بررسی نقش اخلاقی و رفتاری پزشک در رعایت دستورات پزشکی توسط بیمار در فرآیند درمان

پزشکان با ادای سوگند، متعهد می شوند به نجات زندگی بیماران بپردازند و با اخذ رضایت از بیمار امیدوار به آینده ای پرثمر، بر منصب طبابت می نشینند. حرفه ای که رسالت «درمان» را بر دوش دارد. به سبب این شغل، در طول روز با افراد زیادی از گروه های مختلف جنسی، اجتماعی و سنی مواجه می شوند. این افراد گرچه باهم فرق دارند اما پزشک همه را با یک نام مشترک، یعنی بیمار می شناسد و بیمار می داند که می تواند به او اعتماد کند و مشکل خود را با وی در میان گذارد. به دلیل همین اعتماد، بیمار، تصمیم گیری درباره سلامت خود را به پزشک می سپارد. طبابت واقعی زمانی امکان پذیر است که پزشک مهارت های لازم را در ارتباط با بیمار، مردم و جامعه آموخته و با اخلاق اجتماعی، آداب و رسوم، سنت و فرهنگ جامعه ی خود آشنا باشد. ارتباط پزشک با بیمار باید به گونه ای باشد که بیمار به ادامه ی مراقبت های پزشکی تشویق شود. ارتباط صحیح بین پزشک و بیمار و ایجاد جو مناسب عاطفی در ارتباط آنان باعث انگیزش بیمار در راستای پیروی از دستورات پزشکی در فرآیند درمان و تغییر رفتار بیمار جهت نتیجه بهتر می شود. مزایای رضایت مندی بیمار از ارتباط او با پزشک به خوبی در مطالعات توصیف شده اند. ارتباط پزشک و بیمار باید به گونه ای باشد که چهار اصل اساسی اخلاق پزشکی در احقاق حقوق بیمار خدشه دار نگردند. به طوری که بر اساس آن اختیار بیمار برای تصمیم گیری، مفید بودن اقدام پزشک، مضرنبودن اعمال پزشکی برای بیمار و رعایت عدالت در تمامی زمینه های مرتبط حفظ گردند. ویژگی های یک پزشک می تواند در یکی از این چهار گروه قرار گرفته و هر خصوصیت پزشک در راستای تحقق هر یک از این اصول باشد.
هدف از انجام این پژوهش بررسی میزان نقش اخلاقی و رفتاری پزشک در رعایت دستورات پزشکی توسط بیمار در فرآیند درمان می باشد. این مطالعه یک پژوهش مقطعی[i] است که در سال 1387 در دانشگاه علوم پزشکی شیراز انجام شده است. در این پژوهش با توجه به چهار اصل اساسی اخلاق پزشکی در حقوق بیماران یعنی عدالت، سودرسانی، ضرر نرساندن و رعایت استقلال بیمار خصوصیات مختلفی از پزشک در نظر گرفته شده و هر خصوصیت در یکی از این چهار دسته قرار داده شده است و با توجه به این خصوصیات و چهار اصل پرسشنامه ای تنظیم شده که در بین دانشجویان پزشکی مقاطع بالینی و بیماران توزیع گردیده است و داده ها با استفاده از تست های آماری آنالیز شدند و نتایج نشان داد که رعایت عدالت توسط پزشک، چه از نظر بیماران و چه از نظر پزشکان مهمترین فاکتور در کاهش سرپیچی بیمار از دستورات پزشک می باشد. (51.9% پزشکان و 56.6% بیماران) و پس از آن اعتقاد بیماران به مفید بودن اقدامات پزشک (43.5%) واعتقاد پزشکان به رعایت استقلال بیمار (37%) داشتند. همچنین در بین شاخص های مربوط به اصل عدالت، از نظر پزشکان انتخاب بهترین و با صرفه ترین درمان و از نظر بیماران احساس مسوولیت و وظیفه شناسی پزشک بیشترین نمره را به خود اختصاص دادند. در این پژوهش در میان خصوصیت های جمعیتی پاسخگویان از جمله سن، و تحصیلات پرسش شوندگان با چهار اصل رابطه ای یافت نشد اما در بررسی ارتباط جنس و اعتقاد به نقش عدالت در کاهش سرپیچی بیمار رابطه معناداری مشاهده شد.