش های مهمی را در مورد مشاهدات، درک و تفسیر تاثیرات اجتماعی و نتایج اکولوژی تخریب مراتع فراهم کند حمایت بهره برداران را در طولانی مدت تضمین می کند.
کلید واژگان: بهره برداران, لرستان, مالکیت خصوصی, مالکیت عمومی, مراتعIntroduction and ObjectiveRangeland management is more difficult than other areas because the management of these areas includes integration and management of forage production, livestock production and forage utilization at one time and one place. Therefore, it is important to consider the various dimensions of the stakeholder groups in the management and long term planning of rangelands. This research was conducted with the aim of investigate the attitude of stakeholders towards rangeland apportion in three provinces of Lorestan, Markazi and Semnan. This included apportioning between and within utilization units and determining the boundaries of rangeland using common parlance, law, or both.
Matrial and MethodsIn order to collect data, levels were first considered for each of the variables. Then the data were collected using a a standardized questionnaire and analyzed using the chi-square test in SPSS software.
ResultsFrom the results of the frequency of the variables, it was found that from the point of view of the most of the respondents, the apportion between the utilization units has been done; While the apportion within the utilization units has not been done. In addition, in Lorestan and Central provinces, 68.90% and 68.35% of stakeholders, respectively, gave more importance to the legal in determining the boundaries of rangelands. But in Semnan province, 40.67% of the stakeholders have given more importance to custom. Also, the result showed that most stakeholders were satisfied with the apportion of utilization units between and within units. In Lorestan province there was a significant relationship between the job variable (P <0.01) and invasion to rangelands (P <0.05) with satisfaction with the apportion between utilization units, invasion to rangelands (P <0.05) with satisfaction with apportion of utilization units and education (P <0.05) and tendency to leave the job in custom or legal way in determining rangeland boundaries. Also in Markazi province, there was a statistically significant relationship between the variable of nomadic cooperative company (P <0.05) with the apportion between utilization units and in Semnan province between the variable of rangeland condition and the variable of apportion within utilization units (P <0.05).
ConclusionAccording to the findings of this research, from the point of view of the stakeholders, the apportion utilization units is a problem in Iran, but in other countries, the apportion utilization units has not been a problem.Therefore, it is necessary to solve this problem based on local knowledge of the region. Because this leads to making unbiased decisions based on scientific and objective information. In addition, rangeland protection policies and measures can be improved based on the attitude of the stakeholders. In general, investigating the attitude of the stakeholders, in addition to providing important insights about the observations, understanding and interpretation of the social effects and ecological results of the destruction of rangelands, guarantees the support of the stakeholders in the long term.
Keywords: Collective management, Lorestan, Private management, Rangelands, Stakeholders -
مهم ترین هدف طرح های آبخیزداری حفاظت از آب و خاک، کاهش سیلاب، و افزایش پوشش گیاهی است. برای توجیه اقتصادی کنش های آبخیزداری ارزیابی کارکرد آن ها مانند دیگر طرح های عمرانی لازم و ضروری است. در این تحقیق برای ارزیابی کردن اثربخشی کنش های آبخیزداری در شهرستان منوجان دو روش کمی و کیفی به کار گرفته شد. روش های کمی منحنی جرم مضاعف، منحنی تداوم جریان، و سازگان رژیم آبی (هیدرولیکی)، و روش های کیفی مصاحبه ی حضوری و تکمیل پرسش نامه بود. ارزیابی اقتصادی این طرح ها با دو معیار ارزش خالص کنونی و نسبت سود به هزینه انجام شد. داده های بارندگی و روان آب در سال های قبل و بعد از اجرای طرح ها، و داده های پرسشنامه ها جمع آوری، و در نرم افزارهای Excel و SPSS تحلیل کرده شد. منحنی جرم مضاعف بیان گر تاثیر مثبت کنش های آبخیزداری بر کاهش حجم روان آب بود، و منحنی تداوم جریان نشان دهنده ی آرام شدن جریان و تاثیر این کنش ها در کاستن از آب دهی های اوج است. نتیجه ی کیفی نیز بیان گر این بود که 80/58 % از مردم منطقه معتقد اند که اثر کنش های آبخیزداری مثبت است، و 19/42 % آن را بی اثر مثبت می دانند. اندازه ی معیارهای NPW و B/C به ترتیب 865450 و 5/120 به دست آمد، و بیان گر این است که طرح های انجام شده در شهرستان منوجان توجیه اقتصادی دارد، و تاثیر اقتصادی آن مثبت است.کلید واژگان: آبخیزداری, ارزش حال خالص, حوزه ی منوجان, رژیم آبی, نسبت سود به هزینهThe most important goal of watershed management is soil and water conservation, flood reduction, and vegetation enhancement. Analyzing and evaluating the performance of watershed management measures, like other development projects, seems necessary for their economic justification. In this study, in order to evaluate the effectiveness of watershed management measures in Manojan city, Kerman. Quantitative methods include double mass curve, flow continuity curve, and hydrological regime. Qualitative methods include face-to-face interviews and completing a questionnaire. Also, the economic evaluation of these projects was performed using two criteria of net present value (NPW or NPV) and profit to cost ratio (B/C). For this purpose, data related to rainfall and runoff in the years before and after the implementation of the place, and questionnaires were collected and analyzed using Excel and SPSS software. The results showed that the double mass curve shows the positive effect of watershed management on decreasing runoff rate and the current continuity curve shows the relaxation of the flow and the effect of these measures in reducing peak discharges. Qualitative results also indicate that 80.58% of people in the region believe that watershed management measures had positive effects and 19.42 no positive effects. According to NPW and B/C criteria, watershed management measures implemented in Manojan city have economic justification and have a positive economic impact. In general, the positive effectiveness of watershed management measures in soil and water protection in the study area has been confirmed qualitatively and quantitatively.Keywords: B, C, Hydrological Regime, Manojan, NPW, watershed
-
مشارکت و سرمایه گذاری ضعیف بهره برداران عرصه های منابع طبیعی در شرکت های تعاونی ایجاب می کرد تا تحقیقی در زمینه عوامل موثر و تعیین اولویت آنها صورت گیرد. در این تحقیق با بررسی منابع مختلف پژوهشی و تجربیات چندین ساله اجرایی و ترویجی بین بهره برداران مختلف روستایی و عشایری، سه عامل مهم آموزشی و ترویجی، اقتصادی و مسایل اجتماعی شناسایی و در قالب جامعه آماری اعضای هییت مدیره نه شرکت تعاونی منابع طبیعی شهرستان های استان مورد بررسی قرار گرفت. روش تحقیق توصیفی-پیمایشی و اطلاعات موردنیاز از طریق پرسشنامه محقق ساخته و عملیات میدانی جمع آوری شد. روایی صوری و ضریب پایایی پرسشنامه به ترتیب توسط اساتید متخصص و فرمول آلفای کرونباخ به میزان 86/0 تایید و داده ها با استفاده از روش های آماری متناسب مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. مقایسه میانگین امتیاز عوامل موثر نشان داد که جامعه آماری شهرستان های اردبیل، نمین، نیر و پارس آباد بالاترین اولویت را به عوامل ترویجی و اقتصادی در بالا بردن میزان مشارکت و سرمایه گذاری بهره برداران قایل شده اند. جامعه آماری شهرستان های اردبیل، نیر، خلخال و بیله سوار نیز بالاترین امتیاز تاثیرگذاری در موضوع تحقیق را به مسایل اجتماعی اختصاص داده اند. درحالت کلی، تجزیه واریانس اختلاف معنی داری را بین جامعه آماری شهرستان ها و عوامل تاثیرگذار در سطح اطمینان 99 درصد نشان داد. نتایج آزمون دانکن نشان داد که بیشترین تنوع نگرش ها/کمترین تشابه مربوط به مسایل اجتماعی و مشارکتی بوده و تنها در دو جامعه آماری شهرستان های بیله سوار و نیر اختلاف معنی دار مشاهده نگردید. طبق نتایج تحقیق، پیشنهاد می شود به جای تمرکز بر روی مقوله ترویج و آموزش، مسایل مختلف اجتماعی مانند اصلاح رفتار با ارباب و رجوع، بهره گیری از فرهنگ بومی منطقه، اصلاح ذهنیت منفی به تعاونی ها، آگاهی دهی در باره مزایای مشارکت و اعتماد سازی در بین مردم، به منظور جلب مشارکت و سرمایه گذاری بهره برداران در شرکت های تعاونی در اولویت قرار گیرد. در ادامه و با اولویت شهرستان های استان، زیربخش های آموزشی و ترویجی و اقتصادی از جمله آموزش های کاربردی، اصلاح اساسنامه تعاونی ها، واگذاری پروژه های اجرایی به تعاونی ها و درآمدزا نمودن مشاغل موجود در روستاها مورد توجه قرار گیرد.
کلید واژگان: مشارکت, سرمایه گذاری, شرکت های تعاونی توسعه منابع طبیعیPoor participation and investment of natural resource users in cooperatives requires investigation. Effecting factors therefor, should be found and prioritized. Reference searches showed three major categories of factors: educational (extensional), economic and social factors. The case was taken into nine natural resources development cooperatives as a statistical population throughout the counties of Ardabil province. The research followed a descriptive-survey methodology, and required information was garnered through field works and filling up a researcher-made questionnaire. Validity and reliability coefficients of the questions were confirmed by experts and Cronbachchr('39')s alpha of 0.86, respectively. Data were analyzed through proper statistical techniques. Comparing mean scores of subject-pertinent sections revealed that extension and economic factors were known as the most influential in Ardabil, Namin, Nir and Parsabad. Social issues however, were more important in the eyes of Ardabil, Nir, Khalkhal and Bilehsavar land users. Generally, variance between statistical populations of cities and research-affecting factors exhibited significant differences with a confidence level of 99%. Duncan test resykts showed that the highest value is given to social and participatory matters. For Bilehsavar and Nir cases however no significant differences was seen. According to the research results, it is proposed to work on social problems such as reforming behavior with the clientele, utilizing indigenous culture, reforming the negative mentality towards the cooperatives, raising awareness of the benefits of participation and investment, building trust among the people, etc., in the cooperatives, rather than education and extensional programs; this can attract the majority of beneficiaries to cooperatives and make them invest. The next steps in line with the priority of the provincial cities should address extensional and economic subdivisions, respectively, such as applied training, amending cooperatives’ charter, transferring executive projects to cooperatives, monetizing existing rural jobs.
Keywords: effective factors, participation, investment, natural resources development cooperatives -
با توجه به نقش مراتع در حفظ و حاصلخیزی خاک و با در نظر گرفتن خاک به عنوان منبع پایه، لازم است برای حفظ و تقویت خاک مراتع با اجرای طرح های مرتعداری به این مهم دست یافت. لذا در این تحقیق 15 مرتع ییلاقی و 16 مرتع قشلاقی دارای طرح در استان مرکزی به منظور بررسی اثر طرح ها بر برخی از فاکتورهای خاک مورد بررسی قرار گرفتند. در هر مرتع دارای طرح و در هر تیپ گیاهی سه پروفیل خاک حفر شده و خاک در دو عمق متفاوت جمع آوری شد. در کنار هر مرتع دارای طرح، مرتع بدون طرحی با همان تیپ گیاهی برای مقایسه انتخاب شد و نمونه برداری در آن ها انجام شد. فاکتورهای ماده آلی، ازت، پتاس و فسفر در آزمایشگاه مورد بررسی قرار گرفتند. سپس داده های حاصل از دو نوع مدیریت متفاوت مرتع توسط نرم افزار SPSS و در قالب طرح Independent sample T test مورد ارزیابی آماری قرار گرفتند. نتایج نشان داد که در مراتع ییلاقی اجرای طرح های مرتعداری در تقویت برخی از فاکتورها نظیر فسفر، ازت و ماده آلی موفق بوده اما بر برخی دیگر از فاکتورها نظیر میزان پتاسیم و افزایش عمق افق A تاثیر معنی داری نداشته است. اما در مراتع قشلاقی طرح ها تاثیر معنی داری در تقویت خاک مراتع نداشته اند و به نظر می رسد با توجه به تغییرات کند خاک در مناطق خشک زمان بیشتری برای ایجاد تغییرات معنی دار در خاک لازم باشد.کلید واژگان: طرح های مرتعداری, حاصلخیزی خاک, پروفیل خاک, افقA, استان مرکزیGiven the role of rangelands in soil conservation and soil fertility, strengthening the soil of rangelands could be achieved by range management plans (RMP). Therefore, in this research, 15 summer rangelands and 16 winter rangelands with RMP were investigated to determine the effects of range management plans on some soil properties. In each rangeland with RMP and in each vegetation type, three soil profiles were dug and soil samples were collected at two different depths. Beside each rangeland with a RMP, a rangeland with a same vegetation type and without RMP was selected for comparison and sampling was conducted. Organic matter, nitrogen, potassium, and phosphorus were measured in the laboratory. The data from two different range management types were analyzed in an independent sample T test using SPSS software. The results showed that, in summer rangelands, range management plans could increase the amount of some factors like phosphorus, nitrogen, and organic matter, while it had no significant impact on some other factors, including the amount of potassium and increasing the depth of horizon A. However, in the winter rangelands, the plans had no significant effect on strengthening the soil of rangelands and it seems that due to the slow changes of soil in arid areas, more time is needed to make significant changes in the soil.Keywords: range management plans, Soil fertility, soil profile, horizon A, Markazi Province
-
منابع طبیعی تجدید شونده از سرمایه های ملی و با ارزش هر کشور محسوب شده و حفظ و توسعه آن علاوه بر نهادهای ذی ربط از وظایف عموم مردم و به ویژه بهره برداران این منابع است. در این زمینه راهکارهای متنوعی برای استفاده بهینه و حفاظت پایدار منابع طبیعی، بال اخص مراتع مطرح شده که در میان آنها مدیریت مشارکتی مورد تاکید قرار گرفته است. در این مطالعه با هدف شناخت چالش ها و موانع پیشروی مدیریت مشارکتی، به تحلیل شبکه تلفیقی نهاد- بهره برداران مرتع (نهادهای مرتبط با مدیریت مرتع و بهره برداران مرتع) بر اساس رویکرد تحلیل شبکه اجتماعی در روستای قصر یعقوب شهرستان صفاشهر پرداخته شده است. نتایج حاصله حاکی از آن ست که میزان انسجام میان بهره برداران مراتع و نهادهای مرتبط با شبکه نهادی مرتع و همچنین پایداری شبکه مورد بررسی در منطقه مورد مطالعه در حد متوسط است و دو نهاد شورای اسلامی روستا و اداره جهاد کشاورزی دارای اقتدار بالاتری نسبت به سایرین و به عبارتی کنشگران کلیدی در میان نهادهای مورد بررسی هستند. لذا بر اساس نتایج حاصله می توان بیان نمود که تقویت انسجام در بین کنشگران مورد مطالعه و همچنین شناخت کنشگران کلیدی در سطوح مختلف از مهم ترین راهکارها در راستای تحقق برنامه عمل مدیریت مشارکتی است و مدیران منابع طبیعی را در جهت ساماندهی و مدیریت پایدار مراتع یاری می نماید.کلید واژگان: انسجام نهادی, تحلیل شبکه اجتماعی, روستای قصر یعقوب, کنشگران کلیدی, مدیریت مشارکتی مرتعRenewable natural resources are national capital and are of paramount importance in each country. Preservation and developing these resources is incumbent upon relevant institutions and all people especially the beneficiaries. In this regard, various approaches have been recommended for optimum use and sustainable preservation of natural resources especially rangelands among which co-management is highly emphasized. To pinpoint challenges and barriers before co-management, the integrated institution-beneficiaries network (institutions related to rangeland management and rangeland users) of Ghasr-e-Yaghoub village in Safashahr was analyzed applying social network analysis method. Results demonstrated that cohesion level among rangeland users and institutions related to rangeland and also network sustainability in the study area was moderate and Village Islamic Council and Jihad-e Keshavarzi (Agricultural Development Agency) were the two most influential institutions. In other words, they were core actors among all institutions. Therefore, reinforcement of cohesion among actors and recognizing key actors in different levels are necessary approaches for implementation of co-management action plan. Additionally, it helps natural resource managers for sustainable management of rangelands.Keywords: institutional cohesion, Social network analysis, Ghasr, e, Yaghoub Village, Key Actors, Rangeland Co, Management
-
ارزیابی اثرات توسعه برای دستیابی به یک برنامه ریزی جامع در راستای پایداری سرزمین امری ضروری است. در مطالعه سیستم های انسانی و طبیعی می توان به طور همزمان تغییرات را در دو سیستم مختلف مورد بررسی قرار داد. هدف این مقاله، شناخت اثرات احداث سد طالقان بر قیمت زمین و تغییر کاربری اراضی روستاهای اطراف دریاچه سد می باشد. روش تحقیق در این پژوهش آمار توصیفی-کیفی بوده است و به منظور جمع آوری اطلاعات مورد نیاز از دو روش کتابخانه ای و میدانی استفاده شد. جهت به دست آوردن ارزش زمین چهار دهه روستاهای محدوده دریاچه سد به قیمت های سال پایه 1390، از فرمول ارزش زمین استفاده شد. همچنین جهت بررسی تغییر کاربری اراضی، از تصاویر ماهواره ای TM، 1379 و 1386 استفاده گردید. نتایج این مطالعات نشان می دهد که با احداث سد در دهه 90-80 قیمت زمین نسبت به قبل احداث سد افزایش بسیار زیادی داشته است و تغییرات قیمت زمین بر روند تغییرات کاربری اراضی روستاهای محدوده دریاچه سد تاثیرگذار بوده و قیمت زمین در روستای زیدشت که بطور کامل مشرف به دریاچه سد است افزایش چشم گیری داشته است. بر اساس نتایج بدست آمده از این تحقیق می توان بیان نمود که دینامیک کاربری اراضی در منطقه تحت تاثیر قیمت زمین بوده که جهت دستیابی به پایداری در حوزه آبخیز نیاز به اعمال یک قانون کارآمد برای جلوگیری از روند تخریب اراضی و کنترل قیمت زمین می باشد.کلید واژگان: ارزیابی اثرات توسعه, پایداری سرزمین, تغییرات کاربری اراضی, قیمت زمین و سد طالقانDevelopment impact assessment is key to achieving a comprehensive planning aligned with land sustainability. In human and natural systems studies, changes can be simultaneously examined in two different systems. The purpose of this paper is to understand the effects of dam construction on land prices and land use change in nearby villages of Taleghan Dam. Descriptive - qualitative statistics were used in this research and library and field methods were used for collecting the required information. In order to specify the land value of the four villages of the area of the dam for four decaes, based on the prices of the year 1390, the land vlue formula was applied. Also, TM satellite images of 1379 and 1386 were used for pinpointing land use changes. The results of these studies indicate that dam construction in 1380s and 1390s increased land price significantly and changes in land price affected upon land use changes in nearby villages of dam and the price of land in the Zydasht village overlooking the dam increased dramatically.Based on the results of this research, it can be stated that the dynamics of the land use of the area was affected by land price that for achieving sustainability in the watershed, an effective law must be enforced to prevent land degradation and control land prices.Keywords: development impact assessment, sustainability of land, land use changes, land prices, Taleghan Dam
-
سیستم های انسانی و طبیعی دینامیک پیچیده ای دارند. تغییرات سیستم های انسانی در سیستم طبیعی بازخوردی بر جای می گذارد. در تغییرات کاربری اراضی نه تنها عوامل محیطی، مانند شرایط جغرافیایی، اثرگذار است، بلکه فاکتورهای انسانی، مانند تغییرات جمعیتی، نیز اثرگذار است، زیرا تغییرات کاربری اراضی تلفیقی از مسائل فیزیکی و اجتماعی - اقتصادی است. مهاجرت به شدت بر فعالیت های اقتصادی تاثیر می گذارد و ممکن است آغازگر تغییرات کاربری اراضی باشد. برای تحلیل و بررسی آثار احداث سد طالقان بر تحولات جمعیتی در سیستم انسانی و همچنین تحلیل تغییرات کاربری اراضی در سیستم طبیعی تحقیق حاضر انجام شده است. در این پژوهش، نخست نقشه تغییرات کاربری اراضی تهیه شد. سپس، با محاسبه نرخ تغییرات کاربری اراضی و همچنین نرخ رشد جمعیت به تحلیل نتایج پرداخته شد. به طور کلی، پیش از احداث سد طالقان، منطقه طالقان با کاهش جمعیت همراه بود و، در پی این کاهش جمعیت، میزان اراضی مرتعی نیز در حال کاهش بود، اما، پس از احداث سد طالقان، زمین در این منطقه ارزش یافته و بر جمعیت فصلی افزوده شده است.کلید واژگان: اراضی مرتعی, جمعیت فصلی, سد طالقان, کاربری اراضی, مهاجرتThe concept of land use transition highlights that land use change is non-linear and is associated with other societal and biophysical system changes. Changes in human systems has resulted in changes in the natural system such as changes in land use. Land use change causes not only environmental factors like geography and topography are important, but social factors examined such as population growth or decline as well as changes in land use is a mix of economic, social and physical problems. Human societies and their environment, such as feedback, change, uncertainty and adaptation of interaction is social and biophysical changes associated with land use change is non-linear. Changes in human systems with natural systems, such as changes in land use will change. Landuse change causes not only environmental factors like geography and topography should not be involved in social factors such as population growth or decline as well as changes in land use is a mix of economic, social and physical problems. Migration impacts on economic activity seriously and may be initiate land use changes. this study was conducted To analyze the effects of Taleghan dam construction on developments in a human population and land use change analysis in a natural system,In general it can be suggested that in the years before the Taleghan dam, the area's population has been decreasing And pasture lands in the lower level of the population is in decline, but after the dam construction the lands become values in the area and seasonal population increases.Keywords: Taleghan Dam, seasonal population, immigration, land use
-
یکی از شیوه های مرسوم تحقیق درباره شناخت موضوع یا تصمیم گیری در جوامع توجه به آرای افراد جامعه است. هدف از این پژوهش بررسی عوامل موثر بر عملکرد مرتع با توجه به دیدگاه های جامعه مرتع دار مراتع قشلاقی استان سمنان است. در این راستا، عوامل موثر بر عملکرد مرتع به عوامل انسانی (اقتصادی و اجتماعی) و طبیعی (شرایط توپوگرافی، ویژگی های اقلیمی، زمین شناسی و خاک) به منزله معیار اصلی تقسیم شد. زیرمعیارها بر اساس مصاحبه، تجربیات و مرور منابع تعیین شد. پرسش نامه تحلیل سلسله مراتبی (AHP) تدوین شد و ارزش وزنی معیارها و زیرمعیارها بر اساس مصاحبه با سی نفر از مرتع داران تعیین شد. پرسش نامه ها با استفاده از نرم افزارExpert choiceتحلیل شد. بر اساس نتایج، میزان و فصل بارندگی و شیوه مالکیت از مهم ترین عوامل تعیین کننده بودند. در مجموع، عوامل طبیعی اثر بیشتری در عملکرد مراتع داشت. اولویت عوامل طبیعی نسبت به عوامل انسانی برابر با 8/2 و بردار ویژه عوامل طبیعی 74/0 در برابر 26/0 بود. جامعه تحقیق در تشخیص اثر عوامل طبیعی، نسبت به آثار عوامل انسانی، اختلاف نظر بیشتری داشت.کلید واژگان: انسان, تحلیل سلسله مراتبی, سمنان, عملکرد مرتع, عوامل انسانی, عوامل طبیعیOne of the conventional methods in identifying issues or making decisions in communities is considering the views of individuals of the community. The aim of this research is to determine the effective determinants of rangeland performance according to the views of range manager community in winter pastures of the Semnan province. Analytical Hierarchy Process (AHP) as a multi-criteria/quantitative approach was employed for this research. Firstly, determinants of rangeland performance were grouped into human (economic and social) and natural (topographic conditions, climatology, geology and soils) criteria. Then, the major sub-criteria were identified based on interviews, existing experiences and literature review. Pairwise Comparison of all identified criteria and sub-criteria were conducted based on semi-structured questionnaire and interviews with 30 range managers. Finally, analysis of questionnaires was carried out using AHP method within Expert choice software. According to results, season, precipitation and private ownership seem to be the most important factors, respectively. However, research community had more disagreements regarding the natural criteria compared to human ones.Keywords: Human, Hierarchical analysis, Natural factors, Semnan, performance
-
خطر مسمومیت فناورانه در ایران / درباب ملزومات نظری استقلال اقتصادی
-
Lar national park is one of the best habitats for Wild Goat in the central Alborz Mountains, with a population of around 600 heads. There are about 289 nomadic families, spending one hundred days of the year (from late June until late August) in this area. This study was conducted to evaluate the effect of this nomadic tribes and their cattle on habitat suitability of Wild Goat, before and after of their presence in the area, in spring and summer of 2010. In order to model habitat suitability for this species, a presence only layer was used as input to Ecological Niche Factor Analysis (ENFA) method in Biomapper software. Ecogeographic factors were also used as independent variables elevation, slope, aspect, geomorphological features, main roads, predators which consist of wolf and panther, presence point of nomadic tribes. Our results revealed that about twenty percent of the most suitable habitats will be lost, after nomads’ arrival to the area. Furthermore, the marginality index of the species will be increased; meaning that the population is pushed to marginal habitats and the species occupies narrow niche. These results emphasize the importance of regulation of grazing systems, as well as determining prohibited core zone within the national park, where grazing will be strictly forbidden during spring and summer.Keywords: Lar national park, Nomads, Wild goat, Habitat suitability, ENFA
-
همیاری در نظام گله داری و دانش بومی مدیریت فرآورده های شیری از دیرباز در کشور ما مورد توجه بوده و با فرهنگ و محیط هر منطقه سازگار شده است. تحقیق حاضر به تحلیل دانش بومی و انسجام اجتماعی در مدیریت شیر دام های چراکننده در روستای قصر یعقوب شهرستان خرم بید در استان فارس می پردازد. روش تحقیق این بررسی به شیوه پیمایشی است. به جهت تولید اطلاعات، از روش مشاهده مستقیم، مشاهده مشارکتی، و مصاحبه سازمان یافته بهره گرفته شد. نتایج تحقیق به بررسی عملکرد سیستم مدیریتی تعاونی همشیری در بین زنان روستایی با عنوان «شیردان»، ابعاد مختلف دانش بومی، مکانیسم مدیریت شیر در بین زنان، و همچنین سنت ها و عرف محلی مرتبط با آن می پردازد. بر اساس نتایج این تحقیق، می توان بیان کرد که زنان روستایی، در روستای مورد مطالعه، بر اساس عرف محلی خود و به منظور مدیریت شیر دام ها، نهاد اجتماعی را بر اساس آداب و رسوم محلی شکل داده اند. این تشکل ها برخاسته از دانش بومی منطقه است و نوعی سرمایه اجتماعی برای بهره برداران به شمار می رود و نقش مهمی در حفظ و تقویت انسجام اجتماعی و پایداری مولفه های اقتصادی ساکنان منطقه ایفا می نماید.
کلید واژگان: انسجام اجتماعی, بوم شناسی فرهنگی, دانش بومی, روستای قصر یعقوب, شیردان, نهاد اجتماعیCooperation in pastoralism and indigenous knowledge of dairy management had been considered for many years in Iran and had been adapted with culture and environment of every region. This research had illustrated the analysis of indigenous knowledge and social cohesion in dairy management of grazing livestock in Ghasr e Yaghub village. Research method was a combination of filed studies، direct observation، and cooperative observation and organized interview. The results include functions of cooperative management system of “Ham Shiry” among rural women named “Shir Dan”، different dimensions of indigenous knowledge، mechanism of dairy management among women and related traditions and local cooperation. The results demonstrated that rural women in the study area had been created social institution based on local rules and in order to manage dairy products. This kind of associations had been rooted in indigenous knowledge and has a significant role to save and improve social cohesion and sustainability of economical characteristics of local inhabitants.Keywords: cultural ecology, Ghasre Yaghub village, indigenous knowledge, Shir Dan, social cohesion, social institution -
جهت مدیریت منابع طبیعی و محیط زیست و برنامه ریزی برای کاربری سرزمین، تهیه نقشه های کاربری سرزمین و، همچنین، شناخت توان و استعداد سرزمین ضروری است. از طرفی، شناخت نیرو های محرک انسانی نیز در تغییرات کاربری سرزمین لازم است. پژوهش حاضر در دو روستای سیدمحله و دراسرا، از توابع شهرستان تنکابن، انجام گرفت. نخست نقشه های کاربری سرزمین مربوط به سال های 1366 و 1387، به ترتیب، با استفاده از تصاویر ماهواره ای TM و IRS تهیه شد. سپس، با استفاده از روش پیمایشی، نیرو های محرک انسانی موثر بر تغییرات کاربری زمین در روستای سیدمحله و دراسرا بررسی گردید. بر اساس نتایج این پژوهش، می توان بیان نمود که در روستای سیدمحله و دراسرا درصد زیادی از جنگل ها تخریب شده و جای خود را به زمین های مسکونی و کشاورزی داده است. مهم ترین عامل تغییر کاربری در روستای سیدمحله و دراسرا مشکلات اقتصادی مردم (درآمد کم و نداشتن پشتوانه مالی) و به صرفه نبودن فعالیت های کشاورزی است. رکود بازار ملک و قیمت زمین، در چند سال اخیر، مهم ترین نیروی بازدارنده تغییرات کاربری سرزمین است که می توان با تدوین قانونی کارآمد در خصوص کاربری زمین و با حمایت (حمایت دولت) از کشاورزان و باغداران از تغییرات شدید کاربری اراضی در منطقه جلوگیری کرد. توریستی بودن منطقه، افزایش قیمت زمین، و بیکاری نیز جزو عوامل مهمی است که سبب تشدید تغییرات کاربری سرزمین، تخریب جنگل ها، و تبدیل آن ها به زمین های کشاورزی شده است.
کلید واژگان: جنگل, کاربری سرزمین, نیرو های محرک انسانی, قیمت زمین, تنکابنProviding of landing use maps and detecting of land capacity are required to manage of natural resources and environment and planning of land use. On the other hand, it is necessary to detect of the human deriving forces affecting land use change. In this research, we selected Seyed mohaleh and Drasara villages in Tonekabon city. First, were provided the land use maps in 1987 and 2008 by using TM and IRS Satellite images. Second, were investigated the human deriving forces affecting land use change through survey methods. According to results of this research can state that had been destroyed much percents of forests and added residential and agricultural lands in two villages. The most important of land use changes in two villages related to the economic problems (low income) and the economic loss of agricultural activities. Recently, the most important deterrent forces of land use changes are the property market downturn and land price that can prevent of severe changes in land use through the implementation of efficient land use law and supporting of farmers and gardeners in this region. Moreover, the most important indicators in the intensification of land use changes are being a tourist area, increasing of land price and unemployment.Keywords: Forest, land use, human deriving forces, land price, Tonekabon -
در مدیریت مشارکتی مرتع، توجه به بهرهبرداران مرتع و تحلیل روابط اجتماعی بین آنها ضروری است. از مهمترین روابط اجتماعی بین بهرهبرداران مرتع که میتواند خروجی مدیریت مشارکتی را تحت تاثیر قرار دهد، روابط اعتماد و مشارکت است. هدف از انجام این تحقیق تحلیل پیوندهای اعتماد و مشارکت در شبکه بهرهبرداران مرتع روستای ناریان واقع در منطقه طالقان است. برای انجام این تحقیق، ابتدا از روش های مطالعات کیفی مانند مشاهده مشارکتی و مصاحبه برای شناسایی گروه های هدف و ساختار مدیریت دام در مرتع استفاده شد. سپس بر اساس روش کمی تحلیل شبکه با استفاده از پرسشنامه تحلیل شبکهای، پیوندهای اعتماد و مشارکت بین بهره برداران در سطح کل شبکه بررسی شد. در این تحقیق سه شاخص مهم میزان تراکم، میزان مرکزیت کل شبکه و میزان بده و بستان در سطح کل شبکه بهرهبرداران مرتع ارزیابی شد. افزون بر این، میزان ضریب همبستگی ژاکارد بر اساس شاخص QAP بین دو پیوند (ماتریس) اعتماد و مشارکت محاسبه و رابطه رگرسیون بین دو پیوند نیز برآورد شد. نتایج این تحقیق نشان داد که میزان تراکم پیوندهای درونگروهی اعتماد و مشارکت در زیرگروه شماره یک (بهرهبرداران گله شماره یک) بیش از سایر گروه هاست، از اینرو سرمایه و انسجام اجتماعی در این گروه بیشتر خواهد بود. نتایج شاخص تمرکز در سطح کل شبکه بهرهبرداران مرتع بر اساس پیوندهای درونی و بیرونی اعتماد و مشارکت، نشاندهنده ساختار پراکنده در شبکه بهرهبرداران مرتع است. همچنین نتایج میزان شاخص بده و بستان در پیوندهای اعتماد و مشارکت نشاندهنده پایداری بیشتر شبکه در زیرگروه شماره یک نسبت به سایر گروه ها بوده و اعتماد و همکاری متقابل درونگروهی بیشتر از برونگروهی است. بر اساس نتایج ضریب تعیین بین دو پیوند اعتماد و مشارکت میتوان استدلال کرد که 87 درصد از تغییرات مشارکت به اعتماد بین شخصی مربوط است. در نهایت میتوان بیان کرد که روش تحلیل شبکه اجتماعی قادر است برنامهریزان مرتع را در شناخت چالش های موجود در مدیریت مشارکتی مرتع و سیاستگذاری در بر طرف نمودن این چالشها یاری کند.
کلید واژگان: تحلیل سیستم اجتماعی, مدیریت مشارکتی, تحلیل شبکه اجتماعی, بهرهبرداران مرتع, پایداری شبکه, ناریانRangeland co-management emphasizes on rangeland stakeholders and analysis of social relationsamong them. Trust and collaboration relations, are two important social factors influencing rangelandco-management. This study aimed to analyze the trust and collaboration networks among rangeland stakeholders in Nariyan village, located in Taleghan Region Qualitative methods such as participatory observation and interview techniques were used to detect the target groups and evaluate the structure of livestock management in the study area. The structure of trust and collaboration networks among rangeland stakeholders were studied using some quantitative method such as network analysis approach. Three main indicators of social networks including density, centralization and reciprocity of all rangeland stakeholders network were evaluated. Also, Jacard correlation coefficient between trust and collaboration network was calculated based on QAP index and then a linear regression was produced between these two variables Results show the density level of bonding ties, social capital and social cohesion of sub-group No.1 was more than other studied groups. The centralization indicator of trust and collaboration networks based on ingoing and outgoing ties shows a scatter structure in these networks. Moreover, the reciprocity and sustainability level of sub- group No. 1 was more than other groups. The bonding of mutual trust and collaboration is more than bridging of them. The coefficient of determination results revealed that, 87 % of the collaboration changes may related to trust variable. In conclusion, the social network analysis enables rangeland managers to detect the challenges of rangeland co-management and assist them to achieve a comprehensive policy to overcome the challenges.Keywords: Social system analysis, Co, management, Social network analysis, Rangeland stakeholders, Network sustainability, Nariyan -
بخش کشاورزی مهم ترین مصرف کننده آب در دنیاست. عموما، در این بخش، آب، به عنوان نهاده ای تولیدی، مصرف می شود. تقاضا برای آب کشاورزی از تقاضا برای محصولاتی سرچشمه می گیرد که برای تولید آن ها آب استفاده می شود. هدف از این مقاله بررسی کشش تولیدی و تقاضای آب در باغات انار روستای چرخاب است. در این تحقیق، از 95 تولید کننده محصول انار در جامعه آماری 153 باغدار انار، تصادفی، نمونه گیری شد. در این تحقیق، بهره وری نهایی و متوسط و همچنین کشش تولیدی هر یک از نهاده های موثر بر تولید محاسبه شده است. نتایج برآورد تابع تقاضای محصول انار بیانگر آن است که بین قیمت آب کشاورزی و مقدار مصرف آن رابطه منفی وجود دارد. محاسبه کشش تقاضای آب نیز نشان می دهد که، با افزایش یک درصدی قیمت آب در این منطقه بیابانی، تقاضای آب 32/24 درصد کاهش خواهد یافت. همچنین، نتایج بهره وری حاکی از مصرف بیش از حد بهینه آب در تولید محصول انار است، به طوری که کشش تولیدی آن 0565/0- برآورد شد. بنابراین، با توجه به کشش بالای تقاضای آب، سیاست گذاری های قیمتی کارآمد جهت کنترل مصرف این نهاده باارزش در مناطق خشک و بیابانی، به ویژه استان یزد، که با بحران شدید کمبود آب روبه روست، ضروری است.
کلید واژگان: آب, کشش تقاضا, کشش تولید, انار, مناطق خشک و بیابانیAgriculture sector is the main consumer of water in the world. In productive sectors like agriculture، water is considered as a valuable mediatory commodity or production input. Demand for agriculture water comes from consumers› (agriculture products›) behavior. This study aims to evaluate water use optimality in Pomegranate Arbors at the Charkhab village in the Yazd province. The data was randomly collected from 95 people of 153 beneficiaries in the study area. This study surveys water demand variations in the case of one percent change in water procurement expenses in Yazd. Elasticity estimation revealed that pomegranate producers› sensitivity to agriculture water price changes is high. To be specific، one percent increase in the price of agriculture water would decrease water demand by 24. 32 percent amongst pomegranate producers in Yazd. Production elasticity of water input was obtained 0. 0565 which is located in the third part of production region and means over-consumption of water by producers due to its low price. Given high demand for water in this arid area having appropriate polices in water pricing for optimal water consumption is needed.Keywords: demand elasticity, pomegranate, production elasticity, water demand -
از چندین دهه گذشته، ابعاد انسانی در تصدی گری منابع طبیعی با تاکید بر ساختار شبکه های اجتماعی درگیر در فرآیند مدیریت مشارکتی منابع طبیعی مورد تاکید قرار گرفته است. تحلیل شبکه، ابزاری کارآمد در سنجش انسجام نهادی و اجتماعی در شبکه مدیریتی مرتع بوده و قادر است فرآیند تصمیم گیری بین نهادی را بهبود بخشیده و هماهنگی بین نهادهای کلیدی را تقویت نماید. در این تحقیق پیوندهای اعتماد و مشارکت بین نهاد ها و بهره برداران مرتبط با مرتع در منطقه طالقان در فرآیند مدیریت مشارکتی مرتع با رویکرد تحلیل شبکه اجتماعی مورد بررسی قرار گرفته است. روش مورد استفاده در این تحقیق روش کمی تحلیل شبکه بوده که شاخص های کمی در سطح کلان شبکه اندازه گیری شده اند. نتایج این تحقیق نشان می دهد که دو نهاد اداره دامپزشکی و شورای روستا با توجه به دارا بودن تراکم بالای پیوندهای اعتماد و مشارکت با بهره برداران مرتع، می توانند نقش کلیدی در سیاست گذاری مرتع ایفا نمایند. همچنین دو شبکه اعتماد و مشارکت بین اداره دامپزشکی و بهره برداران مرتع پایداری بیشتری نسبت به سایر نهادها داشته ولی به طور کلی شبکه اعتماد و مشارکت بین کلیه نهادها و بهره برداران از پایداری کمی برخوردار است. نتایج آماری نشان دهنده همبستگی 70 درصدی بین دو شبکه اعتماد و مشارکت بین نهادها و بهره برداران مرتع است. بر این اساس روش تحلیل شبکه اجتماعی قادر است مدیران و برنامه ریزان منابع طبیعی را در شناخت چالش های پیش روی عملیاتی نمودن مدیریت مشارکتی منابع طبیعی و سیاست گذاری جهت بر طرف نمودن این چالش ها یاری نماید.
کلید واژگان: تحلیل شبکه اجتماعی, مرتع, بهره برداران, نهاد, مدیریت مشارکتی, پیوند اعتماد, پیوند مشارکتSince last decades، there has been a growing interest in the human/social dimensions of natural resources governance especially the structure of social networks in achieving to successful co-management of natural resources. Network analysis as a suitable tool in optimum planning of the “network management” of rangeland in regional scale، can improve inter-organizational decision-making and coordination among key actors. Trust development and mutual relations among various actors is a key factor in policy of rangeland co-management issue. In this study، trust and collaboration networks between informal and formal institutions and rangeland users in co-management process have been investigated. Social network analysis as a quantitative method has been implicated in this research. The results of this study indicate that “Veterinary Office of Taleghan” and “Village Council” can play a key role in policy and planning of rangeland co-management which is related to higher density of trust and collaboration ties. Moreover، trust and collaboration networks among the Veterinary Office and rangeland users have more sustainability than these in related to other institutions. However، the sustainability of networks among all of institutions and rangeland users has low level. Statistical results show there is a high correlation (70%) between trust and collaboration networks and also 50% of collaboration changes are related to trust factor. Also، it can be state that lack of trust and collaboration between the Natural Resources Office and rangeland users is a key challenge for initiating of rangeland co-management. Finally، social network analysis helps manager and planner in detecting of the challenges of rangeland co-management and policy in tune with solving these challenges.Keywords: Social network analysis, Rangeland users, Institution, Co, management, Trust tie, Collaboration tie -
داده های پژوهش حاضر به صورت میدانی و به روش توصیفی- همبستگی با استفاده از 150 پرسشنامه در سال زراعی 89-1388 گردآوری شد. جامعه نمونه شامل کلیه مرتع داران بهره مند از بیمه مراتع در استان فارس بود. نتایج ضریب اسپیرمن نشان داد که میان تعداد بهره برداران و رضایت از بیمه رابطه مثبت و معنی دار وجود دارد، اما رابطه متغیر غرامت با رضایت از بیمه معنی دار نیست؛ همچنین، آزمون من ویتنی نشان داد که متغیرهای تمایل به بیمه کردن و رضایت از بیمه اختلاف معنی دار دارند و بر اساس نتایج آزمون کروسکال والیس، رضایت از بیمه با متغیر محل کسب درآمد اختلاف معنی دار ندارد، اما متغیر مشکلات کلی بهره بردار با رضایت از بیمه دارای اختلاف است. در پایان، محاسبه و ارزیابی درست و پرداخت به موقع غرامت پیشنهاد شد.
کلید واژگان: مراتع, مرتع داران, بیمه مراتع, رضایت مندی, فارس (استان)This is a descriptive-correlative study with the data gathered through 150 questionnaires distributed in a field study over the crop year of 2009-2010. Statistical sample includes all the range managers benefitting from range insurance in Fars province of Iran. The results from Spearman coefficient show that the number of the operators has a significant positive relation with the satisfaction of insurance، but the relation of compensation variable with that is not significant. In addition، the results from Mann-Whitney test indicate that the variables of willingness to make an insurance contract and satisfaction of insurance are significantly differed; and according to the results of Kruskal-Wallis test، the satisfaction of insurance has no significantly different relation with the variable of income acquisition means، but the variable of operator’s general problems is differed from that. Finally، it is suggested to reckon and assess the compensation properly as well as to pay the amount of it on-time.Keywords: Rangelands, Range Managers, Range Insurance, Satisfaction, Fars (Province of Iran) -
یکی از مهم ترین معضلات روستاها خصوصا در نواحی خوش آب وهوای ایران، تغییر کاربری اراضی کشاورزی است که علاوه بر پیامدهای اکولوژیکی، سبب تغییرات ناگهانی در اقتصاد و معیشت مردم روستا در درازمدت باعث تضعیف و اضمحلال تولید در روستاها خواهد شد. با این اوصاف، از مبانی مدیریت منابع طبیعی، اطلاعات مربوط به نقشه های تغییرات کاربری اراضی است. در پژوهش حاضر که در دو روستای آلکله و سی بن در شهرستان تنکابن انجام گرفته است، ابتدا نقشه های کاربری اراضی طی سال های 1366 و 1387 با استفاده از تصاویر ماهواره ای تهیه شد. در مرحله بعد با استفاده از روش تحقیق کیفی یا توصیفی نیروهای محرک انسانی موثر بر تغییرات کاربری اراضی در روستاهای مورد مطالعه بررسی شد که ابزار مورد استفاده در این مرحله، پرسشنامه خانوار بوده است. بر اساس نتایج این پژوهش در روستای آلکله و سی بن درصد زیادی از جنگل ها تخریب شده و جای خود را به اراضی مسکونی داده است. مهم ترین عامل تغییر کاربری در روستاهای آلکله و سی بن، مشکلات اقتصادی مردم (درآمد کم و نداشتن پشتوانه ی مالی) و به صرفه نبودن فعالیت های کشاورزی یا به عبارت دیگر بالا رفتن هزینه های کشاورزی و مشکلات مربوط به فروش محصولات است. همچنین رکود بازار ملک و قیمت زمین در چند سال اخیر مهم ترین نیروی بازدارنده تغییرات کاربری اراضی بوده و همچنین می توان با تدوین قانون کارآمد در خصوص کاربری زمین و حمایت دولت از کشاورزان و باغ-داران از تغییرات شدید کاربری اراضی جلوگیری و روند این تغییرات را تا حد زیادی متوقف نمود.
کلید واژگان: تغییرات کاربری اراضی, کشاورزی, نیروهای محرک انسانی, روستاهای آلکله و سی بن -
یکی از اهداف کلان توسعه، کاهش بیکاری و توسعه فعالیت های شغلی در شهرها و روستاهاست. استان ایلام علی رغم تخصیص بودجه های مختلف برای توسعه، به لحاظ اقتصادی و اجتماعی نسبت به بقیه استان ها خصوصا در نواحی روستایی کمتر توسعه یافته است. نوع این تحقیق کاربردی، و روش آن پیمایشی است. جامعه آماری تحقیق روستاییان استان ایلام است و دهستان شباب در شهرستان شیروان چرداول به عنوان پایلوت انتخاب شده است. در مطالعه حاضر برای جمع آوری اطلاعات از روش های اسنادی مطالعات میدانی از جمله مصاحبه، و پرسشنامه، و در تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز از روش های آماری و SWOT استفاده شده است. نتایج حاصله بیانگر آن است که در نواحی روستایی فرصت های مناسبی به صورت کشف نشده یا بلااستفاده وجود دارد که در صورت توسعه کارآفرینی و توجه به کارآفرینان روستایی می تواند منجر به توسعه فرصت های شغلی، شکوفایی اقتصادی و توسعه روستایی گردد.
کلید واژگان: توسعه روستایی, کارآفرینی, اشتغال, شباب (دهستان), شیروان چرداول (شهرستان), ایلام (استان)Reducing unemployment and developing employment opportunities in rural and urban areas are among the main goals of development policies in many countries including Iran. Despite the allocation of different development budgets in recent years, the province has not developed well enough in comparison to other provinces and it is particularly more apparent in rural areas. The present study was a research project about rural development with an emphasis on employment and entrepreneurship. It was an applied research and a survey and the data was analyzed by SWOT method. The study findings indicated the presence of appropriate opportunities in rural areas, which have not been discovered and tapped yet and these provide possibilities for the development of job opportunities, economy and rural development. -
در سالهای اخیر، مقیاس به عنوان یکی از موانع اصلی شناخت طبیعت در منابع متعدد مورد توجه قرارگرفته است. متخصصان از طریق روش شناسی های مختلف سعی در تبیین مفهوم مقیاس کرده اند. اما پیچیدگی پدیده های زیستی از یک سو و ابهام مفاهیم و روش های اندازه گیری در علوم مکانیکی باعث شده است که مقیاس همچنان به عنوان مسئله ای کلیدی در بوم شناسی باقی بماند. از طرفی دیگر، ورود فناوری های جدیدی چون سامانه اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور که حجم زیادی از داده ها را در پایه های مقیاسی در دسترس قرار داده است، موجب شده است که مسئله مقیاس، در بطن و بنیان مطالعات شناخت طبیعت قرار گیرد. تحقیق روش شناختی حاضر، سعی در تبیین مفهوم مقیاس کرده است. در نتیجه با انتخاب نقشه شیب که جزئی اساسی در مدل های محیطی (مخدوم و احمدی) را تشکیل می دهد و با انتخاب دو مقیاس (25000 و 50000) و سه پیکسل سایز (10، 20 و 50)، تغییرات داده های خروجی در جریان تغییرات مقیاسی پایش و سعی شده است این شائبه رفع شود که طراحی مدل ها بدون توجه به مقیاس صورت بوده است. بنابراین، چهار گروه ماتریسی تشکیل شد و سپس به کمک محاسبه بردار قطری کوواریانس در هر ماتریس (برای درک حداکثر شباهت ها)، این تغییرات بررسی شد. تغییرات زیاد مشاهده شده که تحت اثر مولفه های غیر از مقیاس (نسبت فاصله مکانی) بودند و نیز توجه به این نکته که مدل ها در ساختار درکشان از طبیعت تفاوت دارند و این ساختار را در مقیاس مخصوص به خودشان پی ریزی می کنند و با در نظر گرفتن گسترش فناوری های سامانه اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور که حجم زیادی از داده های در مقیاس های متفاوت را در دسترس قرار می دهد، نتیجه گرفته شد که لازم است موضع مدل های محیطی در قبال مقیاس تبیین شود. همچنین به دلیل اهمیت توجه به مفاهیم جدید برآمده از مقیاس (مثل پیکسل سایز) و حضور پررنگ سامانه اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور در مدل های محیطی، به منظور کارایی مدل های محیطی، بر مراحل طراحی و طرحریزی تصمیم گیری، تاکیدشده است.
کلید واژگان: مدل های محیطی, اندازه گیری, مقیاس, شیب, بردار قطری کوواریانس ماتریسRecently, the role of scale as one major restriction on nature recognition is hinted by many references. Accordingly, many experts attempt to explain it methodologically. On one hand, existing complex and complicated biological entities along with ambiguous methods and concepts of mechanical sciences measuring have caused the scale to remain as a crucial issue in ecology and environmental studies. On the other hand, emerging new technologies such as GIS and RS which access huge amount of data on the basis of scale, make fundamentally this issue as a significant subject of nature recognition, This methodological research is trying to explain the scale concept. Therefore, slope map as a principal element in environmental models, was chosen to assess the changes of outputs in terms of scale variety within Makhdum and Ahmadi Models, representative of environmental and watershed management models in Iran, respectively. For that reason, slope maps with two scales (25000 and 50000) and three pixel sizes (10, 20 and 50) were applied meanwhile, it is tried to obviate the misunderstanding which the scale was ignored by modeling process. So, four matrices were included and their changes were investigated by computation of covariance diagonal vector in each matrix. According to observational shifts that affected by scale and non scale factors while consideration of GIS and RS development, we concluded that the attitude of environmental models must be explained regarding scale concept. Also, the importance of new concepts related to scale (such as pixel size) and concerning the designing and planning phases have been emphasized.Keywords: Environmental models, Measurement, Scale, Slope, Diagonal vector of matrix covariance
- در این صفحه نام مورد نظر در اسامی نویسندگان مقالات جستجو میشود. ممکن است نتایج شامل مطالب نویسندگان هم نام و حتی در رشتههای مختلف باشد.
- همه مقالات ترجمه فارسی یا انگلیسی ندارند پس ممکن است مقالاتی باشند که نام نویسنده مورد نظر شما به صورت معادل فارسی یا انگلیسی آن درج شده باشد. در صفحه جستجوی پیشرفته میتوانید همزمان نام فارسی و انگلیسی نویسنده را درج نمایید.
- در صورتی که میخواهید جستجو را با شرایط متفاوت تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مطالب نشریات مراجعه کنید.