اخلاق گفتگو در قرآن و حدیث؛ با تاکید بر مناظره های امام رضا(ع)

دوران امامت امام رضا(ع)، دوره طلایی گفتگو و مناظره و اثبات برتری آموزه های قرآنی- اسلامی، به ویژه اسلام شیعی و دکترین امامت و نیاز دین به حجت و واسطه زنده و روزآمد میان خلق و خالق است و مناظره های رضوی(ع) آوردگاه عرضه فکر اهل بیت(ع) از اسلام است. این پژوهش پس از ارائه معیار مراء حق و باطل از دید آیات و روایات، مهم ترین مناظره های بین الادیانی و بین المذاهبی رضوی(ع) را که در ضمن هشت مجلس به نقل شیخ صدوق(ره) در کتاب «عیون اخبار الرضا» تجلی یافته، با هدف کشف اخلاق مناظره و انحصارا با رویکرد تاکید بر ترک مراء و مجادله مذموم در طول مناظره با حریف و با تاکید ویژه بر گریز از توهین به رقیب، که از سخت ترین مصادیق رعایت اخلاق به صورت عملی است، مطالعه کرده است.
شیوه گردآوری داده ها در این پژوهش، کتابخانه ای است؛ در نحوه استناد داده ها، از شیوه اسنادی پیروی می کند و در تجزیه و تحلیل مطالب، روش آن تحلیل محتوایی از نوع توصیفی- تحلیلی است.
در دو مناظره مهم بین الادیانی و بین المذاهبی امام رضا(ع)، 17 مورد که از ظاهر آنها توهین به رقیب استفاده می شود، قابل پیگیری است.
این پژوهش نشان داد که هیچ یک از 17 مورد که به ظاهر کژرفتاری هایی از جمله: نسبت جهل و نادانی و نافهمی به مخاطب؛ نسبت غلط به مخاطب؛ نسبت وسواس فکری به مخاطب؛ نسبت مشابهت با یهود به مخاطب؛ نسبت ویل و ویح به مخاطب؛ خندیدن به مخاطب و... را شامل می شود، عمل ضد اخلاقی و بر خلاف ادب اسلامی نیست.