انباشت مفهومی ادبیات خانواده در خوانش مفسران: عوامل تحول و تفاوت واژگانی

اندیشمندان افزون بر نگرش های نوینی که در علم می سازند، الگوهای ذهنی را نیز پدید می آورند که این الگوها ظرف تفکر دیگران قرار می گیرند. در این حالت ممکن است اتفاقی رخ دهد که برخی منتقدان از آن به «انباشت معنا» تعبیر کرده اند. انباشت معنا در طول زمان رخ می دهد؛ به ویژه اگر خط دانش دچار تحول و چالش انتقادی نشود. بررسی متون تفسیری نشان می دهد مفاهیم و واژگان مرتبط با خانواده در پاره ای موارد و متون، دچار انباشت معنا شده و از معانی اصلی و قرآنی خود در طول تاریخ تفسیر فاصله گرفته اند. این مقاله در صدد بیان عواملی است که در این تحول و تفاوت واژگانی که منجر به انباشت معنا در الفاظ و ادبیات قرآنی شده نقش داشته اند. از بررسی و مقایسه متنی میان تفاسیر متعدد دانشمندان شیعه و سنی به این موارد دست یافتیم: 1) وجود یا عدم وجود منشا معصومانه در تبیین آیات درباره زنان و خانواده؛ 2) کلان نگری و توجه به اهداف و اصول حاکم بر ازدواج و خانواده در تفاسیر جدید؛ 3) کلان فکرها و روش های علمی مفسر؛ 4) اختلاف نگرش مفسران درباره روابط زناشویی؛ 5) سیاق محوری یا استنباط قواعد کلی از آیات الاحکام