تابع تولید آموزش عالی: کاربردها، چالش ها و چشم اندازها

تدوین ابزار علمی- فنی مناسب برای تحلیل، تبیین و ارزیابی تصمیم گیری ها، فعالیتها و عملکرد واحدهای آموزش عالی در سطوح مختلف همواره به عنوان مسئله ای اساسی مطرح بوده است؛ هدف این پژوهش واکاوی و بازنمایی انواع کاربردهای اساسی تابع تولید در تحلیل فعالیتها و ستانده های آموزش عالی همراه با شناسایی مسائل و چالش های پیش رو بود. با استفاده از روش استنادی- تحلیلی در چارچوب رویکردی جامع نگر، ابتدا ماموریت و ماهیت فعالیتهای آموزش عالی، با تاکید بر فرایند و برایند آنها در سطوح خرد و کلان، تشریح و سپس، یازده مورد از کاربردهای راهبردی تابع تولید در چارچوب نظریه تولیدکننده شامل مشخص کردن منطقه عقلانی یا اقتصادی فعالیت، پیش بینی ستانده های تولید، ارزیابی میزان تاثیرگذاری و سهم هر یک از عوامل تولید در ستانده ها، ارزیابی کارایی فنی واحدهای آموزشی، ارزیابی اثربخشی واحدهای آموزشی، مشخص کردن وضعیت بازده به مقیاس، مشخص کردن وضعیت مکمل یا جانشین بودن عوامل تولید، تحلیل نابرابری عملکرد واحدهای آموزشی/ پژوهشی، تعیین سهم پرداختی به عوامل تولید خدمات آموزشی- پژوهشی، ارزیابی سیاستهای آموزشی و رتبه بندی واحدهای دانشگاهی شناسایی و تبیین شدند. همچنین مشخص شد که کاربردهای تابع تولید در آموزش عالی با مسائل و چالش های اساسی مواجه اند، از جمله ماهیت چندمحصولی ستانده های آموزش عالی، تنوع و تکثر عوامل تاثیرگذار بر ستانده ها، کیفیت ستانده ها و چالش های مربوط به سنجش آن، نبود قیمت برای ستانده های آموزشی، تنوع واحدهای تحلیل و ساختار سلسله مراتبی داده ها، ساختار تابع تولید و مسائل مرتبط با آن، روش های تخمین، مسائل انتخاب و درونزایی و محدودیتهای آماری. با توجه به ماهیت فعالیتها و ستانده های واحدهای دانشگاهی، بی توجهی به مسائل و چالش های مذکور دقت و اعتبار کاربردهای تابع تولید را که در تصمیم گیری های مدیریتی و سیاستگذاری ها نقشی اساسی و بی بدیل دارند، به شدت متاثر می سازد. در پایان، به نحوه فایق آمدن بر بخش عمده مسائل و چالش های مورد اشاره و اینکه چگونه می توان از کاربردهای مورد نظر در تصمیم گیری ها و سیاستگذاری ها استفاده حداکثری به عمل آورد، پرداخته شده است.