بازتاب همگرایی دین و دولت در هنر عصر فتحعلی شاه قاجار

در برسی وضعیت هنر و معماری اوایل دوره قاجار به ویژه دوران فتحعلی شاه، می توان عوامل متعددی را یافت که بر خلق آثار هنری و شاخصه های معماری این دوره اثرگذار بوده اند. در میان این عوامل، سیاست های مذهبی فتحعلی-شاه، نقش بارزی ایفا کرده است. مقاله حاضر با تکیه بر روایت های تاریخ ذوالقرنین، نوشته فضل الله خاوری که از منابع مهم دوره های اولیه قاجار است، در صدد بررسی آثار همگرایی دو نهاد دین و دولت در بروز رخدادهای تاریخی هنر عصر فتحعلی شاه است. شاخصه عمده این اثر به سبب ویژگی های خاص مورخ، سمت او در دربار به عنوان ملفوفه نویس، تجربه خاوری در تذکره نویسی و سبک خاص او در بیان جزئیات است. دستاوردهای حاصل از این پژوهش نشان می دهد که احداث، تعمیر و تزئین بسیاری از آثار معماری این دوره به ویژه بناهای مذهبی (نظیر مساجد، مدارس دینی) و توجه خاص شاه به حرم ائمه معصومین تحت تاثیر تعاملات دین و دولت رخ نموده است. نوشتار حاضر با تلفیق دو روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از منابع تاریخی مربوط فراهم گردیده است.