فراتحلیلی بر مطالعات گردشگری روستایی در ایران: پژوهشی درچارچوب روش شناسی کیو

در این پژوهش تلاش می شود تا شناخت جامعی از مجموعه راهکارها و راهبردهای برنامه ریزی و مدیریت توسعه گردشگری روستایی در ایران، به دست آورده شود. سپس، با بهره گیری از مشارکت متخصصان، دیدگاه های مختلف در این زمینه شناسایی و دسته بندی شود و گامی فراتر از مجموعه تحلیل های ارائه شده برداشته شود.
در چند دهه گذشته، گردشگری روستایی به عنوان یکی از برجسته ترین بخش های فعالیتی برای متنوع سازی و بازساخت مطلوب اقتصاد روستایی موردتوجه اندیشمندان و برنامه ریزان توسعه قرار گرفت. این موضوع از آغاز دهه 1380 هجری شمسی، به تدریج وارد ادبیات علمی- دانشگاهی کشور به ویژه رشته جغرافیا شده است؛ اما در سطوح اجرایی توسعه روستایی به عنوان راهبردی برای توسعه اقتصاد نواحی روستایی، هنوز موردتوجه قرار نگرفته است. این پژوهش با بهره گیری از روش شناسی کیو، نخست برپایه نتایج پژوهش های گردشگری روستایی در ایران و تجزیه وتحلیل فضای گفتمانی موجود، شناخت جامعی از مجموعه راهکارها و راهبردهای برنامه ریزی و مدیریت توسعه گردشگری روستایی در ایران به دست داده است.
یافته های پژوهش برپایه تحلیل عاملی کیو بیانگر سه دیدگاه درزمینه برنامه ریزی و مدیریت توسعه گردشگری روستایی در ایران است. دیدگاه نخست، دارای ویژگی های «نهادگرا، جامع نگر، یکپارچه نگر، مشارکت گرا، و جامعه محور» است و تاکید زیادی بر برنامه ریزی توسعه گردشگری روستایی دارد. دیدگاه دوم، «محیط زیست نگر- حفاظت گرا، و یکپارچه نگر» است و بیشتر بر مدیریت توسعه گردشگری روستایی در ابعاد مختلف تاکید دارد و دیدگاه سوم، دارای ویژگی های «مشارکت گرا، حمایتگر- تسهیلگر، و حفاظت گرا» است که بر برنامه ریزی کاربری زمین تاکید دارد و درزمینه مدیریت توسعه گردشگری، حفاظت از اراضی روستایی دربرابر تغییرات غیراصولی را در دستور کار خود قرار می دهد.
محدودیت ها/ راهبردها: جلب مشارکت واقعی متخصصان برای مشارکت در روش شناسی کیو زمان بر و دشوار است.
اصالت و ارزش: پس از گذشت یک دهه از سابقه مطالعات گردشگری روستایی در ایران، این پژوهش به کشف الگوهای تفکر درزمینه گردشگری روستایی کمک می کند و انتظار می رود که شرایط لازم برای نگریستن به همه ابعاد اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی و محیطی (طبیعی، انسان ساخت) توسعه گردشگری روستایی از زاویه های دید گوناگون فراهم گردد تا به این وسیله بستر مناسب برای پرداختن به توسعه گردشگری روستایی یکپارچه درراستای توسعه پایدار روستایی پدید آید.