بررسی اوضاع سیاسی قاینات: قاینات و قدرت های بزرگ در دوره قاجاریه (1344-1210ق.)

در دوره ی قاجاریه، ایران در نتیجه سیاست های دو قدرت بزرگ روسیه و انگلیس و تاثیر غرب، دستخوش تحولات چشمگیری شد که وجوه حیات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی آن را در بر گرفت.
ولایت قاینات نیز به عنوان منطقه ای دور افتاده در جنوب خراسان و در همسایگی افغانستان و نزدیکی هند بریتانیا، از این تحولات مستثنی نبود. برای بریتانیا که دل نگرانی عمده اش در سده ی نوزدهم، جلوگیری از گسترش نفوذ روسیه و از اوایل قرن بیستم آلمان به سوی هندوستان بود، منطقه قاینات نمی توانست فاقد اهمیت راهبردی باشد. از همین روی قاینات به سبب موقعیت جغرافیایی خاص خود در سراسر عصر قاجاریه، پهنه ی رقابت و سیاست های دو قدرت بزرگ و استعماری بریتانیا و روسیه گردید. این در حالی بود که دولت ایران نیز به منظور حفظ تمامیت ارضی و نیز منافع کشور و خزانه مرکزی، سیاست های خود را در این ولایت دنبال می کرد. این شرایط که بی تردید تجربه ای بی سابقه بود، تحولات محلی را تحت تاثیر خود قرار داد.
بنابه یافته های پژوهش حاضر، قاینات در سال های پایانی قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، شاهد رقابت قابل توجه قدرت هایبزرگ روس و بریتانیا بود. از منظر سیاسی، نفوذ فزاینده این دو قدرت با اقدامات شان در عزل و نصب امرای خزیمه همراه بود که ضمن کاهش اقتدار دولت مرکزی، وابستگی حکام ولایت را به یکی از این دو قدرت بزرگ در پی داشت. مضاف بر آن، بعضی از فعالیت های آنها، بویژه در اثنای جنگ جهانی اول خرابی های زیادی را برای ولایت مذکور به دنبال آورد. پژوهش حاضر، ضمن پرداختن به اوضاع سیاسی قاینات در دوره مذکور، به بررسی تاثیر حضور قدرت های بیگانه در سیاست این ولایت می پردازد.