تجمع کادمیوم در خاک و گیاهان گندم و جو آبیاری شده با فاضلاب (پژوهش موردی: شهرستان قدس)

فاضلاب به عنوان یک منبع دائمی آب کشاورزی علاوه بر تامین بخشی از نیازهای آبی این بخش، باعث صرفه جویی و دوام منابع آبی موجود در کشور می‎شود. هدف از این پژوهش، بررسی تجمع کادمیوم در خاک و محصولات زراعی گندم که با فاضلاب تصفیه شده آبیاری می شوند و جو که با ترکیبی از فاضلاب تصفیه نشده و آب چاه آبیاری می شوند، در شهرستان قدس بود. بدین منظور، 9 نمونه از هر تیمار آبیاری جهت بررسی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آب های ورودی ، 60 نمونه گیاه گندم و جو (30 نمونه از هر گیاه) و30 نمونه خاک در پای هر گیاه (از عمق صفر تا 20 سانتی‎متر) به صورت تصادفی برداشت شد. نتایج نشان داد که مقادیر هدایت الکتریکی، اکسیژن خواهی زیستی، اکسیژن خواهی شیمیایی و غلظت کادمیوم در تیمار ترکیبی فاضلاب تصفیه نشده و آب چاه بیش‎تر از تیمار فاضلاب تصفیه شده بود. میانگین غلظت کادمیوم در دانه های گندم و جو به ترتیب برابر با 018/0 و 012/0 میلی گرم بر کیلوگرم بود و اختلاف معنی داری بین غلظت کادمیوم در دانه های دو گیاه مشاهده نشد. میانگین غلظت کادمیوم در خاک اراضی گندم و جو نیز به ترتیب برابر با 070/0 و 058/0 میلی گرم بر کیلوگرم بود که اختلاف معنی داری بین غلظت کادمیوم در خاک‎های دو گیاه را نشان نداد. همچنین نتایج اندازه گیری ضریب تجمع زیستی در دانه های گندم و جو (به ترتیب 020/0 و 242/0) نشان داد که توانایی گیاه جو در استخراج کادمیوم خاک بیش‎تر از گیاه گندم بوده، ولی هیچ کدام توانایی استخراج فلز مذکور با ضریب بیشتر از یک را ندارند.