تبیین و بررسی ادراک حسی از دیدگاه ملاصدرا و علامه طباطبایی

پس از پذیرش تجرد نفس، یکی از مسائل مهمی که در فلسفه طرح می شود این است که نفس که موجودی مجرد است چگونه به موجودات محسوس عالم طبیعت علم پیدا می کند و کیفیت ادراک حسی چگونه است؟ مبنای ملاصدرا در مسئله ادراک حسی نسبت به فلاسفه قبل از خودش بسیار متفاوت است؛ به طوری که از نظر او، صور علمی حسی، مجرد از ماده اند و فاعل ایجادکننده این صور خود نفس است و نفس به وسیله همین صور به اشیای مادی علم پیدا می کند. بنابراین نفس در خیال متصل، صور اشیای مادی را مشاهده می کند. علامه طباطبایی به گونه ای دیگر در صدد تبیین چگونگی ادراک حسی برآمده است. از نظر ایشان به ازای هر فرد مادی، یک فرد مجرد مثالی در خیال منفصل وجود دارد که در ادراک حسی نفس به علم حضوری، فرد مثالی را که در عالم مثال تحقق دارد، مشاهده می کند. بنابراین ادراک حسی از سنخ علم حضوری است نه علم حصولی. در این نوشتار، ابتدا آرای این دو حکیم در مسئله ادراک حسی بیان شده و سپس صحت این دو دیدگاه نقد و بررسی شده است و بیان شده که مسئله ادراک حسی طبق نظریه ملاصدرا قابل حل می باشد اما ادله نظریه علامه و لوازم نظریه ایشان قابل خدشه است.