نقد روان شناسی اشعار عمرو بن کلثوم و عنتره بن شداد

نقد ادبی گونه های مختلفی دارد و نقد روان شناسی یکی از شیوه های آن است که در قرن بیستم با ظهور روان شناسان معروفی چون فروید و شاگردانش، رنگ و شکل خاصی به خود گرفت. در این شیوه، منتقد بر اساس اصول روان شناسی به تحلیل آثار ادبی و کاوش در اعماق روان و شخصیت خالق اثر ادبی می پردازد و نقش آن را در شکل گیری اثر ادبی بیان می کند. پژوهش حاضر با شیوه توصیفی-تحلیلی برآن است تا بر اساس مبانی نقد روان شناسی و نظریه های شخصیت به بررسی و نقد اشعار دو تن از شاعران عصر جاهلی عمرو بن کلثوم و عنتره بن شداد بپردازد و نقش شخصیت آنها را در فرآیند ساخت و شکل گیری شعرشان بیان کند. در این پژوهش، به این نتیجه می رسیم که عمرو بن کلثوم در تیپ شخصیتی برتری طلب انتقام جو قرار می گیرد؛ زیرا پیوسته برای کسب قدرت مدام خود را در کشمکش و جدال قرار می دهد. او به علت افراط در توصیف صحنه های خونین و هولناک در تیپ شخصیتی مرده گرا قرار می گیرد. همچنین عنتره شخصیتی پویا، مستقل و سالمی که پیوسته و بدون ناامیدی برای دستیابی به هدفش تلاش می کند و نقاب ها را از چهر هاش برمی دارد و خود واقعیش را با همه ضعف ها و قوت ها نشان می دهد. او افزون بر حالت های خشن و مردانه (آنیموس) رفتارهای احساساتی و زنانه (آنیما) نیز از خود بروز می دهد. باید خاطر نشان کرد که محیط طبیعی، اجتماعی و فرهنگی در شخصیت آن ها تاثیر بسزایی داشته است.